DERDELIJNS BEHANDELING VAN DE ZIEKTE VAN PARKINSON deel 2 J.M.J. KRUL, NEUROLOOG

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DERDELIJNS BEHANDELING VAN DE ZIEKTE VAN PARKINSON deel 2 J.M.J. KRUL, NEUROLOOG"

Transcriptie

1 DERDELIJNS BEHANDELING VAN DE ZIEKTE VAN PARKINSON deel 2 J.M.J. KRUL, NEUROLOOG

2 . Deze methode van behandeling kan worden ingezet als men met medicatie alleen niet goed meer uitkomt. Derde DERDE lijns behandeling LIJNS kan BEHANDELING vaak naast de gewone medicatie worden ingezet. Niet alle methodes zijn even ingrijpend. Patient en neuroloog dienen alle opties goed van te voren te bespreken

3 De de rde lijn s behandeling bij Parkinson omvat: DERDE LIJNS BEHANDELING. Apomorfine. Duodopa. Diepe brein stimulatie

4 . Apo m o rfin e heeft een krachtige Dopamine werking. Het kan via een APOMORFIN po m p of een p ee n worden toegediend. Het werkt snel maar ook kort. Men kan zijn Levodopa medicatie blijven gebruiken

5 APOMORFIN E PEN

6 APOMORFINE POMP

7 . De pen is met name geindiceerd bij m o to ris ch e o ff-pe rio de s. Een bijwerking APOMORFINE is misselijkheid. Pas op voor hallucinaties, dwanggedachten en sexuele ontremming

8 . De instelling vindt plaats in Blaricum op A26 in Dagbe han de lin g. De organisatie verloopt via Apotheekzorg in samenwerking met de Parkinsonverpleegkundige. Van te voren de langwerkende medicatie stoppen. Van te voren beginnen met 3 dd 10 mg Do m pe rido n. De patient wordt in één ochtend ingesteld op Aporfine en getraind in het gebruik APOMORFINE IN TERGOOI

9 . Geindiceerd bij een ernstige vorm van Parkinson. In het geval van ernstige motorische schommelingen en overbewegingen DUODOPA. Patienten met ernstige en frequente no n -m o to re off periodes. In het geval van ernstige nachtelijke stijfheid. Als Apomorfine of DBS niet mogelijk is

10 DUODOPA

11 DUODOPA

12

13 . De patient wordt aan het begin van de week opgenomen. Er wordt vrij snel een n e us s on de geplaatst tot in de dunne DUODOPA darm; de pomp wordt IN aangesloten TERGOOI. De juiste dosering wordt vervolgens de dagen daarna ingesteld. Vervolgens wordt de de fin itie ve s on de geplaatst via een gastroscopie. Tijdens de opname worden patient en mantelzorger getraind in het gebruik van de pomp

14 . Pijnlijke en moeizame procedure. Er kan een infectie bij de insteekplaats van de sonde op- Wtreden AT KAN ER MIS GAAN MET D U ODOPA?. De sonde kan verschuiven of verstopt raken. Lekkage bij de insteek opening. Problemen met de pomp

15 . Patienten kiezen vaak bewust hiervoor omdat men DBS te ingrijpend vindt. De ingreep is niet blijvend DUODOPA: AANVULLENDE OPMERKIN GEN. Bij problemen met de pomp kan men terugvallen op de tabletten. Voor oudere patienten is dit een goede optie. Men kan naast de pomp ook nog aanvullende Parkinson medicatie blijven gebruiken

16 . Een goede mantelzorger / partner is vereist. Ook de thuiszorg kan erbij betrokken worden. 24 uurs ondersteuning bij problemen wordt verzorgd DUODOPA: AANVULLENDE ALCU RAOP MERKIN GEN door. Patienten met dementie zijn niet geschikt. Het is de vraag of men al niet in een eerder stadium moet beginnen met deze behandeling

17 DIEPE BREIN STIMULATIE

18 DIEPE BREIN STIMULATIE The le ad- (electrode)- tip positioned within the targeted brain area. The exten s io n - passes under the skin connecting the lead to the neurostimulator. The ne uros tim u lator (pace m aker)- implanted near the collarbone, in the chest or abdomen.

19 . Goede reactie op Levodopa INDICATIES VOOR DBS. Ernstige overbewegingen. Ernstige motorische schommelingen. Ernstige tremor

20 . Boven de 70 jaar WANNEER GEEN DBS?. In geval van dementie. Bij depressie of angst in de voorgeschiedenis

21 . De motoriek verbetert. Minder off- priodes. Minder overbewegingen. De tremor neemt af. Er is minder medicatie nodig. Weinig effect op balansstoornissen. Weinig effect op stemmingsstoornissn WAT DOET DBS?

