Economische ontwikkeling Rotterdamse gezondheidszorg Jaarverslag 2010 - Jaarplan 2011
Inhoud Voorwoord pagina 1 Inleiding pagina 4 Thema 1. Kennisallianties en kennisvalorisatie pagina 5 Thema 2. Arbeidsmarkt en scholing pagina 17 Thema 3. Gebiedsontwikkelning pagina 16 Thema 4. Zelfredzaamheid van burgers pagina 23 Jaarplan 2011 pagina 26 30
Voorwoord De zorgeconomie is van groot belang voor de Rotterdamse regio. Met ruim 60.000 banen is de medische sector namelijk verantwoordelijk voor 19 procent van de Rotterdamse werkgelegenheid. In de top 25 van de grootste werkgevers in de Rotterdamse regio staan dan ook maar liefst 9 zorgaanbieders. De sector staat de komende jaren echter voor belangrijke uitdagingen, waaraan we in Rotterdam het hoofd willen bieden. Zo is er de steeds grotere en veranderende vraag naar zorg. Door de dubbele vergrijzing - meer ouderen, die ook steeds ouder worden - neemt de zorgvraag toe, terwijl de toestroom van nieuwe medewerkers afneemt. Daarnaast schuiven de grenzen van het medisch kunnen verder op, terwijl beschikbare middelen en menskracht tekort schieten. Het huidige zorgaanbod (mensen en middelen) kan deze uitdaging niet aan; wordt daar niet op gestuurd of geprikkeld. Economische uitdagingen Deze uitdagingen vergen zowel investeringen in de gezondheid en zelfredzaamheid van de Rotterdamse populatie als het samen aanpakken van knelpunten in het zorgaanbod en ontwikkelen van nieuwe technologie. In Rotterdam denken we daar een heel goed team van zorgaanbieders, kennisinstellingen en bedrijven voor te hebben. Een kennisbasis die bovendien versterkt wordt door een succesvolle samenwerking van de kennisinstellingen en overheden in de driehoek Rotterdam- Delft-Leiden in Medical Delta verband. Het is echter ook zo dat de kennisontwikkeling nog niet naadloos aansluit op de vraag vanuit de sector, mede veroorzaakt door versnippering van zorginnovatieprojecten en systeemfouten in financieringsstructuur in de sector zelf. De OECD heeft in haar review afgelopen najaar dan òòk opgemerkt dat er meer economische potentie uit de sector gezondheidszorg te halen is dan nu gebeurd. Ook de Economic Development Board Rotterdam heeft daar in haar rapport Op kop in de zorg een soortgelijk geluid laten horen. Het Programma Medisch en Zorg heeft deze visie vertaald in de volgende centrale doelstelling: de Rotterdamse Zorgeconomie te ontwikkelen tot een sterke innovatieve economische sector met veel bedrijvigheid en werkgelegenheid. Dit is voor een gemeente als Rotterdam een complex krachtenveld; waarin gemakkelijk allerlei rollen kunnen worden aangenomen die niet de onze zijn. OBR/ Economie richt zich in dit programma op die aspecten van de zorg die de economische structuur van de stad versterken Arbeidsmarkt: samen met het veld stimuleren we samenwerking en netwerken voor werving en opleiding. Daarnaast streven we naar behoud van personeel in de gezondheidszorg. Gebiedsontwikkeling: samen met de partners maken we economische gebiedsprofielen voor Hoboken/Coolhaven, Rotterdam Science Tower en Bedrijventerrein Hordijk. Vervolgens kijken we met partijen naar de acquisitieaanpak. In samenwerking met SoZaWe en coöperaties, werken we mee aan de ontwikkeling van Woon-Service zones voor ouderen waardoor bedrijvigheid op het gebied van domotica en E-health wordt gestimuleerd. Business development: we richten ons op het vormen van kennisnetwerken en allianties met cruciale stakeholders. We streven naar het versterken van het innovatiepotentieel en stimuleren (nieuwe) bedrijvigheid op kansrijke business lines als zorginnovatie, biomedische R&D en E-health. Cofinanciering: via subsidies aan bijvoorbeeld Zorgportaal Rijnmond, Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ), Syntens en bijdragen aan Biomedical Fund, Incubator II (via EFRO aanvraag van Erasmus MC) en de Medical Delta (ook via EFRO) scheppen we de juiste voorwaarden. Samenwerking met het veld Om deze doelen te bereiken, is samenwerking met het veld, andere gemeentelijke diensten en gelieerde organisaties natuurlijk essentieel. Hierin zijn in 2010 wederom goede stappen gezet waarbij dit een vervolg krijgt in 2011. Leest u meer hierover in het bijgaande jaarverslag 2010 en jaarplan 2011 van het programma Medisch en Zorg van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam. Voorwoord 1
Inleiding De economische betekenis van de Rotterdamse zorgsector In de nabije toekomst staat de zorg - zowel de cure als de care - voor grote uitdagingen: zo leidt de komende jaren de dubbele vergrijzing van de bevolking tot een sterke toename van de zorgvraag, terwijl de toestroom van nieuwe medewerkers afneemt. De vraag is hoe deze toenemende zorgvraag opgevangen kan worden bij een afnemend aanbod aan arbeidskrachten. Dit zal zowel investeringen in de gezondheid en zelfredzaamheid van de bevolking vergen als het aanpakken van knelpunten in het zorgaanbod en het ontwikkelen van nieuwe technologie. Om de zorg toegankelijk, veilig en betaalbaar te houden, is innovatie en ondernemerschap noodzakelijk. Ook in Rotterdam. De Rotterdamse medische sector is met bijna 60.000 banen verantwoordelijk voor 19 procent van de werkgelegenheid in Rotterdam. De zorgeconomie is dan ook, zowel vanuit arbeidsmarkttechnisch als economisch perspectief, van groot belang voor de stad Rotterdam en de regio Rijnmond. Het is zelfs zo dat in de top 25 van de grootste werkgevers in de Rotterdamse regio maar liefst negen zorgaanbieders staan! Welke zorgaanbieders staan in de top 25 van grootste werkgevers in de regio Rotterdam? Erasmus MC St. Laurens Careyn Maasstad Ziekenhuis st. Thuiszorg Rotterdam Aafje st. Humanitas Argos Zorggroep Sint Franciscus Gasthuis Bron: Economische Verkenning Rotterdam, 2009-2010 Het Medisch Cluster is in de Economische Visie 2020 van de gemeente Rotterdam één van de drie speerpunten, naast de haven- en de creatieve sector. Vanaf januari 2008 is daartoe het programma Economische Ontwikkeling Rotterdamse Gezondheidszorg (ER) gestart dat gericht is op het stimuleren van innovatie en ondernemerschap binnen de cure-, care-, preventieen welzijnssector. Inmiddels heeft het programma Economische Ontwikkeling Rotterdamse Gezondheidszorg een nieuwe naam gekregen, namelijk programma Medisch en Zorg. In dit jaarverslag geeft het programma Medisch en Zorg een update van de in 2010 bereikte resultaten. Doelstelling en activiteiten programma Medisch en Zorg De Rotterdamse zorgeconomie moet een gezonde economische sector worden met veel bedrijvigheid en werkgelegenheid. Om deze doelstelling dichterbij te kunnen brengen, richt het programma Medisch en Zorg zich op de volgende thema s: 1. Stimuleren van kennisallianties en kennisvalorisatie: Bij dit thema gaat het (a) om het ontwikkelen van netwerken met cruciale stakeholders als Medical Delta en (b) om het stimuleren van een effectieve vertaling van wetenschappelijke kennis in economische bedrijvigheid. 2. Arbeidsmarkt en scholing: het stimuleren van samenwerking tussen diverse partijen ten behoeve van werving, opleiding en behoud van personeel in de gezondheidszorg. 3. Gebiedsontwikkeling voor de gezondheidszorgeconomie: het (1) in samenwerking met diverse externe partners ontwikkelen van economische gebiedsprofielen en acquisitiestrategieën voor bepaalde zorglocaties in de stad Rotterdam en (2) het ontwikkelen van woonservice-zones voor ouderen in samenwerking met SoZaWe en diverse wooncoöperaties. 