PALLIATIEVE SEDATIE
|
|
- Robert van der Berg
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ik heb er geen bezwaar tegen dat de mensen tijdens de voordracht naar hun horloge kijken, maar ik aanvaard niet dat ze met hun horloge beginnen te schudden om er zeker van te zijn dat het ding nog werkt. (Michael Birkett)
2 PALLIATIEVE SEDATIE
3
4 PALLIATIEVE SEDATIE
5 Definitie Het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patiënt in zijn laatste levensfase zoveel te verlagen als nodig om één of meerdere refractaire symptomen op adequate wijze te controleren
6 Definitie Het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patiënt in zijn laatste levensfase zoveel te verlagen als nodig om één of meerdere refractaire symptomen op adequate wijze te controleren
7 Definitie Het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patiënt in zijn laatste levensfase zoveel te verlagen als nodig om één of meerdere refractaire symptomen op adequate wijze te controleren
8 Definitie Het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patiënt in zijn laatste levensfase zoveel te verlagen als nodig om één of meerdere refractaire symptomen op adequate wijze te controleren
9 Definitie Het toedienen van sedativa in doseringen en combinaties die vereist zijn om het bewustzijn van een terminale patiënt in zijn laatste levensfase zoveel te verlagen als nodig om één of meerdere refractaire symptomen op adequate wijze te controleren
10 Duiding bij definitie (1) Doelbewust medisch handelen: nastreven van bewustzijnsdaling Symptoomcontrole staat centraal: refractaire symptomen
11 Duiding bij definitie (2) Situeert zich in Palliatieve Zorg Niet toe te passen om het overlijden te bespoedigen of enkel om patiënt diep in slaap te brengen Verschil met euthanasie
12 Verschil met euthansie Palliatieve sedatie Intentie: SYMPTOOMCONTROLE Handeling: PROPORTIONELE DOSIS MEDIKATIE Resultaat: LEVENSVERKORTING IS UITZONDERLIJK Euthanasie Intentie: LEVENSBEËINDIGING Handeling: ABSOLUTE DOSIS MEDIKATIE Resultaat: LEVENSVERKORTING IS HET DOEL
13 Verschil met euthansie Palliatieve sedatie Intentie: SYMPTOOMCONTROLE Handeling: PROPORTIONELE DOSIS MEDIKATIE Resultaat: LEVENSVERKORTING IS UITZONDERLIJK Euthanasie Intentie: LEVENSBEËINDIGING Handeling: ABSOLUTE DOSIS MEDIKATIE Resultaat: LEVENSVERKORTING IS HET DOEL
14 Verschil met euthansie Palliatieve sedatie Intentie: SYMPTOOMCONTROLE Handeling: PROPORTIONELE DOSIS MEDIKATIE Resultaat: LEVENSVERKORTING IS UITZONDERLIJK Euthanasie Intentie: LEVENSBEËINDIGING Handeling: ABSOLUTE DOSIS MEDIKATIE Resultaat: LEVENSVERKORTING IS HET DOEL
15 Doel Doel is lijden verlichten; maximaal comfort in de stervensfase Doel is niet leven verkorten of verlengen Behoort tot het normaal medisch handelen (in tegenstelling tot euthanasie)
16 Manier waarop (1) Bewustzijnsdaling door sedatie: Licht of diep Continu of intermittent Tijdelijk of tot aan overlijden
17 Manier waarop (2) Nadruk ligt op PROPORTIONALITEIT: Voldoende maar niet meer dan dat om SYMPTOOMCONTROLE te bereiken
18 Indicaties (1) Bestrijden van refractaire symptomen: symptomen die ernstig lijden veroorzaken en die op een klassieke manier niet afdoende kunnen worden verlicht
19 Indicaties (2) Wanneer is symptoom refractair? Gezamenlijk bepaald door patiënt/vertegenwoordiger, arts en multidisciplinair team Fysiek of psychisch/existentiëel
20 Fysieke refractaire symptomen Pijn Terminaal delier Terminale ernstige kortademigheid, verstikkingsgevoel Ernstige vormen van misselijkheid en braken
21 Psychische en existentiële refractaire symptomen (1) Mentaal uitgeputte patiënt, na lange ziektegeschiedenis Angst voor het lijden of voor het sterven Verlangen om de laatste dagen niet meer bewust mee te maken
22 Psychische en existentiële refractaire symptomen (2) Gevoel om totaal afhankelijk te worden kan ondraaglijk zijn Zin van het leven in vraag stellen wanneer het overlijden binnen 1 à 2 weken wordt verwacht Patiënt met twijfel over euthanasie
23 Voorwaarden Terminale levensfase Refractair symptoom Geïnformeerde toestemming
24 Voorwaarden (1): terminale levensfase Levensverwachting: patiënt in terminale levensfase: stervend: levensverwachting van max 2 weken is voorwaarde voor een continue palliatieve sedatie; zoniet intermittente sedatie
