Onderwijsprofielen Passend Onderwijs Haarlemmermeer Basisformat onderwijsprofiel Schooljaar 2015-2016
Het onderwijsprofiel Passend onderwijs Haarlemmermeer Inleiding Voor u ligt het onderwijsprofiel van obs de Waterwolf vallend onder het bestuur Openbaar primair onderwijs Haarlemmermeer. (SOPOH ) Alle besturen hebben met de komst van passend onderwijs zorgplicht. De zorgplicht betekent dat iedere leerling een passende onderwijsplek moet krijgen. De besturen werken samen in het samenwerkingsverband om de zorgplicht te kunnen garanderen. Het samenwerkingsverband (alle besturen) moet zorgen voor een dekkend netwerk. Het samenwerkingsverband maakt via de onderwijsprofielen inzichtelijk hoe zij met de scholen zorgt voor een dekkend netwerk. Het kader voor het onderwijsprofiel wordt op SWV-niveau ontwikkeld zodat er zicht komt op het totale netwerk. De veranderingen zijn een prima gelegenheid om met elkaar een verdere kwaliteitsslag te slaan. De focus ligt op verdere kwaliteitsverbetering. Het samenwerkingsverband, bestaande uit de samenwerking van schoolbesturen, kan zich verder ontwikkelen in het tijdig signaleren en kan doorgaan met het verbeteren van opbrengstgericht werken in leerresultaten en leerkrachtvaardigheden. In ons onderwijsprofiel hebben wij de stand van zaken zoals die op dit moment is voor u beschreven. De school is echter altijd in ontwikkeling en aan veranderingen onderhevig. Daarom zal het onderwijsprofiel ook regelmatig worden herzien en bijgesteld. Hoofdstuk 1: Visie, Missie & Eigenheid van de school Visie en missie Basisschool De Waterwolf is een kleinschalige ambitieuze openbare buurtschool in Vijfhuizen en is een van de oudste scholen in de Haarlemmermeer. Al kort na de inpoldering in 1861 kreeg Vijfhuizen zijn Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 2
eigen dorpsschool. Deze was eerst gehuisvest in een landbouwschuur. In 1866 kwam er een schoolgebouw in het dorpscentrum. De geschiedenis van de school gaat dus ver terug! De naam De Waterwolf heeft ook met de geschiedenis van de inpoldering te maken. In de hal van de school hangt een plaquette met de volgende tekst: De drooglegging van het Haarlemmermeer vond haar oorsprong in de vrees voor De Waterwolf. De kleinschaligheid van de school zorgt voor een prettig en persoonlijke sfeer. Wij werken op een gevarieerde manier aan persoonlijke groei en ontwikkeling van zelfstandigheid en samenwerking waardoor ieders talenten zich optimaal kunnen ontplooien. Gevarieerd wil zeggen: vanuit een veilige basis zijn wij uitdagend in leren, samenwerken en spelen. De leerkrachten op De Waterwolf streven naar optimale zorg en zijn ambitieus. Zij weten dat een goede relatie met het kind de basis vormt om te kunnen groeien op zowel sociaal emotioneel gebied, als op het cognitieve vlak. Daarom hechten wij veel waarde aan een goed schoolklimaat, waar een prettige omgangvorm met elkaar van groot belang is. Onze leerkrachten hebben er plezier in om voor kinderen uitdagende leeractiviteiten te ontwikkelen, passend bij het kind. Zo staat niet het onderwijzen maar het leren centraal. We vinden het van groot belang om samen met de ouders te werken aan het leren en het opvoeden van de kinderen. Met elkaar vormen we de driehoek : school, ouder, kind. We beseffen dat we met elkaar een belangrijke basis vormen om de kinderen zo goed en evenwichtig mogelijk groot te brengen. Onze kerndoelen Wij bieden een veilige basis binnen een uitdagende leeromgeving. We hebben aandacht voor specifieke leerbehoeften en passen ons aanbod hierop aan. We spelen in op interesses en kwaliteiten van kinderen, waardoor we hun motivatie. versterken. We bieden een gevarieerd aanbod en een variatie aan werkvormen. Talenten worden gezien en mogen groeien. We bieden een schoolklimaat waar kinderen elkaar helpen en van elkaar leren. We ondersteunen de kracht van kinderen om zelfstandig op te treden. We bieden een schoolklimaat waar kinderen elkaar helpen en van elkaar leren. We versterken de bewustwording van de eigen identiteit. Aandacht voor de brede ontwikkeling De komende vier jaar richten we ons op de volgende inhoudelijke thema s: Het verbeteren en optimaliseren van het leesonderwijs. Het opzetten van tutorleren. Een rijke leeromgeving Collegiale visitatie: binnen de school en op andere scholen. Klassenmanagement; zelfstandig werken. Digitaal schoolrapport. De plusklas. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 3
