Herziening grondexploitaties per 1 januari 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Herziening grondexploitaties per 1 januari 2010 Reserves en voorzieningen 12 maart 2010 Sector Personeel en Financiën Herziening grondexploitaties 2010

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Inhoudsopgave Inleiding 5 Bestemmingsreserves 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 9 2. Reserve Bodemsanering 13 3. Reserve Volkshuisvesting 17 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 21 5. Reserve Mobiliteit 25 6. Reserve Duurzaam Veilig 29 Voorzieningen 7. Voorziening Stadsvernieuwing 33 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 37 9. Voorziening Rioolvervanging 41 Vooruit ontvangen rijks- en provinciale bijdragen: 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) 45 Herziening grondexploitaties 2010

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Inleiding Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 5

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo 6 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Inleiding Net als vorig jaar worden de aan het grondbedrijf gelieerde reserves en voorzieningen apart gepresenteerd. Het betreffen een zestal bestemmingsreserves en drie voorzieningen. De nu gepresenteerde bestemmingsreserves zijn ten opzichte van vorig jaar uitgebreid met de Reserve Duurzaam Veilig. Dit betreffen verkeersmaatregelen die tot en met vorig jaar in complex 42 werden verantwoord. Tevens worden de vooruit ontvangen rijksbijdragen van het ISV (Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing) gepresenteerd. Naast de verwerking van de rekeningcijfers van 2009 wordt per reserve/voorziening een meerjarenraming gepresenteerd, om de verwachte ontwikkeling in beeld te brengen. Herziening grondexploitaties 2010 7

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Bovenwijkse Voorzieningen HOOFDSTUK 1 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 9

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting reserve Bovenwijkse Voorzieningen Inkomsten: De inkomsten van de reserve Bovenwijkse Voorzieningen bestaan thans nog primair uit bijdragen vanuit de grondexploitaties. In het verleden werd de reserve eveneens gevoed vanuit de algemene middelen via het stuwmeer grote projecten dan wel het fonds grote investeringen. De hoogte van de bijdrage is gebaseerd op het programma, zoals deze in een grondexploitatie is opgenomen. De volgende tarieven zijn van toepassing: Rijenwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement Bedrijven Kantoren 1.600 per woning 2.100 per woning 2.800 per woning 1.400 per woning 10 Per m² uitgeefbaar terrein 10 Per m² b.v.o. Dotaties In 2009 waren de volgende dotaties geraamd voor: Lange Wemen. Deze afdracht is doorgeschoven naar 2014 (evenals de onttrekking); Berflo-Es Zuid en Veldwijk Zuid. In totaal is er meer afgedragen ( 86.295,-) dan eerder geraamd, alleen de bedragen zijn op onderdelen gewijzigd; Dalmeden. De afdracht was iets lager dan verwacht ( 17.844,-), omdat er in 2009 minder kavels verkocht zijn dan eerder aangenomen; Medaillon. Er is zoals verwacht voor 96.200,- afgedragen; Zuidelijke Spoorzone. Een derde van het gebied is in ontwikkeling, dus is er een derde van de exploitatiebijdrage betaald en dus is er een derde aan de reserve bovenwijks afgedragen; Wijkerslocatie Hemmelhorst. Er zijn nog geen kavels verkocht, dus is er geen afdracht aan de reserve in 2009. De afdracht wordt nu in 2010 verwacht; Gezondheidspark/verbreding Deldenerstraat; deze afdracht is doorgeschoven naar 2010. Onttrekkingen: In 2009 zijn er geen onttrekkingen gerealiseerd. De structurele afdracht Hoofdlijnennotitie vanaf 2005 is in 2009 niet gerealiseerd. De onttrekking van 50.000,- is doorgeschoven naar 2010. In 2009 stonden onttrekkingen geraamd voor: Lange Wemen. Deze onttrekking is doorgeschoven naar 2014 (evenals de dotatie); Boeren voor Natuur (Twickel); In de herzieningen van 2005 is deze post voor het eerst opgenomen. Destijds zou er aparte besluitvorming door de raad worden gevraagd. Omdat 10 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf we nu 5 jaar verder zijn en er geen verdere besluitvorming heeft plaatsgevonden, wordt voorgesteld deze reservering niet meer ten laste van de reserve te laten komen; Thiemsland / Huys Hengelo; deze post is doorgeschoven naar 2010. Nieuwe WRO en Reserve Bovenwijkse Voorzieningen Op 1 juli 2008 is de nieuwe wet op de Ruimtelijke Ordening in werking getreden. Hierin is vastgelegd hoe kostenverhaal met betrekking tot bovenwijkse voorzieningen moet worden geregeld. De bovenwijkse voorzieningen moeten worden genoemd in een structuurvisie. Deze structuurvisie moet gaan over (een deel van) het grondgebied van de gemeente Hengelo. Tevens moet in de reserve Bovenwijkse voorzieningen worden aangegeven aan welke plannen de bovenwijkse voorziening is gelieerd en hoe de dekking van de bovenwijkse voorziening is geregeld. In de gemeente Hengelo is de Structuurvisie Hengelo 2030 vastgesteld. In het addendum bij deze structuurvisie wordt beschreven hoe met fondsvorming met betrekking tot Bovenwijkse Voorzieningen wordt omgegaan. De voeding van de Reserve Bovenwijkse Voorzieningen vindt plaats op de hierboven beschreven manier. In de structuurvisie worden op pagina 73 van de Structuurvisie ook Infrastructuurprojecten genoemd die voorzieningen betreffen die een bovenwijks karakter kunnen hebben, te weten: Aanleg verlengde Beneluxlaan; Herinrichting Oelerweg-Geerdinksweg; Voorstadshalte Gezondheidspark Ondertunneling spoor-amerikalaan; Voorstadshalte Westermaat; HOV-as naar Enschede en Haaksbergen; Aanpassing Enschedestraat, Kuipersdijk-Wolter ten Catestraat; Ondertunneling spoort Kuipersdijk; Herinrichting kruispunt Kuipersdijk-Enschedesestraat; Doortrekking Laan van Driene; Nieuwe aansluiting op RW35 nabij Twence. In ieder geval ten aanzien van deze projecten dient te worden vastgesteld of zo ja voor welke grondexploitaties deze projecten als bovenwijkse voorziening moeten worden aangemerkt. Bij uitwerking en van de haalbaarheid van de projecten dient kostenverhaal in het kader van bovenwijkse voorzieningen aan de orde te komen. Als dit element is vastgesteld zal verwerking in de Reserve Bovenwijkse Voorzieningen worden plaatsvinden bij de eerstvolgende herziening van de Reserve Bovenwijkse Voorzieningen. Herziening grondexploitaties 2010 11

