Oefenopgaven Hoofdstuk 10 1 S&P Op de website van S&P staan onder andere de criteria op basis waarvan een bedrijf een rating krijgt toegewezen. Zo stelt men: JR: ik zou de Nederlandse vertaling van deze tekst erbij geven! "AAA: An obligation rated 'AAA' has the highest rating assigned by Standard & Poor's. The obligor's capacity to meet its financial commitment on the obligation is extremely strong." In een bijgevoegde tekst staat: Performance studies of credit ratings provide various statistics about the default rates of issuers (or issues) in different rating categories. Some readers of those studies focus intently on the average one-year default rate for each rating category and largely ignore the annual variation around the average. Another misuse of these statistics is to assume that historical average default rates represent the "probability of default" of debt in a particular rating category. However, as shown in Tables 1 and 2, default rates can vary significantly from one year to the next and the observed rate for any given year can vary significantly from the average. The highest observed default rates have sometimes been very high above the average levels. In short, historical default statistics should not be used to impute specific prospective default rates to specific issuers or obligations based on their ratings, particularly over short time periods or in relation to limited segments of the rated universe. Voor 2008 geldt het volgende overzicht met betrekking tot het faillissementsrisico: AAA AA+ AA AA- A+ A A- BBB+ BBB BBB- BB+ BB BB- B+ B B- CCC to C 2008 0.53 0.35 0.5 1.1 1.1 0.8 1.4 2.27 1.26 3.45 5.60 4.2 5.07 8.5 12.8 10.2 56.92 Mean 0.02 0.01 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.37 0.16 0.38 3.56 0.8 1.24 1.2 2.18 2.83 16.73 a. Geef de economische betekenis van AAA 0,53 voor 2008. b. Geef gemotiveerd aan hoe het mogelijk is dat schulden met een AAA-rating (mean =0,02%) een hogere kans op faillissement heeft dan AA (= 0,0) 2 Basel 2 en Basel 3 Basel 2 bestaat uit 3 pijlers. In de eerste pijler zit ook het in kaart brengen van het operationeel risico. Geef voorbeelden van operationeel risico. 3 Bedrijfsanalyse Van Aanstra NV zijn de volgende gegevens bekend: Balans Aanstra NV 2012 2011 2012 2011 Vaste Activa Eigen Vermogen Grond 250.000 250.000 Aandelenkapitaal 40.000 40.000 Gebouwen 450.000 475.000 Reserves 495.938 450.000 Machines 245.000 260.000 Inventaris 120.000 Vreemd Vermogen Lange 125.000 Termijn Hypotheek 7% 300.000 300.000 Vlottende Activa 7,5% Lening 225.000 250.000 Voorraad Grondstoffen 40.000 Vreemd Vermogen Korte 45.000 Termijn Voorraad Eindproducten 65.000 70.000 Crediteuren 35.000 37.000 2013 Noordhoff Uitgevers bv 1
Debiteuren 67.000 52.000 Bank 117.063 175.000 Bank Overige passiva 24.000 25.000 1.237.000 1.277.000 1.237.000 1.277.000 resultatenrekening 2012 Omzet 750.000 Kosten grondstoffen 160.000 loonkosten 427.500 afschrijving 45.000 Totale operationele kosten 632.500 Bedrijfsresultaat 117.500 rente 39.750 Winst 77.750 Belasting 25% 19.438 Nettowinst na belasting 58.313 Er wordt een gedeelte van de nettowinst aan de reserves toegevoegd. a. Bereken de volgende Kengetallen Rentabiliteit RTV REV vab REV nab Omloopsnelheid van het Vermogen Solvabiliteit Debt-Ratio Financiële Hefboomfactor ICR TIER CCR Liquiditeit Current ratio Quick ratio Activiteiten Gemiddelde Voorraadtermijn Grondstoffen Gemiddelde Voorraad Eindproducten Gemiddelde Debiteurentermijn Gemiddelde Crediteurentermijn b. Vul het DU-Pontschema in. De bank heeft per 31 december 2010 een totaalbedrag van 642.063 uitgeleend. 2013 Noordhoff Uitgevers bv 2
