Inhoudstafel Inhoudstafel WAARSCHUWING................................................ HANDLEIDING.................................................. vii ix DEEL 1 Inleiding.................................................... 1 DEEL 2 Wat moet men op burgerlijk vlak weten vóór de indiening van de aangifte van nalatenschap?............................................ 7 Hoofdstuk 1. De huwelijksstelsels................................ 9 Afdeling 1. Algemeenheden.................................. 9 Afdeling 2. Samenstelling van de vermogens..................... 12 Afdeling 3. De rechten van de schuldeisers....................... 15 Afdeling 4. De vereffening van het stelsel....................... 16 Hoofdstuk 2. Het openvallen van de nalatenschap................... 18 Hoofdstuk 3. De wettelijke erfopvolging........................... 21 Afdeling 1. De wettelijke erfgenamen en hun rechten.............. 21 Afdeling 2. De erfrechten van de langstlevende echtgenoot......... 24 Afdeling 3. De erfrechten van de wettelijk samenwonende.......... 25 Afdeling 4. Het passief van de nalatenschap..................... 27 Hoofdstuk 4. De reserve....................................... 29 Hoofdstuk 5. De testamentaire erfopvolging........................ 33 Hoofdstuk 6. De keuze Burgerlijke regels......................... 36 Hoofdstuk 7. Voorbeelden van erfopvolging........................ 39 DEEL 3 Wat moet men op fiscaal vlak weten vóór de indiening van de aangifte van nalatenschap?............................................ 41 Hoofdstuk 1. Verschillen tuisen successierecht en recht van overgang bij overlijden........................................ 43 Hoofdstuk 2. Belastbare overdrachten en verrichtingen............... 45 Hoofdstuk 3. De voorafgaande schatting........................... 53 i
Handboek Successierechten DEEL 4 De aangifte van nalatenschap: wat moet men weten met betrekking tot de vorm en de indiening?......................................... 59 Hoofdstuk 1. De aangifte....................................... 61 Hoofdstuk 2. Personen die gehouden zijn tot indiening............... 63 Hoofdstuk 3. Bevoegd kantoor.................................. 65 Hoofdstuk 4. Indieningstermijn.................................. 67 Hoofdstuk 5. Afwezigheid van aangifte............................ 69 Hoofdstuk 6. De verplichte vermeldingen.......................... 70 DEEL 5 De aangifte van nalatenschap: wat moet men inschrijven op het actief?.. 73 Titel I. Het reële actief....................................... 75 Hoofdstuk 1. Het belastbare actief............................... 75 Hoofdstuk 2. De voorwaardelijke goederen, de eventuele rechten en de kwestieuze of met nietigheid bezwaarde goederen....... 76 Hoofdstuk 3. Bijzonderheden.................................... 79 Hoofdstuk 4. Begroting van het actief in een aangifte van nalatenschap of van overgang bij overlijden.......................... 85 Titel II. Het fictieve actief..................................... 90 Hoofdstuk 1. Het huwelijksstelsel................................ 90 Hoofdstuk 2. De schenkingen................................... 93 Afdeling 1. Toepasbare beginselen............................. 93 Afdeling 2. Het bewijs....................................... 99 Afdeling 3. Inningsregels..................................... 101 Hoofdstuk 3. De bedingen ten behoeve van een derde,............... 106 Afdeling 1. Algemene beginselen die van toepassing zijn op het beding ten behoeve van een derde......................... 106 Afdeling 2. Bijzondere voorwaarden voor de toepassing van artikel 8 W.Succ.......................................... 107 Afdeling 3. Voorbeelden van contracten onderschreven door personen die niet gehuwd zijn onder een stelsel van gemeenschap.. 111 ii