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Meerjarenraming van de reserve Bovenwijkse Voorzieningen Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Saldo reserve per 1 januari 542.367 1.021.734 965.510 669.823 1.803.229 2.015.384 1.935.652 2.844.733 2.890.339 3.753.825 Dotaties Bijdrage uit grondexploitaties: Wongingbouw in exploitatie: 04. Lange Wemen 650.000 06. 't Rot 239.200 21. Exploitatieovereenkomsten *Dennenbosweg 21 67.200 *Reconstructie Bornsestraat/Achterhoeksemolenweg/Wilmink 20.500 *Bedrijfswoningen Oude Postweg 23.300 *Dieselstraat 12.600 *Sterrenbuurt 68.800 *Waarbekenweg 99-107 21.000 * Oldenzaalse straat Groothuis 28.813 * Tuindorp begoniastraat 19.600 * Berflo Es Zuid 259.067 129.533 * Veldwijk Zuid 86.478 43.239 36. Kristenbos 780.282 780.282 780.282 44. Veldwijk Noord 242.600 23.440 23.440 17.580 17.580 11.720 11.720 11.720 52. Dalmeden 30.800 18.224 19.848 38.645 38.003 39.689 39.271 53.086 120.931 124.296 54. Medaillon 96.200 66.704 81.864 63.672 63.672 15.160 12.128 69. Zuidelijke Spoorzone 70.000 140.000 79. Kievitstraat / Ziekenhuisstraat 13.975 11.982 10.443 102. Broek OOst 30.800 30.800 30.800 30.800 Wijkerslocatie Hemmelhorst 56.250 56.250 20.833 20.833 20.833 Bedrijventerreinen in exploitatie: 16. Gezondheidspark 494.960 35. Bedrijventerrein 't Oosterveld 750.035 84. Revitalisering Twentekanaal Zuid 51.130 51.130 51.130 116.206 116.206 79.020 Twente Mobiel: 92. De Veldkamp 100.000 33. Campus en Expres 87.500 16. Gezondheidspark/verbreding Deldenerstraat 50.000 Begrotingspost onderhoud Diamantstraat 62.500 Vervanging VRI's 22.500 Subtotaal dotaties (inclusief rente) 479.367 1.365.907 264.314 1.483.406 262.154 859.468 959.081 95.606 913.486 1.186.298 Onttrekking lopende verplichtingen Onttrekkingen: - Veldwijk Noord 809.288 300.000 - Veldwijk Zuid en Berflo Es Zuid 272.424 - Lange Wemen 650.000 - `t Rot 239.200 - Gezondheidspark (naar reserve Grondbedrijf) 510.000 - Thiemsland / Huys Hengelo 290.419 - Structurele afdracht wegens Hoofdlijnennotitie 0 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 50.000 Totaal van de onttrekkingen en reserveringen 0 1.422.131 560.000 350.000 50.000 939.200 50.000 50.000 50.000 50.000 Mutatie saldo 479.367-56.224-295.686 1.133.406 212.154-79.732 909.081 45.606 863.486 1.136.298 Saldo reserve per 31 december 1.021.734 965.510 669.823 1.803.229 2.015.384 1.935.652 2.844.733 2.890.339 3.753.825 4.890.123 12 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Reserve Bodemsanering HOOFDSTUK 2 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 13