4. Vergroten van zelfredzaamheid van burgers: het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe online- en offline producten en diensten die de bevordering van zelfredzaamheid en zelfregie van burgers bevorderen. Alle activiteiten die voortvloeien uit deze thema s dragen bij aan het stimuleren van de bedrijvigheid in de stad Rotterdam. Relevante maatschappelijke ontwikkelingen voor de zorgsector: De vergrijzing: er komen steeds meer en langer levende ouderen met zorgbehoeften, terwijl de beroepsbevolking daalt. Toename van leefstijlaandoeningen en chronisch zieken: Rotterdam scoort hoger dan het landelijk gemiddelde op dit gebied. Groeiende behoefte aan zorg op maat: zorgshoppen, nieuwe behandelmethoden, ICT, telemedicine en domotica. Wat wordt bedoeld met dubbele vergrijzing? Naast de toename van het aantal ouderen in de totale bevolking, worden de ouderen ook nog eens (veel) ouder. Cure- en caresector? De curesector wordt ook wel de curatieve zorg genoemd. Dit zijn bijvoorbeeld huisartsenzorg, medisch-specialistische zorg, ziekenhuiszorg, paramedische zorg, verloskundige zorg en kraamzorg. De caresector is het deel van de zorgsector waarin de langdurige zorg wordt geleverd. Dit is te onderscheiden in bijvoorbeeld de gehandicaptenzorg, verpleeg- en verzorgingshuiszorg en de thuiszorg. 2 Inleiding Inleiding 3
Thema 1 Kennisallianties en Kennisvalorisatie Trends zorgsector Van aanbodgedreven naar vraaggerichte zorg: de klant/patiënt staat centraal Verzekeraars maken resultaatafspraken met zorgaanbieders Ontwikkeling van ketenzorg Toenemend gebruik van ICT in en tussen de zorginstellingen Algemene trend naar marktwerking en concentratie/schaalvergroting: een beperkt aantal grote zorginstellingen, een groot aantal kleine gespecialiseerde zorginstellingen en groeiend aantal zelfstandigen zonder personeel. Centraal in het programma Medisch & Zorg staat het samenwerken met diverse partijen aan de ontwikkeling van zorginnovatieve oplossingen. Zo wordt bijvoorbeeld nauw samengewerkt met het Erasmus MC, de Erasmus Universiteit, het Instituut beleid Management Gezondheidszorg (ibmg), de TU Delft en het expertisecentrum gezondheidszorg van de Hogeschool Rotterdam. Al deze organisaties en instituten zijn complementaire en innovatieve centra voor medische kennis, onderzoek en opleidingen in Rotterdam en omgeving van waaruit diverse soorten bedrijven voortkomen die zich ook weer graag in de directe nabijheid van deze organisaties vestigen. 4 Inleiding Thema 1 5
Doelstelling Kennisallianties en Kennisvalorisatie In de regio Rijnmond wordt door de koppeling van Erasmus Medisch Centrum Incubator In 2003 is de Erasmus Medisch Centrum Incubator opgericht om ondernemerschap en biomedisch-technologi- kennis van kennisinstellingen aan het (regionale) sche bedrijven in het Erasmus Medisch Centrum te bedrijfsleven een innovatiever ondernemingsklimaat stimuleren en te ondersteunen. Ondernemers worden gestimuleerd. Dit resulteert in een toename van het door de Incubator ondersteund in de vorm van advies, aantal nieuwe zorgbedrijven en een groei van coaching en training, maar de Incubator biedt ook toe- bestaande bedrijven. gang tot een netwerk van professionals. Daarnaast biedt de Incubator een documentatiecentrum, diverse finan- Erasmus MC Biomedical Fund cieringsmogelijkheden en lab- en kantoorruimte. De Op initiatief van de gemeente Rotterdam werd in 2007 Incubator is opgericht met financiële steun van de het Erasmus MC Biomedical Fund opgericht. Dit fonds gemeente Rotterdam, de Erasmus Universiteit en het heeft een capaciteit van 11 miljoen euro waarvan de ministerie van Economische Zaken. Er lagen al langer bijdrage van de gemeente 4.000.000 euro is. Doel is het plannen voor de realisatie van een Incubator II; in 2010 stimuleren van de kennisvalorisatie van bedrijven die zich is hier een vervolg aangegeven en hebben de plannen hebben ontwikkeld vanuit het Erasmus MC. Eind 2010 zijn vijf participaties binnen het fonds actief. Dit zijn: Update participaties: voor de realisatie van een Incubator II in de Rotterdam Science Tower op het Marconiplein verder vorm gekre- Skyline Diagnostics, gen (zie verder onder gebiedsontwikkeling op pag. 17). River Diagnostics, Argen-X: succesvolle patentaanvraag Cavadis, In 2010 heeft Argen-X een succesvolle patentaanvraag Argen-X, doorlopen. Dit octrooi is van toepassing op de argen-x Arcarios (voorheen Therosteon geheten). SIMPLE Antibody technologie en dekt zowel de antistoffen-producten van argen-x, alsmede de methoden Naast de gemeente Rotterdam participeren in dit die gebruikt zijn om deze te genereren. investeringsfonds: de Rabobank Rotterdam 3 miljoen euro Fusie Therosteon en TiGenix het Erasmus MC 4 miljoen euro In 2010 is Therosteon met een spin-off van het BiosunBV en 4Q05BV 0,1 miljoen euro Belgische TiGenix verder gegaan onder de nieuwe naam Arcarios. De fusie heeft Arcarios in staat gesteld Het fonds heeft door bovenstaande kapitaalinjectie om succesvol een financiering van 4 miljoen euro aan ook weer andere investeerders weten aan te trekken. te trekken bij een Europees samenwerkingsverband van Het totale kapitaal in de participaties over 2009 komt diverse investeerders. Het hoofdkantoor en de statutaire hiermee op: 21 miljoen euro. zetel van Arcarios is in Rotterdam op het Erasmus MC gevestigd, waar ook de lopende activiteiten van Het fonds kent een drietal doelstellingen: Therosteon worden voortgezet en verder uitgebreid. 1. Het verstrekken van risicodragend kapitaal aan kans- De Belgische activiteiten worden gebundeld in een rijke, hoogwaardige, vernieuwende bedrijfsactiviteiten 100 procent dochtermaatschappij van Arcarios BV. in de regio Rijnmond, om daarmee een concentratie Prof. Hans de Haard, CSO van argen-x: van bedrijven in het medisch- en zorgcluster te Versterking financiële positie participaties De beslissing van het UKPTO om het eerste initiëren; BioMedical Fund octrooi voor onze SIMPLE Antibody platform te 2. Het stimuleren van ondernemerschap in het medisch- In 2010 is de financiële positie van de participaties verlenen, is een belangrijke waarde-verbeterende en zorgcluster in de regio Rijnmond, om zo een aan- binnen het Biomedical Fund verder verstrekt. Vier be- mijlpaal in de ontwikkeling van argen-x als onder- zuigende werking te realiseren voor wetenschappers en (startende) ondernemers en aldus hoogwaardige Kennisvalorisatie? drijven hebben een succesvolle volgende financieringsronde met diverse investeringsfondsen achter de rug. neming. Het is ook een belangrijke stap in ons streven naar een brede en onbelemmerde IP-posi- werkgelegenheid in de regio te creëren; 3. Het realiseren van een rendement op het geïnvesteerde vermogen, wetende dat reële risico s bestaan dat de investering zonder rendement blijft en moet Effectieve vertaling van wetenschappelijke kennis in economische bedrijvigheid. In 2010 is het fondsmanagement geen nieuwe participaties aangegaan. Over het gehele portfolio is er nu een rendement van 15 procent en de werkgelegenheid bij de participaties is 51 ft. tie voor ons platform dat ons van een zeer concurrerende positie op het gebied van de menselijke antistoffen zal voorzien. worden afgeschreven. 6 Thema 1 Thema 1 7
