Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Anne Hermens 07 december 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/69835 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Vooraf Stap 1: NAP Stap 2: Inpolderen Stap 3: Woordenwolk Stap 4: De Beemster Stap 5: Eindproduct Stap 5: Beoordeling Over dit lesmateriaal Pagina 1
Vooraf In het begin van de 17e eeuw kreeg Jan Adriaenszoon Leeghwater de taak om de Beemster droog te leggen. De Beemster was toen een groot meer. Amsterdamse kooplieden wilden de polder droogleggen om er voedsel te kunnen verbouwen. De Beemster is een goed voorbeeld van hoe Nederlanders grote delen van Nederland zelf hebben gemaakt. In deze opdracht kijk je naar de drooglegging van de Beemster, maar de opdracht had ook over een andere inpoldering kunnen gaan. Centraal staat de omgang van Nederland met het water. Eindproduct Je rondt deze opdracht af met het maken van een woordenwolk met als titel Nederland waterland. Alleen of samen? Deze opdracht doe je samen met een klasgenoot. Tijd: Voor deze opdracht heb je 2 lesuur nodig. Stap 1: NAP NAP NAP betekent Normaal Amsterdams Peil. Het is de referentiehoogte waaraan hoogtemetingen in Nederland worden gerelateerd. Voor het gemak wordt het NAP gelijkgesteld aan het gemiddeld zeeniveau.bekijk de twee kaartjes. Klik op de kaartjes voor een vergroting.op het linkerkaartje zie je welk deel van Nederland onder NAP ligt. Op het rechter kaartje zie je hoe Nederland er hoe Nederland er nu uitziet. Pagina 2
Vergelijk de kaartjes goed. Zou de stad of het dorp waarin je woont bestaan als er in Nederland geen dijken en waterkeringen zouden zijn? Stap 2: Inpolderen Inpolderen De Werelderfgoedlijst is een lijst met gebouwen, gebieden en evenementen die uniek zijn als onvervangbaar worden beschouwd. De Beemster staat op deze lijst. Deze droogmakerij uit 1612 kan als voorbeeld worden gezien van hoe de Nederlanders zelf land hebben gemaakt. Bekijk onderstaande afbeeldingen en filmpjes± Pagina 3
kaart landaanwinning vanaf 1300 SchoolTV Beeldbankclip: Werelderfgoed De Beemster SchoolTV Beeldbankclip: De molengang Videofragment: Water: vriend of vijand Droogmakerijen 1. Maak tijdens het kijken naar de verschillende onderdelen een lijst met minimaal twintig woorden die te maken Nederland waterland.? 2. Schrijf tijdens het bekijken van de filmpjes de belangrijkste punten op. 3. Hoe gaat het droogmaken van een meer in zijn werk? Landaanwinning na 1300 Beemster: Werelderfgoed kn.nu/ww.0c5254a (schooltv.nl) Molengang kn.nu/ww.0c5254a (schooltv.nl) Pagina 4
Water, vriend of vijand? kn.nu/ww.2ea554e (youtu.be) Droogmakerijen kn.nu/ww.8b0537a (youtu.be) Stap 3: Woordenwolk Van een tekst van internet is een 'woordenwolk' gemaakt. In een woordenwolk geldt dat hoe vaker een woord voorkomt in het artikel, hoe groter het woord in de wolk staat. Bespreek de woordenwolk hieronder met een klasgenoot. Wat zijn de belangrijkste woorden? Wat is volgens jullie het onderwerp van de tekst die is gebruikt voor het maken van de woordenwolk? Pagina 5
Stap 4: De Beemster Klik op het plaatje voor een vergroting Lees de tekst en bekijk het Klokhuis filmpje De Beemster in Noord-Holland staat op de lijst van Werelderfgoed. Deze drooggemalen polder uit 1612 is een goed voorbeeld van hoe Nederlanders grote delen van Nederland zelf hebben gemaakt. Door de natuur te veranderen, hebben de mensen het land vorm gegeven. Eerst kleine stukjes land, tenslotte de Flevopolder Het winnen van land begon al in de Middeleeuwen. Rond kleine stukjes land die steeds onderliepen, werden dijken gebouwd. Vanaf de 16e eeuw waren het geen kleine stukjes land meer, maar werden hele meren drooggelegd. Daar hoort de Beemster ook bij. Tenslotte werden in de 20e eeuw de Flevopolders en de Maasvlakte aangelegd. Met 43 molens pompten ze het meer leeg In 1607 