22 . Er kunnen 2 kernen in de hersenen worden gestimuleerd. Dit betreft W ELKE de Nucle PLEK us Subthalam IN DE H ERSEN icus of deen Glo bus Pallidus WIn ORDT te rn us GESTIMULEERD?. Stimulatie van de Nucle us Subthalam icus blijkt in de praktijk het beste te werken

23

24 . Problemen gerelateerd aan de ingreep, zoals infecties, (hersen)bloeding, epileptisch insult BIJW ERKIN GEN EN COMPLICATIES VAN D BS. Teleurstellend resultaat. Stemmingsstoornissen. Zachte spraak

25 . Wanneer patient en neuroloog beslissen om DBS te overwegen, dan vindt verwijzing naar het AMC plaats. Indien DBS het IN AMC TERGOOI/ ook de indicatie stelt H vindt ET GOOI een uitgebreid screeningstraject plaats. Vervolgens wordt de patient op de wachtlijst gezet. Van e e rs te be zo e k to t o pe ratie duurt he t m ee s tal é én jaar

26 . De derde lijns behandeling van Parkinson is een werkelijke optie WAT U NIET MOET VERGETEN. Er zijn nog geen vergelijkende onderzoeken verricht. De keuze van de behandeling wordt bepaald door de voorkeur van de patient in samenhang met het oordeel van de neuroloog

27

Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige

Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige Ziekte van Parkinson wat als de pillen niet meer werken? Dr. Ania Winogrodzka, neuroloog Dhr. Koen Gilissen, Parkinson verpleegkundige ± 50% (L-dopa responsieve) PD patiënten ervaart na 5 jr motorische

Nadere informatie

Parkinson behandeling met medicatie. Parkinson Café West-Brabant 4 februari 2016 T. van Strien neuroloog

Parkinson behandeling met medicatie. Parkinson Café West-Brabant 4 februari 2016 T. van Strien neuroloog Parkinson behandeling met medicatie Parkinson Café West-Brabant 4 februari 2016 T. van Strien neuroloog Inhoud meneer Parkinson mechanisme Parkinson medicatie beloop van de ziekte geavanceerde therapieën

Nadere informatie

Als een pilletje niet meer genoeg is

Als een pilletje niet meer genoeg is Als een pilletje niet meer genoeg is Jeroen van Vugt Medisch Spectrum Twente Iets over Parkinson n Verstoorde motoriek Trillen (tremor) Stijve spieren Trager Starre mimiek Onduidelijker spreken Moeilijker

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Deze informatiefolder is voor iedereen die informatie wil over behandeling met DBS, diepe hersenstimulatie, bij de ziekte van Parkinson in het Academisch

Nadere informatie

Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) behandeling bij de ziekte van Parkinson

Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) behandeling bij de ziekte van Parkinson Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) behandeling bij de ziekte van Parkinson Deze informatiefolder is voor iedereen die informatie wil over behandeling met Duodopa/Continue Levodopa Infusie (CLI) bij

Nadere informatie

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK

parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK parkinson DE NOODZAAK VAN EEN BREDE BEHANDELING EN AANPAK ONDERWERPEN PARKINSON, OORZAAK EN ONTSTAAN GETALLEN: HOE VAAK KOMT DEZE ZIEKTE VOOR? KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BELOOP THERAPIE CONSEQUENTIES VOOR

Nadere informatie

Deep Brain Stimulation

Deep Brain Stimulation Deep Brain Stimulation He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DEEP BRAIN STIMULATION? Deep Brain Stimulation (DBS), in het Nederlands diepe-hersenkernstimulatie, is een therapie waarbij

Nadere informatie

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson Geachte Heer/Mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om deel te nemen

Nadere informatie

Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS

Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS Parkinson diagnostiek en medicamenteuze behandeling MERIAM BRAAKSMA NEUROLOOG BRAVIS ZIEKENHUIS Inleiding Vraag live.voxvote.com PIN: 12746 Verschijnselen Verschijnselen ziekte ziekte van Parkinson van

Nadere informatie

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet

Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt. Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten bij een parkinsonpatiënt Delaere Griet Verpleegkundige aandachtspunten inhoud: 1. Medicatie 2. Mobiliteit 3. Voeding 4. Uitscheiding 5. Slaappatroon 6. Psychische en cognitieve

Nadere informatie

Parkinson en Medicatie

Parkinson en Medicatie Parkinson en Medicatie Parkinson dag zaterdag 16 november 2013 Dhr. Kerklaan Functie: Neuroloog Filmpje Vragen 1.Parkinson medicatie kan de ziekte v parkinson remmen: Juist Onjuist Vragen 2.Je moet zo

Nadere informatie

Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen??

Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen?? Datum dinsdag 13 november 2019 Parkinson Café Hengelo Spreker Agnes Wertenbroek Parkinson medicatie.. MOET DAT NOU?? Al die pillen?? Voordracht Stellingen Medicatie Hoe gebruik je die in de praktijk? Wat

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie

Ziekte van Parkinson. Patiënteninformatie Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van

Nadere informatie

NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON. Jean-Michel Krul, neuroloog

NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON. Jean-Michel Krul, neuroloog NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON Jean-Michel Krul, neuroloog WAAR GAAN WE OVER SPREKEN?.De premotore fase van de ziekte van Parkinson.De motore klachten en verschijnselen.de non

Nadere informatie

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson

Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson INVEST studie Continue levodopa via een dunne darmsonde (Duodopa) vergeleken met diepe hersenstimulatie als behandeling van gevorderde ziekte van Parkinson Geachte Heer/Mevrouw, Wij vragen u vriendelijk

Nadere informatie

Patiëntenbrochure. Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl.

Patiëntenbrochure. Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl. Patiëntenbrochure Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl Versie: Datum: APO112502 25 februari 2011 Aan deze brochure kunnen geen rechten worden

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson Wie krijgt de ziekte van Parkinson? De ziekte van Parkinson is geen zeldzame ziekte. Precieze getallen ontbreken, maar Parkinson komt in Nederland voor bij ongeveer 40.000 mensen.

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij

De ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij De ziekte van Parkinson Ria Noordmans Margreeth Kooij - Oorzaak - Verschijnselen - Symptomen - Psychische verschijnselen - Diagnose - Parkinsonisme - Medicatie - Therapieën - Met elkaar in gesprek gaan

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. In deze folder leest u meer over deze ziekte en over de polikliniek Neurologie van het Havenziekenhuis.

Nadere informatie

JONG EN PARKINSON. ParkinsonNet congres Bart Post & Mark Douwma

JONG EN PARKINSON. ParkinsonNet congres Bart Post & Mark Douwma JONG EN PARKINSON ParkinsonNet congres Bart Post & Mark Douwma Mark Douwma ParkinsonNet jaarcongres 2015 - Bart Post & Mark Douwma 2 Bart Post ParkinsonNet jaarcongres 2015 - Bart Post & Mark Douwma 3

Nadere informatie

Patiëntenbrochure ApoGo pomp

Patiëntenbrochure ApoGo pomp Patiëntenbrochure ApoGo pomp Inleiding Dit patiëntenboekje is bedoeld voor mensen met de ziekte van Parkinson die behandeld worden met de Apo-Go pomp. Dit boekje ondersteunt u bij het juiste gebruik van

Nadere informatie

Informatiebrochure. Duodopabehandeling. I Autonome verzorgingsinstelling

Informatiebrochure. Duodopabehandeling. I Autonome verzorgingsinstelling Informatiebrochure Duodopabehandeling I Autonome verzorgingsinstelling IIInhoudsopgave Voorwoord 5 Wat is duodopa? 6 Wie komt voor duodopa in aanmerking? 7 Starten met duodopa 8 - de evaluatiefase 8 -

Nadere informatie

Medicijngebruik Ziekte van Parkinson

Medicijngebruik Ziekte van Parkinson Patiënteninformatie Voor de behandeling van de ziekte van Parkinson komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Vaak gebeurt dit wanneer de klachten u beperken in het

Nadere informatie

Parkinson en Psychoses

Parkinson en Psychoses Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm

Nadere informatie

Medicijnen bij de ziekte van Parkinson

Medicijnen bij de ziekte van Parkinson Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Medicijnen bij de ziekte van Parkinson z Medicijnen bij de ziekte van Parkinson 1 Als u de ziekte van Parkinson hebt, komt er

Nadere informatie

Medicatie voor patiënten met de ziekte van Parkinson

Medicatie voor patiënten met de ziekte van Parkinson Neurologie Patiënteninformatie Medicatie voor patiënten met de ziekte van Parkinson Inhoud Inleiding De medicijnengroep dopamineagonisten Pramipexol (Sifrol ) Ropinirol (Requip ) Rotigotine (Neupro transdermale

Nadere informatie

De rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli. Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie

De rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli. Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie De rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie 2 Programma: -Informatie over de ziekte van Parkinson -De functie van Parkinson verpleegkundige

Nadere informatie

Medtronic DBS. Developed in association with

Medtronic DBS. Developed in association with Medtronic DBS voor bewegingsstoornissen Developed in association with Hoe ziet de neurostimulator eruit? Net zoals een pacemaker voor het hart, genereert de neurostimulator continu elektrische prikkels