Werkgroepen Medical Delta acquisitie & ambtelijk In 2010 is een start gemaakt met de ontwikkeling van Medical Delta het beleidsplan voor de ontwikkeling van de Medical Delta. In dit beleidsplan worden de algemene doelstelling en richting aangescherpt wat betreft de gezamenlijke acquisitie en het stimuleren van kennisontwikkeling. In 2010 is de werkgroep acquisitie iedere zes weken bij elkaar gekomen en de werkgroep ambtelijk een keer in de acht weken. Aan beide werkgroepen neemt de Programmamanager van het programma Medisch en Zorg actief mee. Medical Delta wordt een steeds belangrijker vehicle in de versterking van kennisinfrastructuur op medisch gebied tussen de kennisinstellingen, de gemeenten en provincie Zuid-Holland. Medical Delta: one-stop-shop op medisch vlak Via de Medical Delta-organisatie heeft de stad De missie van Medical Delta is: Speerpunten Medical Delta Concrete voorbeelden van activiteiten in de Rotterdam een one-stop-shop op medisch terrein tot haar beschikking met: Kennisinstellingen in de hele Medical Delta inclusief de bestuurders en wetenschappers als ambassadeurs Bedrijvenparken in opbouw (Delft, Rotterdam) en bestaand (Leiden) Medisch gerichte incubators in Delft, Leiden en Het creëren van het meest innovatieve cluster in life science en medische technologie van Nederland en een van de meest innovatieve van Europa door een verregaande integratie van technologie, medischbiologische expertise, ondernemerschap en overheidsbeleid. In 2010 is in opdracht van Medical Delta onderzoek uitgevoerd waarbij op basis van maatschappelijke vraagstukken en de eigen sterktes gekozen is voor de volgende drie speerpunten van onderzoek en ontwikkeling: 1. Imaging and image guided medicine Voorbeelden hiervan zijn MRI- en CT-scans en ook afgelopen jaren: Verwerving van circa 50 miljoen euro aan extra publiek-privaat Research & Developmentgeld voor MedTech Dubbelbenoeming van tien Medical Delta-hoogleraren met nog vijf in de pijplijn Rotterdam nieuwe operatietechnieken waarmee tijdens de Starten van twee Medical Delta-minoren voor ge- Innovatie-expertise / business development die de Medical Delta beoogt haar doelstelling te bereiken met operatie door de chirurg beter kan worden geke- neeskundestudenten (onderwijs in technologie) Medical Delta partijen in huis hebben het uitvoeren van vooraanstaand onderzoek en ontwik- ken wat er gebeurt. en studenten techniek (onderwijs in medicijnen), Het internationale netwerk van de Medical Delta keling, het slim implementeren van wetenschappelijke 2. Interventions and care naast de gezamenlijke opleidingen Delft-Leiden in partijen, zowel van de individuele wetenschappers resultaten in de markt en het gezamenlijk opleiden van Hieronder vallen de ontwikkeling van nieuwe opera- Life Science &Technologie en Molecular Science als bijvoorbeeld het EU project Health-TIES mensen op verschillende niveaus. Inmiddels zijn twaalf tietechnieken met sleutelgat-operaties, maar ook & Technologie. nieuwe samenwerkingsprojecten gestart die bijdragen een veilig OK-beleid. Door de ontwikkeling van Leden Medical Delta aan twee projecten in het kader van Pieken in de Delta sleutelgat-operaties is een grote ingreep vaak niet Medical Delta, bestaat sinds 2006 en is een initiatief bij Hart in drie dimensies en het Business to Science meer nodig of kan naar binnen worden gekeken van de vijf academische kennisinstellingen in Portal. om het probleem in kaart te brengen, zoals bij een Zuid-Holland: kijkoperatie aan de knie. Het care-gedeelte richt Erasmus Medisch Centrum, De Medical Delta regio? Grote concentratie van: zich op de (thuis)zorgmarkt met onder andere ar- Erasmus Universiteit Rotterdam, Medisch technologische kennis: universiteiten, univer- beidsproductiviteit verhogende technologie of sen- Leids Universitair Medisch Centrum, sitair medische centra, TNO en hogescholen sorontwikkeling, waarmee zorg op afstand beter Universiteit Leiden, Tienduizenden studenten mogelijk wordt. Technische Universiteit Delft. Circa 700 bedrijven: bloeiende universitaire spin-off 3. Targeted Molecular Technology In 2009 zijn de gemeentes Delft, Leiden en Rotterdam gemeenschap, circa 700 bestaande bedrijven, waar- Voorbeelden: stamcel technologie of medicijnen en de provincie Zuid-Holland toegetreden. van een belangrijke concentratie op het Leiden Bio- die in staat zijn om in het lichaam heel nauwkeurig sciencepark, een van de vijf sterkste scienceparken alleen de zieke (kanker)cellen aan te pakken. De van Europa ontwikkeling van de toekomst is dat medicijnen Zorgpartijen specifiek afgestemd worden op de individuele Afnemers van zorg (bevolking van 3,5 miljoen + situatie van de patient. 10 miljoen in een uur reisafstand) 8 Thema 1 Thema 1 9
Medical Delta Café De combinatie van medische technologie en life science Living Lab Een van de projecten die onder de regie van Medical Ondersteuning Netherlands Centre for Electron Nanoscopy (NeCEN) Medical Delta participeert in Health-TIES Medical Delta is in 2010 onderdeel van Health-TIES kan zorginnovatie en bedrijvigheid stimuleren. Ieder Delta wordt uitgevoerd, is de ontwikkeling van Living Het programma Medisch & Zorg heeft in 2010 via een geworden, een Europees samenwerkingsverband kwartaal organiseert Medical Delta daarom een Medical Labs in de steden Leiden, Delft en Rotterdam. Living gezamenlijke co-financiering de realisering ondersteund met Oxford, Barcelona, Zürich en Debrecen. Dankzij de Delta café, waarbij ondernemers, onderzoekers en zorg- Labs zijn test- en ontwikkelomgevingen van medische van het Netherlands Centre for Electron Nanoscopy grote aantallen farmaceutische en medisch technologi- professionals uit het hele land elkaar ontmoeten bij een technologie in een realistische omgeving, zoals bijvoor- (NeCEN). Een centrum voor nanotechnologie en proto- sche bedrijven in de Medical Delta-regio (> 600), samen van de Medical Delta partners. Aan ieder café nemen beeld een wijk waarin ouderen en mensen met beperkin- nen. In 2010 heeft het NeCEN een subsidie ontvangen met de aanwezige kennisinstellingen en de organisatie- tussen de 100 en 200 mensen deel. gen wonen. In de labs worden samen met de doelgroep waarmee de aanschaf is gefinancierd van een zeer graad van Medical Delta (met ook de overheden), is de producten uitgetest en verder ontwikkeld. innovatieve elektronenmicroscoop. Met deze micro- provincie Zuid-Holland namens Medical Delta penvoer- Een van de onderwerpen van het Medical Delta café in scoop kunnen de moleculaire bouwstenen van het der van Health-TIES. Huib Pols, decaan van het Eras- 2010 was De dr. Bibber van de toekomst : als chirurg is In 2010 is door het programma Medisch & Zorg subsidie leven worden bestudeerd. Dit is belangrijk voor onder- mus MC, is lid van het bestuur. Doel van Health-TIES is het niet meer mogelijk om alleen door training on the verleend ten behoeve van het realiseren van een Living zoek naar bijvoorbeeld afwijkingen aan cellen van de sterkste regio in Europa te worden op het gebied van job voldoende vaardigheden aan te leren. Tijdens het Lab in Rotterdam. Dit project is gesubsidieerd vanuit bloedvaten bij hart- en vaatziekten, de wisselwerking medische innovatie. café werd dan ook ingegaan op de ontwikkeling van Pieken in de Delta met 50.000 euro co-financiering tussen ziekteverwekkers en gastheren bij infectieziekten trainingssystemen voor minimaal invasieve chirurgie. vanuit de gemeente Rotterdam. en