25 Voorwaarden (2): refractair symptoom - Aanwezigheid van een refractair symptoom - is niet hetzelfde als een moeilijk symptoom; - geen gemakkelijkheidsoplossing om het gebrek aan adequate psychologische en spirituele begeleiding te camoufleren; - wanneer ondraaglijk lijden aanwezig is moet er multi/interdisciplinair overleg zijn om de palliatieve zorg te optimaliseren
26 Voorwaarden (3): geïnformeerde toestemming - patiënt/vertegenwoordiger/familie (cascadesysteem); - bedenktijd (van 12 uur of meer) voorzien; - streven naar consensus (uitzondering mogelijk bij weigering vertegenwoordiger); - eindverantwoordelijkheid voor beslissing bij arts
27 Mogelijke uitzondering op geïnformeerde toestemming Wilsonbekwame patiënt en vertegenwoordiger weigert palliatieve sedatie Arts heeft na bespreking in multidisciplinair team nog de mogelijkheid om in het belang van de patiënt de mening van de vertegenwoordiger te negeren en toch tot palliatieve sedatie te besluiten TENZIJ de vertegenwoordiger zich kan beroepen op de uitdrukkelijke wil van de wilsonbekwame patiënt
28 Risico s (vooraf te bespreken) (1) Te groot bewustzijnsverlies: verminderde communicatie: patiënt heeft niet meer de mogelijkheid om zijn beslissing te herroepen Niet meer volledig ontwaken uit een sedatie die intermittent bedoeld was
29 Risico s (vooraf te bespreken) (2) Stabiele sedatie wordt meestal niet onmiddellijk bereikt, mogelijkheid van ongewenst wakker worden Tijdsduur tot overlijden kan zeer variabel zijn (mogelijk probleem van langdurig sterven) Euthanasie niet mogelijk tijdens pallitieve sedatie
30
31 Acute palliatieve sedatie (1) Soms nodig bij zeldzame dramatische ontwikkelingen: massieve bloeding, dreigende verstikking Geen tijd voor overleg. Dus geen geïnformeerde toestemming
32 Acute palliatieve sedatie (2) Bij risicopatiënten deze mogelijkheid vooraf bespreken Bij risicopatiënten vooraf procedure vastleggen en in gereedheid brengen Na starten regelmatig evalueren of verdere sedatie nodig is
33 Proportionele symptoomcontrole (1) Proportionaliteit van de gebruikte therapie staat centraal: dosering en combinaties van medikatie moeten in verhouding staan tot het specifiek lijden dat dient gelenigd te worden - duur van sedatie - intensiteit van sedatie
34 Proportionele symptoomcontrole (2) Onder controle brengen van symptomen door bewustzijn zo veel en zo lang als nodig te verlagen Meer sedatie dan noodzakelijk komt neer op actieve levensbeëindiging (zonder verzoek)!
35 Voeding- en vochttoediening (1) Stoppen met kunstmatige voedsel- en/of vochttoediening is voorwerp van afzonderlijke beslissing Gaat meestal vooraf aan beslissing tot palliatieve sedatie Verderzetten is medisch zinloos en kan lijden vergroten/verlengen
36 Voeding- en vochttoediening (2) Stoppen veroorzaakt geen extra lijden Het levensverkortend effect van stoppen is bij dergelijke patiënten zo goed als onbestaande
37 Voeding- en vochttoediening (3) Patiënt heeft het recht om eenzijdig de kunstmatige voedsel- en/of vochttoediening te weigeren (wet patiëntenrechten) Wanneer patiënt kunstmatige voedsel- en/of vochttoediening wil is alleen intermittente palliatieve sedatie mogelijk
38 Belangrijk (1) Overleg: patiënt/vertegenwoordiger arts multidisciplinair team: best ruim vooraf bij besluitvorming tijdens uitvoering
39 Belangrijk (2) Ook aandacht voor gesprek over afscheid nemen, evt donorschap, plaats van overlijden, voedsel/vocht, duur, geestelijke/spirituele ondersteuning
40 Belangrijk (3) Notities in patiëntendossier
41 Belangrijk in relatie met euthanasie Euthanasie tijdens palliatieve sedatie is niet mogelijk omdat patiënt niet wilsbekwaam is Euthanasie op basis van een voorafgaande wilsverklaring tijdens palliatieve sedatie is niet mogelijk omdat een wilsverklaring inzake euthanasie een onomkeerbaar coma vereist (wat palliatieve sedatie niet is)
42 Belangrijk in relatie met wilsbekwaamheid Bewustzijnsdaling heeft tot gevolg dat de patiënt in meerdere of mindere mate belemmerd wordt om te communiceren en om zijn wil te uiten Intermittente sedatie verdient de voorkeur waar mogelijk Proportionaliteit is erg belangrijk
43 Uitvoering Check-list Medikatie: Midazolam (Dormicum ) Clotiapine (Etumine ) Propofol (Diprivan ) RASS-schaal: Richmond Agitation and Sedation Scale
44
PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team
PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek
Nadere informatieCOMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???
Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?
Nadere informatieHet opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en
Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel anderszins onbehandelbaar lijden te verlichten en niet het leven te bekorten. Op verzoek van de regering
Nadere informatieMedische Beslissingen rond het levenseinde
Medische Beslissingen rond het levenseinde Jo Lisaerde Eric Triau Maartje Wils Bewonersadviesraad 7 december 2011 Definitie Palliatieve Zorg Palliatieve zorg is een totaalzorg voor mensen die aan een ziekte
Nadere informatiePS in NL: bij 12,3% van de patiënten in de stervensfase toegepast
Palliatieve sedatie 12 november 2012 Carla Juffermans,kaderhuisarts PZ Palliatieve sedatie Proportionele toepassing van sedativa in de laatste levensfase om ondraaglijke klachten te bestrijden, waarvoor
Nadere informatieWat als ik niet meer beter word
Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale
Nadere informatieCommunicatie rond palliatieve sedatie
Communicatie rond palliatieve sedatie D A G VA N D E M E D I C AT I E V E I L I G H E I D, 2 1 M A A R T 2 0 1 7 M A R G OT V E R KU Y L E N, S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S KU N D E / K
Nadere informatieLevenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg. Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator
Levenseinde bij de geriatrische patiënt en comfortzorg Marc Merchier, palliatieve zorg coördinator Fysieke pijn en symptoomcontrole Palliatieve sedatie Palliatieve zorg definitie WHO 2002: Palliatieve
Nadere informatieContinue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013. Specialist ouderengeneeskunde/docent. Probeer te verwoorden wat volgens jou
Continue Palliatieve sedatie, feiten en fabels 19-09-2013 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde/docent Wat is het? Probeer te verwoorden wat volgens jou palliatieve sedatie is PALLIATIEVE SEDATIE
Nadere informatieEthische vragen. Dick Willems. Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC
Ethische vragen Dick Willems Medische ethiek / Huisartsgeneeskunde AMC d.l.willems@amc willems@amc.uva.nl Voorbeelden van ethische vragen in de palliatieve zorg Toegankelijkheid van zorg Cognitieve problemen
Nadere informatieStephan van den Brand Kaderarts palliatieve zorg
Stephan van den Brand Kaderarts palliatieve zorg Palliatieve sedatie -Inleiding -Wat is palliatieve sedatie? -Wat is het niet? -Indicatiestelling -Procedure -Valkuilen -Complicaties Palliatieve sedatie
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Dr. Koen Herweyers Equipearts PHA, CRA WZC st Bavo Inwooncursus 2013
Palliatieve sedatie Dr. Koen Herweyers Equipearts PHA, CRA WZC st Bavo Inwooncursus 2013 Palliatieve sedatie Definitie van palliatieve sedatie Refractaire symptomen Voedsel en vocht Palliatieve sedatie
Nadere informatieSymposium 14 april 2009. aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter
Symposium 14 april 2009 aanpassing richtlijnen palliatieve sedatie Karin van Heijst en Trijntje Buiter Palliatieve sedatie Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levens of stervensfase.
Nadere informatieMacht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg
Macht- en krachtrelaties in de palliatieve zorg Naomi Van De Moortele, psychologe hematologie en palliatieve zorgen UZ Gent An Lievrouw, psychologe digestieve oncologie UZ Gent Workshop: 1. Palliatieve
Nadere informatieDoel van de palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U heeft met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u alles nog eens nalezen. Als u na het lezen nog vragen heeft kunt u deze met hem of haar bespreken.
Nadere informatieMeneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek
Meneer is 87 jaar Verblijft in het WZC Weduwnaar 4 kinderen slechts 1 dochter erg betrokken en regelmatig bezoek Terminale Parkinsonpatiënt 2 x CVA Diabetes type II Volledig hulpbehoevend Rolstoelgebonden
Nadere informatiePallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming
Workshop Palliatieve Zorg 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming 2 1
Nadere informatiePALLIATIEVE SEDATIE, een richtlijn.