Wat is kenmerkend voor onze aanpak? Op De Waterwolf willen wij de kinderen leren om zelfstandig te functioneren. Dit doen wij door te werken met weektaken, kieskasten, uitgestelde aandacht door middel van het gebruik van de dobbelsteen en het stoplicht in alle groepen. Hiermee geven wij de kinderen de vaardigheden mee die ze later nodig hebben om succesvol mee te kunnen draaien in de maatschappij. De kanjertraining en de omgangsvormen en afspraken die daarbij horen zijn ook binnen de school heel belangrijk. Leerkrachten en leerlingen houden zich hier aan en gaan met respect met elkaar om. De instructies gebeuren op drie niveaus. Hierdoor blijven kinderen op hun eigen niveau aangesproken en blijven onderdeel van de groep. Wat is kenmerkend voor onze school? Wij zijn een kleine school met een veilig en open klimaat, waarin ruimte is voor kinderen om zich op verschillende vlakken te kunnen ontwikkelen. Zowel cognitief maar ook door presentatie expressie, muziek en theater. In de weeksluitingen krijgt iedere klas een aantal keren per jaar de gelegenheid om een presentatie te verzorgen op het podium in de centrale hal. Alle klassen komen kijken, maar ook ouders en andere familieleden zijn welkom. Binnen de Waterwolf is er aandacht voor specifieke onderwijsbehoefte van kinderen. Zo hebben wij al een aantal jaar een plusklas onder leiding van een leerkracht buiten de groep. Ook werken we gedurende het jaar met instructie groepen zowel binnen als buiten de klas. De groepen kinderen die ondersteuning buiten de klas krijgen worden hierin op een specifieke begeleid. De begeleiding verloopt ion blokken van ongeveer 6 weken. De weken rondom de toetsperiode (CITO) werken de kinderen niet in instructie groepen buiten de klas. In deze weken zetten we de leerkrachten die buiten de groep werken in op de ondersteuning van leerkrachten. Soms worden toetsen aangepast afgenomen. Dit kunnen we als school niet zomaar doen en moet altijd onderbouwd worden. Zo mag een kind met dyslexie(met een dyslexieverklaring) langer over bepaalde toetsen doen en kunnen we bepaalde toetsen ook digitaal afnemen. De week voor en na een vakantie gebruiken we om te bepalen, welke kinderen de komende periode, in de instructie groep gaan werken en aan welke doelen die periode gewerkt gaat worden. Ook zorgen we dat in deze periode het materiaal en de aanpak wordt bepaald. Vanaf groep 5 werken we iedere vrijdagmiddag een uur aan een speciale interesse. Circuit noemen we dat. De leerkrachten maar ook de ouders of andere genodigden bieden dan bijzondere praktijkgerichte lessen zoals: techniek, ICT, drama, clinics met betrekking tot sport, muziek en handvaardigheid. Een hoogtepunt van de week! Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 4
Inhoudelijke thema s voor nu en straks. Vanaf de kleutergroep biedt De Waterwolf een doorgaande lijn in het zelfstandig werken. Zo leren kinderen samen te werken, hulp te vragen en strategieën te bedenken om zelf problemen op te lossen. Vanaf de onderbouw hanteren we dag- en weektaken zodat kinderen leren te plannen en deze zelfstandig uit te voeren. In groep ½ werken de kinderen met een takenbord. Kinderen vinden het prettig om invloed te kunnen uitoefenen op hun werk in de school. Doordat ze op De Waterwolf voor keuzes worden gesteld, raken de kinderen meer betrokken bij hun werk. Binnen de door het team gestelde kaders krijgen kinderen de ruimte om hieraan te werken. We accepteren daarbij de verschillen tussen de kinderen; het ene kind zal meer sturing nodig hebben dan het