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting reserve Bodemsanering In 2003 is middels het voorstel Herschikking bodemsaneringmiddelen door het college en de raad ingestemd met de instelling van een coördinatieteam Beheer Bodemsaneringgelden. Tevens is een meerjarenraming gepresenteerd van de inzet van de ISV-bodemsaneringgelden en van de Reserve Bodemsanering. Deze twee overzichten gelden als financieel kader waarbinnen uitgaven in het kader van bodemsanering dienen te worden getoetst. De bodemsaneringgelden die in het kader van het ISV worden ontvangen en besteed, zijn verwerkt in de meerjarenraming voor het ISV elders in dit boekwerk. Hierna volgt de meerjarenraming van de Reserve Bodemsanering. Bij deze meerjarenraming is aangesloten bij het financieel kader zoals dit bij bovengenoemd besluit is vastgesteld. Tevens zijn nog een aantal zaken uit het verleden, die nog moeten worden afgewikkeld, in het overzicht verwerkt. Uitgangspunt voor de meerjarenraming is een gemeentelijke bijdrage van 363.024,- in 2002, die na een jaarlijkse verlaging in 2005 uitkomt op 272.268,-. In het kader van de bezuigingsronde in 2009 is de gemeentelijke bijdrage van af 2010 verlaagd met 100.000,- naar 172.268,- per jaar. Structureel is dit bedrag ook per jaar beschikbaar voor saneringsgevallen. In de periode tot en met 2013 is nog een bedrag beschikbaar van 223.184,- voor niet geraamde saneringsgevallen, daarnaast is een bedrag geraamd van 258.193,- dat moet worden gereserveerd voor een betaling aan VROM voor onrechtmatige verrijking. Samen met al eerder geraamde onttrekkingen zorgt dit ervoor dat het eindsaldo in 2013 op nihil uitkomt. In de reserve worden bodemsaneringuitgaven geraamd en verantwoord, waarvoor in het ISV geen ruimte beschikbaar is. Het gaat hierbij om reserveringen voor asbestsaneringen, onderzoek en calamiteiten en bodemsanering bij rioleringsprojecten. Na 2013 is bij ongewijzigd beleid dus 172.268,- per jaar beschikbaar voor bodemsaneringgevallen die niet uit het ISV kunnen worden betaald. In het kader van de jaarlijks te actualiseren meerjarenraming zal steeds worden bezien in hoever op basis van de dan geldende inzichten volstaan kan worden met de thans als noodzakelijk aangemerkte bijdrage vanuit de algemene middelen. 14 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Meerjarenraming reserve Bodemsanering bezuinigingsvoorstel 100.000 per jaar vanaf 2010 Ontwikkeling van de reserve (t/m 2009 rekeningcijfers; daarna prognoses) Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 Saldo op 1 januari 800.188 1.018.380 33.196 5.464 2.732 A. Stortingen Rente 2% vanaf 1997; 0% vanaf 2000 Bijdrage algemene middelen 272.268 272.268 272.268 272.268 272.268 Bezuinigingsvoorstel mei 2009-50.000-50.000-50.000-50.000-50.000 Bezuinigingsvoorstel juli 2009-50.000-50.000-50.000-50.000-50.000 Extra dotatie uit de algemene middelen Landmansweg (bijdrage provincie) Bijdrage provincie Heideweg/Hasselo Bijdrage TOP Beckum Zomerfeesten Correctie Landmansweg Bijdrage provincie Humanitas Bijdrage alg. dienst Humanitas rek. saldo 1994 Afrekening wegens bijdrage HBV Humanitas met Fds grondexpl. Bijdrage van Schouwburg (bodemonderzoek) Subtotaal stortingen 222.268 172.268 172.268 172.268 172.268 B. Onttrekkingen B1. Subtotaal onttrekkingen kleinere projecten 4.076 493.075 200.000 175.000 175.000 (voor specificatie zie overzichten C en D) B2. Onttrekkingen Grote projecten Bornsestraat Heemafterrein Old Ruitenborg Gasfabriek Heideweg (2002 277.373,- [f 611.250,-] zie ISV) Bodemsanering ISV Onderzoek (reserve ISV) Asbestsaneringen na 2010 nihil 103.000 163.000 193.000 243.000 Bijraming asbestsanering na 2009 (juli 2009) 80.000 Gemeentelijk aandeel ISV(programma tot 2005) Proefreiniging HCH Reiniging HCH / Beckum Reiniging HCH / Beckum correctie balanspost '95 Kostenverhaal onrechtmatige verrijking (opgave Senter Novem) 258.193 Besteedbaar voor onverwachte saneringsgevallen 223.184 Subtotaal grote projecten 0 664.377 0 0 0 C. Overige uitgaven Kapitaalrente 1991 Afschrijving 1991 Afboeking boekwaarde '91 B3. Subtotaal overige uitgaven 0 0 0 0 0 Totale inkomsten (inclusief rente) 222.268 172.268 172.268 172.268 172.268 Totale uitgaven 4.076 1.157.452 200.000 175.000 175.000 Saldo op 31 december 1.018.380 33.196 5.464 2.732-0 Herziening grondexploitaties 2010 15

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Specificatie van de onttrekkingen per deelproject Omschrijving 2009 2010 2011 2011 2011 Specificatie onttrekkingen kleinere projecten Heerbaart 223.075 Diverse kleine projecten 4.076 Calamiteiten 25.000 50.000 25.000 25.000 Bodemvernontreiniging bij rioolrenovatie 50.000 50.000 50.000 50.000 Automatisering 15.000 Bodemsanering gemeentelijke eigendommen 180.000 100.000 100.000 100.000 Vw Grondwatersanering Thiemsland 130.400 65.200 65.200 65.200 Overige bodemsanering gemeentelijke eigendommen 49.600 34.800 34.800 34.800 Eindtotaal 4.076 493.075 200.000 175.000 175.000 Omschrijving 2009 2010 2011 2011 2011 Grondwatersanering Thiemsland 130.400 65.200 65.200 65.200 NTP 107.800 53.900 53.900 53.900 Tebodin 18.400 9.200 9.200 9.200 ACMAA 4.200 2.100 2.100 2.100 16 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Volkshuisvesting HOOFDSTUK 3 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 17

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting reserve Volkshuisvesting De reserve ontvangt jaarlijks een inflatiecorrectie (2,5%) in plaats van een rentevergoeding. Het verschil tussen de rente en de inflatiecorrectie is de structurele bijdrage vanuit de reserve Volkshuisvesting aan de algemene dienst. Jaarlijks komt er in deze reserve alleen nog een inflatiecorrectie binnen en een bijdrage voor de ouderenhuisvesting. De post voor de Reservering van de kasgelden ( -680.670,-) is verrekend met de voorziening BWS van de gemeente Hengelo. Daarmee verdwijnt deze post uit de reserve van de volkshuisvesting. Op termijn zal de verrekening van het kasgeld met de Regio geregeld worden, maar die afrekening hoort niet in deze reserve. In 2002 heeft de raad besloten om per sociale huurwoning in het project Broek 4.538,- beschikbaar te stellen. Inmiddels is het project gerealiseerd en zijn de bijdragen zijn overgemaakt ( 546.708,-). Het bedrag ( 200.000,-) voor de realisatie van het project Veldwijk Noord zijn conform het raadsbesluit (Registratie nummer 291231) uitgenomen uit de reserve. Dan blijven er bedragen over dat op verzoek van het college is geoormerkt is als stelpost voor de realisatie van woon-zorgcomplex in Beckum alsmede voor specifieke knelpunten in de sociale huisvestingsopgave in de Berflo-Es (voorbeeld collectief particulier opdrachtgeverschap in de sociale koop). In 2009 zal het college op een aantal in ontwikkeling zijn de voorstellen besluiten. 18 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Meerjarenraming Reserve Volkshuisvesting Tot en met 2009 rekeningcijfers, nadien prognoses in hoofdzaak bestaande uit aangegane verplichtingen Rentepercentage: 5,5% Omschrijving 2009 2010 2011 2012 Saldo per 1 januari 1.800.848 298.581 193.636 48.567 Stortingen Rente 1996 en volgende jaren 45.021 7.465 4.841 1.214 Rente 1995 (jaarschijf '96) in 2003 rentecorrectie 2002 Reservering Kasgeld -680.670 Bijdrage Vossenbelt omzetting 40 woningen s.k. naar de marktsector Balanspost ouderenhuisvesting per 01.01.2001 Reguliere begrotingspost ouderenhuisvesting 75.090 75.090 75.090 75.090 Bijdrage provincie ouderenhuisvesting opplusprogramma Totale stortingen -560.559 82.555 79.931 76.304 Onttrekkingen Wozoco's: - O-kwadraat - Oelerweg/Tuindorpschool Rolstoelwoningen - uitleg Broek HBS 546.708 Trivium/HBS Broek Oost Waterpark speelvoorziening 45.000 Bijdrage ontsluiting WOZOCO Beckum 100.000 Bijdrage inductiekoken Berflo_Es 87.500 Collectief Particulier Opdrachtgeverschap Berflo-Es 150.000 Veldwijk Noord bijdrage ROK 200.000 225.000 Totale onttrekkingen 941.708 187.500 225.000 0 Saldo op 31 december 298.581 193.636 48.567 124.871 Herziening grondexploitaties 2010 19