PALLIATIEVE SEDATIE, een richtlijn. Oostende, 28 maart 2014 Mevr. Dina Declerck, PST AZ Sint-Jan Brugge Voorzitster Stuurgroep Ethiek Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Dr. Gert Huysmans, Palliatief
Nadere informatieMedisch begeleid sterven een begrippenkader
Medisch begeleid sterven een begrippenkader Prof.dr. Bert Broeckaert Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen info@palliatief.be www.palliatief.be Bert.Broeckaert@theo.kuleuven.be Medisch begeleid sterven
Nadere informatiePalliatieve Sedatie in 1 e en 2 e lijn. Nils Nieboer, huisarts
Palliatieve Sedatie in 1 e en 2 e lijn Donderdag 27 september 2018 J. de Boer, internist-oncoloog Nils Nieboer, huisarts Disclosure Sheet Terminologie: palliatieve sedatie en euthanasie Inleiding Palliatieve
Nadere informatieSedatiekaart Noord-Holland Noord
Sedatiekaart Noord-Holland Noord Aandachtspunten en afspraken bij het toepassen van palliatieve sedatie en medicatie bij palliatieve sedatie Consultteam palliatieve zorg 0900-202 17 45 (24 uur per dag
Nadere informatiePalliatieve sedatie is geen euthanasie. Medische aspecten
Palliatieve sedatie is geen euthanasie Medische aspecten Hoe kwam deze richtlijn er? Werkgroep artsen met interesse in palliatieve zorg Uit meerdere regionale ziekenhuizen en 1 ste lijn Meerdere specialiteiten
Nadere informatieBEHANDELPROTOCOL CONTINUE PALLIATIEVE SEDATIE tot het moment van overlijden
DEFINITIE PALLIATIEVE SEDATIE I Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase (KNMG, 2009). BEHANDELINGSCRITERIUM LEVENSVERWACHTING: het betreft een patiënt bij wie
Nadere informatieOptimale palliatie door sedatie
Optimale palliatie door sedatie Marleen Hout-Korevaar Specialist Ouderengeneeskunde in Salem Kaderarts Palliatieve Zorg in opleiding Met dank gebruik gemaakt van lezing Alexander de Graeff Palliatieve
Nadere informatieBEHANDELPROTOCOL CONTINU PALLIATIEVE SEDATIE tot het moment van overlijden
DEFINITIE PALLIATIEVE SEDATIE I Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase (KNMG, 2009). BEHANDELINGSCRITERIUM LEVENSVERWACHTING: het betreft een patiënt bij wie
Nadere informatieBijscholing Palliatieve sedatie
Bijscholing Palliatieve sedatie Programma Palliatieve sedatie; wat weten we er al van > stellingen Wettelijk kader Richtlijn KNMG Rol van de arts Indicatie refractaire symptomen Jullie rol Sedatiescore
Nadere informatiePalliatie of Euthanasie: De Twilight Zone. Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven
Palliatie of Euthanasie: De Twilight Zone Prof. Dr. Paul Clement Universitaire Palliatieve Zorgeenheid Leuven Situering Beslissingen rond het levenseinde Zeer vaak: Niet meer starten van (al dan niet medisch
Nadere informatiePalliatieve sedatie 14 oktober 2015. Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl
Palliatieve sedatie 14 oktober 2015 Margot Verkuylen Specialist ouderengeneeskunde www.margotverkuylen.nl Palliatieve sedatie in het hospice Veel kennis en ervaring Wat weten we over de praktijk? Dilemma
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming
Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming 1 Palliatieve zorg is de totale zorg voor de zorgvrager en zijn naasten vanaf het moment
Nadere informatieAnnemieke Delhaas & Franca Horstink-Wortel Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg
Annemieke Delhaas & Franca Horstink-Wortel Specialist ouderengeneeskunde/kaderarts palliatieve zorg Franca.Horstink@kpnmail.nl Palliatief Team Midden Nederland (PTMN) Richtlijn palliatieve sedatie Continue
Nadere informatieBESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN
BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN Palliatieve sedatie, morfine en euthanasie in de praktijk; enkele juridische aspecten, waaronder de tuchtrechtelijke Begrippenkader palliatieve sedatie euthanasie
Nadere informatieZorg rondom het levenseinde
Zorg rondom het levenseinde Waar de zorg om mensen gaat Waar de zorg om mensen gaat Zorg in de laatste levensfase Als genezing niet meer mogelijk is In de laatste fase van ons leven kunnen we voor belangrijke
Nadere informatieActuele Reflecties over Palliatieve Sedatie. Introductie. Introductie. 9de Vlaams Congres Palliatieve Zorg. 13 september Patricia Claessens
Actuele Reflecties over Palliatieve Sedatie Patricia Claessens Verpleegkundige, lic. ziekenhuiswetenschappen Doel van palliatieve zorg = ruimte laten om te leven Dus: focus op adequate symptoomcontrole
Nadere informatieEuthanasie versus palliatieve sedatie. John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016
Euthanasie versus palliatieve sedatie John Bos, MAR, Presentatiedienst 8 december 2016 Vraag? Is palliatieve sedatie een keuze? Prehistorie Euthanasie is al eeuwen lang een uiterst controversieel onderwerp.
