JONG EN PARKINSON. ParkinsonNet congres Bart Post & Mark Douwma

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "JONG EN PARKINSON. ParkinsonNet congres Bart Post & Mark Douwma"

Transcriptie

1 JONG EN PARKINSON ParkinsonNet congres Bart Post & Mark Douwma

2 Mark Douwma ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 2

3 Bart Post ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 3

4 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 4

5 Herkennen Impact Therapie ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 5

6 Herkennen ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 6

7 kan niet. ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 7

8 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 8

9 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 9

10 Waarin is jonge Parkinson pt anders ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 10

11 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 11

12 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 12

13 Waar komt die leeftijdsgrens vandaan? We zijn bang voor dyskinesieën! Kans op dyskinesieën na 5 jaar (Kumar in 2005) % % % Uit series over YOPD weten we dat de kans op dyskinesieën 100% is na 5 jaar. Vlaar, 2011; op basis van data Kumar 2005 Grote studie met 10 jaar follow-up slechts 12% van alle pt met dyskinesieën (>90%) kon niet worden behandeld met medicatie aanpassingen!!!!!!!!!

14 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 14

15 Impact ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 15

16 Balans ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 16

17 Acceptatie- en aanpassingscyclus Woede / vechten Acceptatie Ontkenning Adaptie Reflectie Leven ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 17

18 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 18

19 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 19

20 Polikliniek gemaakt door de patiënt Vraag gestuurd Multidisciplinair Integratie ontwikkelde keuzehulpen Vroeg: keuze tussen levodopa en dopamine agonist Laat: keuze tussen DBS, Duodopa-pomp en apomorfine-pomp ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 20

21 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 21

22 Vier thema s Werk Partner / omgeving Lifestyle Onzekerheid ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 22

23 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 23

24 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 24

25 Therapie ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 25

26 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 26

27 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 27

28 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 28

29 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 29

30 BTX ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 30

31 DBS indicaties 1. Ziekte van Parkinson 2. Goede verbetering off verschijnselen op levodopa 3. Hinderlijke responsfluctuaties 4. Hinderijke dyskinesieën in de on fase 5. Invaliderende therapie resistente tremor ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma

32 DBS contra-indicaties Parkinsonisme Dementie Ernstige depressie/psychose ttv ingreep of in VG Balans en/of spraak als meest invaliderende symptoom Leeftijd >70 jaar is (relatief) Functioneel afhankelijk in beste on fase Comorbiditeit (korte levensverwachting/ verhoogd risico) Afwijkingen CT/MRI (atrofie/vasculaire schade) ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma

33 Effect bilaterale STN stimulatie Verbetering van: 1. Motoriek off (50%) Goed effect tremor, rigiditeit, bradykinesie Minder effect op lopen/balans Geen effect op spraak 2. ADL off (50%) 3. Dyskinesieën on (70%) 4. Kwaliteit van leven (35%) 5. Medicatie reductie (55%) Deuschl NEJM 2006, Esselink thesis 2007 Kleiner Fisman Mov Disord 2006,

34 Lange termijn resultaten STN stimulatie Tot 5 jaar na operatie: Symptoom verbetering ledematen blijft Medicatie reductie blijft Axiale symptomen verergeren (natuurlijk beloop) Esselink, Neurology 2009, Krack NEJM 2003, Schupbach JNNP 2005, Ostergaard Mov Disord 2006

35 Bijwerkingen van STN stimulatie 50% vd patienten tijdelijke of blijvende bijwerkingen 20% vd patienten heeft blijvende bijwerkingen Esselink 2007, Kleiner-Fisman Movement Disord 2006

36 Bijwerkingen van STN stimulatie Bloeding en infectie (2-4%) Overlijden (1%) Cognitief, stemming en gedrag (28%; blijvend 6%) Spraak problemen (20%; blijvend 10%) Neuropsychologisch onderzoek: Verbal fluency Aandacht concentratie Esselink 2007, Kleiner-Fisman Movement Disord 2006

37 Timing van operatie Niet te vroeg Nog goed effect medicatie Relatief weinig beperkingen (vs risico op bijwerkingen) Niet te laat Meer niet-dopaminerge verschijnselen Minder effect van operatie Mogelijk ook hoger risico op bijwerkingen Sociaal minder actief - werk kwijt

38 Timing chirurgische fase multidisciplinaire behandeling medicatie diagnose 5 jaar 10 jaar 15 jaar Relatief weinig problemen dopaminerge complicaties niet-dopaminerge complicaties