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Verfraaiing woonomgeving HOOFDSTUK 4 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 21

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving In het verleden is de afspraak gemaakt dat de civiele uitgaven in een grondexploitatie worden vermeerderd met 1%, hetgeen ten gunste wordt gebracht van deze reserve. Bijgevoegd is een overzicht waarin is weergegeven welke stortingen en uitgaven er tot en met 2009 gerealiseerd zijn en welke dotaties en onttrekkingen er per 01.01.2010 geraamd worden. In 2009 hebben (evenals in 2007 en 2008) geen onttrekkingen plaatsgevonden. Wel zijn de verwachte stortingen vanuit Dalmeden ( 47.000,-) en Thiemspark ( 5.000,-) gerealiseerd. Per 01.01.2010 bedraagt het saldo afgerond 100.000,-. Hiervan is circa 65.000,- vrij besteedbaar. 22 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Meerjarenraming reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Saldo per 1 januari 49.470 101.767 64.767 64.767 112.187 112.187 Stortingen Woningbouwcomplexen in exploitatie: 06. 't Rot 47.420 21. Exploitatieovereenkomsten 5.000 36. Kristenbos 30.000 30.000 52. Dalmeden 47.297 69. Zuidelijke Spoorzone 13.000 Totale stortingen 52.297 13.000 30.000 47.420 0 30.000 Onttrekkingen 36. Kristenbos 30.000 30.000 - Sokkelproject Lambertuskerk 10.000 - Waterkunstwerk ROC 40.000 Totale onttrekkingen 0 50.000 30.000 0 0 30.000 Saldo op 31 december 101.767 64.767 64.767 112.187 112.187 112.187 Herziening grondexploitaties 2010 23

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Reserve Mobiliteit HOOFDSTUK 5 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 25

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting reserve Mobiliteit Inleiding Oorspronkelijk is de reserve mobiliteit in 1991 ingesteld voor de financiering van parkeervoorzieningen, en voor het treffen van flankerende maatregelen voor het parkeerbeleid. Het flankerend beleid is gericht op het verhogen van het gebruik van fiets en openbaar vervoer ten koste van de automobiliteit. Bijvoorbeeld de aanleg van snelle, veilige en comfortabele fietsroutes en verbetering van de fiets parkeerkwaliteit, alsmede onderzoeken en studies naar andere vormen van hoogwaardig openbaar vervoer. Inkomsten De inkomstenkant van de reserve bestaat uit een bijdrage uit de parkeeropbrengsten. De jaarlijkse bijdrage bedraagt 99.220,-. Conform de Hoofdlijnennotitie begrotingsproces (tussenbalans) 2005-2008 is vanaf 2005 de structureel lagere dotatie van 30.000,- aan de reserve verwerkt. Daarnaast vond er jaarlijks een dotatie plaats à 79.411,- welke als volgt kan worden gespecificeerd: Veilige en gratis fietsenstalling binnenstad 27.227,- Verbeteren schoolroutes 34.033,- Aanvulling op de Nota Fietsen 18.151,- + 79.411,- Bovenstaande is conform het gestelde op pagina 33 van de Meerjarenbegroting 2001-2004. Uitgaven De jaarlijkse bijdragen uit de Meerjarenbegroting ( 79.411,-) worden structureel opgenomen in de begroting 2010 (product 211.1). Tot en met 2009 werden deze bijdragen nog ten gunste van grondexploitaties gebracht. Echter, deze grondexploitaties zijn per 31.12.2009 afgesloten. In 2009 heeft er een afdracht à 100.000,- plaatsgevonden aan Veldwijk Noord. Door BBVregelgeving mag deze bijdrage niet direct ten gunste van de grondexploitatie worden gebracht, maar dient de bijdrage ten gunste van de reserve grondbedrijf te worden gebracht ( Gedragslijn BBV en grondbedrijf raadsbesluit 20.03.2007). Resultaat Per 1 januari 2010 bedraagt het positieve saldo afgerond 125.000,-. Hiervan is ruim 90.000,- vrij besteedbaar. 26 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Meerjarenraming reserve Mobiliteit Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Saldo per 01 januari 75.594 124.225 93.445 112.665 131.885 201.105 Dotaties: - Parkeergelden 99.220 99.220 99.220 99.220 99.220 99.220 - Hoofdlijnennotitie begrotingsproces (tussenbalans) 2005-2008 -30.000-30.000-30.000-30.000-30.000-30.000 - T.b.v. stalling Binnenstad 1 27.227 27.227 27.227 27.227 27.227 27.227 - T.b.v. bevorderen veilig fietsverkeer 1 34.033 34.033 34.033 34.033 34.033 34.033 - T.b.v. nota fietsen 1 18.151 18.151 18.151 18.151 18.151 18.151 Subtotaal dotaties 148.631 148.631 148.631 148.631 148.631 148.631 Onttrekkingen: - Bijdrage aan complex Binnenstad 27.227 27.227 27.227 27.227 27.227 - Bijdrage aan complex 42: Schoolroutes 34.033 34.033 34.033 34.033 34.033 - Bijdrage aan complex 42: aanvulling op de Nota Fietsen 18.151 18.151 18.151 18.151 18.151 - Bijdrage aan Grobbentunnel - Verlichting Carpoolplaats Deurningerstraat (RW 35) - Veldwijk Noord 2 100.000 - WoZoCo Beckum 3 50.000 - Pilot spoorlijn Hengelo-Bentheim 4 50.000 50.000 50.000 Subtotaal onttrekkingen 100.000 179.411 129.411 129.411 79.411 79.411 Saldo per 31 december 124.225 93.445 112.665 131.885 201.105 270.325 Herziening grondexploitaties 2010 27

