Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten

Transcriptie

1 Parkinson en voeding Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten

2 Wie ben ik? Diëtist Norschoten te Barneveld / Meander Medisch Centrum te Amersfoort Sinds 2012 aangesloten bij ParkinsonNet

3 Stellingen voor de zaal Parkinson patiënten hebben minder eiwitten nodig dan patiënten zonder Parkinson? Parkinsonmedicatie kun je prima tegelijk met de maaltijd innemen? Parkinson medicatie mag met alles ingenomen worden dus o.a. met water/limonade/sap/vla?

4 Inhoud Onbedoeld gewichtsverlies en/of ondervoeding Obstipatie Medicatie inname en schommelingen in effect medicatie in relatie tot voeding Ongewenste gewichtstoename en/of overgewicht Kauw- en slikstoornissen Vertraagde maaglediging Vitaminen en mineralen

5 Onbedoeld gewichtsverlies en/of ondervoeding Komt veel voor Disbalans inname-behoefte Gewichtsverlies neemt toe bij progressie van de ziekte, bij wisselend on/off zijn en slechte respons op behandeling Precieze oorzaak gewichtsverlies bij patiënten met Parkinson is nog onduidelijk en de oorzaak is multifactorieel

6 Verminderde energie inname door bijvoorbeeld: Verminderde reuk en smaak Bijwerkingen parkinsonmedicatie Misselijkheid Vertraagde maaglediging Obstipatie Moeite met kauwen en slikken Depressie Cognitieve stoornissen Zorgafhankelijkheid

7 Verhoogde energiebehoefte door: Tremoren (trillen) Dyskinesieën (onwillekeurig bewegen) Spierrigiditeit (verkrampen/stijfheid)

8 Obstipatie Komt voor bij 30-35% van de patiënten met Parkinson Bij 80% van de patiënten is er sprake van een langere transporttijd in de darm Obstipatie kan door immobiliteit en een verminderde vocht- en/of vezelinname Vezel- en vochtbehoefte volgens richtlijnen goede voeding, beweging minimaal 30 minuten matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal 5 dagen in de week Obstipatie zorgt bij veel patiënten voor schommelingen in het effect van de medicatie en ongemak Probiotica mogelijk gunstig effect maar nog onvoldoende onderzoek naar gedaan

9 Medicatie inname en schommelingen in effect medicatie in relatie tot voeding Levodopa is tot op heden de meest effectieve parkinsonmedicatie. De eerste jaren is er vaak ook een goede reactie op Bij langdurig gebruik (2-5 jaar) kunnen schommelingen in het effect van de medicatie ontstaan. In het begin zijn ze vaak voorspelbaar omdat ze optreden aan het einde van de werkingsduur van de werkingsduur. Later kunnen onvoorspelbare schommelingen optreden Er is een verband tussen eiwitten en levodopa Eiwitten uit de voeding kunnen de opname van levodopa beïnvloeden Voorkomen door: levodopa een half uur voor de maaltijd of minimaal 1 uur na de maaltijd innemen met water, sap (geen grapefruitsap) of appelmoes

10 Eiwitbehoefte dan anders bij parkinsonpatiënten? NEE! Voor iedereen geldt de richtlijn 0,8 gram/kg lichaamsgewicht/dag. Tenzij er sprake is van ondervoeding, wonden e.d. Dan ligt de behoefte hoger Parkinson patiënten hebben dus niet minder eiwitten nodig Sommige patiënten krijgen meer eiwitten binnen dan nodig, dan is teruggaan naar 0,8 g/kg onder begeleiding van een diëtist een mogelijkheid om te kijken of de medicatie beter werkt

11 Ongewenste gewichtstoename en/of overgewicht Disbalans energieverbruik en energie-inname Bijv. door minder beweging of andere leef- en voedingsgewoonten Obsessief eetgedrag DBS Door dopamine-agonisten Na DBS operatie Bij bijna alle patiënten die DBS ondergaan neemt het gewicht na de ingreep toe. Gemiddeld 9-10 kg in het eerste jaar (gewenst/ongewenst) Mogelijke oorzaken: afname energieverbruik door minder dyskinesieën en verbeterd motorisch functioneren Voor DBS operatie en wanneer gewichtstoename niet wenselijk is, is het raadzaam een voedingsadvies in te winnen die gericht is op het voorkomen van gewichtstoename. Bespreken met arts of Parkinsonverpleegkundige Overgewicht/obesitas behandelen (d.m.v. energiebeperkt dieet) als de patiënt daar de wens toe heeft

12 Kauw- en slikstoornissen Komt voor bij 82% van de parkinsonpatiënten Bij verdenking de logopedist raadplegen Diëtist werkt nauw samen met de logopedist

13 Vertraagde maaglediging Komt bij veel patiënten voor Kan al vanaf het begin van de ziekte voorkomen Levodopa wordt dan ook minder voorspelbaar (deels omgezet in de maag doordat het daar te lang zit en vervolgens vertraagd in de darm terecht komt) Kan leiden tot opgeblazen gevoel, snelle verzadiging, misselijkheid en onbedoeld gewichtsverlies 25% van de parkinsonpatiënten ervaart misselijkheid. Dit kan ook komen door de bijwerking van levodopa Er bestaat medicatie die de maaglediging kan versnellen en bovenstaande klachten verminderd, bijv. domperidon

14 Vitaminen en mineralen Geen andere behoefte of aanbeveling Wel is het belangrijk om op te passen voor tekorten in vitaminen en mineralen bijv. wanneer patiënten voornamelijk vloeibare voeding gebruiken door kauw- en slikproblemen à evt. dan aanvullen met een multivitaminepreparaat Vitamine B12; langdurig gebruik van een hoge dosis levodopa kan mogelijk leiden tot een verlaagde vitamine B12 in het bloed. Op dit moment nog onvoldoende bewijs om artsen systematisch B12 te laten controleren, wel goed om alert op te zijn IJzerpreparaten kunnen de opname van levodopa beperken. Belangrijk om levodopa en ijzerpreparaten niet tegelijk in te nemen. De tussentijd moet zo groot mogelijk zijn

15 Individueel advies? ParkinsonNet hulpverleners zijn te vinden via: Norschoten multidisciplinair team Meander Medisch Centrum polikliniek

16 Bedankt voor uw aandacht! Zijn er nog vragen?