c. Geef gemotiveerd aan, op basis van de resultatenrekening en uitgaande van een ongewijzigde situatie, in hoeveel jaar in principe de gehele schuld afgelost zou kunnen zijn. d. Welke zekerheden zou de bank gevraagd hebben dan wel hebben kunnen vragen? 4 Berekening aflossingscapaciteit Een onderneming (Marijnissen BV) met uitbreidingsplannen vraagt een financiering bij de lokale bank aan. De onderneming verstrekt de volgende gegevens: Balans voor uitbreiding Gebouwen en grond 2.000.000 Eigen Vermogen 800.000 Inventaris 100.000 Hypotheek 1.500.000 Voorraden 10.000 Rekening Courant 60.000 Debiteuren 250.000 2.360.000 2.360.000 De resultatenrekening geeft het volgende beeld: Omzet 2.400.000 Kosten: Afschrijving 150.000 Personeel 1.500.000 Overige 450.000 Totaal 2.100.000 Bedrijfsresultaat 300.000 Rentelasten - 130.000 Nettowinst vab 170.000 Het gehele aandelenkapitaal ( 50.000) is in handen van de heer C. Marijnissen, die tevens directeur is. De heer Marijnissen houdt rekening met een belastingpercentage van gemiddeld 25%. De gehele winst na belasting is in het verleden in de vorm van dividend uitgekeerd. De heer Marijnissen wil vanuit een nieuwe locatie zijn bedrijf uitbreiden. Een uitgebreid marktonderzoek laat zien dat de omzet met 25% kan groeien in jaar 1. Vanaf jaar 2 kan de totale omzet stijgen tot 3.600.000 om daarna voorlopig niet meer te groeien. De omzetgroei kan alleen plaatsvinden door uitbreiding van het personeel. In het eerste jaar na uitbreiding stijgen de personeelskosten met 25% tot een bedrag van 1.875.000. De personeelskosten bedragen in jaar 2 en verder 150% van de huidige personeelskosten ( 2.250.000). De overige kosten blijven gelijk. Wel verwacht het bedrijf dat in jaar 1 een extra bedrag van 50.000 aan verhuis- en marketingkosten nodig is. De heer Marijnissen keert zichzelf in de komende 2 jaar (na uitbreiding) een maximaal dividend uit van 50.000. De overige winst wordt toegevoegd aan de reserves. De ondernemer wil een pand van 5.000.000 (inclusief inventaris ter waarde van 250.000) aanschaffen. De nieuwe afschrijving op het pand wordt 125.000 per jaar. De afschrijving op de inventaris is gesteld op 75.000 per jaar. Een makelaar heeft aangegeven dat het huidige pand (inclusief grond en inventaris) verkocht kan worden voor 3.000.000. De post debiteuren zal in het eerste jaar toenemen met 30%, waardoor de post debiteuren aan het eind van jaar 1 325.000 bedraagt. Aan het eind van het tweede jaar verwacht de accountant dat de post debiteuren maximaal 375.000 bedraagt. De ondernemer wil graag de nieuwbouw van het pand en de toename van de debiteuren door de bank laten financieren. 2013 Noordhoff Uitgevers bv 3
a. Bereken het bedrag aan reserves dat na verkoop van het oude pand in de BV zit. b. Stel de balans na verhuizing naar het nieuwe pand op, waarbij u de post Vreemd Vermogen als één bedrag mag wegzetten. c. Stel de resultatenrekening van jaar 1 en 2 op. Ga voor de bepaling van de rentelasten voorlopig uit van een bedrag van 300.000 in jaar 1 en jaar 2. d. Bereken de maximale financieringsbehoefte na jaar 1, ervan uitgaande dat de winst in jaar 0 totaal is uitgekeerd en dat de niet-uitgekeerde winst na aftrek van belasting wordt toegevoegd aan de reserves (m.a.w. stel de verwachte eindbalans van jaar 1 op). e. Bereken de EBITDA in jaar 1 en jaar 2. f. Bereken de vrije kasstroom in jaar 1 en jaar 2. g. Bereken de aflossingscapaciteit in jaar 1 en jaar 2, rekening houdend met de wens van de eigenaar jaarlijks 50.000 dividend te ontvangen. De bank heeft de stelregel dat een hypothecaire lening op een bedrijfspand maximaal 70% van de bouwkosten (exclusief inventaris mag zijn). h. Welke zekerheden voor het kredietrisico, naast de hypothecaire lening, kan de bank in het voorbeeld vragen? i. Hoe zou u de financiering (uitgaande van het standpunt van de bank) vormgeven? 