Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen

Transcriptie

1 Screening en behandeling van ondervoeding: een MUST voor verpleegkundigen Renaldo Secchi 3 juni 2010

2 Inhoud Introductie Wat is ondervoeding? Gevolgen van ondervoeding? Prevalentie van ondervoeding Voeding en Evidence Based Practice Screening en behandeling van ondervoeding? Rol verpleegkundige Screening en behandeling van ondervoeding in azm Vragen?

3

4 Wat is ondervoeding? Ondervoeding is een voedingstoestand waarbij een disbalans van energie, eiwit en andere voedingsstoffen leidt tot meetbare nadelige effecten op lichaamssamenstelling en functioneren Elia,2000

5 Definiëren van ondervoeding Definitie ondervoeding: BMI < 18,5 (< 65 jaar) of < 20 ( 65 jaar) en/of >10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden en/of meer dan 5% in de laatste maand Definitie Risico op ondervoeding: BMI 18,5-20 (<65 jaar) of ( 65 jaar) 5-10% gewichtsverlies in de laatste 6 maanden

6 Casus: mevrouw Blauw 75 jaar, woont zelfstandig, echtgenoot is sinds kort hulpbehoevend, chronische darmaandoening waarvoor ze recent een operatie heeft ondergaan Klachten en omstandigheden: Verminderde eetlust en darmproblemen Verminderde kracht en conditie: dagelijkse boodschappen lukken niet meer, zorg voor echtgenoot is zwaar Voedingstoestand: Gewichtsverlies van 3 kg in de afgelopen maand BMI: 22 (1,65 m, 61 kg)

7 Gevolgen ondervoeding Afname gewicht en spiermassa Verminderde wondgenezing/ toename kans decubitus Meer kans op infecties (verminderde darmwerking en verlaagde weerstand) Hogere mortaliteit Ondervoeding Langere opnameduur Meer kans op complicaties Afname kwaliteit van leven Hogere behandelingskosten

8 Ongewenst gewichtsverlies geeft neerwaartse spiraal Ziekte Complicaties Inname Behoefte Slechte Voedingstoestand

9 Hoe vaak komt ondervoeding voor in de praktijk van de verpleegkundige? A. 0-15% B % C %

10 Ondervoeding in de gezondheidszorg percentage AlgZ WZW TZ Algemene ziekenhuizen: 25% is ondervoed Prevalentie ondervoeding Bron LPZ rapportage resultaten 2009

11 Ondervoeding in de gezondheidszorg percentage AlgZ WZW TZ Wonen zorg en Welzijn: > 22% is ondervoed Prevalentie ondervoeding Bron LPZ rapportage resultaten 2009

12 Ondervoeding in de gezondheidszorg percentage AlgZ WZW TZ Thuiszorg: 18% is ondervoed Prevalentie ondervoeding Bron LPZ rapportage resultaten 2009

13 1 op 4 patienten ernstig ondervoed 1 op 3 patienten matig ondervoed Gevolgen ziektegerelateerde ondervoeding zijn groot Onderschatting door artsen, verpleegkundigen en management Gezondheidszorgkosten van ondervoeding minimaal 300 miljoen per jaar Wat is het probleem?

14 Wetenschappelijk onderzoek Screening in ziekenhuizen resulteert in een eerdere herkenning van ondervoeding en snellere inzet van behandeling (Kruizenga et al, 2005) Screening en vroeg behandelen van ondervoeding leidt tot een afname van mortaliteit en complicaties en een toename van de kwaliteit van leven,sneller herstel en verbeterde immunologische afweer ( Elia, 2005, O Flynn et al, 2005, Stratton, 2005) Vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in het ziekenhuis blijkt kosteneffectief (Kruizenga et al, 2005, Stratton, 2005, Rypkema et al, 2005) Jaarlijkse audit van uitvoer screening en behandeling van ondervoeding (en communiceren van de resultaten hiervan) zorgt voor een verbetering van de prevalentie van ondervoeding in ziekenhuizen (Meijers,2009)

15 Knelpunten in voedingsverzorging Gebrek aan duidelijk omschreven verantwoordelijkheden m.b.t. planning en managing van voedingszorg Tekort aan voedingskennis en voedingsonderwijs bij de verschillende disciplines Gebrek aan patiëntgerichte voedingszorg Gebrek aan samenwerking tussen de verschillende disciplines Gebrek aan betrokkenheid van het management bij het voedingsbeleid Beck, AM et al, 2003

16 Wat kun je eraan doen? Signaleren, screenen en monitoren van ondervoeding Behandelplan

17 Signalen Ondervoeding (Klinische blik) Afgenomen spiermassa of kracht Ingevallen gelaat Reactie (apathisch, moe, passief, geen belangstelling voor de omgeving, slechte aanspreekbaarheid) Slappe handdruk Conditie huid (droog, schilferig, bleek, eventueel blauwe plekken) Conditie haar (dof, dun, breekbaar) Oedeem Uitdroging (droge mond of huid) Echter veel van de symptomen treden pas op in een vergevorderd stadium van ondervoeding!!

18 Onbedoeld gewichtsverlies De eenvoudigste indicator voor ondervoeding:onbedoeld gewichtsverlies Ook patiënten met overgewicht kunnen ondervoed zijn!

19 Screenen van ondervoeding

20 Praktijk

21 Behandeling Adequate inname van energie Adequate inname van eiwit Voedingsadviezen

22 Taken verpleegkundige Voeding behoort tot de basiszorg Regierol in de zorg, dus ook in de voedingszorg (signalering, uitvoeren van behandelplan, evalueren van behandeling, multidisciplinaire afstemming) voorlichting Monitoren van intake Uitvoeren van het voedingsbehandelplan Diëtist inschakelen bij ernstige ondervoeding Ondersteuning van de patiënt tijdens de maaltijden

23

24 Praktijk azm 2007: start screening op 2 (zogenaamde) pilotafdelingen 2008: verdere uitrol over 6 afdelingen 2009: Uitrol over 4 afdelingen (onderdeel Maastrichtse ONDervoedingsstudie) 2009: Screening kinderafdelingen 2010: April laatste afdeling (orthopedie) gestart met screening

25 Borging van screening en behandeling ondervoeding MUST screening verplicht item in Verpleegkundig Elektronisch Patiëntendossier Jaarlijks deelname Landelijke Prevalentie Zorgproblemen(LPZ) Deelname Nutrition Day 2010 Aandachtsvelders voeding Toezicht afdelingsleiding op uitvoer screening Kwartaalmetingen screening en behandeling van ondervoeding E learning ondervoeding in ontwikkeling Communicatie omtrent ondervoeding

26 Voorbeeld procesevaluatie Percentage ja nee 0 week 2 week 6 3 maand 4,5 maand 6 maand MUST afgenomen

27 Groeiende aandacht voor (onder)voeding IGZ prestatie-indicator VMS veiligheidsprogramma Groeiende aandacht voor screening vóór opname en/of in nazorgtraject Lopende projecten azm: Catering on the move Mes en vork

28 Vragen?

29