Raadsvoorstel Aan de raad van de gemeente IJsselstein Gemeente IJsselstein agendapunt 9 Zaaknummer Programma Commissie Portefeuillehouder: Informatie bij E-mail/tel.nr. Evaluatiedatum 432432 Wonen en ruimte Ruimte dhr. J.H. Lappee M.W.M. van Doorn - Reurings m.v.doorn@ijsselstein.nl/1683 Datum : 15 augustus 2017 Blad : 1 van 6 Onderwerp Ruimtelijk economische koers U10 Samenvatting Zo n drie jaar geleden is gestart met het proces om te komen tot een Ruimtelijk-economische koers voor de U10. Met deze koers gaan de gezamenlijke U10-gemeenten voor het eerst achter een gedeeld toekomstbeeld voor de regio staan. Met bijbehorende keuzes opgenomen in de uitvoeringsagenda. Door samen op te trekken kan de U10 zich sterker positioneren ten opzichte van de andere regio s en haar kwaliteiten de komende jaren verder uitbouwen. Het eindconcept van de Ruimtelijk-economische koers is na een uitgebreid proces vrijgegeven voor besluitvorming in de individuele gemeenten. Met voorliggend voorstel stellen wij u voor de koers vast te stellen en kennis te nemen van de uitvoeringsagenda. Een sterke regionale koers biedt kansen voor IJsselsteinse ambities. Van belang daarbij is wel dat de koers die IJsselstein voor zichzelf ziet (en nog moet worden bepaald met de Stadsvisie) in balans is met de regionale opgave maar ook ruimte krijgt in de regio. Inleiding De wethouders Ruimte en Economie hebben het initiatief genomen om een Ruimtelijk-economische koers voor de regio U10 te formuleren. Het doel van deze koers is dat hij energie, urgentie en richting geeft aan de ruimtelijk-economische samenwerking binnen en buiten de regio. De regio Utrecht - een van de meest competitieve en innovatieve regio s van Europa - kan met een gezamenlijke regionale koers de komende jaren haar sterke punten en grote kwaliteiten verder uitbouwen. Te noemen zijn een hoogwaardig leef- en vestigingsklimaat, een goede bereikbaarheid, een centrale ligging, een goed opgeleide bevolking en grote ruimtelijke en landschappelijke kwaliteiten. De koers is een krachtige basis om te bouwen aan een toekomst waarin Groen, Gezond en Slim de sleutelbegrippen zijn. Dit sluit aan op de strategische agenda van de Economie Board Utrecht. De koers van de U10 is te zien als de ruimtelijk-economische vertaling van dit streven. De regio Utrecht kiest hiermee een Ontmoetingsplaats voor Healthy Urban Living te zijn. In de koers zijn de volgende toekomstbeelden opgenomen die dit ondersteunen: 1. Utrecht is in 2040 de internationaal erkende regio voor life sciences, gezondheid en duurzaamheid. 2. Gemeenten in de regio zijn economisch complementair. 3. We kiezen voor een ongedeelde regio met voldoende woningen voor alle doelgroepen. 4. We groeien, met voorrang, op binnenstedelijke locaties. Dat leidt tot kwaliteit en interactie. 5. We geven voorrang aan duurzame mobiliteit. 6. Groen, landschap en cultuurhistorie leveren een onmisbare bijdrage aan de stedelijke regio. Aanvullend ligt er een Uitvoeringsagenda, waarin de ambities van de koers worden vertaald in concrete acties. Daarin wordt ook inzichtelijk wat de koers concreet betekend voor de gemeenten die samenwerken in U10 verband.