39 ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 39

40 Balans ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 40

41 EINDE ParkinsonNet jaarcongres Bart Post & Mark Douwma 41

Als een pilletje niet meer genoeg is

Als een pilletje niet meer genoeg is Als een pilletje niet meer genoeg is Jeroen van Vugt Medisch Spectrum Twente Iets over Parkinson n Verstoorde motoriek Trillen (tremor) Stijve spieren Trager Starre mimiek Onduidelijker spreken Moeilijker

Nadere informatie

Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS

Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS Inleiding Vraag live.voxvote.com PIN: 12746 Verschijnselen Verschijnselen ziekte ziekte van Parkinson van

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk

Ziekte van Parkinson. 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk Ziekte van Parkinson 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk indeling parkinson/-isme behandeling late fase complicaties, delier responsfluctuaties, on-off, wearing

Nadere informatie

Medtronic DBS. Developed in association with

Medtronic DBS. Developed in association with Medtronic DBS voor bewegingsstoornissen Developed in association with Hoe ziet de neurostimulator eruit? Net zoals een pacemaker voor het hart, genereert de neurostimulator continu elektrische prikkels

Nadere informatie

Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen??

Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen?? Datum dinsdag 13 november 2019 Parkinson Café Hengelo Spreker Agnes Wertenbroek Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen?? Voordracht Stellingen Medicatie Hoe gebruik je die in de praktijk? Wat

Nadere informatie

Depressie en Parkinson. Nijcare , dr. M. van Beek

Depressie en Parkinson. Nijcare , dr. M. van Beek Depressie en Parkinson Nijcare 14-06-2018, dr. M. van Beek Casus dhr X, 62 jaar- bij de huisarts Gehuwd, twee kinderen in puberteit, directeur groothandel. Hij loopt al een tijd wat stijf en de huisarts

Nadere informatie

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013

Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson. Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Prognostische factoren bij de ziekte van Parkinson Daan Velseboer Afdeling Neurologie AMC, 29 November 2013 Nut van prognostische data De patiënt wil (vaak) weten: Hoe snel zullen mijn klachten toenemen?

Nadere informatie

Parkinson behandeling met medicatie. Parkinson Café West-Brabant 4 februari 2016 T. van Strien neuroloog

Parkinson behandeling met medicatie. Parkinson Café West-Brabant 4 februari 2016 T. van Strien neuroloog Parkinson behandeling met medicatie Parkinson Café West-Brabant 4 februari 2016 T. van Strien neuroloog Inhoud meneer Parkinson mechanisme Parkinson medicatie beloop van de ziekte geavanceerde therapieën

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige

Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige ± 50% (L-dopa responsieve) PD patiënten ervaart na 5 jr motorische

Nadere informatie

Parkinson en Medicatie

Parkinson en Medicatie Parkinson en Medicatie Parkinson dag zaterdag 16 november 2013 Dhr. Kerklaan Functie: Neuroloog Filmpje Vragen 1.Parkinson medicatie kan de ziekte v parkinson remmen: Juist Onjuist Vragen 2.Je moet zo

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij De ziekte van Parkinson Ria Noordmans Margreeth Kooij - Oorzaak - Verschijnselen - Symptomen - Psychische verschijnselen - Diagnose - Parkinsonisme - Medicatie - Therapieën - Met elkaar in gesprek gaan

Nadere informatie

PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR. Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017

PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR. Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017 PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017 VROUW, 60 JAAR, PIJN BENEN EN MOE Pijn in de benen, vermoeidheid en niet kunnen staan - Al jaren last,

Nadere informatie

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK ONDERWERPEN PARKINSON, OORZAAK EN ONTSTAAN GETALLEN: HOE VAAK KOMT DEZE ZIEKTE VOOR? KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BELOOP THERAPIE CONSEQUENTIES VOOR

Nadere informatie

Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten

Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten Parkinson en voeding Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten Wie ben ik? Diëtist Norschoten te Barneveld / Meander Medisch Centrum te Amersfoort Sinds 2012 aangesloten

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming

Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Ziekte van Parkinson 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Aantal patienten Naar schatting zijn er op dit moment tussen de 40.000 en 45.000 mensen in Nederland die aan de ziekte van Parkinson lijden.