Nadere informatieDe terminale patiënt: Inleiding. Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007
De terminale patiënt: Inleiding Prof Dr Nele Van Den Noortgate Universitair Ziekenhuis Gent PUO VZA 6 november 2007 Medische beslissingen bij levenseinde Type of deaths 1998 % of all death 2001 Intention
Nadere informatieU hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie
Palliatieve sedatie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie inhoudt. Heeft u na het lezen nog
Nadere informatieVerlagen bewustzijn in de laatste levensfase
Interne Geneeskunde Palliatieve sedatie Verlagen bewustzijn in de laatste levensfase Inleiding Palliatieve sedatie staat de laatste tijd volop in de belangstelling. Er bestaat echter nog veel onduidelijkheid
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u het beleid van de Frankelandgroep
Nadere informatiePalliatieve zorg: leven tot het einde
Palliatieve zorg: leven tot het einde Bijeenkomst Marikenhuis, 22 januari 2019 Carel Veldhoven, kaderhuisarts palliatieve zorg Berg en Dal en arts pijn en palliatieve geneeskunde Radboudumc Welkom Waar
Nadere informatieVroegtijdige Zorg Planning:
Vroegtijdige Zorg Planning: Waarover maak jij je zorgen? M. Van de Wiele Lid RVB / Ethicus VZW Rusthuizen Zr. Van Berlaar Ethicus RZ H Hart Tienen Psychotherapeut/seksuoloog 1. Inleiding Enkele casussen
Nadere informatieAlgemeen. Euthanasie.
Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden
Nadere informatieMedische beslissingen rond het levenseinde
Medische beslissingen rond het levenseinde Adri Jobse, huisarts, kaderarts, consulent PTMN Gon Uyttewaal, gesp. vpk pz, consulent PTMN 26 juni 2014 1. Wet geneeskundige op de behandelingsovereenkomst 2.
Nadere informatiePalliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL
Palliatieve sedatie WELKOM BIJ HET H. HARTZIEKENHUIS MOL Kwaliteit en Veiligheid Wij doen mee! Onze kwaliteit aantoonbaar maken Ons ziekenhuis heeft zich geëngageerd om het accreditatielabel van het Nederlands
Nadere informatie11 februari Rob Bruntink
11 februari Rob Bruntink Stelling 1: Als je een euthanasieverzoek wilt doen, moet je een euthanasieverklaring hebben. Stelling 2: Als je een euthanasieverzoek doet (en daarbij ook kunt verwijzen naar
Nadere informatieZorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg
Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen
Nadere informatiePalliatieve Oncologische Zorg
Palliatieve Oncologische Zorg In het Ziekenhuis En Thuis Liesbeth Peters en Eisso Braak Palliatieve Oncologische Zorg Impressies Definitie, geschiedenis Binnen en buiten ziekenhuis Nieuw palliatief zorgmodel
Nadere informatieVragen rond het levenseinde. Inleiding. Casus 1 : Lucien /06/2017 Anne Desodt. Praktijk = praktisch Casussen
Vragen rond het levenseinde 24/06/2017 Anne Desodt Praktijk = praktisch Casussen Inleiding Casus 1 : Lucien Lucien : 95 jaar, alleenwonend Prostaatcarcinoma met wervelmetastasen 1 zoon, betrokken 2 problemen
Nadere informatieContinue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra
Continue sedatie tot aan het overlijden in Vlaamse woonzorgcentra Prof. Johan Bilsen Dr. Sam Rys OZ-groep Mental Health and Wellbeing, Department of Public Health, Vrije Universiteit Brussel Achtergrond
Nadere informatiePalliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma
1 Palliatieve behandeling van het bronchuscarcinoma Tessa Dieudonné Pneumologe H.Hartziekenhuis Mol Palliatieve zorg 2 1. Definitie 2. Pijnbestrijding 3. Symptoombestrijding 4. Palliatieve sedatie : richtlijnen
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u de visie en het beleid van
Nadere informatie26. Sedatie: een alternatief voor euthanasie?