Inhoudstafel Afdeling 4. Contract onderschreven door echtgenoten gehuwd onder een stelsel van gemeenschap........................ 116 Afdeling 5. Vrijstellingen..................................... 127 Hoofdstuk 4. De ficties......................................... 136 Hoofdstuk 5. De vermoedens................................... 149 DEEL 6 De aangifte van nalatenschap: wat kan men inschrijven op het passief?.. 155 Hoofdstuk 1. De aangenomen schulden in het kader van de nalatenschap van een rijksinwoner............................... 157 Hoofdstuk 2. De verdachte schulden.............................. 163 Hoofdstuk 3. De aangenomen schulden in het kader van de nalatenschap van een niet-rijksinwoner............................ 165 DEEL 7 De invordering van de successierechten: Wie moet de successierechten betalen? Wie kan worden vervolgd? Wat zijn de waarborgen van de Staat? 167 Hoofdstuk 1. Bijdrage......................................... 169 Hoofdstuk 2. Verplichting....................................... 170 Hoofdstuk 3. Termijnen van betaling.............................. 173 Hoofdstuk 4. Wijzen van betaling................................ 175 Hoofdstuk 5. Waarborgen van de Staat............................ 176 DEEL 8 Aan derden opgelegde verplichtingen: wie is ertoe gehouden inlichtingen te verstrekken? Wat moet aan de fiscus worden meegedeeld?.......... 179 DEEL 9 De bewijsmiddelen: Wie moet wat bewijzen?....................... 185 Hoofdstuk 1. Bewijsmiddelen................................... 187 Hoofdstuk 2. Wettelijke vermoedens............................. 189 Hoofdstuk 3. De controleschatting................................ 191 iii
Handboek Successierechten DEEL 10 De boeten De teruggaven De verjaringen De vervolgingen......... 195 Hoofdstuk 1. De boeten........................................ 197 Hoofdstuk 2. De teruggaven.................................... 200 Hoofdstuk 3. De verjaringen.................................... 202 Hoofdstuk 4. De vervolgingen................................... 205 DEEL 11 Algemene beginselen voor de belastingheffing: Hoe de rechten berekenen?.................................................. 207 Hoofdstuk 1. Het tarief........................................ 209 Hoofdstuk 2. Vereffening van de rechten.......................... 213 Afdeling 1. Belastbaar emolument............................. 213 Afdeling 2. Vergoedingsrekening.............................. 214 Afdeling 3. Abattementen.................................... 215 Afdeling 4. Verminderingen................................... 215 Afdeling 5. Berekening van de rechten.......................... 217 DEEL 12 Waals Gewest: Hoe de rechten berekenen?......................... 219 Hoofdstuk 1. Het tarief........................................ 221 Hoofdstuk 2. Vereffening van de rechten.......................... 225 Hoofdstuk 3. Verminderingen................................... 228 Hoofdstuk 4. Vrijstellingen...................................... 231 Hoofdstuk 5. Overdracht van ondernemingen....................... 233 Hoofdstuk 6. Omslag van het passief............................. 236 Hoofdstuk 7. Afwikkelingsmethode............................... 237 DEEL 13 Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Hoe de rechten berekenen?........... 241 Hoofdstuk 1. Het tarief........................................ 243 Hoofdstuk 2. Vereffening van de rechten.......................... 247 Hoofdstuk 3. Verminderingen................................... 249 iv
Inhoudstafel Hoofdstuk 4. Vrijstellingen...................................... 252 Hoofdstuk 5. Overdracht van ondernemingen....................... 253 Hoofdstuk 6. Omslag van het passief............................. 257 Hoofdstuk 7. Afwikkelingsmethode............................... 258 DEEL 14 Vlaams Gewest: Hoe de rechten berekenen?........................ 261 Hoofdstuk 1. Het tarief........................................ 263 Hoofdstuk 2. Vereffening van de rechten.......................... 266 Hoofdstuk 3. Verminderingen................................... 269 Hoofdstuk 4. Vrijstellingen...................................... 271 Hoofdstuk 5. Familiale ondernemingen............................ 273 Hoofdstuk 6. Omslag van het passief............................. 