Nadere informatie

Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie

Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie Fleur van Rootselaar Neuroloog/klinisch neurofysioloog 29 mei 2015, 2e OT-ontmoetingsdag Presentatie Wat is tremor? Classificatie Hoe ontstaat tremor? Etiologie

Nadere informatie

De rol van medicatie bij Parkinson

De rol van medicatie bij Parkinson Informatiebijeenkomst Parkinsoncafé De rol van medicatie bij Parkinson Klaas Kooistra Openbaar apotheker Apotheek De Drie Leliën, Leersum Even voorstellen Afgestudeerd in augustus 2010 Geregistreerd openbaar

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Neurologie Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Deep brain stimulation in Parkinson s disease V.J.J. Odekerken 1, dr. P. van den Munckhof 2, dr. P.R. Schuurman 3, dr. R.M.A. de Bie 4 Samenvatting

Nadere informatie

DERDELIJNS BEHANDELING VAN DE ZIEKTE VAN PARKINSON deel 2 J.M.J. KRUL, NEUROLOOG

DERDELIJNS BEHANDELING VAN DE ZIEKTE VAN PARKINSON deel 2 J.M.J. KRUL, NEUROLOOG DERDELIJNS BEHANDELING VAN DE ZIEKTE VAN PARKINSON deel 2 J.M.J. KRUL, NEUROLOOG . Deze methode van behandeling kan worden ingezet als men met medicatie alleen niet goed meer uitkomt. Derde DERDE lijns

Nadere informatie

Parkinson en palliatieve zorg. Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen

Parkinson en palliatieve zorg. Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen Parkinson en palliatieve zorg Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen Parkinson en palliatieve zorg? Wanneer spreek je van palliatieve zorg bij Parkinson? Wanneer handel je palliatief?

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson Wie krijgt de ziekte van Parkinson? De ziekte van Parkinson is geen zeldzame ziekte. Precieze getallen ontbreken, maar Parkinson komt in Nederland voor bij ongeveer 40.000 mensen.

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson Ziekte van Pa 44 ziekte van Parkinson replace head Switchen tussen on en off Diepe hersenstimulatie, duodopa- of apomorfinetherapie: bij parkinsonpatiënten worden soms geavanceerde therapieën toegepast

Nadere informatie

NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON. Jean-Michel Krul, neuroloog

NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON. Jean-Michel Krul, neuroloog NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON Jean-Michel Krul, neuroloog WAAR GAAN WE OVER SPREKEN?.De premotore fase van de ziekte van Parkinson.De motore klachten en verschijnselen.de non

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. Jacqueline Janssen Klinisch arbeidsgeneeskundige Parkinsoncentrum

Ziekte van Parkinson. Jacqueline Janssen Klinisch arbeidsgeneeskundige Parkinsoncentrum Ziekte van Parkinson Jacqueline Janssen Klinisch arbeidsgeneeskundige Parkinsoncentrum Dorsey, Lancet, 2018 Dorsey, Lancet, 2018 Dorsey, JAMA neurology, 2018 Pathofysiologie Parkinson Ziekte van Parkinson

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson Historie Ontstaanswijze Verschijnselen Behandeling Dr. E.S. Louwerse, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Progressieve neurologische ziekte Oorzaak onbekend Geen genezing

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Rooden, Stephanie Maria van Title: Clinical patterns in Parkinson s disease Date:

Nadere informatie

Wat doet Parkinson met uw relatie?

Wat doet Parkinson met uw relatie? Wat doet Parkinson met uw relatie? dr. Emma H. Collette, gezondheidszorgpsycholoog afdeling medische psychologie en MMW lid van team bewegingsstoornissen VU medisch centrum Wat doen u en uw partner met

Nadere informatie

Whitepaper Bewegen bij ziekte van Parkinson

Whitepaper Bewegen bij ziekte van Parkinson Whitepaper Bewegen bij ziekte van Parkinson Hanneke Jansen van den Berg, Parkinson therapeut bij Fysiotherapie Jansen van den Berg Inhoud Inleiding Fysiotherapie tijdens de ziekte van Parkinson Wat kan

Nadere informatie

Behandeling van de ziekte van Parkinson in de gevorderde fase

Behandeling van de ziekte van Parkinson in de gevorderde fase Home no. 1 Februari 2019 Eerdere edities Verenso.nl Behandeling van de ziekte van Parkinson in de gevorderde fase In gesprek met Teus van Laar, hoogleraar neurologie Eefje Sizoo redactie@verenso.nl Specialisten

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Wat is dat?

De ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Wat is dat? De ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1 Wat is dat? Geschiedenis In 1817 beschreef de Londense arts James Parkinson voor het eerst de verschijnselen van de ziekte van Parkinson in zijn boek

Nadere informatie

Dementie in de palliatieve fase

Dementie in de palliatieve fase Dementie in de palliatieve fase Wie zijn wij? Marielle Rooijakkers Karin van Mersbergen Dementie Verzamelnaam voor een combinatie van symptomen waarbij de hersenen, informatie niet meer goed kunnen verwerken.

Nadere informatie

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve

Nadere informatie

Parkinson en parkinsonisme

Parkinson en parkinsonisme Parkinson en parkinsonisme Afdeling neurologie Inhoudsopgave De ziekte van Parkinson pag. 2 wat is de ziekte van Parkinson oorzaak symptomen diagnose omgaan met de ziekte Parkinsonisme pag. 4 1. multi

Nadere informatie

Parkinson en neuropsychiatrie

Parkinson en neuropsychiatrie Parkinson en neuropsychiatrie Rosalie van der Aa- Neuropsycholoog Altrecht Opbouw Onze Hersenen en Parkinson Neuropsychiatrie Adviezen Onze Hersenen en Parkinson de ziekte van Parkinson: 2 de neurodegeneratieve

Nadere informatie

Algemene vaststellingen

Algemene vaststellingen De ziekte van Parkinson : Een hersenziekte? Prof.Dr.P.Santens Bewegingsstoornissen Neurologie UZ Gent Algemene vaststellingen Prevalente ziekte : 30000 Belgen, 1% van 65-plussers Kennis van de ziekte en

Nadere informatie

Deep Brain Stimulation

Deep Brain Stimulation Deep Brain Stimulation He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DEEP BRAIN STIMULATION? Deep Brain Stimulation (DBS), in het Nederlands diepe-hersenkernstimulatie, is een therapie waarbij

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie

Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Nadere informatie

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson Vereniging

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson Vereniging Parkinsonismen Vereniging Parkinson Vereniging Inhoudsopgave De Parkinson Vereniging 4 Dit zijn de verschijnselen 4 Dopamine 5 Behandeling van symptomen 5 Bijwerkingen en operaties 5 Verenigingsactiviteiten

Nadere informatie

De rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli. Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie

De rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli. Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie De rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie 2 Programma: -Informatie over de ziekte van Parkinson -De functie van Parkinson verpleegkundige

Nadere informatie

Het effect van diepe hersenstimulatie op spontane taalproductie bij de ziekte van Parkinson

Het effect van diepe hersenstimulatie op spontane taalproductie bij de ziekte van Parkinson Het effect van diepe hersenstimulatie op spontane taalproductie bij de ziekte van Parkinson Drs. Katja Batens Promotor: Prof. Dr. Patrick Santens Copromotor: Prof. Dr. Dirk Van Roost Achtergrond informatie

Nadere informatie

Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) behandeling bij de ziekte van Parkinson

Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) behandeling bij de ziekte van Parkinson Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) behandeling bij de ziekte van Parkinson Deze informatiefolder is voor iedereen die informatie wil over behandeling met Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) bij

Nadere informatie

Clinical Patterns in Parkinson s disease

Clinical Patterns in Parkinson s disease Clinical Patterns in Parkinson s disease Op 28 november 2012 promoveerde Stephanie van Rooden aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift Clinical Patterns in Parkinson s disease. Haar promotor

Nadere informatie

Dr. Teus van Laar UMC Groningen. 25 November 2011, Den Bosch

Dr. Teus van Laar UMC Groningen. 25 November 2011, Den Bosch Dr. Teus van Laar UMC Groningen 25 November 2011, Den Bosch Waarom? Voor wie? Welke mogelijkheden? Resultaten! heden: 50.000 (RIVM) 2005-2025: 47% toename 2025: 73.500 patienten Proc, September 2002,

Nadere informatie

Parkinson Blaas en Darm problemen

Parkinson Blaas en Darm problemen Parkinson Blaas en Darm problemen 7 november 2015 JP Kerklaan, Neuroloog Stellingen 1. Obstipatie komt weinig voor bij ziekte van parkinson 2. Vaak s nachts plassen past niet bij parkinson 3. Problemen

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Deze informatiefolder is voor iedereen die informatie wil over behandeling met DBS, diepe hersenstimulatie, bij de ziekte van Parkinson in het Academisch

Nadere informatie

FTO Parkinson. Rachel Bouwsma Annet Bruggeman 14-mei 2013

FTO Parkinson. Rachel Bouwsma Annet Bruggeman 14-mei 2013 FTO Parkinson Rachel Bouwsma Annet Bruggeman 14-mei 2013 Inhoud: Parkinson Motorische symptomen Geneesmiddelen + keuze Medicatie bij mentale stoornis Voorschrijfcijfers Conclusies/afspraken Ziekte van

