De grote voedingsquiz 3 rondes elke ronde 1 winnaar De grote voedingsquiz nieuwe ronde, nieuwe kansen finale: de 3 winnaars tegen elkaar De grote voedingsquiz RONDE 0 Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013. = antwoord is goed RONDE 0 RONDE 0 Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013. De eerstvolgende Koningsdag is 27 april 2014. 1
RONDE 0 De eerstvolgende Koningsdag is 27 april 2014. Koningsdag is op 27 april, maar in is 2014 dat een zondag. Daarom in 2014 op zaterdag 26 april. VRAAG 1 Een Low Calorie Diet (LCD) = 1.000 kcal per dag. Vraag 1 Een Low Calorie Diet (LCD) = 1.000 kcal per dag. = 50% van reguliere behoefte alleen onder intensieve medische en voedingsbegeleiding VLCD s (Very Low Calorie Diets) 500 kcal per dag. Bron: NDF Voedingsrichtlijn voor diabetes type 1 en 2 in het kort Van 5 km hardlopen val je meer af dan van 5 km wandelen. Van 5 km hardlopen val je meer af dan van 5 km wandelen. het kost evenveel energie om je lichaam over 5 km te verplaatsen duurt langer als je wandelt hardlopen beter voor conditie 2
Vraag 3 Hoe donkerder het brood hoe gezonder. Vraag 3 Hoe donkerder het brood hoe gezonder. kleur brood zegt niets over voedingswaarde let op VOLKOREN (100% volkorenmeel) bruinbrood/tarwebrood combinatie van wit- en volkorenbrood meergranen?? soms 100% bloem, soms 100% volkorenmeel Bron: Voedingscentrum.nl Alle vrouwen van 50 jaar en ouder hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig. Vraag 4 Vitamine D deficiëntie verhoogt mogelijk de kans op diabetes type 2. Vraag 4 Vitamine D deficiëntie verhoogt mogelijk de kans op diabetes type 2. Bron: NDF Voedingsrichtlijn voor diabetes type 1 en 2 in het kort Vraag 5 Alle vrouwen 50 jaar hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig. Vraag 5 Alle vrouwen 50 jaar hebben een dagelijkse vitamine D suppletie van 10 mcg nodig. Bron: Voedingscentrum.nl 3
Vraag 6 Per dag hebben we niet meer dan 9 gram zout nodig. Vraag 6 Per dag hebben we niet meer dan 9 gram zout nodig. we eten gemiddeld 9 gram zout we hebben niet meer dan 6 gram nodig Bron: brochure Eten met minder zout van het Voedingscentrum. Vraag 7 1 gram natrium is 5 gram zout. Vraag 7 1 gram natrium is 5 gram zout. 1 gram natrium is 2,5 gram zout op etiket vaak natrium in plaats van zout Bron: brochure Eten met minder zout van het Voedingscentrum. Vraag 8 Zoute drop verhoogt de bloeddruk 1,2 x zo sterk als zoete drop. Vraag 8 Zoute drop verhoogt de bloeddruk 1,2 x zo sterk als zoete drop. zoute EN zoete drop 0,01 gram natrium = 0,025 gram zout per dropje (bron: Eettabel, Voedingscentrum) niet zout, maar glycyrrhizine (zoethoutwortel) is boosdoener ingrediëntenlijst: zoethout, zoethoutwortel, zoethoutwortelextract, blokdrop, lakritz of liquorice. Bron: voedingscentrum.nl 4
Vraag 9 We hebben elke dag 20 gram vezels nodig. Vraag 9 We hebben elke dag 20 gram vezels nodig. 30-40 gram vezels per dag 1 snee volkoren brood 2,3 gram vezel VEEL volkoren producten, groente en fruit Bron: brochure Vezels zijn goed voor je van het Voedingscentrum met daarin ook de vezeltabel (vezels per portie). Vraag 10 Een saucijzenbroodje bevat ± 400 kcal. Vraag 10 Een saucijzenbroodje bevat ± 400 kcal. 275 kcal (bron: Eettabel) 58 minuten wandelen 40 minuten fietsen 23 minuten hardlopen of zwemmen Bron: caloriewegwijzer.nl van de Nederlandse Hartstichting Vraag 11 Elke dag 100 kcal meer dan je nodig hebt = 2 kg zwaarder in 1 jaar. Vraag 11 Elke dag 100 kcal meer dan je nodig hebt = 2 kg zwaarder in 1 jaar. 5 kg! 100 kcal = 1 glas frisdrank (met suiker) 1 handje chocolade pinda s ½ croissant/koffiebroodje/kokoskoek Bron: Eettabel van het Voedingscentrum 5