26. Sedatie: een alternatief voor euthanasie? Mijn moeder ligt op sterven. Dat proces verloopt redelijk rustig, maar soms is ze verschrikkelijk bang dat ze stikkend zal sterven. De arts zegt dat hij haar
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op
Palliatieve sedatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft van de arts te horen gekregen dat u of uw familielid/naaste op korte termijn zal overlijden. Het
Nadere informatieDe laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, J U N I
De laatste zorg H E T N A C H T C O N G R E S, 1 5-1 6 J U N I 2 0 1 7 M A R G OT V E R K U Y L E N S P E C I A L I S T O U D E R E N G E N E E S K U N D E K A D E R A R T S PA L L I AT I E V E Z O R G
Nadere informatieVroegtijdige zorgplanning
Vroegtijdige zorgplanning Waarom uw zorg vroegtijdig plannen? Wat houdt het in? curatief handelen palliatief handelen actieve levensbeëindiging Waarom vroegtijdig uw zorg plannen? Welke zorg zou u wensen
Nadere informatiePraat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde
Praat voor je gaat. Tijdige zorg voor het levenseinde KWB Baal 15 februari 2016 1 Praten over je levenseinde Dat is voor later, ik wil daar nu nog niet aan denken Ik ben nog gezond en in de bloei van mijn
Nadere informatie9/11/12. KNMG richtlijn palliatieve sedatie. Landelijk Congres Palliatieve Zorg van autonomie naar afhankelijkheid. Onderwerpen
Onderwerpen KNMG richtlijn palliatieve sedatie Landelijk Congres Palliatieve Zorg van autonomie naar afhankelijkheid Marie-José Gijsberts specialist ouderengeneeskunde Marjolein van Meggelen adviseur IKNL
Nadere informatiePalliatieve sedatie. maandag 29 november Paul Oyen Verpleegkundig consulent Regionaal Consultatieteam PZ Integraal Kankercentrum Limburg
Palliatieve sedatie maandag 29 november 2010 Paul Oyen Verpleegkundig consulent Regionaal Consultatieteam PZ Integraal Kankercentrum Limburg Achtergrond Palliatieve Sedatie 2005 eerste landelijke richtlijn
Nadere informatieZorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie
Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder leest u de visie en het beleid van
Nadere informatieVragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen
Vragenlijst KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen 2 Inleiding op de vragenlijst Deze vragenlijst is onderdeel van een onderzoek naar medische beslissingen
Nadere informatieZORGETHISCH ADVIES IN VERBAND MET PALLIATIEVE SEDATIE
ZORGETHISCH ADVIES IN VERBAND MET PALLIATIEVE SEDATIE Gemeenschappelijke Ethische Reflectiecommissie GZA Februari 2012 0 Inhoud 1 Inleiding en reikwijdte van het advies.... 3 2 Begripsverhelderingen...
Nadere informatieZorg. voor het levenseinde
Zorg voor het levenseinde Inleiding Onze campussen en woonzorgcentra streven een christelijk-ethische levensvisie na en dit veronderstelt een zorgzame en zinvolle omgang met het eindigende leven en het
Nadere informatieGecontroleerde sedatie:
Gecontroleerde sedatie: een therapeutische mogelijkheid voor refractaire symptomen bij de terminale palliatieve patient? Dr. J. Menten Coördinator Palliatieve Zorg Kliniekhoofd Radiotherapie UZ Gasthuisberg-Leuven
Nadere informatiePALLIATIEVE SEDATIE: de praktijk een zaak van teamwork
PALLIATIEVE SEDATIE: de praktijk een zaak van teamwork dr Jean Loop Conny Vervynck Doel van deze avond Palliatieve sedatie in de thuissituatie schetsen Knelpunten naar voor brengen Het belang van multidisciplinair
Nadere informatiePalliatieve sedatie 17 maart 2014
Palliatieve sedatie 17 maart 2014 Palliatieve sedatie - programma Welkom De heer P. Polak, cardioloog, voorzitter MEC Presentatie Mevrouw A. Witziers, arts palliatieve zorg Bespreken casuïstiek Mevrouw
Nadere informatieEuthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts.