Nadere informatie

Een voorbeeld: 1. Beven 2. Moeilijk praten 3. Angst

Een voorbeeld: 1. Beven 2. Moeilijk praten 3. Angst In de eerste kolom kunt u aangeven welke symptomen u op dit moment waarneemt gedurende een normale dag. In de tweede kolom geeft u aan of de symptomen meestal verbeteren of verdwijnen nadat u uw dosis

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: Tremor

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: Tremor Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: Tremor (Deep Brain Stimulation) Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom een hersenoperatie? 1 Screening geschiktheid DBS 1 Bezoek

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson informatie voor patiënten INLEIDING 3 WAT IS DIEPE HERSENSTIMULATIE? 4 WIE KOMT IN AANMERKING VOOR DIEPE HERSENSTIMULATIE? 4 DE OPERATIE 8 BIJREGELEN

Nadere informatie

Stereotactische neurochirurgie bij de ziekte van Parkinson

Stereotactische neurochirurgie bij de ziekte van Parkinson N E U R O C H I R U R G I E Stereotactische neurochirurgie bij de ziekte van Parkinson R.A.J. Esselink, R.M.A. de Bie In de latere stadia van de ziekte van Parkinson ondervinden patiënten vaak hinder van

Nadere informatie

MEDTRONIC DBS THERAPIE VOOR EPILEPSIE MEER JEZELF ZIJN

MEDTRONIC DBS THERAPIE VOOR EPILEPSIE MEER JEZELF ZIJN MEDTRONIC DBS THERAPIE VOOR EPILEPSIE JEZELF ZIJN Verbeter uw kwaliteit van leven met DBS therapie voor epilepsie MICHAEL Sinds 2013 tevreden met Medtronic DBS therapie voor epilepsie HAAL UIT HET LEVEN

Nadere informatie

NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON

NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON NEUROPSYCHIATRISCHE SYMPTOMEN BIJ M.PARKINSON - SLAAPSTOORNISSEN - STEMMINGSSTOORNISSEN - PSYCHOTISCHE SYMPTOMEN / DELIER - MCI / PDD W.Garenfeld 24092014 SLAAPSTOORNISSEN BIJ M.PARKINSON PREVALENTIE:

Nadere informatie

Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas

Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade Dr. C. Jadoul Neuroloog AZ Nikolaas 1 Casus: recidief slikpneumonie Dame 75 jaar Spoed: algemeen achteruit (mentaal en fysiek) Antec: Parkinson

Nadere informatie

Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein

Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson. Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Optimale farmaceutische zorg voor patienten met M.Parkinson Wereld Parkinsondag 2015 Nieuwegein Een praktijkvoorbeeld Patient gebruikt Sinemet 125 mg 4dd 1 Wordt opgenomen in ziekenhuis: Levodopa/carbidopa

Nadere informatie

Inhoud workshop PARKINSON EN DEMENTIE. Braak stadia. Pathologie parkinson. Wat is parkinson? 12-11- 15

Inhoud workshop PARKINSON EN DEMENTIE. Braak stadia. Pathologie parkinson. Wat is parkinson? 12-11- 15 Inhoud workshop Wat is Parkinson Symptomen Motorische klachten Psychose Dementie Depressie PARKINSON EN DEMENTIE Danny Hommel, AIOTO specialisme ouderengeneeskunde Marieke van Tilburg, VS / parkinsonverpleegkundige

Nadere informatie

ViaReva Revalidatiegeneeskunde

ViaReva Revalidatiegeneeskunde ViaReva Revalidatiegeneeskunde Greet Bikker Adviseur Arbeid Verwijzing arbeidsrevalidatie Consult adviseur arbeid Fysieke testen en training Verwijzing logopedist MELBA Verwijzing psycholoog Cognitie,

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. In deze folder leest u meer over deze ziekte en over de polikliniek Neurologie van het Havenziekenhuis.