Raadsvoorstel Blad: 2 van 6 Op 10 mei zijn aan de gecombineerde bestuurstafel Ruimte en Economie de Ruimtelijk-economische koers U10 en Uitvoeringsagenda vrijgegeven voor besluitvorming door colleges en raden. Lijn daarbij is de Ruimtelijke-economische koers (bijlage 1) ter vaststelling aan te bieden en de Uitvoeringsagenda (bijlage 2) ter kennisgeving. Waarom willen we dit? 1. Argumenten 1.1 Voor een sterke, toekomstbestendige en gezonde regio is samenwerking over de gemeentegrenzen heen noodzakelijk Indien regio Utrecht in 2040 daadwerkelijk een Ontmoetingsplaats voor Healthy Urban Living wil zijn, dan moeten de verschillende gemeenten samenwerken over de gemeentegrenzen heen. Daarnaast vereist de verwezenlijking van dit toekomstbeeld een goede samenwerking tussen onder meer de regio Utrecht en andere regio s, tussen en met verschillende sectoren, kennisinstellingen en met maatschappelijke partijen; 1.2 De koers is nodig voor gezamenlijke profilering / identiteit Voor de lobby en positionering naar Rijk en andere regio s is het noodzakelijk om te beschikken over regionaal economisch beleid, zoals de ruimtelijk-economische koers. Een helder, herkenbaar en onderscheidend profiel is cruciaal om ons als regio te profileren nu sprake is van een grote en nog groeiende concurrentie tussen (Europese) regio s; 2. Alternatieven Een alternatief is de koers niet vast te stellen. Dit zal wel consequenties hebben in het kader van de regionale samenwerking. Ook kan de gemeente te maken krijgen met majeure opgaven die zonder de regio niet of minder efficiënt gerealiseerd kunnen worden. Wij zien geen argumenten om voor dit alternatief te kiezen. Naast het lokale belang willen we ook investeren in het regionale belang. 3. Kanttekeningen / aandachtspunten 3.1 De ruimtelijk-economische koers is een gezamenlijk proces van de U10-gemeenten Regionale samenwerking is een kwestie van geven en nemen. Dat betekent dat we zelf geen (volledige) regie op de uitvoering hebben. Ook zullen goede afspraken moeten worden gemaakt over hoe de inzet in de uitvoering over de verschillende gemeenten wordt verdeeld. IJsselstein is voor het succes van deze koers dus mede afhankelijk van de andere U10-gemeenten. 3.2 De uitvoeringsagenda vertaalt de ruimtelijk-economische koers naar concrete acties en keuzes De koers dient als richtingwijzer voor de (strategische) beleidsstukken van de afzonderlijke gemeenten. De concrete acties en keuzes die zijn opgenomen in de uitvoeringsagenda vragen ook iets van IJsselstein. Het is daarom van belang om op basis van deze uitvoeringsagenda te prioriteren en anticiperen op de toekomst. De uitvoeringsagenda geeft een prioritering van acties om de Ontmoetingsplaats voor Healthy Urban Living te realiseren. Het betreft een voorstel gebaseerd op de inhoudelijke urgentie en input vanuit raadsleden. Er is onderscheid gemaakt in: - lopende acties als onderdeel van het Werkprogramma U10 2017-2018; - hetgeen geagendeerd wordt op de bestuurstafels vanuit de Ruimtelijk-economische koers op korte termijn (parallel aan het Werkprogramma U10 2017-2018) en op (middel) lange termijn (na 2018). 3.3 U10 in relatie tot U16/U 15/U? De ruimtelijk-economische koers en de uitvoeringsagenda zijn producten namens de 10 gemeenten die zijn aangesloten bij de U10. Afhankelijk van het beleidsveld gaat de samenwerking echter verder dan deze gemeenten. Op wonen wordt bijvoorbeeld samengewerkt met 16
Raadsvoorstel Blad: 3 van 6 gemeenten en op duurzaamheid met 15 gemeenten. Dit vormt een extra dimensie bij het aandachtpunt dat onder 3.1 is weergegeven. 3.4 De koers is niet alleen een gemeentelijk product De samenwerking in triple helixverband (onderwijs, overheid en ondernemers) is een belangrijke voorwaarde voor de koers. Dat betekent dat het samenspel met stakeholders zoals EBU, Utrecht Science Park, kennisinstellingen en maatschappelijke partners een prominente rol gaat spelen. 3.5 De uitvoeringsagenda is een dynamisch product De uitvoeringsagenda is op hoofdlijnen. Het is een dynamisch document dat periodiek in samenspraak met de raad gemonitord en geactualiseerd zal worden. Ook vindt nog nadere uitwerking plaats met Triple Helix-partners. 