Nadere informatie

Geavanceerde therapieën bij de ziekte van Parkinson

Geavanceerde therapieën bij de ziekte van Parkinson Regionale Zorgaanpak Geavanceerde Parkinson Geavanceerde therapieën bij de ziekte van Parkinson Inhoud 3 1. Inleiding 4 2. Over uw medicijnen, keuze en doel van de behandeling 7 3. Overzicht van behandelingen

Nadere informatie

De rol van medicatie bij Parkinson

De rol van medicatie bij Parkinson Informatiebijeenkomst Parkinsoncafé De rol van medicatie bij Parkinson Klaas Kooistra Openbaar apotheker Apotheek De Drie Leliën, Leersum Even voorstellen Afgestudeerd in augustus 2010 Geregistreerd openbaar

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming

Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Ziekte van Parkinson 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Aantal patienten Naar schatting zijn er op dit moment tussen de 40.000 en 45.000 mensen in Nederland die aan de ziekte van Parkinson lijden.

Nadere informatie

Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten

Parkinson en voeding. Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten Parkinson en voeding Melissa van der Plaats, diëtist Meander Medisch Centrum, voorheen ook Norschoten Wie ben ik? Diëtist Norschoten te Barneveld / Meander Medisch Centrum te Amersfoort Sinds 2012 aangesloten

Nadere informatie

Parkinson en parkinsonisme

Parkinson en parkinsonisme Parkinson en parkinsonisme Afdeling neurologie Inhoudsopgave De ziekte van Parkinson pag. 2 wat is de ziekte van Parkinson oorzaak symptomen diagnose omgaan met de ziekte Parkinsonisme pag. 4 1. multi

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson. 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk

Ziekte van Parkinson. 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk Ziekte van Parkinson 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk indeling parkinson/-isme behandeling late fase complicaties, delier responsfluctuaties, on-off, wearing

Nadere informatie

Patiëntenbrochure. 1dd 1mg bij parkinson

Patiëntenbrochure. 1dd 1mg bij parkinson Patiëntenbrochure 1dd 1mg bij parkinson Inhoud Wat is de ziekte van Parkinson? 3 Wat zijn de klachten bij de ziekte van Parkinson? 4 Waar wordt de ziekte van Parkinson door veroorzaakt en hoe vaak komt

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Wat is dat?

De ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Wat is dat? De ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1 Wat is dat? Geschiedenis In 1817 beschreef de Londense arts James Parkinson voor het eerst de verschijnselen van de ziekte van Parkinson in zijn boek

Nadere informatie

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Inhoud van deze folder 1. Inleiding 2. Algemene regels voor het innemen van medicijnen 3. medicijnen 4. Welke middelen worden voorgeschreven? 5. Zijn er alternatieven

Nadere informatie

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen

Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Het gebruik van morfine en veel voorkomende vragen Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2015 pavo 0437 Inleiding Uw arts heeft u morfineachtige pijnstillers (zie tabel) voorgeschreven tegen de pijn. Deze

Nadere informatie

Depressie en Parkinson. Nijcare , dr. M. van Beek

Depressie en Parkinson. Nijcare , dr. M. van Beek Depressie en Parkinson Nijcare 14-06-2018, dr. M. van Beek Casus dhr X, 62 jaar- bij de huisarts Gehuwd, twee kinderen in puberteit, directeur groothandel. Hij loopt al een tijd wat stijf en de huisarts

Nadere informatie

Universitair Medisch Centrum Groningen Neurologie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Universitair Medisch Centrum Groningen Neurologie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Inleiding Als u de ziekte van Parkinson heeft komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Dit kan bijvoorbeeld het moment zijn wanneer de klachten uw dagelijks functioneren

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie (DBS) bij ziekte van Parkinson

Diepe hersenstimulatie (DBS) bij ziekte van Parkinson Diepe hersenstimulatie (DBS) bij ziekte van Parkinson Info over operatie Beste patiënt DBS (Deep Brain Stimulation of in het Nederlands Diepe hersenstimulatie) is een chirurgische behandelingsmethode bij

Nadere informatie

Behandeling van de ziekte van Parkinson in de gevorderde fase

Behandeling van de ziekte van Parkinson in de gevorderde fase Home no. 1 Februari 2019 Eerdere edities Verenso.nl Behandeling van de ziekte van Parkinson in de gevorderde fase In gesprek met Teus van Laar, hoogleraar neurologie Eefje Sizoo redactie@verenso.nl Specialisten

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: M. Parkinson

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: M. Parkinson Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: M. Parkinson (Deep Brain Stimulation) Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom een hersenoperatie? 1 Screening geschiktheid DBS 1