5 Berekening EBITDA Van een onderneming zijn in een bepaald jaar de volgende gegevens bekend: Omzet 4.500.000 Inkoopwaarde van de omzet 2.000.000 Brutowinst 2.500.000 Overige Kosten Afschrijving 900.000 Personeelskosten 800.000 Overige Kosten 250.000 Totale Kosten 1.950.000 Bedrijfsresultaat 550.000 Rentelasten 200.000 Nettowinst 350.000 Belastingen 25% 87.500 Nettowinst na Belastingen 262.500 a. Bereken EBITDA. b. Bereken EBIT. c. Bereken de kasstroom op winstbasis. d. Geef gemotivieerd aan waarom EBITDA een betere prestatiemaatstaf dan de winst is. 6 Berekening moderne kengetallen Van een onderneming zijn de volgende gegevens bekend: 2012 2011 2012 2011 vaste activa Eigen Vermogen Grond 8.000.000 8.000.000 Aandelen Kapitaal 40.000 40.000 Gebouwen 4.800.000 5.000.000 Reserves 8.963.580 8.526.080 Machines 3.000.000 3.000.000 Lening Lange Termijn 9.000.000 10.000.000 2013 Noordhoff Uitgevers bv 4
Inventaris 1.000.000 1.250.000 Rekening Courant 448.303 500.000 Crediteuren 197.260 150.000 Vlottende Activa te betalen Belastingen 312.500 215.000 Voorraad grondstoffen 246.575 238.300 te betalen dividend 500.000 380.000 Voorraad eindproducten 1.100.000 1.110.000 Debiteuren 1.315.068 1.212.780 19.461.643 19.811.080 19.461.643 19.811.080 Resultatenrekening 2012 Omzet 12.000.000 Inkoopwaarde van de omzet 1.800.000 Brutowinstmarge 10.200.000 Kosten Afschrijvingen Gebouwen 200.000 Machines 500.000 Inventaris 250.000 Personeelskosten 5.000.000 Overige kosten 2.000.000 Totale Kosten 7.950.000 Bedrijfsresultaat 2.250.000 rente rente lange termijn 600.000 rente rekening courant 400.000 1.000.000 Winst voor belastingen 1.250.000 Belastingen 25% 312.500 Nettowinst na belastingen 937.500 dividend uitkering 500.000 toevoeging aan reserves 437.500 a. Bereken EBITDA. b. Bepaal de solvabiliteit over 2012 aan de hand van de volgende kengetallen: i. Debt-ratio ii. Intrest-coverage rate (ICR) iii. Cashflow coverage rate (CCR) iv. Debt-Ebitda c. Geef uw mening over de solvabiliteit. 7 Heijnen NV Heijnen NV heeft het plan om in augustus 2011 een bedrag van 100.000.000 te investeren in een verdere uitbreiding van de installaties. Heijen NV wil de installaties financieren door de uitstaande banklening ( 25.000.000 per 31-12-2010) te verhogen met 75.000.000. De overige benodigde 25.000.000 wil de onderneming zelf financieren door de vrijkomende winst in de eerste helft van 2011. Door de investeringen in 2010 en 2011 verwacht de onderneming dat de omzet in 2011 met 2013 Noordhoff Uitgevers bv 5
10% stijgt. In 2012 moet een omzetstijging ten opzichte van 2011 van wederom 10% mogelijk zijn. De economische levensduur van de installatie wordt geschat op 10 jaar (voor de eenvoud wordt de restwaarde op 0 gesteld). De bank wordt in januari 2011 gevraagd om op basis van de aangeleverde financiële overzichten het krediet op 1 juli 2011 te verstrekken, zodat de uitbreiding van de installatie kan worden uitgevoerd. De bank heeft de beschikking over de volgende financiële informatie (per 31-12 -2010): Balans Balans Heijnen NV (bedragen * 1.000.000) 2010 2009 2010 2009 Vaste Activa Eigen Vermogen