Euthanasie-sedatie Grijs gebied??? Anneke Witziers, specialist ouderengeneeskunde palliatief consulent, SCEN arts. Inhoud Casus Wettelijk kader Historische achtergrond, status en betekenis Verhouding continue
Nadere informatieWat te doen als er niets meer aan te doen is? Over palliatieve zorg en ergotherapie
Groeien in leven en sterven Wat te doen als er niets meer aan te doen is? Over palliatieve zorg en ergotherapie Dr. Alexander Verstaen (psycholoog) Centrum PERENNIS Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Toon Vessies Marianne Lucassen Marijke Tonino Team Haaglanden/ DWO
Palliatieve sedatie Toon Vessies Marianne Lucassen Marijke Tonino Team Haaglanden/ DWO Palliatieve zorg WHO definitie: Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten
Nadere informatieKNMG-richtlijn palliatieve sedatie
KNMG-richtlijn palliatieve sedatie Commissie landelijke richtlijn palliatieve sedatie Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst, Utrecht December 2005 KNMG-richtlijn palliatieve
Nadere informatieMedisch begeleid sterven: een begrippenkader
Medisch begeleid sterven: een begrippenkader Van bij het begin van het euthanasiedebat heeft de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen ervoor gekozen om niet aan de kant te blijven staan, maar om, onder
Nadere informatieMedisch begeleid sterven
Medisch begeleid sterven - een begrippenkader - Van bij het begin van het euthanasiedebat heeft de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen ervoor gekozen om niet aan de kant te blijven staan, maar om, onder
Nadere informatie1 Inleiding... 1. 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1. 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1. 4 Is het een soort euthanasie?... 1
Palliatieve sedatie Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1 2 Wat is palliatieve sedatie?... 1 3 Hoe werkt palliatieve sedatie?... 1 4 Is het een soort euthanasie?... 1 5 Wanneer past de arts palliatieve sedatie
Nadere informatieWat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg?
Wat is palliatieve zorg? Waar denk je aan bij palliatieve zorg? 2 Definitie Palliatieve zorg (WHO 2002) Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten,
Nadere informatieEuthanasie. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6. B 3600 Genk
Euthanasie T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont Stalenstraat
Nadere informatieMedisch begeleid sterven
Medisch begeleid sterven - een begrippenkader - zesde herdruk december 2013 Van bij het begin van het euthanasiedebat heeft de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen ervoor gekozen om niet aan de kant te
Nadere informatieKNMG-richtlijn palliatieve sedatie
Embargo tot woensdag 7 december 2005 tot 17.00 uur. KNMG-richtlijn palliatieve sedatie Commissie landelijke richtlijn palliatieve sedatie Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst
Nadere informatieWensen rond de laatste levensfase
Wensen rond de laatste levensfase Ouderen en zelfbeschikking Dorothea Touwen Docent en onderzoeker Medische Ethiek WASSENAAR, 31 OKTOBER 2018 Punten ter bespreking Wensen in deze fase van uw leven Wensen
Nadere informatieWat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.
Medisch Beleid Medisch ethisch beleid De waardigheid van de mens en de kwaliteit van leven staan centraal in de zorg van De Blije Borgh. Zo ook in de zorg tijdens de laatste levensfase van onze bewoners
Nadere informatieAttitudes van verpleegkundigen bij palliatieve sedatie en euthanasie
Attitudes van verpleegkundigen bij palliatieve sedatie en euthanasie Opleiding: professionele bachelor in de verpleegkunde Bachelorproef academiejaar: 2015-2016 Mevr. Van Landschoot Leen Valérie D'Haese
Nadere informatieVAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE.