275 Hoofdstuk 7. Afwikkelingsmethode............................... 276 DEEL 15 De handelingen van het alledaagse leven en de successierechten. Wat moet men in gedachten houden alvorens men een contract ondertekent, bepaalde handelingen of verrichtingen stelt? Wat zijn de belangrijkste technieken voor successieplanning?.............................. 279 Hoofdstuk 1. Inleiding......................................... 281 Hoofdstuk 2. De contracten onder de levenden..................... 283 Afdeling 1. De aankoop van een (roerend of onroerend) goed....... 283 Afdeling 2. De verkoop van een (roerend of onroerend) goed met voorbehoud van een levenslang recht................. 287 Afdeling 3. De verdeling met toekenning van levenslange rechten.... 288 Afdeling 4. De zuivere verkoop van een (roerend of onroerend) goed.. 290 Afdeling 5. De bijzondere bedingen vervat in een verkoopovereenkomst 290 Afdeling 6. Begrippen van successieplanning..................... 292 Hoofdstuk 3. De bankverrichtingen............................... 295 Afdeling 1. De inschrijving van effecten of van bankrekeningen...... 295 Afdeling 2. De opening van een bankkluis....................... 297 Hoofdstuk 4. De huwelijksovereenkomsten........................ 299 Afdeling 1. Algemeenheden.................................. 299 v
Handboek Successierechten Afdeling 2. Begrippen van successieplanning..................... 300 Hoofdstuk 5. De schenkingen................................... 305 Afdeling 1. Algemeenheden.................................. 305 Afdeling 2. Begrippen van successieplanning..................... 306 Hoofdstuk 6. De verzekeringscontracten........................... 311 Afdeling 1. Algemeenheden.................................. 311 Afdeling 2. Begrippen van successieplanning..................... 312 Hoofdstuk 7. Het testament..................................... 316 Hoofdstuk 8. De maatschap..................................... 320 Hoofdstuk 9. De bedingen van aanwas De tontine.................. 323 DEEL 16 De keuze van de erfgerechtigde: welke valkuilen zijn er in het wetboek der successierechten vervat? Waarmee moet men rekening houden bij het maken van een keuze? Voorbeelden.............................. 327 DEEL 17 Samenvattende tabellen en tarieven.............................. 333 DEEL 18 Bijlagen.................................................... 345 Bijlage 1. Blanco model van aangifte van nalatenschap............ 347 Bijlage 2. Voorbeeld van aangifte van nalatenschap............... 355 BIBLIOGRAFIE.................................................. 361 vi
Waarschuwing Waarschuwing Het onderhavige werk is in de eerste plaats een praktisch handboek dat bestemd is voor een zeer ruim publiek: studenten die de basis van de materie willen begrijpen om ze beter te kunnen toepassen in de cursussen die zowel op de hogescholen, universiteiten als in de postgraduaten fiscaliteit worden gegeven; particulieren die, geconfronteerd met een overlijden of gewoonweg bekommerd om hun nalatenschap te verzekeren, de fiscale gevolgen beter willen begrijpen; professionelen (notarissen, advocaten, fiscale adviseurs, boekhouders) die vlug de fundamentele beginselen willen raadplegen, hun geheugen willen opfrissen of het handboek als naslagwerk willen gebruiken. Het is een bewuste keuze om niet alle artikelen te bespreken. Sommige artikelen worden op een beknopte manier benaderd om de eenvoudige reden dat het niet onze bedoeling was om onderwerpen te bestuderen die voorbehouden zijn voor een kleine kring van specialisten en die in een beperkt milieu aan de orde zijn, zoals de verbintenissen opgelegd aan derden. Wij willen eveneens de nadruk leggen op het feit dat dit handboek de gebruiker een antwoord zal bieden op tal van vragen inzake nalatenschappen. Sommige nalatenschappen worden echter gekenmerkt door bijzonderheden die het advies van een specialist vereisen. De complexiteit van sommige gevallen en de interferentie van bepaalde regels van het burgerlijk recht kunnen de afwikkeling van een nalatenschap immers bemoeilijken. vii