Nadere informatie

Expertise Centrum Bewegingsstoornissen UMCG

Expertise Centrum Bewegingsstoornissen UMCG Expertise Centrum Bewegingsstoornissen UMCG Prof Marina AJ de Koning-Tijssen Hoofd Bewegingsstoornissen Afdeling Neurologie Wat is een expertise centrum? 3 Centrum voor Zeldzame ziekten Ziekte waaraan

Nadere informatie

Vascular cognitive impairment

Vascular cognitive impairment Vascular cognitive impairment De afbeelding kan niet worden weergegeven. Mogelijk is er onvoldoende geheugen beschikbaar om de Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre eigen zaak in kantoormeubilair

Nadere informatie

Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde

Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

Richtlijn Voeding bij de ziekte van Parkinson

Richtlijn Voeding bij de ziekte van Parkinson Richtlijn Voeding bij de ziekte van Parkinson Heleen Dicke, diëtist UMC St Radboud Barbera van Harten, neuroloog Medisch Centrum Leeuwarden Jorrit Hoff, neuroloog St. Antonius ziekenhuis Nieuwegein/Utrecht

Nadere informatie

De pijplijn van de ziekte van Parkinso. Jorrit Hoff

De pijplijn van de ziekte van Parkinso. Jorrit Hoff De pijplijn van de ziekte van Parkinso Jorrit Hoff Disclosure Advies aan/voordrachten voor en/of congresbezoek met Boehringer Ingelheim, Novartis, Teva Pharma, Medtronic, UCB en Abbvie San Diego Pijplijn

Nadere informatie

Genetica bij Parkinson

Genetica bij Parkinson Genetica bij Parkinson Wat is er bekend en wat is de toekomst? Landelijke werkgroep 12 juni 2013 Janneke Rood Arts-onderzoeker GPS Genetische Parkinson Studie Inhoud Overervingspatronen Genetica en kliniek

Nadere informatie

Diagnose en therapie van de ziekte van Parkinson:

Diagnose en therapie van de ziekte van Parkinson: Diagnose en therapie van de ziekte van Parkinson: state-of-the-art en de centrale rol van de huisarts Dr. Bruno Bergmans, MD, PhD Dienst Neurologie AZ St-Jan Brugge-Oostende AV, Campus Brugge Navorming

Nadere informatie

Parkinson en Dementie

Parkinson en Dementie Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: M. Parkinson

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: M. Parkinson Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: M. Parkinson (Deep Brain Stimulation) Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom een hersenoperatie? 1 Screening geschiktheid DBS 1

Nadere informatie

Medicatie bij M. Parkinson

Medicatie bij M. Parkinson Medicatie bij M. Parkinson Onderwijs: AIOS klinische geriatrie, 19-06-2013, 14.15-15.00 uur Spreker: dr. H.L. Koek, klinisch geriater, UMC Utrecht Onderwerpen: Inleiding: epidemiologie, pathofysiologie,

Nadere informatie

Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson

Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson Body awareness training als behandeling voor wearing-off gerelateerde stress bij patiënten met de ziekte van Parkinson Ires Ghielen, promovendus & GZ-psycholoog i.o., i.ghielen@vumc.nl Parkinson symptomen

Nadere informatie

Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre

Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre Vascular cognitive impairment eigen zaak in kantoormeubilair geheugen en concentratieklachten na TIA Geert Jan Biessels VCI poli UMC Utrecht Stroke Centre is dit een voorbode van dementie? woont met echtgenoot

Nadere informatie

Ik heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten

Ik heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten Ik heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten INLEIDING 3 WAT IS DE ZIEKTE VAN PARKINSON? 4 WAT ZIJN DE SYMPTOMEN VAN PARKINSON? 5 Motorische symptomen Niet-motorische symptomen OP WELKE LEEFTIJD

Nadere informatie

De medicamenteuze behandeling van de ziekte van Parkinson

De medicamenteuze behandeling van de ziekte van Parkinson De medicamenteuze behandeling van de ziekte van Parkinson Dr. Ad Hovestadt, neuroloog, Meander Medisch Centrum, Amersfoort Inleiding De ziekte van Parkinson is een langzaam progressieve neuropsychiatrische

Nadere informatie

Nascholingsdag Parkinson-verpleegkundigen Nederland. De medicamenteuze behandeling

Nascholingsdag Parkinson-verpleegkundigen Nederland. De medicamenteuze behandeling Nascholingsdag Parkinson-verpleegkundigen Nederland De medicamenteuze behandeling Cantharel woensdag 25 mei 201 Erik van Wensen, neuroloog Gelre Ziekenhuizen, Apeldoorn Inhoud Introductie Parkinson Behandeling:

Nadere informatie

Factsheet indicatoren IGZ Transparantieportaal Zorg 2017

Factsheet indicatoren IGZ Transparantieportaal Zorg 2017 Factsheet indicatoren IGZ Transparantieportaal Zorg 2017 Uitvraag Bron Nr. over (jaar) hoofdstuk 1. Deelname aan Dutch Spine Surgergy Registry (DSSR) 2017 DSSR 1.4.3 2. Wachttijd tussen diagnose en aanvang

Nadere informatie

De dienst bestaat uit de volgende elementen:

De dienst bestaat uit de volgende elementen: Monitoring cliënten met de ziekte van Parkinson met Virtuele Thuiszorg Nederland (VTZN) De ziekte van Parkinson is een progressieve ziekte die ontstaat door het afbreken van hersencellen in de pars compacta.