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Reserve Duurzaam Veilig HOOFDSTUK 6 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 29

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting reserve Duurzaam Veilig In deze reserve zijn de uitgaven verantwoord welke samenhangen met verkeersmaatregelen. De maatregelen kunnen worden onderscheiden naar: Verkeersveiligheid AVOC (Aanpak van Ongevallen en Concentratiepunten) Uitvoeringsnota fietsen Tot en met 2009 werden deze verkeersmaatregelen verantwoord in de grondexploitatie Verkeersmaatregelen (complex 42). Echter, omdat dit geen grondbedrijfactiviteiten betreffen is het complex per 31.12.2009 afgesloten. Om de gemeenteraad te blijven informeren over de financiële stand van zaken omtrent deze maatregelen, is de bestemmingsreserve opgenomen in dit deel van de herzieningen van de grondexploitaties. Per 1 januari 2010 is er ruim 1,6 miljoen beschikbaar. Door de cluster Verkeer is globaal in beeld gebracht welke maatregelen er getroffen dienen te worden. Tenslotte wordt opgemerkt dat de reserve in de financiële administratie is terug te vinden als reserve fietspadenplan. 30 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Meerjarenraming reserve Duurzaam Veilig Omschrijving 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Saldo per 01 januari 1.480.948 1.662.690 901.674 631.674 506.674 506.674 Dotaties - Correcties boekwaarde complex 42 181.742 Subtotaal dotaties 181.742 0 0 0 0 0 Onttrekkingen - Correcties boekwaarde complex 42 Verkeersveiligheid: - Evaluatie Afrikaanderbuurt 10.000 - Beckum: 60 km 25.000-30 km. Sterrenbuurt / 't Rot 53.497-30 km. Evaluatie Groot Driene ** 75.000 - DSI matrixen 10.000 - Veilige schoolomgeving 50.000 - Haaksbergerstraat Beckum p.m. - Nog nader te specificeren 105.000 173.497 0 50.000 0 105.000 AVOC: - Beethovenlaan / Haydenlaan * 80.000 - Deurningerstraat / Ma Ruyterlaan * 30.000 - Anninksweg / Kievitstraat / Bergweg * 20.000 - Geerdinksweg / Krabbenbosweg * 25.000 - Boerhaavelaan / Geerdinksweg * 25.000 - Hasselerbaan / Westelijke Esweg * 25.000 - Nog nader te specificeren 345.000 110.000 45.000 50.000 0 345.000 Uitvoeringsnota Fietsen: - Stadsfietsroute Driene 235.000 200.000 - F35 200.000 - Fietsprojecten divers 2003-2011, c.q. flankerende maatregelen 25.000 25.000 25.000 - Fietsparkeren Binnenstad 17.519 - Nog nader te specificeren 477.519 225.000 25.000 0 0 Subtotaal onttrekkingen 0 761.016 270.000 125.000 0 450.000 Saldo per 31 december 1.662.690 901.674 631.674 506.674 506.674 56.674 * na aftrek 50% regiosubsidie ** na aftrek 25% regiosubsidie Herziening grondexploitaties 2010 31

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Voorziening Stadsvernieuwing HOOFDSTUK 7 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 33

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting voorziening Stadsvernieuwing De gemeente heeft in 2001 voor het laatst een specifieke rijksbijdrage voor de Voorziening Stadsvernieuwing verkregen. Sinds 2001 zijn de bijdragen afkomstig uit het I.S.V. (Investeringsprogramma Stedelijke Vernieuwing). Jaarlijks vloeit 254.352 uit de begroting naar de Voorziening Stadsvernieuwing. Hier staat tegenover dat 114.454 afgedragen wordt voor structurele bijdragen in beleidsplannen. Ook wordt er een bijdrage gedaan aan de monumentencommissie van 9.883. De lopende verplichtingen in het jaar 2009 zijn niet uitgenomen en zijn doorgezet naar 2010. In 2009 zijn er geen bedragen uitgenomen voor het beheer en de herstructurering. Naar verwachting zijn deze bedragen volgend jaar weer nodig. 34 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Meerjarenraming voorziening Stadsvernieuwing Omschrijving 2009 2010 2011 Saldo per 1 januari 279.418 352.955 165.408 Dotaties Stelposten begroting 135.462 135.462 135.462 Vastgestelde bijdrage Algemene Dienst 118.890 118.890 118.890 Dekking Beleidsplan 2002-2005 niet structureel Werkzaamheden monumentencommissie -9.983-9.983-9.983 Structurele bijdrage beleidsplan 2002-2005 -54.454-54.454-54.454 Extra structurele bijdrage miv 2006-60.000-60.000-60.000 Subtotaal dotaties inclusief rente 129.915 129.915 129.915 Onttrekkingen Uitgaven per hoofdactiviteit: (1991 t/m 2002 werkelijk; nadien raming) Beheer 28.000 28.000 Versterking stedelijke structuur Verbetering woonomgeving 11.000 11.000 11.000 Monumenten 45.378 45.378 45.378 Herstructurering Binnenstedelijke gebieden (MUPS) 45.378 45.378 Subtotaal Hoofdactiviteiten 56.378 129.756 129.756 Lopende verplichtingen: Verplaatsing kiosken Enschedese straat Wonen boven winkels 13.613 Bijdrage stadhuis 15.000 Fietspadenplan 35.168 Bekenplan uitvoering 45.242 Subsidies monumenten 78.683 Subtotaal lopende verplichtingen 0 187.706 0 Totaal vastgestelde onttrekkingen 56.378 317.462 129.756 Saldo per 31 december 352.955 165.408 165.567 Herziening grondexploitaties 2010 35