moleculaire processen die kanker veroorzaken. De partijen in Health-TIES onderschrijven allen dezelfde De verschillende perspectieven werden uitgebreid NeCEN verenigt tien Nederlandse universiteiten en innovatie-ambitie die moet leiden tot meer aantrekkelijke belicht. Vanuit de onderzoeker: wanneer is een trainer Innovatieadviseur zorg & medische technologie onderzoeksinstellingen in een landelijk centrum voor banen voor hoog opgeleiden, innovatieve oplossingen een goede trainer? Eind 2010 is besloten om binnen Living Lab in samen- nanoscopie. Deze universiteiten en instellingen hebben voor de zorgsector en wetenschappelijk indrukwek- Vanuit het bedrijfsleven: wat zijn de voorwaarden om werking met SoZaWe en het Zorgportaal een innovatie- ervoor gekozen om gezamenlijk een groot nationaal kende doorbraken. dergelijke systemen succesvol te vermarkten? En adviseur zorg & medische technologie aan te stellen. centrum voor electronenmicroscopie te ontwikkelen. vanuit het ziekenhuis als opleider: hoe worden Deze adviseur met passie voor innovatie heeft de taak NeCEN krijgt zijn thuisbasis in het Cel Observatorium dergelijke systemen in de opleiding toegepast? actief verbindingen te leggen tussen het bedrijfsleven van de Universiteit Leiden op uitnodiging van en het brede veld van zorginstellingen, hogescholen, Medical Delta. Dit op uitnodiging van Medical Delta. universiteit en gemeentelijke diensten. In het Cel Observatorium komt ook een nieuwe elektronenmicroscoop te staan; de eerste van in totaal drie. 10 Thema 1 Thema 1 11
Thema 2 Arbeidsmarkt en scholing Ondernemersdesk gezondheidszorgeconomie Bij de ondernemersdesk voor gezondheidszorgeconomie (onderdeel van de ondernemersbalie, in samenwerking met de Kamer van Koophandel) wordt een groeidocument gebruikt. In 2010 is dit groeidocument geëvalueerd en verder ontwikkeld. In 2011 wordt op basis hiervan een handzame informatiebrochure ontwikkeld. Stakeholdersmeetings In 2010 zijn twee stakeholdersmeetings georganiseerd op het gebied van de Rotterdamse life sciences. Doel van deze stakeholdersmeetings is het ontwikkelen van een gezamenlijke propositie wat betreft Rotterdam en de life sciences. Kennisalliantie met Syntens Eind 2010 is een subsidierelatie met Syntens aangegaan. Syntens is een innovatienetwerk voor het MKB en ook actief in het brede veld van de gezondheidszorg. Syntens gaat in 2011 in opdracht van het programma Medisch & Zorg de Rotterdamse bedrijfsmatige mogelijkheden op het gebied van Ehealth, domotica, life sciences en zorginnovatie in al haar breedheid onderzoeken. De zorgsector is met meer dan 61.000 zorgwerknemers de op één na grootste en de snelst groeiende sector in Rotterdam. Verpleeg- en verzorgingshuizen zijn de grootste werkgevers, gevolgd door de ziekenhuizen. Om de toekomstige arbeidsmarktproblemen aan te pakken, wordt vanuit het programma Medisch & Zorg actief samenwerking gezocht met diverse partijen in de zorgsector. Het programma neemt hier een onafhankelijke rol in en zoekt expliciet naar gezamenlijke activiteiten die vanuit de sector worden ondersteund. 12 Thema 1 Thema 2 13
Doelstelling Arbeidsmarkt en scholing De opleiding van de Rotterdamse arbeidskrachten sluit beter aan bij de kwantitatieve en kwalitatieve vraag in de gezondheids- en welzijnssector. Consultatiebijeenkomst Rotterdam Zorgstad De meeste zorginstellingen hebben op dit moment beperkte personeelstekorten, maar verwachten in de toekomst meer problemen. Om deze gezamenlijk aan te pakken, is eind oktober 2010 door Bureau Arbeidsmarktmeester in samenwerking met de grootste Rotterdamse zorginstellingen en onderwijsinstellingen een strategische sessie Rotterdam Zorgstad georganiseerd. De knelpunten op de arbeidsmarkt concentreren zich op het niveau van: Verzorgenden (niveau 3) Verpleegkundigen (niveau 4) Gespecialiseerde verpleegkundigen OK-assistenten Anesthesisten Technici en ICT ers Zorghulp (niveau 1) Oorzaken knelpunten arbeidsmarkt? Steeds grotere zorgvraag, vergrijzend personeelsbestand en een krimpende beroepsbevolking (vergrijzing, ontgroening) De zorg heeft een slecht imago, vooral bij jongeren (werkdruk, salaris, weinig loopbaanperspectieven, niet sexy) en allochtonen (lage status, vies werk) Hoge uitval bij zorgopleidingen (BBL en BOL) Arbeidsmarktstrategie van de zorginstellingen is meer gericht op individuele concurrentie rond de mensen die al voor de zorg hebben gekozen dan op gezamenlijk investeren in het interesseren van meer mensen voor de zorg Er worden te weinig nieuwe medewerkers opgeleid om aan de vraag te voldoen Gezamenlijke aanpak arbeidsmarktontwikkeling In het voorjaar 2010 is een alliantie gesloten met de Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ) op het gebied van de arbeidsmarktontwikkeling. Gezamenlijk is een projectleider gefinancierd die vanaf juli 2010 een coördinerende rol heeft vervuld naar de ziekenhuizen die deelnemen aan de SRZ. Deze projectleider werkt in samenwerking met de diverse partijen aan de promotie van werken in de zorg op Rotterdamse basisscholen en voortgezet onderwijs. In 2010 is een theateract voor basisscholen en een simulatiespel voor het voortgezet onderwijs ontwikkeld. Een en ander werd ondersteund door de ontwikkeling van diverse communicatiemiddelen om de act en het spel te promoten. Welke ziekenhuizen zijn lid van de SRZ? De stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ) is in 1972 opgericht door de besturen van de Rijnmondse ziekenhuizen met als doel de kwaliteit en veiligheid van de gezondheidszorg in de regio Rijnmond te bevorderen. Erasmus MC, Rotterdam Havenziekenhuis, Rotterdam IJsselland Ziekenhuis, Capelle aan den IJssel Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam Oogziekenhuis, Rotterdam Rijndam revalidatiecentrum, Rotterdam Ruwaard van Putten Ziekenhuis, Spijkenisse Sint Franciscus Gasthuis, Rotterdam Stichting Van Weel Bethesda Ziekenhuis, Dirksland Vlietland Ziekenhuis, Schiedam en Vlaardingen De projectleider organiseert onder andere de conferentie Rijnmond zorgt: jij ook?!, waarin onderwijs, zorginstellingen en overheid gezamenlijk naar creatieve oplossingen zoeken voor de arbeidsmarktproblematiek. Programma Medisch & Zorg levert inhoudelijke input in de overleggen van SRZ op het gebied van de arbeidsmarkt en zorgt zo voor de verbinding van de gemeentelijke doelen met de doelen van de samenwerkende ziekenhuizen. Daarnaast ondersteunt het programma via deelname aan diverse projectgroepen de verschillende arbeidsmarktactiviteiten die vanuit de SRZ ontplooid worden. Consultatiebijeenkomst Arbeid en Zorg 26 oktober Eind oktober 2010 heeft een uitgebreide consultatiebijeenkomst met diverse cure-, care en onderwijsinstellingen plaatsgevonden. Tijdens deze bijeenkomst is de problematiek van de arbeidsmarkt in de zorg goed benoemd, een gezamenlijke agenda gemaakt en een werkgroep geformeerd. De trekker van deze werkgroep is het programma Medisch & Zorg, in nauwe samenwerking met Bureau Arbeidsmarktmeester, UWV en Calibris. Kern is het werken aan een gezamenlijke arbeidsmarktagenda om structurele problemen aan te pakken. Nu en in de nabije toekomst. De volgende vijf thema s zijn tijdens de consultatiebijeenkomst benoemd waarbij een gezamenlijke inzet met het veld centraal staat om de personele knelpunten in de zorgsector op te lossen: 1. Ontwikkeling van een imagocampagne om de jongeren in Rotterdam (de werknemers van de toekomst) te interesseren in de zorg te gaan werken. 