3.6 Colour locale Het opstellen van de Ruimtelijk-economische koers is een intensief proces geweest. Vooral de laatste fase waarin draagvlak bij alle 10 gemeenten moest ontstaan over de inhoud. Een koers die zeer globaal is heeft veel draagvlak, maar zegt weinig over de echte koers van de regio. Een koers met specifieke uitspraken levert daarentegen discussie op, waarbij er onderdelen zijn die niet door alle gemeenten gedragen kunnen worden. Het was in de afrondende fase zoeken naar de goede balans. Overall lijkt hierin met de voorliggende koers geslaagd te zijn. Vanuit IJsselstein is bij het opstellen van de koers met regelmaat het spanningsveld tussen de regionale en lokale kijk op de realisatie van de nieuwbouwopgave genoemd. De regio heeft de komende jaren te maken met een omvangrijke woningbouwopgave. In de voorliggende koers is het volgende geschreven over het realiseren van deze opgave: De omvangrijke regionale woningbouwopgave realiseren we met voorrang binnen bestaand stedelijk gebied en binnen de dorpen, niet door te bouwen op grote uitleglocaties. Het landschap in de regio is van grote economische en maatschappelijke betekenis. Het wordt daarom gevrijwaard van omvangrijke woningbouwopgaven. We onderzoeken in hoeverre de verwachte vraag van 75.000 woningen tot 2040 in het bestaande stedelijke gebied van de LH0 kan worden opgevangen. De kwaliteit van het stedelijk gebied moet daarbij wel gewaarborgd blijven. In 2016 is IJsselstein gestart met het opstellen van de Stadsvisie. Dit traject wordt na de verkiezingen in 2018 voortgezet. Onderdeel van de Stadsvisie is de koers bepalen met betrekking tot de woningbouwopgave in IJsselstein. De rode contour discussie speelt hierbij een belangrijke rol. Mocht IJsselstein de keuze maken om een deel van de woningbouwopgave buiten de rode contour te realiseren dat kan dit regionaal worden geïnterpreteerd als zijnde strijdig met één van de toekomstbeelden van de Ruimtelijk-economische koers. Zaak is om de mogelijkheden voor inbreiding op binnenstedelijke locaties optimaal te benutten en voor eventuele ambities buiten de rode contour draagvlak te creëren in de regio. Goed om te weten dat de insteek van de koers m.b.t binnenstedelijk bouwen is dat de kwaliteit van het stedelijk gebied wel gewaarborgd blijft. Aanvullend is zelfs opgenomen dat uitgegaan wordt van hoogwaardige openbare ruimte, met daarbij de volgende toelichting: Bij binnenstedelijk en binnendorps bouwen waken we ervoor steden en dorpen volledig vol te bouwen. We creëren juist een kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte en goede parken. De openbare ruimte bepaalt in grote mate of mensen zich prettig voelen, is een belangrijke vestigingsplaatsfactor en biedt interessante locaties voor ontmoeting, bewegen, interactie of juist rust. Het toenemende aantal zzp ers in de regio vraagt om multifunctionele openbare ruimtes waar ze ruimte vinden voor werk en ontmoeting. Ook in dorpskernen zijn deze voorzieningen nodig. Het beeld is overigens dat het onmogelijk is de gehele regionale woningbouwopgave volledig binnenstedelijk te realiseren. Dit zal duidelijk worden in de in de Uitvoeringsagenda opgenomen actie om een verkenning van binnenstedelijke/dorpse locaties voor woningbouw (nieuwbouw en transformatie) uit te voeren. Deze verkenning moet inzicht geven in de locaties, de plancapaciteit
Raadsvoorstel Blad: 4 van 6 en de haalbaarheid van de benodigde aanbodverruiming op binnenstedelijke en binnendorpse locaties. Helder zal worden of de opgave van 75.000 woningen binnenstedelijk kan worden gerealiseerd. Zowel bestuurlijk als ambtelijk zal bovenstaand aandachtspunt ook na de vaststelling van de koers, en met name bij de verkenning van binnenstedelijke/dorpse locaties voor woningbouw, onder de aandacht van de U10 gemeenten worden gebracht. Op deze manier kan IJsselstein eerst zelf een standpunt innemen over de gewenste ontwikkeling van de gemeente en wordt er ruimte gecreëerd om vervolgens het gesprek hierover te voeren met en draagvlak te creëren bij de regiogemeenten. 