andere kind. Door onze aandacht voor het individuele kind ontstaat er een organisatievorm waarbij kinderen zelfstandig verder kunnen met hun werk terwijl andere kinderen, in kleine groepjes of alleen, extra instructie krijgen. Wij leren kinderen hiermee om te gaan door gebruik te maken van de instructietafel en symbolen maar vooral door vroegtijdig te sturen op het gedrag van kinderen. Ouderbetrokkenheid Kinderen leren het beste als ouders en school samenwerken aan opvoeden en leren. Een goede relatie is daarbij een voorwaarde. Vormgeven aan educatief partnerschap, waarin deze samenwerking structureel tot stand komt, is een belangrijk doel van onze school. Wij hechten aan goede contacten met de ouders. Zij zijn in de ochtend bij het brengen van de kinderen welkom in de school. Verwelkomd door de juf of meester van hun kind. Daarbij wordt de kinderen de hand geschud. Zo maken wij contact en kan de nieuwe dag beginnen! Daarnaast zijn de ouders welkom bij het podium. Om de kunsten van de kinderen te kunnen aanschouwen en ook weer om elkaar in onze school te ontmoeten en de sfeer te blijven proeven. In leren en ontwikkelen van de kinderen is de bijdrage van de ouders van grote invloed. Leerkrachten en ouders werken daarin nauw samen. Samen reflecteren we op opvoedvraagstukken in bijvoorbeeld een ouderavond, op thema-avonden en tijdens koffieochtenden. We informeren de ouders structureel over de ontwikkelingen van hun kind en nodigen hen regelmatig uit om daarover te praten en in overleg te besluiten wat wenselijk is voor de ontwikkeling van het kind. Daarbij gaat het om gedragsaspecten en leeraspecten. De ouderbetrokkenheid is groot op De Waterwolf. Zo wordt er in de ochtend gelezen met hulp van ouders, zijn er ouders die helpen in de schoolbibliotheek, ouders die helpen bij verschillende activiteiten: van het helpen bij het maken van knutsels tot het helpen bij het organiseren van festiviteiten. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 5
Hoofdstuk 2: Concretisering van de visie, missie & eigenheid van de school. 2.1 Planmatig werken: Opbrengstgericht werken en verbetertrajecten/ schoolontwikkelingen In dit hoofdstuk beschrijft de school de volgende punten (n.a.v. de 5 indicatoren inspectie): 1. Welk systeem van instrumenten en procedures wordt gebruikt voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen, ook na verwijzing naar VO. 2. Hoe de leraren systematisch de vorderingen van hun leerlingen volgen, plannen en analyseren. 3. Hoe de school de effecten van de zorg na gaat en zo nodig bijstuurt. 4. Wanneer de school systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten evalueert. 5. Wanneer de school het onderwijsleerproces evalueert. Cyclus I Cyclus II juli Toets Cyclus I: Leeropbrengsten - Opstellen groepsplannen 1 en groepsoverzichten 1, om de leeropbrengsten te borgen. Cyclus II: Verbetering onderwijsprofiel - Startbijeenkomst voor verbeteringen onderdeel uit het onderwijsprofiel. Okt. DMT - De kinderen die een D of E hebben gehaald op de E toets worden een keer extra getest. - groepsbespreking o.b.v. de methode toetsen - leerlingbespreking - Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 6
Nov. -Kanjer In kaart brengen van de sociaal emotionele ontwikkeling van de leerlingen - Verbeteringen onderwijsprofiel. - Evaluatie eigen didactisch handelen - Evaluatie investering in onderwijstijd Tussenevaluatie groepsplannen Klassenbezoek van ib of directie jan Febr/ maart - M-toets CITO afnemen: - M-toets analyseren: - Heeft het verbeteronderwerp het verwachtte effect op de leeropbrengsten? - Wat is op basis van de toets resultaten de keuze voor het vakgebied dat je centraal wilt stellen (Plus, basis, breedte) - Ambitie opstellen: Wat zijn je ambities ten aanzien van je leeropbrengsten? - Opstellen groepsplannen 2 en groepsoverzichten 2 om de leeropbrengsten te borgen Evaluatie groepsplannen en didactische groepsoverzichten - Welk verbetertraject gaat de school volgend jaar starten? - Team