besloot een groep Amsterdamse kooplieden en burgemeesters de Beemster droog te leggen. De Beemster was toen een groot meer. Ze wilden dat om er geld aan te verdienen en omdat de polder gebruikt kon worden om voedsel te verbouwen. Amsterdam groeide razendsnel en er was steeds meer voedsel nodig. Rond het meer werd een hoge, stevige dijk van 38 kilometer lang gelegd. Daaromheen werd een kanaal (een soort heel brede sloot) gelegd. Daarna begon het leegpompen van het meer, met maar liefst 43 windmolens. Alles werd netjes rechtgemaakt De bouw en het plaatsen van de molens was de taak van Jan Adriaenszoon Leeghwater. Onder zijn leiding werden molengangen gebouwd. Een molengang is een rij molens, die - steeds een stapje hoger - het water van het meer in een paar keer naar de ringvaart overbrengen. In 1612 was het meer droog. Nu konden ze beginnen om het nieuwe land in te richten. Er werden wegen aangelegd, sloten gegraven en boerderijen gebouwd. Alles gebeurde volgens een strak rechtlijnig patroon. Aan deze ordelijke indeling van het land heeft de Beemster zijn roem te danken. Molens zorgen voor het waterpeil Aan het waterbeheer in de Beemster is in de eeuwen daarna nog volop geknutseld. Lange tijd zorgden molens ervoor dat de bewoners droge voeten hielden. Maar ook dat het waterpeil in de polder geschikt was voor de landbouw. In de late 19e eeuw werden de molens vervangen door gemalen (grote pompen) die eerst op stoom, en later op dieselolie draaiden. Nu zorgen elektrische pompen en computers voor het waterbeheer. Pagina 6
Nu gaat er ook water de polder in De Beemster is verdeeld in meer dan vijftig stukjes land. Elk stuk land heeft zijn eigen waterpeil. Landbouwers willen graag een laag waterpeil onder hun akkers. Dorpsbewoners juist een hoog peil, omdat anders de palen onder de huizen kunnen verrotten. Het ideale waterpeil voor veeboeren zit daar tussenin. Vroeger werd er alleen water weggepompt om problemen te voorkomen. Tegenwoordig wordt er ook weleens water ingepompt. In droge perioden krijgt de Beemster zoetwater uit het IJsselmeer. Kokhuis de Beemster kn.nu/ww.094f38b (player.ntr.nl) Stap 5: Eindproduct Je gaat nu zelf een woordenwolk maken. Zoek op internet een tekst van ongeveer 200 woorden die gaat over de Nederland waterland.selecteer de tekst van het artikel en ga dan naar één van de volgende websites: www.wordle.net (klik op 'Create your own' en volg de aanwijzingen) tagcrowd.com (Experimenteer met de options) Maak op één van de sites een woordenwolk. Pagina 7
Bevat de woordenwolk die je had verwacht? Staan er woorden niet in of staan sommige woorden er kleiner (of juist groter) in dan je had verwacht? Kies de belangrijkste woorden uit je woordenwolk en maak met die woorden één zin die de hoofdgedachte van de tekst weergeeft. Stap 5: Beoordeling Klaar? Laat de woordenwolk beoordelen door je docent. Beoordeling Je docent beoordeelt de woordenwolk op inhoud en vormgeving.het moet duidelijk zijn dat de woordenwolk gaat over de omgang van Nederland met het water.en de woordenwolk moet er goed verzorgd uitzien. Pagina 8
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Anne Hermens Laatst gewijzigd 07 december 2015 om 16:07 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Eindgebruiker Moeilijkheidsgraad leerling/student gemiddeld Bronnen Bron Beemster: Werelderfgoed http://www.schooltv.nl/share/wo_ntr_427736 Molengang http://www.schooltv.nl/share/wo_ntr_427736 Water, vriend of vijand? https://youtu.be/u0zvq9dneb4 Droogmakerijen https://youtu.be/fxu4ktxfewi Kokhuis de Beemster http://player.ntr.nl/index.php?prid=nps_1200699&width=430&height=241&show Titlebar=false Type Link Link Link Link Link Gebruikte Wikiwijs Arrangementen StudioVO, VO-content. (z.d.). Water - Nederland Waterland. https://maken.wikiwijs.nl/45134/water Nederland_Waterland Pagina 9