2. Investeren in een goede beroepsoriëntatie van jongeren op de zorg. 3. Verbreden van de werving van de zorginstellingen naar doelgroepen die nog weinig instromen in de zorg (allochtonen, herintreders, zij-instroom vanuit andere sectoren, etc.). 4. Realiseren van doorstroming van werknemers in de zorginstellingen. 5. Verhogen van het rendement van de opleidingen en vergroten van de opleidingscapaciteit. Samenwerking in de gemeentelijke Regiegroep zorg De Regiegroep zorg bestaat uit Bureau Arbeidsmarktmeester, OBR, JOS, DAAD, Calibris, Pact op Zuid en Care 2 Care. Deze partijen focussen allen op de ontwikkeling van de arbeidsmarkt in de zorgsector. Bureau Arbeidsmarktmeester is trekker van de Regiegroep Zorg. Door het karakter van de deelnemers in de regiegroep ligt de nadruk op de arbeidsmarkt tot en met mboniveau 3. Vanaf najaar 2010 is de Regiegroep zorg vervangen door een gezamenlijke aanpak met de Rotterdamse zorgaanbieders en de onderwijsstellingen. Eind 2010 zijn voorbereidingen getroffen om een Platform Zorg bestaande uit de bestuurders van de instellingen (ziekenhuizen, ouderenzorg, gehandicapte zorg en GGZ) op te richten dat zich gaat inzetten om de verschillende thema s gezamenlijk aan te pakken. 14 Thema 2 Thema 2 15
Marjan van der Bogt, Projectleider Arbeidsmarktbeleid, Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen: Thema 3 Op het gebied van de (zorg)arbeidsmarkt is de gemeente in 2010 niet alleen in woord, maar ook in daad een betrouwbare en actieve partner gebleken voor de ziekenhuizen in het Rijnmondgebied. Naast actieve deelname van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam aan de stuurgroep Arbeidsmarktbeleid van de Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ), heeft de gemeente gefaciliteerd in waardevolle overlegplatforms waar partijen (gemeente, onderwijs en zorginstellingen) elkaar ontmoeten en afspraken worden gemaakt over gezamenlijke inspanning richting de arbeidsmarkt. Gebiedsontwikkeling Onderwerpen waarbinnen samenwerking tussen gemeente en de SRZ inmiddels is gevonden, zijn beroepskeuze voorlichting aan de schooljeugd, het stimuleren en faciliteren van meer diversiteit in de zorg (inclusief de ontwikkeling van maatwerk leerlijnen voor doelgroepen) en gerichte imago-activiteiten voor het leren en werken in de zorgsector. De in 2010 gestarte activiteiten zullen in 2011 gezamenlijk verder worden uitgewerkt en uitgevoerd. De lancering van de imagocampagne, waarbij inmiddels ook de samenwerkende organisaties uit de verpleeg- en verzorgingshuizen en thuiszorg betrokken zijn, is naar verwachting het meest tastbare resultaat dat in het komend jaar zal worden bereikt. Rotterdam, februari 2011 Bij het thema gebiedsontwikkeling gaat het om het realiseren van aantrekkelijke bedrijfsruimte voor de Rotterdamse medische en zorgeconomie. Daarnaast gaat het om het creëren van een dusdanig aantrekkelijke omgeving dat bezoekers langer in de omliggende gebieden van een zorginstelling willen blijven en dus ook hun geld uitgeven. Tot slot gaat het bij gebiedsontwikkeling om het nadenken over toekomstige wensen op ruimtelijk vlak: hoe kunnen we ervoor zorgen dat er voldoende bedrijfsruimte is om de vragen die in de toekomst vanuit de zorgsector komen, te kunnen blijven beantwoorden? 16 Thema 2 Thema 3 17
Doelstelling gebiedsontwikkeling Door goede investerings- en vestigingsvoorwaarden kent Rotterdam meer en kwalitatief beter ondernemerschap in de zorg- en welzijnssector, waardoor bepaalde gebieden verder worden ontwikkeld. Bestuurlijk Overleg Zorgboulevard De samenwerking rond de Zorgboulevard heeft vorm gekregen in een Bestuurlijk Overleg Zorgboulevard Rotterdam (BOZ), een kernteam en vier projectteams die zich op verschillende activiteiten richten. De uitvoe- Positionering, profilering, marketing en acquisitie ring van de bestuursopdracht is een gezamenlijk traject Rotterdam Science Tower: meer labruimte van gemeente Rotterdam (OBR, ds+v, SoZaWe, GGD), Binnen de regio Rotterdam bestaat een dringend tekort aan huisvestingsmogelijkheden met laboratoriumruimte. Hierdoor dreigen zowel start-ups vanuit de Incubator I van het Erasmus MC als bestaande Life & Health deelgemeente IJsselmond, Pact op Zuid, Zorgboulevard Rotterdam BV en Vereniging Zorgboulevard Rotterdam. Zorgeconomische spin-off Innovatieve spin-off vanuit de Founinding Fathers Zorgeconomie Verbetering imago Hordijk/ Lombardije Science (LHS)-bedrijven ernstig in de knel te komen. Met behulp van een projectteam genaamd Tempo In 2010 heeft wethouder Schrijer zich uitgesproken om Team 3 wordt de zorgeconomische spin-off voor een inhaalslag te maken in de ontwikkeling van het Life & Health Science-cluster en een bijdrage te willen leveren aan de realisatie van bijbehorende huisvestingsmogelijkheden en behoud van deze hoogwaardige werkgelegenheid. De intentie is uitgesproken om vanuit de Zorgboulevard (inclusief Maasstad Ziekenhuis, NS-station Lombardijen en bedrijventerrein Hordijk) opgepakt. Tempo Team 3 draait om het behalen van de vier doelen die in de afbeelding hiernaast genoemd worden. Stimuleren synergie tussen bestaande bedrijven Hordijk en Zorgboulevard de gemeente een bijdrage aan een EFRO-aanvraag van het Erasmus MC actief te ondersteunen. Zorgboulevard Rotterdam In de ontwikkelingen van Rotterdam-Zuid nemen de Binnen de taskforce Medische Bedrijvigheid, een werk- Zorgboulevard Rotterdam, het Hart van Zuid en het groep bestaande uit mensen van het programma Stadionpark een essentiële positie in. Deze gebieden Medisch & Zorg, Erasmus MC en een externe marketing- bieden kansen op economisch, fysiek en sociaal vlak. Profilering (omgeving van de) Zorgboulevard Acquisitie bedrijven Zorgboulevard expert, is in 2010 een aantal vestigingslocaties van de De gemeente noemt deze projecten dan ook wel Kans- Binnen het zorgeconomische cluster van Rotterdam Het Masterplan Knoop Lombardije is ontwikkeld waarin Incubator II onderzocht. De keuze is hierbij gevallen op kaarten, waarbij het gaat om het koppelen van kansen neemt de Zorgboulevard haar eigen unieke positie in. de visie voor type bedrijven staat. De marketing en de Rotterdam Science Tower. Het gaat daarbij om 4500 op economisch gebied en nieuwe voorzieningen aan Om zorgeconomische bedrijvigheid aan te trekken is een acquisitie wordt in samenwerking met het Rotterdam m2 ruimte waarin zowel kantoor- als laboratoriumruimte kansen voor bewoners en ondernemers in Rotterdam marketing- en acquisitieplan ontwikkeld. Uitgangspunt is Investment Agency (RIA) uitgevoerd. Hiervoor is op ML2 en mogelijk MLs-niveau wordt gecombineerd. Zuid. De Zorgboulevard is direct gelegen naast NS- de vraag: welk type bedrijven willen we graag in de om- acquisitiemateriaal ontwikkeld om de huidige en Doel is dit verder uit te breiden met ruimte voor andere station Lombardijen en bedrijventerrein Hordijk en biedt geving van de Zorgboulevard huisvesten en hoe gaan geïnteresseerde bedrijven op Hordijk over de komst soortgelijke bedrijvigheid. Met gedegen marketing- en vanaf 2011 complete en geïntegreerde zorgverlening we die werven? van de Zorgboulevard en vestigingsmogelijkheden te acquisitie-inspanningen kan zich in Rotterdam een aan de inwoners van Rotterdam en omstreken. informeren. sterk Life & Health Science-cluster en