Nadere informatie

Ziekte van Parkinson

Ziekte van Parkinson Ziekte van Parkinson Historie Ontstaanswijze Verschijnselen Behandeling Dr. E.S. Louwerse, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Progressieve neurologische ziekte Oorzaak onbekend Geen genezing

Nadere informatie

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich

Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson. Rick Helmich Verstoorde bewegingssturing bij de ziekte van Parkinson Rick Helmich Agenda Hoe komt een beweging tot stand? Wat gaat er mis bij de ziekte van Parkinson? Hoe compenseren Parkinson patiënten hiervoor? Zitten

Nadere informatie

Patiëntenbrochure ApoGo pen

Patiëntenbrochure ApoGo pen Patiëntenbrochure ApoGo pen 1 Inleiding Dit patiëntenboekje is bedoeld voor mensen met de ziekte van Parkinson die behandeld worden met de Apo-Go pen. Dit boekje ondersteunt u bij het juiste gebruik van

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson. Informatie over verschillende medicijnen, regels voor het innemen en de bijwerkingen

Patiënteninformatie. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson. Informatie over verschillende medicijnen, regels voor het innemen en de bijwerkingen Patiënteninformatie Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Informatie over verschillende medicijnen, regels voor het innemen en de bijwerkingen Inhoudsopgave Bladzijde Medicijngebruik 4 Algemene

Nadere informatie

Parkinsoncentrum Leeuwarden

Parkinsoncentrum Leeuwarden Het Parkinsoncentrum Leeuwarden is een kennis- en behandelcentrum voor mensen met de ziekte van Parkinson. Deskundigheid, tijd, aandacht en een goede begeleiding voor de patiënt en zijn naasten staat hierbij

Nadere informatie

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson Vereniging

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson Vereniging Parkinsonismen Vereniging Parkinson Vereniging Inhoudsopgave De Parkinson Vereniging 4 Dit zijn de verschijnselen 4 Dopamine 5 Behandeling van symptomen 5 Bijwerkingen en operaties 5 Verenigingsactiviteiten

Nadere informatie

Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie

Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie Orthostatische tremor en diepe hersenstimulatie Fleur van Rootselaar Neuroloog/klinisch neurofysioloog 29 mei 2015, 2e OT-ontmoetingsdag Presentatie Wat is tremor? Classificatie Hoe ontstaat tremor? Etiologie

Nadere informatie

Parkinson. Parkinsonismen Vereniging. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Parkinson. Parkinsonismen Vereniging. Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Parkinson Parkinsonismen Vereniging Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Als u de ziekte van Parkinson heeft komt er een moment dat uw behandelend neuroloog

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: Tremor

Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: Tremor Diepe hersenstimulatie bij bewegingsstoornissen: Tremor (Deep Brain Stimulation) Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom een hersenoperatie? 1 Screening geschiktheid DBS 1 Bezoek

Nadere informatie

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten

Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Dr. Sebastiaan Overeem, arts-somnoloog Afd. Neurologie, Donders Instituut, UMC St Radboud, Nijmegen Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe,

Nadere informatie

Algemene vaststellingen

Algemene vaststellingen De ziekte van Parkinson : Een hersenziekte? Prof.Dr.P.Santens Bewegingsstoornissen Neurologie UZ Gent Algemene vaststellingen Prevalente ziekte : 30000 Belgen, 1% van 65-plussers Kennis van de ziekte en

Nadere informatie

Dementie na de diagnose

Dementie na de diagnose Dementie na de diagnose 1. Beloop en symptomen 2. De rol van het ziekenhuis na de diagnose - Medicatie bij dementie 3. Samenwerking 1 e lijn en ziekenhuis: vragen/opmerkingen - Ziekte van Alzheimer - Vasculaire

Nadere informatie

De COGnitieve Training In Parkinson Studie

De COGnitieve Training In Parkinson Studie De COGnitieve Training In Parkinson Studie Een onderzoek naar een online training voor het denkvermogen Voor meer informatie of aanmelden gaat u naar www.cogtips.nl Dr. Chris Vriend, neurowetenschapper

Nadere informatie

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Patiënteninformatie Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Informatie over verschillende medicijnen, regels voor het innemen en de bijwerkingen Medicijngebruik Als u de ziekte van Parkinson heeft,

Nadere informatie

Neupro Pleister plakinstructies

Neupro Pleister plakinstructies Neupro Pleister plakinstructies Meer informatie over de Neupro Pleister vindt u in de bijsluitertekst. Lees deze goed door voordat u de pleister gaat gebruiken. Neupro wordt in Nederland in de handel gebracht

Nadere informatie

De dienst bestaat uit de volgende elementen:

De dienst bestaat uit de volgende elementen: Monitoring cliënten met de ziekte van Parkinson met Virtuele Thuiszorg Nederland (VTZN) De ziekte van Parkinson is een progressieve ziekte die ontstaat door het afbreken van hersencellen in de pars compacta.