kiest het onderdeel uit het onderwijsprofiel waarmee zij denken de leeropbrengsten te kunnen verhogen. Management stelt een plan van aanpak voor het komend schooljaar vast: Uitbreiden onderwijsprofiel met nieuwe inhoud, of: Niveau huidige onderwijsprofiel verbeteren - Voortgang huidige plan van aanpak - Opzet nieuwe plan van aanpak Evaluatie groepsplannen 1 en groepsoverzichten 1. - Evaluatie eigen didactisch handelen - Evaluatie investering in onderwijstijd April - - tussen evaluatie groepsplannen 2 - groepsbespreking o.b.v. de methode toetsen - Observaties in de klas -Werkgroepen - - Leerling- en/of groepsbespreking Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 7
Mei /juni - E-toets CITO afnemen en analyseren: - leerlingbespreking - Eindevaluatie verbetering onderdeel uit het onderwijsprofiel. - Opstellen groepsplannen en groepsoverzichten nieuw schooljaar om de leeropbrengsten te borgen. - Analyse E-toets en bijstellen van de geformuleerde ambities en plan van aanpak. - Evaluatie verbeteringen onderwijsprofiel, eigen didactisch handelen en de investering in onderwijstijd Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 8
2.2 Leerresultaten 2.3 Leerstofaanbod Het onderwijsaanbod wordt beschreven in methodieken en materialen. Het basisaanbod van de school impliceert tevens ondersteuning bij dyslexie en dyscalculie In het breedte en (het mogelijke) diepteaanbod staat hoe de school intensiveert voor leerlingen met extra onderwijsbehoeften. Wat doet de school anders voor (hoog) begaafde leerlingen en/of leerlingen met sociaal-emotionele problemen? Het aanbod wordt beschreven voor technisch lezen, begrijpend lezen, spelling, rekenen & sociale competentie. Taal 1 2 Plus Gelijk aan basis en aangevuld met: Extra aandacht voor moeilijkere woorden Vraagstelling aansluitend bij het niveau van het kind Kleine kring waarin kinderen ook met elkaar kunnen praten over een onderwerp Basis Methode Schatkist
Voorlezen van verhalen en gedichten Activiteiten tijdens het zelfstandig werken gericht op taal bijv. woorden na stempelen, verhaal navertellen met behulp van vertel platen, verhaal in tekeningen uitbeelden. Aanleren van liedjes en versjes Ontwikkelingsmateriaal uit de kasten gericht op taal Onderbouwd materiaal in de kasten Kieskast spelletjes gericht op taal Intensi ef Gelijk aan basis en aangevuld met: Kleine kring waarin aandacht is voor een specifiek en duidelijk omschreven doel. woordenschat Technis ch lezen Plus 3 4 5 6 7 8 Zon materiaal van veilig leren lezen. Gelijk aan basis aanbod vanaf groep 7 geen instructie meer vanuit estafette Basis Intensi ef Humpie dumpie + basis aanbod - Veilig leren lezen - Bibliotheek boeken op school - Zon, maan, ster, raket boekjes van vll - Materiaal aanvullend op de methode bijv.: ringboekje raket, tipi top - Loco, picolo gericht op aanvankelijk lezen - Gelijk aan basis aanbod - estafette - Bibliotheek boeken op school - Materiaal uit de kieskast gericht op lezen bijv: Loco, picolo, varia Zuid vallei Speciale leesbegeleiding Luc Koning Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 10
Ster materiaal van veilig leren lezen Zuid vallei Pre teaching van de lessen uit de wereldoriëntatie Ralfi aanpak Speciale leesbegeleiding Luc Koning Veilig stap voor stap Rekenen 3 4 5 6 7 8 Plus Kien rekenen Plusboek rekenen Alles telt plusboek Basis Alles telt inclusief computer programma Intensi ef Maatwerk rekenen Zuid vallei rekenen Maatschrift alles telt Materiaal ter ondersteuning van het rekenen bij: klokjes spiegels, MAB materiaal Woorden Schat Plus 3 4 5 6 7 8 Onderwerpen uit de plusklas met de daarbij behorende woorden en taalgebruik Basis De woordenschat lessen zoals beschreven in het aanbod van veilig leren lezen voor groep 3 en vanaf groep 4 zoals beschreven in taal actief. Intensi ef Verlengde instructie en bij groep 3 kleine kring waarin er gebruik wordt gemaakt van het intensieve aanbod van veilig leren lezen. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 11