Grond 70 75 Aandelenkapitaal 32,5 10 Gebouwen 200 208 Reserves 465,5 248 Installaties 142 20 Lang Vreemd Vermogen Financiële Activa Converteerbare Obligatielening 125 250 Staatsobligaties 5 30 Banklening 25 50 Kort Vreemd Vermogen Vlottende Activa Crediteuren 62 72 Grondstoffen 85 90 Te betalen belastingen 14 14 Eindvoorraad 116 128 Rekening-courant 0 43 Debiteuren 103 136 Rekeningcourant 3 724 687 724 687 Resultatenrekening 2010: Resultatenrekening Heijen NV * ( 1.000.000) Omzet 960 Kosten: Inkopen 425 Arbeid 350 Afschrijvingen 8 Kostprijs van de omzet 783 Operationele Winst 177 Overige Kosten 71 Bedrijfsresultaat 106 Opbrengst Staatsobligaties 0,90 Rentebetalingen 18,9 Totale rentelasten 18,00 Nettowinst 88,00 Belastingen 25% 22 Nettowinst 66 Overige gegevens: De resultatenrekening is gebaseerd op de werkelijk gedane in- en verkopen. Heijnen NV heeft eind 2010 met een succesvolle claimemissie een totaalbedrag van 120.000.000 voor de financiering van een uitbreidingsinvestering in installaties opgehaald. De emissiekoers was 12 per aandeel. 2013 Noordhoff Uitgevers bv 6
Het aandelenkapitaal op 1 januari 2010 bestaat uit 10.000.000 aandelen met een nominale waarde van 1 per aandeel. De aandelenkoers voor de claimemissie was 15 per aandeel. In de loop van 2010 hebben eigenaars van converteerbare obligaties gebruikgemaakt van het recht om obligaties om te wisselen in aandelen. Op 31 december 2010 is de helft van de totale converteerbare obligatielening omgezet in aandelen. Een obligatie heeft een nominale waarde van 1.000. Op 1 juli 2010 heeft de directie, na consultering van de huisaccountant, besloten om de waarde van de grond te verminderen met 5.000.000 als gevolg van de economische crisis. De afwaardering van de grond is rechtstreeks op de herwaarderingsreserve in mindering gebracht. De totale nettowinst na belastingen over 2010 is in 2010 nog uitgekeerd. De rentecondities over de opgenomen leningen zijn: Converteerbare obligatielening 5% Banklening 9% Rekening-courant Euribor 3-maands + 4% Analyse 1. Analyseer de aangeleverde financiële informatie door een kasstroomoverzicht op te stellen. 2. Bereken de volgende kengetallen over 2010: Rentabiliteit (RTV, REV (voor en na belastingen)) Solvabiliteit (Debt/ratio; ICR, TIER, CCR en Debt/Ebitda) Liquiditeitsratio (current-, quick-, cashratio en de intervalratio (uitgaande van 200 werkdagen per jaar)) Activiteitenratio's (voorraad-, debiteuren- en crediteurentermijn en de relevante omloopsnelheden) 3. Vul het Du-Pontschema in. Prognose 1. Bereken het verwachte bedrijfsresultaat voor 2011 en 2012 op, uitgaande van ongewijzigde activiteitenratio's. 2. Stel voor 31-12- 2011 en 31-12-2012 de balans op. 3. Bereken de verwachte winst voor 2011 en 2012 ervan uitgaande dat er op de bestaande leningen niet wordt afgelost en de gevraagde lening tegen een rente van 9% wordt verstrekt. Kredietverstrekking 1. Beoordeel de winstgevendheid van de uitbreidingsinvesteringen. 2. Beoordeel de kredietwaardigheid van de onderneming voor en na de uitbreidingsinvestering in 2011. Bepaal de voorwaarden waartegen een bank de gevraagde lening van 75.000.000 zou verstrekken (welke aandachtspunten?). 2013 Noordhoff Uitgevers bv 7