Knock-out vraag Knock-out vraag Hoe laat is de zon vandaag opgekomen? Noteer exacte tijd: uur en minuten. Hoe laat is de zon vandaag opgekomen? Noteer exacte tijd: uur en minuten. 08:01 Vraag 1 Vrouw 100 kg (BMI 33), gestoorde glucoseregulatie streefgewicht = 75 kg (BMI 25) Vraag 1 Vrouw 100 kg (BMI 33), gestoorde glucoseregulatie streefgewicht = 75 kg (BMI 25) De buikomvang geeft meer informatie dan de BMI. streef bij hoog risico op diabetes type 2 gewichtsverlies van 5-15% (85-95 kg) gewichtsbehoud lange termijn (>1 jaar) leren gezond voedingspatroon door daartoe opgeleide professionals. 6
De buikomvang geeft meer informatie dan de BMI. Vraag 3 Advies bij overgewicht: minimaal 1 uur matige inspanning op minimaal 5 dagen van de week voorspelt cardiovasculair risicoprofiel beter dan BMI (WHO 2000) goede indicatie abdominaal en totaal lichaamsvet gezond: mannen is 102 cm; vrouwen 88 cm Vraag 3 Advies bij overgewicht: minimaal 1 uur matige inspanning op minimaal 5 dagen van de week Vraag 4 Iemand die zwaarder is heeft dagelijks meer energie (kcal) nodig om op gewicht te blijven. elke dag Vraag 4 Iemand die zwaarder is heeft dagelijks meer energie (kcal) nodig om op gewicht te blijven. Vraag 5 Gefilterde koffie is beter dan gekookte ongefilterde koffie. groter lichaam = meer energie na afvallen minder energie nodig meer bewegen ter compensatie? 7
Vraag 5 Gefilterde koffie is beter dan gekookte ongefilterde koffie. Vraag 6 Laag koolhydraat, hoog eiwit dieet = halvering van koolhydraten 50% meer eiwitten Cafestol in koffie verhoogt LDL beperkt Cafestol blijft achter in filter Bron:Voedingscentrum.nl Vraag 6 Laag koolhydraat, hoog eiwit dieet = halvering van koolhydraten 50% meer eiwitten Vraag 7 Multivitamine supplement nodig bij voeding 1500 kcal per dag. minder koolhydraten absolute hoeveelheid eiwitten gelijk hoeveelheid kcalorieen daalt relatief hoog in eiwitten Vraag 7 Multivitamine supplement nodig bij voeding 1500 kcal per dag. Vraag 8 Gebruik zo weinig mogelijk zoetstoffen. 1300 kcal per dag 8
Vraag 8 Gebruik zo weinig mogelijk zoetstoffen. intensieve zoetstoffen geen energie energiebeperkt dieet voor volwassenen met DM veilig te gebruiken tabel in richtlijn met aanvaardbare dagelijkse inname veiligheid zoetstoffen nauwkeurig gevolgd 2012 rapport aspartaam EFSA (European Food Safety Authority) ; www.zoetstoffen.nl; www.efsa.europa.eu Vraag 9 Vervang verzadigde vetten door (meervoudig) onverzadigde vetten. zo min mogelijk verzadigde en transvetten vervangen van verzadigde vetten en transvetten door onverzadigde vetten is gunstiger voor totaal/hdl dan vervangen door koolhydraten Vraag 10 Bij DM en hypercholesterolemie kunnen plantensterolen/-stanolen LDL met 10-15% verlagen Vraag 10 Bij DM en hypercholesterolemie kunnen plantensterolen/-stanolen LDL met 10-15% verlagen bij DM 1 en 2 en hypercholesterolemie leidt inname van 2-3 gram plantensterolen/-stanolen per dag tot verlaging van 10-15% van LDL- en totaal cholesterol hogere inname heeft geen additioneel effect Vraag 11 Mensen die geen vis lusten/eten doen er goed aan een suppletie van 1 g visvetzuren per dag te gebruiken. Vraag 11 Mensen die geen vis lusten/eten doen er goed aan een suppletie van 1 g visvetzuren per dag te gebruiken. Suppletie van visvetzuren boven de aanbevolen hoeveelheid van 450 mg per dag, dient plaats te vinden in overleg met de behandelend arts. 9
Vraag 12 Om af te vallen is minder eten effectiever dan meer bewegen. Vraag 12 Om af te vallen is minder eten effectiever dan meer bewegen. (matig) intensieve fysieke training na 12 maanden minder gewichtsverlies dan dieet minder eten en meer bewegen effectiever training + dieet 1,1 kg meer gewichtsverlies dan dieet na follow-up 3-12 maanden Bron: Richtlijn Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen Vraag 13 Advies: max 10 energie% verzadigd vet = max 40 gram verzadigd vet per dag bij 2.000 kcal Vraag 13 Advies: max 10 energie% verzadigd vet (vv) = max 40 gram vv per dag bij 2.000 kcal max 22 gram vv 10 energie% is 10% van 2.000 kcal = 200 kcal 1 gram vet = 9 kcal 200 kcal = 200/9 = 22 gram 1 schouderkarbonade (zonder jus) = 5 g vv 1 beker volle melk = 5,2 g vv 4 boterhammen met roomboter = 13,6 g vv Knock-out vraag Hoe lang is het Amsterdam-Rijnkanaal? Noteer het antwoord. Knock-out vraag Hoe lang is het Amsterdam-Rijnkanaal? Noteer het antwoord. 72 km 10