Nadere informatie

De kwetsbare patiënt met een heupfractuur

De kwetsbare patiënt met een heupfractuur De kwetsbare patiënt met een heupfractuur JH Hegeman, MD PhD NVT Traumachirurg Centrum voor Geriatrische Traumatologie Voorzitter Dutch Hip Fracture Audit Afdeling groep Twente - Hengelo Jaarcongres GRZ

Nadere informatie

Deep Brain Stimulation bij Parkinson patiënten Veilige of onveilige procedure?

Deep Brain Stimulation bij Parkinson patiënten Veilige of onveilige procedure? Deep Brain Stimulation bij Parkinson patiënten Veilige of onveilige procedure? De ziekte van Parkinson is een langzaam neurodegeneratieve aandoening die met dopamine medicatie wordt behandeld. Sinds kort

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4 9Samenvatting Chapter 9 156 Samenvatting De ziekte van Parkinson is een veel voorkomende neurodegeneratieve aandoening, die vooral de oudere bevolking treft. Behandeling bestaat tot nu toe uit symptomatische

Nadere informatie

Parkinson en Psychoses

Parkinson en Psychoses Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. Orthostatische tremor.

Kinderneurologie.eu. Orthostatische tremor. Orthostatische tremor Wat is een orthostatische tremor? Een orthostatische tremor is een aandoening waarbij kinderen of volwassen last hebben van trillen van de benen tijdens het staan. Hoe wordt een orthostatische

Nadere informatie

Psychiatrische symptomen bij Lewy body ziekten. Groot Haags Geriatrie Referaat April 2017 Marielle Hofman, aios geriatrie

Psychiatrische symptomen bij Lewy body ziekten. Groot Haags Geriatrie Referaat April 2017 Marielle Hofman, aios geriatrie Psychiatrische symptomen bij Lewy body ziekten Groot Haags Geriatrie Referaat April 2017 Marielle Hofman, aios geriatrie Inhoudsopgave Casus Diagnostische criteria Pathofysiologie Psychiatrische symptomen

Nadere informatie

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson INVEST studie Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson Geachte Heer/Mevrouw, Wij vragen u vriendelijk

Nadere informatie

Medtronic DBS BEWEGINGSSTOORNISSEN. Informatie voor de patiënt

Medtronic DBS BEWEGINGSSTOORNISSEN. Informatie voor de patiënt Medtronic DBS BEWEGINGSSTOORNISSEN Informatie voor de patiënt DBS = Deep Brain Stimulation Diepe Hersenstimulatie VIER dagelijks uw overwinning. Deze informatiebrochure over de ziekte van Parkinson is

Nadere informatie

TIA/ herseninfarct van spoed- naar ketenzorg

TIA/ herseninfarct van spoed- naar ketenzorg TIA/ herseninfarct van spoed- naar ketenzorg neurologie Folkert Hoekstra, huisarts Renske van den Berg-Vos, neuroloog ACUTE FASE stroke ketenzorg START CHRONISCHE FASE 3 NHG standaard beroerte nieuwe standaard

Nadere informatie

https://www.youtube.com/watch?v=t1cawstzyyq

https://www.youtube.com/watch?v=t1cawstzyyq https://www.youtube.com/watch?v=t1cawstzyyq Mensen met de Ziekte van Parkinson weer in hun kracht BG dagen 2016 Jacqueline Janssen Bert Janssen Bedrijfsarts AMD Ervaringsdeskundige Klinisch arbeidsgeneeskundige

Nadere informatie

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson Geachte Heer/Mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om deel te nemen

Nadere informatie

Vroege behandeling met levodopa bij de ziekte van Parkinson

Vroege behandeling met levodopa bij de ziekte van Parkinson Klinische les Vroege behandeling met levodopa bij de ziekte van Parkinson Vincent J.J. Odekerken, Bart Post, Constant V.M. Verschuur en Rob M.A. de Bie Gerelateerd artikel: Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:A512