Nadere informatie

Dr. Teus van Laar UMC Groningen. 25 November 2011, Den Bosch

Dr. Teus van Laar UMC Groningen. 25 November 2011, Den Bosch Dr. Teus van Laar UMC Groningen 25 November 2011, Den Bosch Waarom? Voor wie? Welke mogelijkheden? Resultaten! heden: 50.000 (RIVM) 2005-2025: 47% toename 2025: 73.500 patienten Proc, September 2002,

Nadere informatie

Parkinson en Dementie

Parkinson en Dementie Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie

Nadere informatie

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson

Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson Diepe hersenstimulatie bij de ziekte van Parkinson informatie voor patiënten INLEIDING 3 WAT IS DIEPE HERSENSTIMULATIE? 4 WIE KOMT IN AANMERKING VOOR DIEPE HERSENSTIMULATIE? 4 DE OPERATIE 8 BIJREGELEN

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson Ziekte van Pa 44 ziekte van Parkinson replace head Switchen tussen on en off Diepe hersenstimulatie, duodopa- of apomorfinetherapie: bij parkinsonpatiënten worden soms geavanceerde therapieën toegepast

Nadere informatie

Onderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose

Onderhoudsmedicatie bij Multiple Sclerose Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Patiënteninformatie 1707 Multiple Sclerose Centrum Noord Nederland Alle medicijnen hebben voor- en nadelen. Het belangrijke voordeel van onderhoudsmedicatie bij

Nadere informatie

Eldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter

Eldepryl Part IB2: Patiëntenbijsluiter tabletten page 1 of 6 Uw arts heeft u Eldepryl tabletten voorgeschreven. Dit is een middel dat gebruikt wordt bij de ziekte van Parkinson. In deze bijsluitertekst vindt u informatie over het gebruik van

Nadere informatie

Deep Brain Stimulation voor dwangstoornis

Deep Brain Stimulation voor dwangstoornis Deep Brain Stimulation voor dwangstoornis 1 Inleiding Via deze folder willen wij u informeren over diepe hersen stimulatie ofwel Deep Brain Stimulation (DBS) voor patiënten met een dwang of obsessieve

Nadere informatie

Ethiek. Wat is ethiek? Moreel beraad

Ethiek. Wat is ethiek? Moreel beraad Ethiek Euthanasie en Palliatieve sedatie Wat is ethiek? Een kritische bezinning over het juiste handelen. In algemene zin probeert ethiek de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling

Nadere informatie

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Inleiding Als u de ziekte van Parkinson heeft komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Dit kan bijvoorbeeld het moment

Nadere informatie

> Zorgaanbod voor mensen met de ziekte van Parkinson. ( Thuis)zorg D agbehandeling R evalidatie Kortdurend verblijf W onen

> Zorgaanbod voor mensen met de ziekte van Parkinson. ( Thuis)zorg D agbehandeling R evalidatie Kortdurend verblijf W onen > Zorgaanbod voor mensen met de ziekte van Parkinson ( Thuis)zorg D agbehandeling R evalidatie Kortdurend verblijf W onen Inleiding Deze folder geeft informatie over het zorgaanbod van MeanderGroep voor

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER Ruggenmergstimulatie bij chronische pijn Neurostimulator

PATIËNTENFOLDER Ruggenmergstimulatie bij chronische pijn Neurostimulator PATIËNTENFOLDER Ruggenmergstimulatie bij chronische pijn Neurostimulator Inleiding Een neurostimulator is een apparaat, lijkend op een pacemaker, dat door middel van een operatie wordt geïmplan-teerd.

Nadere informatie

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Voor de behandeling van de ziekte komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Vaak gebeurt dit wanneer de klachten u beperken in het dagelijkse leven. Bij de ziekte is

Nadere informatie

Hersenoperatie bij bewegingsstoornissen

Hersenoperatie bij bewegingsstoornissen De stereotactische operatie Inleiding In verband met uw klachten heeft u met uw arts gesproken over een hersenoperatie. Patiënten ervaren een hersenoperatie vaak als een ingrijpende operatie. U wordt door

Nadere informatie

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Algemene regels voor het innemen van medicijnen... 2 3 Bijwerkingen medicijnen... 3 4 Hulpmiddelen om de medicijnen niet te

Nadere informatie

Deep Brain Stimulation (DBS)

Deep Brain Stimulation (DBS) Deep Brain Stimulation (DBS) Inleiding In deze folder vindt u informatie over Deep Brain Stimulation (DBS*). U krijgt deze folder omdat u in aanmerking komt voor DBS, ook wel hersenstimulatie genoemd.