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Parkeergarage HOOFDSTUK 8 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 37

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting voorziening P1 Parking Hengelo Centre Deze voorziening is ingesteld om de nadelige exploitatieresultaten van de parkeergarage aan de B.P Hofstedestraat af te kunnen dekken zonder een beroep te hoeven doen op de algemene middelen. Tot en met 2009 zijn de rekeningcijfers verwerkt. In 2003 is de prognose voor het exploitatieresultaat opgesteld op basis van een lineaire afschrijving. Dit was ook de basis voor de huurovereenkomst tussen de gemeente en de exploitant PMN. De gemeente krijgt op basis van dat contract vaste geïndexeerde opbrengsten. Vallen de resultaten tegen dan staat de gemeente garant voor 90% van de gecorrigeerde raming. Vallen de resultaten mee dan krijgt de gemeente 50% van de extra opbrengsten boven de 410.000,-. Omdat de bezettingsresultaten meer tegenvallen dan verwacht, heeft er een verrekening over de jaren 2003 t/m 2008 plaatsgevonden, waardoor er nog twee ton extra ten laste van de voorziening is gebracht. Daardoor is het te verwachten dat in 2011 de voorziening geen saldo meer heeft en de tekorten t.l.v. de begroting dienen te worden gebracht. 38 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Voorziening parkeergarage B.P. Hofstedestraat Omschrijving 2009 2010 2011 Saldo op 1 januari 600.545 216.288 16.288 Stortingen Uitkomst functie parkeren in 2000 thans via F.G.I. (rekeningresultaat 2000) Uitstel investeringen uit nota autoparkeren (uitstel met 2 jaar) (uitstel van ondermeer parkeerverwijssysteem en afsluiting parkeerterreinen) - netto besparing kapitaallasten en onderhoud in 2001 - netto besparing kapitaallasten en onderhoud in 2002 - netto besparing kapitaallasten en onderhoud in 2003 Subtotaal functie parkeren en uitstel investeringen 0 0 0 Bijdrage uit reserve Grondbedrijf Bijdrage uit Fonds Grote Investeringen Bijdrage uit Algemene Dienst wegens vervallen rentetoevoeging 60.000 60.000 Subtotaal stortingen (exclusief rente) 60.000 60.000 0 Onttrekkingen Exploitatieresultaat parkeergarage 444.257 260.000 16.288 Subtotaal onttrekkingen 444.257 260.000 16.288 Saldo op 31 december 216.288 16.288 0 Herziening grondexploitaties 2010 39

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Rioolvervanging HOOFDSTUK 9 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 41

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting voorziening Rioolvervanging De gemeente is wettelijk verplicht te zorgen voor een goede afvoer van het afvalwater binnen haar gemeentegrenzen. De gemeente mag daarvoor een heffing aan haar burgers in rekening brengen. Met de opbrengsten van deze heffing mag de gemeente uitgaven dekken voor maatregelen ten aanzien van het rioolstelsel en in de laatste jaren ook voor bredere zorgtaken met betrekking tot waterbeheer, zowel ter verbetering van de waterkwaliteit alsook het beheersen van de hoeveelheid water die in de gemeente moet worden geborgen en afgevoerd. Naast uitgaven mag de gemeente ook sparen voor investeringen voor het vervangen van delen van het rioolstelsel die niet meer aan de eisen voldoen. Hiervoor mag de gemeente een voorziening in het leven roepen: de Voorziening Rioolvervanging. Vervangingsinvesteringen en de voorziening rioolvervanging Omdat de werkzaamheden voor onderhoud rechtstreeks ten laste van de exploitatie worden gebracht, wordt de voorziening Rioolvervanging geacht te zijn gevormd om enkel en alleen rioolvervanging te dekken en dient ertoe om als egalisatievoorziening te dienen om fluctuaties in de vervangingsinvesteringen op te vangen en zo het tarief van het rioolrecht door de jaren heen te egaliseren. Uitbreidingsinvesteringen De uitbreidingsinvesteringen worden geactiveerd en afgeschreven in 30 jaar en komen niet ten laste van de Voorziening Rioolvervanging. De kapitaallast die voorvloeit uit het activeren en afschrijven komen rechtstreeks ten laste van de Rioolheffing. In het GRP wordt rekening gehouden met de volgende uitbreidingsinvesteringen: Maatregelen VGRP - Grondwatermaatregelen Waterplan Maatregelen BRP - Afkoppelingmaatregelen; - Rioolaanpassingen. Klimaatmaatregelen - Maatregelen om te voldoen aan afvoer van extra grote buien in verband met klimaatverandering. 42 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Tariefstelling rioolrecht Het tarief voor rioolrecht in de gemeente Hengelo is momenteel 187,20 per heffingplichtige bij een waterverbruik tot 500 m3 per jaar. Bij het hier gepresenteerde verloop van de exploitatie kan het tarief per heffingplichtige tot 2013 op 187,20 per jaar worden bevroren. Op termijn zal bij de huidige aannames de voorziening rioolvervanging op enig moment nihil worden. Doordat jaarlijks wordt gespaard zal de voorziening daarna niet meer onder nul dalen. Hiermee wordt voldaan aan de vereisten die aan de hoogte van de Voorziening Rioolvervanging wordt gesteld. Herziening grondexploitaties 2010 43