Nadere informatie

Universitair Medisch Centrum Groningen

Universitair Medisch Centrum Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag

Nadere informatie

Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen

Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen U ervaart elke dag de gevolgen van de ziekte van Parkinson, voornamelijk door problemen in denkprocessen

Nadere informatie

Orthostatische tremor

Orthostatische tremor Orthostatische tremor 3 e ontmoetingsdag 13 mei 2016 Fleur van Rootselaar Neuroloog - klinisch neurofysioloog AMC Amsterdam Presentatie Inleiding, overzicht literatuur Ingestuurde vragen Discussie Orthotatische

Nadere informatie

Parkinson's Disease Portman, Axel Tiddo

Parkinson's Disease Portman, Axel Tiddo Parkinson's Disease Portman, Axel Tiddo IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document

Nadere informatie

Margriet Contact. Beste bewoners,

Margriet Contact. Beste bewoners, H U I Z E P R I N S E S M A R G R I E T Margriet Contact Beste bewoners, Februari 2018 Het jaar 2017 is voorbij gevlogen. De activiteiten in de december maand zijn allemaal goed verlopen. De kerstviering

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson Ons doel: de ziekte van Parkinson voorkomen of genezen Inhoud 1. Inleiding pagina 3 2. pagina 4 3. Symptomen van Parkinson pagina 6 4. Oorzaken van Parkinson pagina 8 5. Verloop van de ziekte pagina 9

Nadere informatie

Frouke Nijhuis Parkinsonnet Jaarcongres 30 11 2012. Gezamenlijke besluitvorming bij de ziekte van Parkinsonrview

Frouke Nijhuis Parkinsonnet Jaarcongres 30 11 2012. Gezamenlijke besluitvorming bij de ziekte van Parkinsonrview Frouke Nijhuis Parkinsonnet Jaarcongres 30 11 2012 Gezamenlijke besluitvorming bij de ziekte van Parkinsonrview Preferentie gevoelige beslissingen ZvP Neuroloog Vervolg behandeling: Apomorfine DBS Duodopa

Nadere informatie

Hersenstimulatie voor bewegingsstoornissen MEDTRONIC ACTIVA SYSTEEM

Hersenstimulatie voor bewegingsstoornissen MEDTRONIC ACTIVA SYSTEEM Hersenstimulatie voor bewegingsstoornissen MEDTRONIC ACTIVA SYSTEEM Deze brochure is tot stand gekomen in samenwerking met de implanterende centra. INLEIDING Uw arts heeft met u gesproken over hersenstimulatie,

Nadere informatie

Vrouw, 75 jaar, blanco voorgeschiedenis. Uit bed gevallen, hoofd tegen nachtkastje. Fors bloedende hoofdwond. Werd wakker van de val.

Vrouw, 75 jaar, blanco voorgeschiedenis. Uit bed gevallen, hoofd tegen nachtkastje. Fors bloedende hoofdwond. Werd wakker van de val. Vrouw, 75 jaar, blanco voorgeschiedenis. Uit bed gevallen, hoofd tegen nachtkastje. Fors bloedende hoofdwond. Werd wakker van de val. Amnesie-, misselijkheid-, braken-, hoofdpijn thv hoofdwond. Sinds

Nadere informatie

Algemene introductie Onderzoeksdoelstellingen Onderzoeken Algemene discussie Conclusie

Algemene introductie Onderzoeksdoelstellingen Onderzoeken Algemene discussie Conclusie Dr. K. Batens Algemene introductie Onderzoeksdoelstellingen Onderzoeken Algemene discussie Conclusie Algemene introductie Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson en taalverwerking Diepe hersenstimulatie

Nadere informatie

Uveïtis Radboud universitair medisch centrum

Uveïtis Radboud universitair medisch centrum Uveïtis De oogarts heeft bij u uveïtis vastgesteld. In deze folder leest u meer over deze ziekte en de behandeling ervan. Uveïtis is een ontsteking van het vaatvlies in het oog. Het wordt gebruikt als

Nadere informatie

Opbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie

Opbouw praatje. Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie DEMENTIE Opbouw praatje Wat is dementie? Vormen van dementie Diagnose dementie Behandeling van dementie De verloop van dementie Conclusie Definitie dementie Dementie is een syndromale diagnose, een ziekte

Nadere informatie

Stoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s.

Stoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s. Dementie 2 Dementie in de Nederlandse bevolking Dementie is een aandoening die vooral ouderen treft, maar het kan ook voorkomen op jongere leeftijd. In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 300.000

Nadere informatie