Nadere informatie

Wetenschappelijke evidentie (EBM) = generaliserend en protocollair Palliatieve zorg = individualiserend & creatief. p.vandomburg@orbisconcern.

Wetenschappelijke evidentie (EBM) = generaliserend en protocollair Palliatieve zorg = individualiserend & creatief. p.vandomburg@orbisconcern. Wetenschappelijke evidentie (EBM) = generaliserend en protocollair Palliatieve zorg = individualiserend & creatief p.vandomburg@orbisconcern.nl Palliatief Parkinson Kwaliteit i.p.v. genezen Dood is natuurlijk

Nadere informatie

Palliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde

Palliatieve zorg en Dementie verbinden. Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Palliatieve zorg en Dementie verbinden Jet van Esch Specialist ouderengeneeskunde Kennistoets Dementie kan alleen sluipend ontstaan ja/nee Bij dementie is ook het gevoel aangetast ja/nee Palliatieve zorg

Nadere informatie

Spinale pijnbestrijding. Locatie Amersfoort Lichtenberg

Spinale pijnbestrijding. Locatie Amersfoort Lichtenberg Spinale pijnbestrijding Locatie Amersfoort Lichtenberg 1 Hebt Inleiding u nog vragen? Hebt Onlangs u na heeft het lezen uw pijnarts van deze mogelijkheid brochure nog van vragen, spinale dan pijnbehandeling

Nadere informatie

Informatiebrochure voor patiënten Spinale of intrathecale pijnbestrijding met morfinepomp

Informatiebrochure voor patiënten Spinale of intrathecale pijnbestrijding met morfinepomp Informatiebrochure voor patiënten Spinale of intrathecale pijnbestrijding met morfinepomp Inleiding Op het pijncentrum is met u besproken dat uw pijnklachten behandeld gaan worden door middel van een continue

Nadere informatie

Een logisch gevolg hiervan is dat medicijngebruik een centrale plaats inneemt in het leven van iedere patiënt met de ziekte van Parkinson.

Een logisch gevolg hiervan is dat medicijngebruik een centrale plaats inneemt in het leven van iedere patiënt met de ziekte van Parkinson. Neurologie Medicijngebruik Bij de ziekte van Parkinson Inleiding Bij u is de ziekte van Parkinson vastgesteld. Er komt een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Uw neuroloog

Nadere informatie

Parkinson en palliatieve zorg. Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen

Parkinson en palliatieve zorg. Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen Parkinson en palliatieve zorg Martha Huvenaars Verpleegkundig specialist Bewegingsstoornissen Parkinson en palliatieve zorg? Wanneer spreek je van palliatieve zorg bij Parkinson? Wanneer handel je palliatief?

Nadere informatie

> Zorgaanbod voor mensen met de ziekte van Parkinson. Wonen, (thuis)zorg en dagbehandeling

> Zorgaanbod voor mensen met de ziekte van Parkinson. Wonen, (thuis)zorg en dagbehandeling > Zorgaanbod voor mensen met de ziekte van Parkinson Wonen, (thuis)zorg en dagbehandeling Wonen, (thuis)zorg en dagbehandeling 2 Inleiding Deze folder geeft informatie over het zorgaanbod van MeanderGroep

Nadere informatie

Ik heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten

Ik heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten Ik heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten INLEIDING 3 WAT IS DE ZIEKTE VAN PARKINSON? 4 WAT ZIJN DE SYMPTOMEN VAN PARKINSON? 5 Motorische symptomen Niet-motorische symptomen OP WELKE LEEFTIJD

Nadere informatie

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose

Parkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening

Nadere informatie

Prednison. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Prednison. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Prednison U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u voor uw reumatische klachten Prednison gaat gebruiken. In deze folder leest u meer over dit geneesmiddel. Neem altijd uw verzekeringsgegevens

Nadere informatie

Parkinson en neuropsychiatrie

Parkinson en neuropsychiatrie Parkinson en neuropsychiatrie Rosalie van der Aa- Neuropsycholoog Altrecht Opbouw Onze Hersenen en Parkinson Neuropsychiatrie Adviezen Onze Hersenen en Parkinson de ziekte van Parkinson: 2 de neurodegeneratieve

Nadere informatie

> Wonen, (thuis)zorg en dagbehandeling. voor mensen met de ziekte van Parkinson

> Wonen, (thuis)zorg en dagbehandeling. voor mensen met de ziekte van Parkinson > Wonen, (thuis)zorg en dagbehandeling voor mensen met de ziekte van Parkinson Inleiding Deze folder geeft informatie over het zorgaanbod van MeanderGroep voor cliënten met de ziekte van Parkinson. De

Nadere informatie

Patiëntenvoorlichting: Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Patiëntenvoorlichting: Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Afdeling Neurologie Patiëntenvoorlichting: Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Inleiding Als u de ziekte van Parkinson heeft, komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven.