daaraan Op basis van diverse eerder uitgevoerde onderzoeken In 2010 zijn diverse bijeenkomsten geweest rondom het gerelateerde bedrijven ontwikkelen. Op dit punt zullen Op de Zorgboulevard komen naast een breed aanbod (Ecorys, Twynstra Gudde, STEK) en een quickscan economisch profiel van dit gebied en bedrijventerrein de nodige inspanningen gecoördineerd moeten worden van zorgvoorzieningen een dependance van het Delta van andere zorgboulevards in Nederland is wat betreft Hordijk. Zo is in maart een bijeenkomst georganiseerd waarbij de samenwerking met Erasmus MC en de Psychiatrisch Centrum, de afdeling Revalidatie van het Hordijk voor het volgende profiel gekozen: over zorginnovatie door zorgaanbieders. Hier vertelde andere partners binnen Medical Delta, Rotterdam Maasstad Ziekenhuis, een zorghotel van de Stromen Zorgaanbieders die synergetisch zijn ten opzichte van een ontwikkelaar over zijn ervaringen met innovatieve Investment Agency (RIA) en Science Port Holland Opmaat Groep, een geboortehotel van Kraamzorg de Zorgboulevard zorgvormen op de zorgboulevard in Twente. In november essentieel is. Rotterdam en een locatie van de Centrale Huisartsen- Productie en logistiek van medische techniek 2010 is een informatiebijeenkomst georganiseerd bij het post Rijnmond. Naar verwachting gaan twee miljoen Business 2 Business, waarbij de Zorgboulevard Ondernemershuis Zuid om zorgprofessionals bekender Medio 2012 kunnen de Incubator II en in ieder geval mensen per jaar gebruik maken van de Zorgboulevard. toeleverancier of klant is te maken met ondernemerschap. Begin 2011 is daarom twee bedrijven zich in de Rotterdam Science Tower De boulevard zal dan ook van grote betekenis worden een tweede bijeenkomst voor startende zorgprofessio- vestigen. voor de werkgelegenheid in Rotterdam Zuid. In totaal n het herontwikkelingsplan zijn diverse minpunten aan- nals georganiseerd. Ongeveer vijftien zorgprofessionals gaat het om 3500 diverse soorten arbeidsplaatsen: niet gepakt, met als gevolg dat Hordijk in 2010 is gekozen zijn inmiddels gestart met hun eigen bedrijf op de alleen artsen en verpleegkundigen zullen hier werk vin- tot een van de beste herontwikkelde bedrijventerreinen Zorgboulevard. den, maar ook beveiligers, winkel- en horecapersoneel, van Nederland. In 2011 wordt de Zorgboulevard officieel en zorgondersteunend personeel. geopend. 18 Thema 3 Thema 3 19
Positionering gebieden In 2010 heeft het programma Medisch & Zorg voor de gebieden Hoboken, Hordijk/Lombardijen, Schieveen en Rotterdam Science Tower op het gebied van medische en zorgeconomie een masterplan en een gebiedsprofiel ontwikkeld. In de komende jaren zal de onderlinge verscheidenheid met betrekking tot de gebieden steeds scherper gesteld gaan worden. Daarnaast wordt ook een marketingplan op basis van die positionering van de verschillende gebieden opgesteld en uitgevoerd. Gebiedsontwikkeling Hoboken/Coolhaven Met de Gebiedsvisie Rotterdam Hoboken 2030 hebben de Hoboken Partners in 2009 hun gezamenlijke streefbeeld voor de toekomst van Hoboken als geheel geformuleerd: een internationaal topmilieu met ruimte voor lichaam en geest. In het bijbehorende Visieconvenant Hoboken zijn afspraken gemaakt over de verdere uitwerking en concretisering van de hoofdopgaven. Een van die opgaven is het ontwikkelen van het gebied Coolhaven (de omgeving van de driehoek s Gravendijkwal, Rochussenstraat en G.J. de Jonghweg) tot een topmilieu met een bedrijfscluster op het gebied van medische research en development (R&D), zorginnovatie en E-health. Daarnaast worden in deze omgeving ook een Stadscampus en innovatieve woonmilieus voor de midden- en hogere inkomensgroepen ontwikkeld. Deze ambitie is in 2010 nader uitgewerkt in het Masterplan Coolhaven en de Ontwikkelingsstrategie Coolhaven 2010-2015, die door de gezamenlijke Coolhaven Partners bestaande uit Erasmus MC, Hogeschool Rotterdam, Stadswonen, JP van Eesteren, Credit Suisse Asset Management en de gemeente Rotterdam zijn opgesteld. Ook de integrale planontwikkeling voor Coolhaven wordt sinds 2009 vormgegeven door de Coolhavenpartners. Credit Suisse is in juli 2009 tot de Coolhaven Partners toegetreden. Samen hebben deze partners eerder een Nota van Uitgangspunten Coolhaven opgesteld, die op 10 november 2009 door de Regieraad Hoboken is vastgesteld (hierin zijn onder meer alle Coolhaven Partners op bestuurlijk niveau vertegenwoordigd). Op basis van de Nota van Uitgangspunten, een milieuscan, en een globale opstalexploitatie, grondexploitatie en Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) is vervolgens het Masterplan Coolhaven opgesteld. De resultaten van deze onderzoeken zijn in de bijbehorende Ontwikkelingsstrategie Coolhaven 2010-2015 uitgewerkt voor de eerste fasen van de gebiedsontwikkeling. De Coolhaven partners willen nu samen met de gemeente de ontwikkelingskansen en opgaven verder uitwerken, om te komen tot een of meerdere samenwerkingsovereenkomsten voor de uitvoering van de eerste fasen van de gebiedsontwikkeling in de periode 2011-2015. Gelijktijdig met het opstellen van het stedenbouwkundig plan Coolhaven worden de RO-procedures gestart voor het eerste deelgebied. Hierbij gaat het om een projectbestemmingsplan. Na vaststelling van het Stedenbouwkundig plan met de bijbehorende investeringsbeslissingen (1e kwartaal 2011) worden vervolgens een startnotitie/programma van eisen met betrekking tot het Inrichtingsplan en de bijbehorende uitvoeringsovereenkomsten met de ontwikkelende partners uitgewerkt. Ambitie: gewilde vestigingsplaats voor medische bedrijvigheid, studenten en hoger opgeleiden De resultaten van de gezamenlijke planontwikkeling ondersteunen de ambities van de Gebiedsvisie Hoboken 2030. Coolhaven is een duurzame investering in de Rotterdamse internationale concurrentiepositie als innovatieve kennisstad. Daarnaast biedt Rotterdam ook volop kansen voor bewoners en ondernemers in de omliggende stadswijken. Coolhaven heeft een realistische ontwikkelingspotentie voor: een Science cluster (deelgebieden Stadscampus en Science Boulevard ) voor medisch gerelateerde bedrijvigheid (E-health, medische R&D en zorginnovatie) met op termijn extra werkgelegenheid voor circa 700 hoogopgeleiden en 500 lager opgeleiden; de nieuwe vestiging van bloedbank Sanquin (400 werknemers), een R&D bedrijfsverzamelgebouw en een zorghotel; multifunctioneel educatief cluster in deelgebied Stadscampus voor circa 15.000 studenten; nieuwe innovatieve woonmilieus (deelgebieden Waterfront Living en Campus Living ) voor studenten en hoger opgeleiden en passend bij de woonwensen van werknemers van het Erasmus MC. 20 Thema 3 Thema 3 21