Vraag 1 Peulvruchten verlagen bij DM het HbA1c. Vraag 1 Peulvruchten verlagen bij DM het HbA1c. In 1 glas alcoholhoudende drank (bier, wijn of sterk) zit 5 gram pure alcohol. peulvruchten bij DM 1 en 2 verbetering nuchtere bloedglucosewaarden vermindering van het HbA1c veel vezels in peulvruchten 1 opscheplepel gekookte witte bonen 1 opscheplepel gekookte aardappelen =6,8 gram vezel =1,1 gram vezel ; Eettabel van het Voedingscentrum In 1 glas alcoholhoudende drank (bier, wijn of sterk) zit 5 gram pure alcohol. Vraag 3 Mensen die langdurig metformine gebruiken moeten vitamine B12 suppletie gebruiken. 10 gram 1 gram alcohol = 7 kcal Let op: hoe groot is het glas? wijnglas = 100 ml: 7 tot 8 glazen uit een fles 11
Vraag 3 Mensen die langdurig metformine gebruiken moeten vitamine B12 suppletie gebruiken. Vraag 4 Bij diarree is een lichtverteerbare voeding met bijvoorbeeld beschuit en rijst achterhaald. langdurig metformine verhoogt kans vitamine B12 deficiëntie bij vermoeden deficiëntie vitamine B12 status controleren preventief suppleren kan suppletie altijd in overleg arts Vraag 4 Bij diarree is een lichtverteerbare voeding met bijvoorbeeld beschuit en rijst achterhaald. Vraag 5 Als je diabetes hebt kun je beter geen bananen, ananas en druiven eten. voorkomen dehydratie centraal rijst en beschuit werken niet curatief bevatten te weinig vezels om water te binden Bron: Voedingscentrum.nl Vraag 5 Als je diabetes hebt kun je beter geen bananen, ananas en/of druiven eten. Vraag 6 Kaneel verlaagt de bloedglucosewaarden. aanpassingen in medicatie of hoeveelheid fruit per keer 12
Vraag 6 Kaneel verlaagt de bloedglucosewaarde. Vraag 7 Touwtje springen helpt osteoporose te voorkomen. flut onderzoek Vraag 7 Touwtje springen helpt osteoporose te voorkomen. Vraag 8 In de Eettabel van het Voedingscentrum staat samenstelling per 100 gram. beweging die skelet belast helpt osteoporose te voorkomen niet zwemmen, wel wandelen denk aan calcium vitamine D (suppletie) Vraag 8 In de Eettabel van het Voedingscentrum staat samenstelling per 100 gram. Vraag 9 Eet zo min mogelijk na 20 uur s avonds, dat wordt s nachts als vet opgeslagen. per portie (heel handig) portiegrootte Bron: Eettabel van het Voedingscentrum 13
Vraag 9 Eet zo min mogelijk na 20 uur s avonds, dat wordt s nachts als vet opgeslagen. Vraag 10 Citroensap helpt bij het afvallen. totale hoeveelheid energie per dag niet wanneer je het eet na 20 uur wel vaak gesnakt 60% van Nederlanders denkt dat je na 8 uur geen calorieën meer verbrandt. Bron: voedingscentrum.nl Vraag 10 Citroensap helpt bij het afvallen. Knock-out vraag Hoeveel treinstations zijn er in Nederland? geen enkel bewijs. Veel Nederlanders geloven dit echter: 58 % Nederlanders gelooft dat citroensap en grapefruitsap vet afbreken. Bron: Voedingscentrum.nl Knock-out vraag Hoeveel treinstations zijn er in Nederland? FINALE 391 14
FINALE FINALE Met hoeveel % daalt het risico CHZ als je 5 energie% verzadigd vet vervangt door zelfde hoeveelheid meervoudig onverzadigd vet? Met hoeveel % daalt het risico CHZ als je 5 energie% verzadigd vet vervangt door zelfde hoeveelheid meervoudig onverzadigd vet? 10% Bron: presentatie Edith Feskens, 17 januari 2013 FINALE FINALE Met hoeveel % daalt de mortaliteit na 10% gewichtsverlies bij overgewicht? Met hoeveel % daalt de mortaliteit na 10 % gewichtsverlies bij overgewicht? 20% bron: presentatie Janneke Wittekoek,17 januari 2013 Bron: presentatie Janneke Wittekoek,17 januari 2013 FINALE FINALE Getal onder de 10 Getal onder de 10 2 Bron: Nellie van den Berge 15