3.7 Omgang met de mogelijke herindeling van de gemeente Vijfheerenlanden De gemeente Vianen zal, naar alle waarschijnlijkheid, opgaan in de nieuwe gemeente Vijfheerenlanden. Er is een verzoek gedaan om de toekomstige gemeente Vijfheerenlanden op te nemen als integraal onderdeel van de koers. Het verzoekschrift (bijlage 4) geeft tevens een bloemlezing van inhoudelijke onderwerpen die de koers kunnen verrijken. Aangezien de herindeling nog niet definitief is, wordt om pragmatische redenen, de notitie als een "side letter" parallel aan (maar wel in samenhang met) de koers aangeboden aan alle colleges en raden van de U10. Wat gaat het kosten? Op dit moment ontbreekt nog het zicht op eventuele financiële consequenties. Dit is mede afhankelijk van het vervolg op de uitvoeringsagenda en de wijze waarop de acties/projecten uit de agenda door de gemeenten worden opgepakt (zie onderdeel Wat gaan we daarvoor doen? ). Wat gaan we daarvoor doen? Na besluitvorming omtrent de koers is het van belang om, naast de uitvoering van lopende acties als onderdeel van het Werkprogramma U10, de nieuwe korte termijn acties vanuit de Uitvoeringsagenda te vertalen in concrete projecten en deze op te starten. De U10 organisatie is een slanke organisatie met alleen 6 fte aan procesmanagers. De U10 bestaat niet uit een team dat zoals bij de voormalige BRU organisatie projecten begeleid en/of zelf projecten tot uitvoering brengt. Deze capaciteit moet, zoals bij de vorming van de U10 bedacht, uit de gemeentelijke organisaties komen. Om helderheid te geven over de wijze waarop de slagkracht en uitvoeringskracht (inclusief de governance daarvan) georganiseerd wordt, wordt in het najaar een bestuursopdracht per onderdeel of deelproject geformuleerd door de bestuurstafels. In deze bestuursopdracht wordt omschreven wat wanneer opgeleverd moet worden, hoe de rapportage met betrekking tot de voortgang geregeld wordt en met welke frequentie gerapporteerd wordt, wat het kost en hoeveel capaciteit nodig is om dit ook daadwerkelijk gerealiseerd te krijgen. Hierna zal op de gebruikelijke wijze e.e.a. worden voorgelegd aan alle colleges en raden indien nodig (immers geheel conform het UI0 concept worden binnen de U10 geen besluiten genomen maar is en blijft dat voorbehouden aan raden en col leges). Vervolgens wordt na vaststelling van de bestuursopdracht in de individuele colleges, een projectplan opgesteld, een ambtelijk opdrachtgever benoemd (komend vanuit de kring van secretarissen) en een projectleider aangewezen (komend van een van de deelnemende gemeenten die hiervoor een projectleider beschikbaar wil stellen). Duurzaamheid In de koers is duurzaamheid nadrukkelijk meegenomen. In meerdere toekomstbeelden zijn aspecten op het gebied van duurzaamheid terug te vinden.
Raadsvoorstel Blad: 5 van 6 Communicatie en participatie van het voortraject Er zijn diverse stappen gezet om te komen tot de koers en de uitvoeringsagenda. Een volledig overzicht van het proces is bijgevoegd in bijlage 3. Hierin is te zien dat vooral de gemeenteraden, bestuurders, bedrijven en organisaties via onder andere een werkgroep, U10 café s, werksessies, peilingen, het U10 Beraad(t) en bijeenkomsten input hebben geleverd voor de koers en de uitvoeringsagenda. Communicatie besluit en eventueel vervolg participatietraject De communicatie vindt plaats in U10-verband. Voorstel 1. Vaststellen van de Ruimtelijk-economische koers U10 Ontmoetingsplaats voor Healthy Urban Living ; 2. Kennisnemen van de Uitvoeringsagenda van de Ruimtelijk-economische koers U10 Samen op weg naar een Uitvoeringsagenda. Hoogachtend, BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN IJSSELSTEIN, de secretaris, de burgemeester, J. Pol mr. P.J.M. van Domburg Overzicht bijlagen: 1. Ruimtelijk-economische koers U10 Ontmoetingsplaats voor Healthy Urban Living 2. Uitvoeringsagenda van de Ruimtelijk-economische koers U10 3. Proces Ruimtelijk-economische koers U10 en Uitvoeringsagenda 4. Verzoekschrift opname Vijfheerenlanden aan de Ruimtelijk-economische koers U10
Raadsbesluit blad : 6 van 6 De raad van de gemeente IJsselstein; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 15 augustus 2017, zaaknummer 432432 BESLUIT: 1. De Ruimtelijk-economische koers U10 Ontmoetingsplaats voor Healthy Urban Living vast te stellen en 2. Kennis te nemen van de Uitvoeringsagenda van de Ruimtelijk-economische koers U10 Samen op weg naar een Uitvoeringsagenda. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente IJsselstein, gehouden op 5 oktober 2017.