Coolhaven: zorginnovatief gebied Op basis van de nu reeds aanwezige marktvraag naar medisch- en zorggerelateerde bedrijfsruimten kan rond Coolhaven een hoogwaardig science cluster op het gebied van E-health, medische R&D en zorginnovatie worden opgezet. Dit cluster is gefundeerd op een unieke samenwerking van het Erasmus MC en de Hogeschool Rotterdam met ondernemers uit de zorg en technologie. Op termijn liggen hier zo n 1.200 nieuwe arbeidsplaatsen in het verschiet waardoor een belangrijke bijdrage wordt geleverd aan de doelstellingen van de stad Rotterdam om de werkgelegenheid in nieuwe sectoren te laten groeien. Coolhaven concurreert daarmee niet met andere gebieden in de stad, omdat de medische bedrijvigheid die zich hier vestigt, gericht is op de nabijheid van het Erasmus MC en de Hogeschool Rotterdam. Door verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte en het herstel van het stedelijk weefsel wordt Coolhaven een centrale en aantrekkelijke schakel tussen het Erasmus MC, Lloydkwartier, Coolhaveneiland, Middelland en Het Park bij de Euromast. Niet alleen het bedrijfscluster, maar ook het educatief cluster betekent een grote impuls voor de Rotterdamse kenniseconomie. Aangrenzende wijken als Middelland, Oude Westen en Coolhaveneiland profiteren daarnaast van het toegenomen aantal bewoners en bedrijven in Coolhaven (spin-off). In samenwerking met de Coolhavenpartners (onder andere Erasmus MC en Hogeschool Rotterdam) is de eerste propositie voor de ontwikkeling van het medische Science Cluster op Coolhaven uitgewerkt. Speerpunten in dit profiel zijn zorginnovatie, Life & Health Sciences en domotica. Door de projectleider Coolhaven en de programmamanager van het programma Medisch & Zorg is een economische ontwikkelstrategie Hoboken opgesteld. Hiertoe is een consultatieronde langs de diverse stakeholders (Hogeschool Rotterdam, Erasmus MC, Van Eesteren, Twynstra Gudde en Science Port Holland) gemaakt waaruit een actieprogramma is voortgekomen waarin het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdamsector economie een rol heeft op de volgende punten: Uitwerken business-concept en samenwerkingsvorm Opzetten business-development-office Organiseren marketing- en acquisitiewerkgroep Deze activiteiten worden in 2011 vervolgd. Wijkscans Samen met Zorgimpuls en de GGD zijn wijkscans voor de deelgemeenten Prins Alexander, Hillegersberg- Schiebroek, Kralingen-Crooswijk, Hoogvliet, Overschie, Charlois, IJsselmonde en Feijenoord opgeleverd. Gezamenlijk worden ook de acquisitieactiviteiten opgepakt en vormgegeven. Masterplan Kleinschalig Wonen Samen met OBR Vastgoed en Gebiedsontwikkeling wordt bezien of in de nota Werkocaties ook de behoefte vraag van de instellingen in de gezondheidszorg (1e lijn, cure en care) kan worden opgenomen; in concreto betekent dit dat duidelijk wordt wat de ruimtevraag is en hoe Beleid Gebiedsontwikkeling in samenwerking met de instellingen zelf en de ontwikkelaars/ coöperaties hierin kan faciliteren Naar verwachting wordt dit medio 2011 opgepakt en eind 2012 afgerond. Trendanalyse bedrijvigheid en groei in zorgsector Ieder jaar wordt een trendanalyse van de bedrijvigheid en de groei van de werkgelegenheid in de gezondheidszorgsector gemaakt. Zie hiervoor de Werkgelegenheidsmonitor. Thema 4 Zelfredzaamheid van burgers Kunnen mensen (beter) voor zichzelf zorgen dan worden zij minder afhankelijk van professionele zorg. Het programma Medisch & Zorg stimuleert de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten die de zelfredzaamheid en zelfregie van burgers bevorderen. 22 Thema 3 Thema 4 23
Doelstelling Zelfredzaamheid De basisvoorzieningen in de zorg zijn in Rotterdam Huidige stand van zaken Het Zorgportaal Rijnmond heeft de opdracht om binnen Hoofddoelstelling De gezondheidszorg is een innovatieve sector waar beter afgestemd op de veranderende maatschappelijke drie jaar uit te groeien tot dé plek voor het kunnen een kwantitatief en kwalitatief passend aanbod aansluit vraag om meer zelfstandigheid en meer mogelijkheden vinden van de juiste informatie in de regio Rijnmond op de vraag; waar burgers de beste voorzieningen vin- tot sturing, keuze en zelfredzaamheid. op het gebied van zorg en welzijn. Het portaal is een den en waar veel ruimte is voor nieuwe bedrijvigheid en beveiligde website waar burgers en hulpverleners werkgelegenheid. Innovatie en kennisvalorisatie is hierbij Zorgportaal Rijnmond (www.zorgportaalrijnmond.nl) In 2009 is met een subsidie van 1,3 miljoen euro van de gemeente Rotterdam en het ministerie van Economische Zaken en een bijdrage van 300.000 euro van de consortiumpartners het Zorgportaal Rijnmond van start gegaan. e-health applicaties (inclusief domotica) vinden. Het zorgportaal draagt zo bij aan vriendelijke en efficiënte zorg- en hulpverlening. Daarnaast biedt het Zorgportaal Rijnmond ondernemers met een e-health product of dienst een platform om zich in de regio te profileren. Relatie met andere kernprogramma s/ kansrijke clusters essentieel. Daarvoor: draagt de gemeente bij aan een goede bereikbaarheid en toegankelijkheid voor de burger; draagt de gemeente bij aan het realiseren van vol- Het Zorgportaal Rijnmond heeft als primaire doelstelling Living Lab & zelfredzaamheid doende kwantitatief en kwalitatief duurzaam inzetbaar de zelfredzaamheid van burgers en patiënten te bevorderen en de efficiëntie van de zorg te vergroten. Eind 2010 is besloten een innovatieadviseur aan te stellen die zich richten binnen de Living Lab op de ontwik- In het Collegewerkprogramma 2010-2014 zijn het personeel, stimuleert de gemeente dat de zorg, waar mogelijk, Door kwalitatief goede zorg toegankelijker en efficiënter te maken wil het portaal tegemoetkomen aan de keling van een netwerk met bedrijven die gericht zijn op het ontwikkelen van domotica, inzet van sensoren en versterken van de Rotterdamse economie en de arbeidsmarktontwikkeling centrale thema s. Dit wordt gebiedsgericht werkt, stimuleert de gemeente het ontwikkelen en realiseren toenemende zorgvraag in de regio. overige telematica oplossingen in combinatie met de woonsituatie. Ook de dienst SoZaWe met het plan van vormgegeven in de programma s Regionale en Stedelijke economie (PRSE), het programma Arbeids- van voorzieningen in de wijk, stimuleert de gemeente tot naadloze afstemming Het Zorgportaal is een belangrijke innovatieve ontwikkeling voor de regio Rotterdam en geeft de regio een aanpak Woonservicegebieden is daar nauw bij betrokken. Door het stimuleren van een innovatief zorg- en marktontwikkeling en daarbinnen het programma Rotterdam Carrièrestad en de Innovatie Agenda. tussen 2e, 1e en 0e lijns-activiteiten, stimuleert de gemeente de ontwikkeling van landelijke uitstraling rondom e-health en zorginnovatie. welzijnsaanbod door ondernemers kunnen zorgbehoe- Programma Medisch & Zorg is via haar doelstellingen innovatieve hulpmiddelen die de zelfregie van Het biedt namelijk als één van de eerste regionale plat- vende ouderen langer thuis blijven wonen. Zie hiervoor gekoppeld aan deze programma s. burgers/patiënten/cliënten mogelijk maakt. forms een basisinfrastructuur waarop allerlei producten ook pagina 10, innovatieadviseur zorg & medische en diensten ontwikkeld kunnen worden voor de zorg. technologie. In 2010 is samen met SozaWe en GGD een gezamen- Ten behoeve van bovenstaande worden strategische Het Programma Medisch & Zorg vervult de rol van lijke analyse gemaakt van de thema s arbeidsmarkt, allianties met (inbreng van) het veld zelf gesloten. subsidieverstrekker en geeft indirect mede sturing aan innovatie en vastgoed. de ontwikkeling van het Zorgportaal Rijnmond. Initiatiefnemers Zorgportaalrijnmond.nl: ErasmusMC Sint Franciscus Gasthuis Ketting & Partners Brink Intermax Managed Hosting Zorgimpuls Stichting RijnmondNet StarMDC Leene.txt Doel Arbeidsmarkt Een arbeidsmarkt voor de zorg waar vraag en aanbod kwantitatief en kwalitatief in evenwicht is door o.a. het afsluiten van strategische allianties met het veld. Werkgevers in de gezondheidszorg hebben structureel aandacht voor de gezondheid van hun eigen personeel, zodat deze duurzaam inzetbaar blijft. Doel Vastgoed gezondheidszorg Er is voldoende vastgoed gezondheidszorg en daarmee economische bedrijvigheid in de buurt van de burger als bijdrage aan gezond wonen en voelen. Doel Innovatie (en doorontwikkeling) Duurzame innovatie stelt de burger in staat om zelfregie over de eigen gezondheid te voeren. Innovatie op het gebied van biomedische R&D. 24 Thema 4 25