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Voorziening Rioolvervanging Jaar 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Saldo per 1 januari 21.019.093 24.435.856 14.553.246 13.466.666 11.825.295 10.269.255 8.502.029 6.465.752 4.084.655 Storting uit spaarbedragen Rioolvervanging 3.416.763 2.387.613 1.995.541 1.508.949 1.511.744 1.424.506 1.234.969 1.025.588 1.059.513 Onttrekkingen Onttrekkingen volgens vervangingsplan GRP: Johannaweg 284.440 284.440 284.440 Johannaweg en gedeelte Tuindorpstraat 500.000 Wilbertstraat 1.289.952 200.000 Hart van Zuid 497.304 248.652 248.652 Hart van Zuid: Hegemansweg;Roelofstr;Langelermaatweg 500.000 Boortorenweg 1.229.043 Zwaluwstr;Kotmanswg;Kwartelstr 365.570 Willem de Clerqstraat 535.081 Mannenbuurt (gemeente) 255.581 255.581 255.581 255.581 255.581 Mannenbuurt (gemeente): Nicolaasstr;Bernhardstr;Lodwijkstr;Berlflopl 493.238 Mannenbuurt (Berflo Es) 309.796 154.898 154.898 400.000 Mannenbuurt (Berflo Es): Alexanderstraat 254.899 Spoorzone Zuid Bornsestraat Deldenerstraat 400.000 400.000 400.000 1.000.000 1.000.000 De Grundel 80.276 80.276 80.276 80.276 80.276 De Grundel: Enschedesstraat;HOV-midden 396.539 793.078 Binnenstad 200.000 200.000 200.000 200.000 Binnenstad: Enschedestr;W.tenCatestr;HOV-midden 651.828 646.062 Tuindorp 112.000 312.000 463.638 463.638 463.638 463.638 463.638 Tuindorp: Nachtegaalpad/Ainsworthstraat 200.000 Elsbeek 244.776 244.776 244.776 244.776 244.776 Weidedorp Timmersveld 328.136 328.136 328.136 328.136 328.136 Woolde Klein Driene 426.594 426.594 426.594 426.594 426.594 426.594 Veldwijk Zuid 200.000 100.000 100.000 100.000 100.000 113.650 De Noork Totaal vervangingen cf vervangingsplan 0 7.737.745 2.569.185 2.575.243 2.443.420 2.499.001 2.512.651 2.572.407 2.572.407 Verwerking kredieten na GRP: Dekking concept kredietaanvraag Diamantstraat (TOPPER II) 500.000 Castorweg 300.000 Aanvullend krediet Berfloweg 340.000 Nicolaasstraat 830.000-493.238) 336.762 Troelstrastraat 1.123.736 Oelerweg/Julianalaan 1.463.005 totaal kredietaanvragen na vaststelling GRP 0 4.063.503 0 0 0 0 0 0 0 Overige onttrekkingen: Vervanging obv inspectie 224.500 224.500 224.500 224.500 224.500 224.500 224.500 224.500 Overige vervangingen 110.666 110.666 110.666 110.666 110.666 110.666 110.666 110.666 Indexering 133.810 177.770 239.911 289.197 357.565 423.429 499.112 567.246 Totaal overige onttrekkingen 0 468.976 512.936 575.077 624.363 692.731 758.595 834.278 902.412 Totaal onttrekkingen 0 12.270.224 3.082.121 3.150.320 3.067.783 3.191.732 3.271.246 3.406.685 3.474.819 Mutatie saldo 3.416.763-9.882.611-1.086.580-1.641.371-1.556.039-1.767.226-2.036.277-2.381.097-2.415.306 Saldo per 31 december 2010 24.435.856 14.553.246 13.466.666 11.825.295 10.269.255 8.502.029 6.465.752 4.084.655 1.669.349 44 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf I.S.V. HOOFDSTUK 10 Inleiding 1. Reserve Bovenwijkse Voorzieningen 2. Reserve Bodemsanering 3. Reserve Volkshuisvesting 4. Reserve Verfraaiing woon- en werkomgeving 5. Reserve Mobiliteit 6. Reserve Duurzaam Veilig 7. Voorziening Stadsvernieuwing 8. Voorziening P1 Parking Hengelo Centre 9. Voorziening Rioolvervanging 10. Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (I.S.V.) Herziening grondexploitaties 2010 45

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Toelichting I.S.V. De gemeente Hengelo komt in aanmerking voor subsidie in het kader van GSB en ISV. De subsidies komen van het Rijk van de ministeries VROM en Economische Zaken en de Provincie Overijssel heeft ook subsidie verleend als cofinanciering. De verschillende subsidiestromen worden verantwoord als Balansposten Vooruitontvangen bedragen die worden vermeerderd met de ontvangen voorschotten en die worden verminderd met de onttrekkingen die worden gedaan ter dekking van uitgaven. Eindsaldi per 31 december 2009 en nog te verwachten kosten na 2009 De stand van zaken op 1 januari 2010 kan als volgt worden weergegeven: Balanspost Stand 31-12- 09 Na 2009 Eindsaldo GSB/ISV 2000-2004 3.454.161,- -/- 3.326.067,- 128.094,- BDU fysiek 2005-2009 1.089.694,- -/- 1.089.677,- 17,- Totaal fysiek 2000-2009 4.543.855,- -/- 4.415.744,- 128.111,- BDU economie 2005-2009 15.149,- nihil 15.149,- Provinciaal GSB 2005-2009 523.546,- -/- 457.262,- 66.284,- Nog te verwachten kosten en opbrengsten na 2009 GSB/ISV fysiek van het Rijk Met betrekking tot de middelen die van het Rijk worden ontvangen in het kader van GSB/ISV worden na 2009 nog de volgende bedragen verwacht: Restant bijdrage Impuls voor Berflobeek 163.984,- Uitgaven voor Geluidsaneringen 346.749,- Uitgaven voor ISV Bodem 3.901.004,- Uitgaven voor Berflobeek 331.974,- Totaal uitgaven 4.579.727,- Totaal mutatie van het saldo 4.415.743,- Provinciaal GSB 2005-2009 Nog te verwachten bijdragen Provincie 800.000,- Onttrekkingen voor Revitalisering Twentekanaal 457.262,- Onttrekkingen voor Hart van Zuid 800.000,- Totaal onttrekkingen 1.257.262,- Totaal mutatie van het saldo 457.262,- 46 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Specificatie Balanspost "Vooruitontvangen bedragen GSB/ISV planperiode 2000-2004" Omschrijving 2007 2008 2009 2010 2011 1. Saldo per 1 januari 3.170.359 1.536.859 1.517.716 3.454.161 128.094 Overboekingen saldi naar vooruitontvangen bedrageng GSB Fysiek -1.324.993 GSB Provincie -168.553 GSB Economie 69.360 Correcties Saldo -1.424.186 1. Saldo na correcties 1.746.173 1.536.859 1.517.716 3.454.161 128.094 2. Bijdragen 163.984 Overzicht onttrekkingen per programma Onttrekkingen bodemsanering 0 158.000 3.024.212 0 4. Programma 1 4.1 Onttrekkingen t.g.v. grondexploitaties 0 4.2 Ontrekkingen t.g.v. gemeentelijke functies 18.246 0 Subtotaal programma 1 18.246 0 0 0 0 5. Programma 6 6. Programma 7: Hart van Zuid 0 0 0 0 0 7. Programma 8: Stadscentrum 0 0 136.555 331.974 0 8. Programma 9: Wonen 0 0 0 0 9. Programma 11: Geluidssanering en veiligheid 0 0 133.865 0 10. Onttrekkingen wegens Hengelo 2030 0 0 0 0 0 191.068-138.857-73.000 Totaal onttrekkingen 209.314 19.143 63.555 3.490.051 0 Mutatie saldo -209.314-19.143-63.555-3.326.067 0 Saldo per 31 december 1.536.859 1.517.716 1.454.161 128.094 128.094 Correcties saldo 2.000.000 Saldo per 31 december na correcties 1.536.859 1.517.716 3.454.161 128.094 128.094 Herziening grondexploitaties 2010 47