8 Heurne NV De balans van onderneming Heurne NV ziet er per 31 december 2012 als volgt uit: Balans per 31 december 2012 Diverse activa 450.000 Aandelenkapitaal 60.000 Agio 40.000 Winstreserve 150.000 8% lening 100.000 Te betalen belasting 25.000 Te betalen dividend 75.000 450.000 450.000 De 8% lening wordt in haar geheel in 2016 afgelost. Aangenomen mag worden dat de winst (en dus de belastingschuld) altijd aan het eind van het jaar ontstaat. Sinds enkele jaren wordt elk jaar in januari de winst over het vorig jaar volledig aan de aandeelhouders uitgekeerd en de vennootschapsbelasting over het vorig jaar betaald. Verder kan worden verondersteld dat de overige passivaposten op de balans per 31 december 2012 representatief zijn voor het gemiddelde over 2012. Het tarief van de vennootschapsbelasting is 25%. a. Bereken de rentabiliteit van het totale vermogen (uitgaande van de gegevens uit de balans). b. Bereken de debt-ratio. c. Bereken de rentabiliteit van het eigen vermogen (REV) na belasting van Heurne NV over 2012 via de hefboomformule. Heurne NV doet per 1 januari 2013 een belangrijke investering. Hierdoor zal het bedrijfsresultaat naar verwachting met 50% stijgen. De investering wordt gefinancierd met een 10% banklening van 250.000,-. De verwachting is dat de afschrijvingen aangewend worden voor vervangingsinvesteringen. Ondanks de stijging van het bedrijfsresultaat is de verwachting dat de omvang van de voorraden en debiteuren gelijk blijft. d. Bereken over 2013 a. het verwachte bedrijfsresultaat b. de verwachte nettowinst voor belastingen. e. Stel de verwachte balans op per 31 december 2013. f. Bereken de verwachte REV na belasting van Heurne NV over 2013 via de hefboomformule. Stel dat de investering niet met de banklening maar via een aandelenemissie was gefinancierd. g. Bereken nogmaals de verwachte REV na belasting van Heurne BV over 2013. 2013 Noordhoff Uitgevers bv 8
9 Jansen en Jansen BV Van de onderneming Jansen en Jansen BV is de volgende financiële informatie bekend: Balans per 31 december 2012 dec-12 dec-12 Vaste Activa 1.200.000 Eigen Vermogen 675.000 Voorraden 300.000 Vreemd Vermogen lang 750.000 Debiteuren 425.000 Crediteuren 200.000 Rekening Courant krediet 300.000 De verwachte resultatenrekening over 2013 is als volgt: 1.925.000 1.925.000 Resultatenrekening Omzet 4.000.000 Kosten van de omzet 2.500.000 Brutowinst 1.500.000 Afschrijvingen 250.000 Lonen 650.000 Overige kosten 450.000 Totale kosten 1.350.000 Bedrijfsresultaat 150.000 Rente 65.000 Winst voor aftrek van belastingen 85.000 Belastingen 25% 21.250 Winst 63.750 Overige verwachte gegevens over 2013: Aflossing Vreemd Vermogen Lang 100.000 Benodigde vervangingsinvesteringen 200.000 maximaal debetsaldo op rekening-courantkrediet: 325.000. De kredietverlenende instelling heeft vastgelegd dat de solvabiliteit (EV/TV) minimaal 35% moet zijn. Gehanteerde kengetallen met betrekking tot het werkkapitaal (uitgaande van 360 dagen in een jaar): gemiddelde Debiteurentermijn gemiddelde Voorraadtermijn gemiddelde Crediteurentermijn 38 dagen 45 dagen 30 dagen a. Laat zien aan de hand van een berekening in hoeverre Jansen&Jansen BV voldoet aan de eisen van de kredietverlenende instelling met betrekking tot de solvabiliteit. b. Bepaal, op basis van de verstrekte gegevens, de waarde van de volgende posten op 31-12- 2013: Vaste Activa Voorraden Debiteuren Vreemd Vermogen lang Crediteuren 2013 Noordhoff Uitgevers bv 9
c. Bepaal voor 2013 de verwachte vrije kasstromen. De leiding van het bedrijf wil in 2012 een bedrag van 25.000 als winst uitkeren. d. Laat door middel van de verwachte mutatie Rekening Courant Krediet zien in hoeverre een winstuitkering van 25.000 mogelijk is. e. Laat aan de hand van een berekening zien in hoeverre het bedrijf in 2012 geprofiteerd heeft van het financiële hefboomeffect. 2013 Noordhoff Uitgevers bv 10