Vier thema s programma Medisch & Zorg in 2011 Jaarplan Programma Medisch & Zorg kent ook in 2011 weer vier thema s: Arbeidsmarkt: het - met het veld- stimuleren van samenwerking en netwerken voor werving, opleiding en behoud van personeel in de gezondheidszorg. Gebiedsontwikkeling: het met de partners ontwikkelen van economische gebiedsprofielen en acquisitiestrategieën voor Hoboken/ Coolhaven, Rotterdam Science Tower en Bedrijventerrein Hordijk. Daarnaast in samenwerking met SoZaWe en wooncoöperaties meewerken aan de ontwikkeling van Woon-Service zones voor ouderen waardoor bedrijvigheid op het gebied van domotica en E-health wordt gestimuleerd. Business development: kennis- en netwerk- en alliantievorming met cruciale stakeholders waardoor het innovatiepotentieel wordt versterkt en (nieuwe) bedrijvigheid op kansrijke business lines, zoals zorginnovatie, biomedische R&D en E-health gestimuleerd. Cofinanciering (voorwaardenscheppend) via subsidies aan bijvoorbeeld Zorgportaal Rijnmond, Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ), Syntens en bijdragen aan Biomedical Fund, Incubator II (via EFRO aanvraag van Erasmus MC) en Medical Delta (ook via EFRO). Om deze doelen te bereiken is samenwerking met het veld, andere gemeentelijke diensten en gelieerde organisaties essentieel. Wat betreft de arbeidsmarkt is de aansluiting gezocht met het veld zelf; op het terrein van kennisontwikkeling is nauwe samenwerking met kennisinstellingen, zoals Erasmus MC, HRO, Medical Delta en CSO essentieel. En op het terrein van gebiedsontwikkeling is aansluiting op de andere (mee)ontwikkelende en bouwende partijen in het gebied uiteraard noodzakelijk. De doelen in 2011 zijn als volgt: Arbeidsmarkt 2011 - activiteiten In januari wordt een uitgebreid onderzoek over de cijfers arbeidsmarkt opgeleverd. Dan wordt ook in samenwerking met Stichting Samenwerkende Rijnmond Ziekenhuizen (SRZ) bekeken welke gezamenlijke doelstelling geformuleerd kan worden. In samenwerking met SRZ en Conforte Rotterdam en Onderwijs wordt het Platform Zorg opgericht. In dit platform stellen bestuurders met elkaar een gezamenlijke agenda op èn voeren deze daarna uit. De kern is structurele samenwerking tussen zorginstellingen, onderwijs en gemeente. Daarnaast kan Rotterdam dusdanig als zorgstad worden geprofileerd dat de stad op termijn een dusdanige aantrekkingskracht uitoefent dat mensen voor een baan in de zorg kiezen. In samenwerking met SRZ voorlichting geven aan de jeugd over het werken in de zorg en de jeugd het werken in de zorg ook laten ervaren door middel van praktijkwerkplaatsen en stages. Door de samenwerking met SZR het vergroten van de opleidingscapaciteit van de zorginstellingen en verhogen van het rendement van de opleidingen door betere voorlichting en intensievere begeleiding. In samenwerking met SRZ een communicatiestrategie ontwikkelen om meer allochtonen voor de zorg te interesseren en werven. Idee is om geslaagde allochtonen in de zorg als rolmodel te gebruiken en te werven via allochtone klanten van de zorginstellingen. Business development 2011 Ontwikkelen van een Rotterdamse propositie ten behoeve van de internationale acquisitie door Rotterdam Investment Agency (RIA), Rotterdam Marketing en Science Port Holland. Ontwikkelen van een diepgaand inzicht in de zorg wat betreft trends, spelers en do s en don ts door het ontwikkelen van kennisallianties met de Chief Science Officer, het College Werk Programma en PRSE en buiten de gemeente met Medical Delta, Syntens en Kennisalliantie. Taskforce medische bedrijvigheid voortzetten ten behoeve van de ontwikkeling van de Rotterdam Science Tower. Op de business lines zorginnovatie, biomedische R&D en E-Health periodieke netwerkbijeenkomsten met stakeholders organiseren en het vormen van advisory boards met hoogleraren en kernspelers. Onderzoeken van kansrijke economische mogelijkheden in de Haven op het gebied van de zorglogistiek. Gebiedsontwikkeling 2011 Verdere ontwikkeling van ruimtelijk-economische profielen van de gebieden Coolhaven, Hoboken en Science Port Holland Relatie met het Rotterdam Investment Agency verder vormgeven Opleveren Stedenbouwkundig plan Coolhaven: medio 2011 Opleveren van economisch profiel Coolhaven als input op het Stedenbouwkundig plan Coolhaven (medio 2011) Afronden onderzoek naar zorglogistiek op bedrijventerrein Hordijk In kaart brengen van vraag en aanbod van de medische en zorgvoorzieningen (bijvoorbeeld op het gebied van woonservicegebieden met SoZaWe) en met Maatschappelijk Vastgoed t.a.v. de (bouw)plannen van bijvoorbeeld ziekenhuizen. Co-financiering Evaluatie biomedical fund in het eerste kwartaal van 2011. Hieruit volgende zal een beslissing genomen moeten worden of er een 2e fonds zal worden opgericht. Sturen op prestatiesubsidie Zorgportaal, Syntens en SRZ. Op de volgende pagina worden veertien resultaten benoemd die medio 2014 behaald kunnen worden mits er aan een aantal randvoorwaarden is voldaan. 26 Jaarplan 2011 Jaarplan 2011 27
Resultaten medio 2014: Arbeidsmarkt: 1.Succesvolle aanpak knelpunten arbeidsmarkt door structurele samenwerking binnen het Platform Zorg door partijen uit de cure- en caresector, het onderwijs en de gemeente. 2. Door het structureel plaatsvinden van campagnes gericht op het aantrekken van meer jongeren, allochtonen en zij-instromers in de zorg worden steeds meer mensen aangetrokken om een baan binnen de zorg te zoeken en aan te nemen. 3. De propositie Rotterdam Zorgstad op het gebied van de Arbeidsmarkt is realiteit. 4. Het ontwikkelen van een visie in samenwerking met het Platform Zorg en in samenwerking uitvoering geven aan sociale innovatie en arbeidsbesparende technologie. Business development/ Business Intelligence/ Innovatie: 5. In 2012 zijn er vier structurele allianties actief op kansrijke deelgebieden (business lines) die leiden tot innovatie en/of meer (economische) ontwikkeling in de cure en care. 6. Eén internationaal bedrijf (medisch/zorg gerelateerd) per jaar vestigt zich in Rotterdam. 7. Het aantal private banen is in 2014 van 1000 (nu) tot 1300 gestegen. 8. 'Branding' Rotterdam als innovatieve Zorgstad in 2014. Gebiedsontwikkeling 9. Scienceboulevard Coolhaven is voor 60% verhuurd. 10. RST heeft 3000m2 extra nodig op LHS gebied. 11. Hordijk is herontwikkeld. 12. Aanbod en vraag cure en care is in beeld en kansrijke coalities zijn gesloten. Co-financiering: 13. Biomedical Fund II heeft 5 nieuwe participaties. 14. Zorgportaal Rijnmond is leading in E-health. 28 Jaarplan 2011
Colofon Samenstelling en redactie: Pieter van Rijn, programmamanager Programma Medisch & Zorg Maaike van Zuilen, philogirl Ontwerp: Linda Zoon, DUS BV Fotografie: Dit jaarverslag is een uitgave van: Het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, sector Economie, programma Medisch & Zorg Bezoekadres Beurs-WTC Rotterdam Beursplein 37 2e en 3e etage 3011 AA Rotterdam Postadres Postbus 6575 3002 AN Rotterdam Telefoon: (010) 2052882 www.rotterdam.nl 31
32