Deel Ib Reserves en voorzieningen Gemeente Hengelo Balanspost "Vooruitontvangen bedragen BDU fysiek planperiode 2005-2009" Omschrijving 2007 2008 2009 2010 2011 1. Saldo per 1 januari 324.990 2.047.873 2.529.433 1.089.694 17 Correcties saldo 1.324.993 Saldo na correcties 1.649.983 2.047.873 2.529.433 1.089.694 17 2. Bijdragen BDU fysiek 1.684.495 2.212.031 2.034.360 Totaal bijdragen 1.684.495 2.212.031 2.034.360 0 0 3. Onttrekkingen 3.1 Ontrekkingen BDU fysiek: Overhead (9) 33.000 Vitaliteitsfonds naar BD Wonen Boven Winkels (5) 650.000 Binnenstad(9) Binnenstad(9) 69.373 209.003 Planvorming/herstruct. Berflo Es (9) raadsbesl. 1-2-2005 351.000 Geluid (7) 11.097 150.018 212.885 Bodem (7) 217.232 549.833 568.098 876.792 Bodem(7) aansluiting Hart van Zuid naar FGI 1.000.000 609.539 tlv andere kostendragers 72.983 Onttrekkingen BDU fysiek 1.286.605 1.730.472 1.474.100 1.089.677 0 Totaal onttrekkingen 1.286.605 1.730.472 1.474.100 1.089.677 0 Saldo per 31 december 2.047.873 2.529.433 3.089.694 17 17 Correcties saldo -2.000.000 Saldo per 31 december na correcties 2.047.873 2.529.433 1.089.694 17 17 Balanspost "Vooruitontvangen bedragen BDU Economie planperiode 2005-2009" Omschrijving 2007 2008 2009 2010 2011 1. Saldo per 1 januari 338.085 486.799 563.356 15.149 15.149 Correcties saldo -69.360 Saldo na correcties 268.725 486.799 563.356 15.149 15.149 2. Bijdragen BDU economische zaken 310.280 310.280 310.518 Totaal bijdragen 310.280 310.280 310.518 0 0 3. Onttrekkingen 3.2 Onttrekkingen BDU economische zaken: Herstructurering Twentekanaal noord (4) 37.774 110.620 785.629 Vergroten breedbandaansluitingen (4) 52.293 Verbeteren gemeentelijke dienstverlening (4) 54.432 123.103 116.126 Verbeteren innovatief vermogen (4) -95.324 Totaal onttrekkingen BDU economische zaken 92.206 233.723 858.724 0 0 Totaal onttrekkingen 92.206 233.723 858.724 0 0 Saldo per 31 december 486.799 563.356 15.149 15.149 15.149 Correcties saldo Saldo per 31 december na correcties 486.799 563.356 15.149 15.149 15.149 48 Herziening grondexploitaties 2010

Gemeente Hengelo Deel Ib Reserves en voorzieningen Afdeling Grondbedrijf Balanspost "Vooruitontvangen bedragen Provinciaal GSB planperiode 2005-2009" Omschrijving 2007 2008 2009 2010 2011 1. Saldo per 1 januari 231.447 400.769 577.435 523.546 516.284 Correcties saldo 168.553 Saldo na correcties 400.000 400.769 577.435 523.546 516.284 2. Bijdragen GSB Provinciaal 600.000 600.000 600.000 600.000 200.000 Totaal bijdragen 600.000 600.000 600.000 600.000 200.000 3. Onttrekkingen 3.3 Onttrekkingen Provinciaal GSB: Revitalisering Twentekanaal (4) 8.497 207.262 250.000 Uitstraling Binnenstad (4) 199.231 23.334 1.018 Correctie bijdragen binnenstad 244.374 Hart van Zuid (9) 400.000 400.000 400.000 400.000 400.000 Totaal onttrekkingen provinciaal GSB 599.231 423.334 653.890 607.262 650.000 Totaal onttrekkingen 599.231 423.334 653.890 607.262 650.000 Saldo per 31 december 400.769 577.435 523.546 516.284 66.284 Correcties saldo Saldo per 31 december na correcties 400.769 577.435 523.546 516.284 66.284 Herziening grondexploitaties 2010 49