Welkom! WE DENKEN VANAVOND MET ELKAAR NA OVER HET THEMA: VAN BETEKENIS TOT HET EINDE; DOEN ÉN LATEN IN DE LAATSTE LEVENSFASE. Openingslied: psalm 139: 7 en 8 7. Gij hebt mij immers zelf gemaakt, mij met
Nadere informatiePalliatieve zorg in de eerste lijn. Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg
Palliatieve zorg in de eerste lijn Ruben S. van Coevorden, huisarts IKA Consulent palliatieve zorg Palliatieve zorg Geen Cure, maar Care streven naar een comfortabel einde Als genezing niet meer mogelijk
Nadere informatieCasus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning
DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename
Nadere informatieEigenzinnige palliatieve zorg
Eigenzinnige palliatieve zorg Zorg voor ongeneeslijk zieken met een verstandelijke beperking Bart Hansen Palliatieve zorg Casus J is een vrouw van 45 met een ernstige verstandelijke beperking. Moeilijkheid
Nadere informatieSamenvatting van de info-namiddag VOORBIJE ACTIVITEITEN. PRAAT VOOR JE GAAT - Tine De Vlieger 21 NOVEMBER
VOORBIJE ACTIVITEITEN PRAAT VOOR JE GAAT - Tine De Vlieger 21 NOVEMBER Aan enthousiasme ontbreekt het Tine zeker niet. Dat ontdekten we al snel toen ze ons op een heel overtuigde manier vertelde hoe belangrijk
Nadere informatieMedische beslissingen bij het levenseinde visietekst Informatiefolder voor patiënten
Medische beslissingen bij het levenseinde visietekst Informatiefolder voor patiënten Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper Informatiefolder voor patiënten 1 Inleiding Er is een toenemende aandacht
Nadere informatieMedisch begeleid sterven: een begrippenkader 1
Medisch begeleid sterven: een begrippenkader 1 Bert Broeckaert * Inleiding: medisch begeleid sterven In deze tekst willen we een typologie aanreiken van de verschillende vormen van medisch begeleid sterven,
Nadere informatieDisclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieVANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN
VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN BROCHURE VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Beste bewoner, Dat is immers onze zorg: betrokken zijn op u en uw naasten en u zoveel als mogelijk gelukkig zien. Wij zijn blij dat u koos
Nadere informatieBEHANDELPROTOCOL CONTINUE PALLIATIEVE SEDATIE tot het moment van overlijden DEZE VERSIE WORDT MOMENTEEL AANGEPAST NAV DE HERZIENE KNMG RICHTLIJN
BEHNDELPROTOCOL CONTINUE PLLITIEVE SEDTIE tot het moment van overlijden DEZE VERSIE WORDT MOMENTEEL NGEPST NV DE HERZIENE KNMG RICHTLIJN DEFINITIE PLLITIEVE SEDTIE I Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn
Nadere informatiepalliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase
palliatieve sedatie gericht op het verlichten van lijden in de laatste levensfase Bij mensen in de laatste levensfase zijn pijn, angst, benauwdheid en ongemak soms niet meer te behandelen. Als de levensverwachting
Nadere informatieEuthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.
00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.
Nadere informatieHet zorgtraject van de bewoner in De Wingerd
Woon- & Zorgcentrum De Wingerd Het zorgtraject van de bewoner in De Wingerd Dr. Jo Lisaerde Het zorgtraject van de bewoner Belevingsgerichte zorg: wie is deze bewoner? Zorgplanning: wat wenst de bewoner
Nadere informatieInformatie over euthanasie
Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,
Nadere informatieKunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?
Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige
Nadere informatieTopics in levenseindezorg
Topics in levenseindezorg Wetgeving i.v.m. levenseindezorg 1.Patiëntenrechtenwet (aug. 2002): centraal staat de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht d.w.z. dat zorgverleners respect moeten hebben voor
Nadere informatiePalliatieve Sedatie. na de richtlijn. Siebe Swart, specialist ouderengeneeskunde
Palliatieve Sedatie na de richtlijn Siebe Swart, specialist ouderengeneeskunde Palliatieve sedatie in de media Palliatieve sedatie in de media Wat gaan we doen: - Palliatieve sedatie als mogelijke uitkomst
Nadere informatiePalliatieve sedatie. Inleiding 2 1. Stand van zaken 3. 4. Besluitvorming en zorgzame omkadering 12
Palliatieve sedatie INHOUD Inleiding 2 1. Stand van zaken 3 1.1. Definitie 3 1.2. Indicatie en voorwaarden 3 1.3. Prevalentie en kenmerken 4 1.4. Kunstmatige voedsel- en vochttoediening 5 1.5. Onderscheid
Nadere informatieEthiek. Wat is ethiek? Moreel beraad
Ethiek Euthanasie en Palliatieve sedatie Wat is ethiek? Een kritische bezinning over het juiste handelen. In algemene zin probeert ethiek de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning - juridische omkadering -
Voorafgaande zorgplanning - juridische omkadering - Sylvie Tack 23 april 2014 Doctor in de Rechten Advocaat Praktijkassistent Gezondheidsrecht Overzicht Inleiding Wat is voorafgaande zorgplanning? Wat
Nadere informatieBeslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde. Imeldaziekenhuis
Beslissingen bij ernstige ziekte of levenseinde Imeldaziekenhuis imelda omringt u met zorg Inhoud Inleiding 3 Palliatieve therapie 4 Palliatieve zorg 5 Het stopzetten of niet starten van een levensverlengende
Nadere informatieEuthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden
voorzitter ethisch comité Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net Euthanasie: de wet en de praktijk Informatiefolder voor patiënten en familieleden Inleiding U leest deze infobrochure
Nadere informatie