Nadere informatie

Parkinson: een ziekte met vele gezichten

Parkinson: een ziekte met vele gezichten : een ziekte met vele gezichten De ziekte van kan de kwaliteit van leven behoorlijk aantasten. Niets lijkt meer vanzelf te gaan. Bij de pakken neerzitten is echter geen remedie. Ikazia doet er veel aan

Nadere informatie

Parkinson Blaas en Darm problemen

Parkinson Blaas en Darm problemen Parkinson Blaas en Darm problemen 7 november 2015 JP Kerklaan, Neuroloog Stellingen 1. Obstipatie komt weinig voor bij ziekte van parkinson 2. Vaak s nachts plassen past niet bij parkinson 3. Problemen

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Rooden, Stephanie Maria van Title: Clinical patterns in Parkinson s disease Date:

Nadere informatie

Een voorbeeld: 1. Beven 2. Moeilijk praten 3. Angst

Een voorbeeld: 1. Beven 2. Moeilijk praten 3. Angst In de eerste kolom kunt u aangeven welke symptomen u op dit moment waarneemt gedurende een normale dag. In de tweede kolom geeft u aan of de symptomen meestal verbeteren of verdwijnen nadat u uw dosis

Nadere informatie

Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson

Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Richtlijn voeding bij de ziekte van Parkinson Versie voor mensen met parkinson M.J.M.D van Asseldonk H.C. Dicke J.I. Hoff B. van Harten B.R. Bloem S.H.J. Keus M. Munneke Inhoud Algemene informatie... 3

Nadere informatie

Cholinesteraseremmers tegen het verergeren van visuele hallucinaties bij de ziekte van Parkinson

Cholinesteraseremmers tegen het verergeren van visuele hallucinaties bij de ziekte van Parkinson Informatie voor deelnemers Cholinesteraseremmers tegen het verergeren van visuele hallucinaties bij de ziekte van Parkinson Geachte heer/mevrouw, Met deze brief willen wij u vragen om mee te doen aan medisch-wetenschappelijk

Nadere informatie

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)

Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In

Nadere informatie

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson

Medicijngebruik bij de ziekte van Parkinson Voor de behandeling van de komt er een moment dat uw behandelend neuroloog medicijnen gaat voorschrijven. Vaak gebeurt dit wanneer de klachten u beperken in het dagelijkse leven. Bij de is alleen een behandeling

Nadere informatie

Aanvullende tekst bij prezi met foto s en filmpjes over onze parkinson-unit op afdeling de Esdoorn bij Liemerije, deskundige zorg voor ouderen.

Aanvullende tekst bij prezi met foto s en filmpjes over onze parkinson-unit op afdeling de Esdoorn bij Liemerije, deskundige zorg voor ouderen. UKON symposium : Laten wij het hebben over.. optimale parkinsonzorg. Aanvullende tekst bij prezi met foto s en filmpjes over onze parkinson-unit op afdeling de Esdoorn bij Liemerije, deskundige zorg voor

Nadere informatie

Begeleiding bij het gebruik van medicijnen bij dementie

Begeleiding bij het gebruik van medicijnen bij dementie Uw geriater heeft u het medicijn galantamine, rivastigmine (pillen of pleisters), memantine of donepezil voorgeschreven. In het MCL begeleiden wij u en uw mantelzorger bij het gebruik van deze medicijnen.

Nadere informatie

Langzaam werkende schildkier: best lastig! Johan Meinardi

Langzaam werkende schildkier: best lastig! Johan Meinardi Langzaam werkende schildkier: best lastig! Johan Meinardi - wat vertellen bloeduitslagen? - waarom schommelen mijn uitslagen? - waarom heb ik zo n hoge dosis nodig? - is het erg om iets teveel te slikken?

Nadere informatie

Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson. Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding

Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson. Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding Meer licht op stemming en slaap bij de ziekte van Parkinson Chris Vriend, neurowetenschapper Sonja Rutten, psychiater in opleiding Inhoud Verschijnselen van de ziekte van Parkinson Slaapproblemen Stemmingsproblemen

Nadere informatie

Maag-, darm- en leverziekten

Maag-, darm- en leverziekten Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.

Nadere informatie