Begrijpe nd leze Plus 3 4 5 6 7 8 Onderwerpen uit de plusklas met de daarbij behorende woorden en taalgebruik nieuwsbegrip werkstukken en web kwesties Basis Tekstverwerken vanaf groep 4. Groep 3 het aanbod uit veilig leren lezen. Maken van een werkstuk of muurkrant en het werken met web kwesties. Intensi ef Basis aanbod en pré teaching van de teksten van tekstverwerken. Leerlingen mogen in een kleine groepje de opdrachten maken en de teksten lezen. Kinderen hebben een vast maatje met wie ze de teksten kunnen lezen en de opdrachten maken. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 12
Spelling 3 4 5 6 7 8 Plus Alleen de verwerking van de spelling en de dictees Basis Taalactief vanaf groep 4 Groep 3 het aanbod van veilig leren lezen Regels hangen zichtbaar in de klas Computer programma ambrasoft Intensi ef Basisaanbod en daarbij spelling in de lift Spelling opzoekboekje dezelfde regels die in de klas hangen, maar dan op klein formaat(a5) Bloon op de computer Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 13
2.4 De bewaking van de leertijd (per vakgebied) De leertijd wordt beschreven in gestelde leertijd (roostertijd) in aantal uren per week. De leertijd wordt verder verfijnd in gerealiseerde en effectieve leertijd in termen van percentages van de gestelde leertijd. De gerealiseerde leertijd is het percentage van de roostertijd dat daadwerkelijk aan het vak besteed wordt. De effectieve leertijd is een percentage van de gerealiseerde leertijd waarop de leerlingen daadwerkelijk met de les bezig zijn. Hoeveel uur staat er per vakgebied op het rooster? Hoeveel tijd is er minder of extra voor de leerlingen in het plus c.q. breedteaanbod Technisch 1* 2* 3 4 5 6 7 8 lezen Plus 5 7.5 5 4 4 4 4 Basis 5 7.5 5 4 4 4 4 intensief 8 (* betreft hier Taal voor kleuters) Rekenen 1 2 3 4 5 6 7 8 Plus 5 6.5 Basis 5 6.5 Intensief 5 7 spelling 1 2 3 4 5 6 7 8 Plus 2 Basis 2.5 Intensief 3 Begrijpend 1 2 3 4 5 6 7 8 lezen Plus 1.5 Basis 2 Intensief 2.5 Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 14
2.5 Didactisch handelen & instructievaardigheden We sluiten aan bij de opvattingen van de Inspectie die het als volgt omschrijft: Het didactisch handelen van de leerkracht is gericht op het ontlokken en bevorderen van leerprocessen waarbij de leerkracht sturing geeft aan het leerproces en de eigen keuzes van leerlingen. Zo vraagt de leerkracht zich voortdurend af welke hulp, opdracht of aanwijzing gegeven kan worden om leerlingen te helpen tot leren te komen. Uitgangspunt bij het didactisch handelen is het werken met een instructiemodel. Daarnaast is het van belang dat de leerkracht afstemt op het niveau van de leerlingen. Wij sluiten aan bij de opvatting van de inspectie die het als volgt omschrijft: Het didactisch handelen van de leerkracht is gericht op het ontlokken en bevorderen van leerprocessen waarbij de leerkracht sturing geeft aan het leerproces en de eigen keuzes van de leerling. Zo vraagt de leerkracht zich constant af welke hulp, opdracht of aanwijzing gegeven kan worden om leerlingen te helpen tot leren te komen. Wij gebruiken hiervoor het ADI model. Daarnaast vinden wij het belangrijk dat de leerkracht afstemt op het niveau van de leerlingen uit de groep. Met elkaar hebben wij afgesproken dat een les de volgende opbouw moet hebben: Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 15
Basis aanbod: Introductie: De leerkracht Geeft een duidelijk startsignaal voor het starten van de les Voorkennis activeren Lesdoel bespreken Opbouw van de les met de leerlingen bespreken Instructie: De leerkracht Zorgt voor een goede beurtverdeling Maakt een bewuste keus in de verdeling van de tijd Gebruikt heldere taal Gebruikt indien nodig concreet materiaal Houdt de leerlingen actief bij de les Denkt hardop(leerkracht als model) Controleert of de kinderen begrijpen wat er wordt uitgelegd Legt verschillende strategieën uit Is zich bewust van het handelingsniveau van de leerling(rekenen) Verwerking: De leerkracht Loopt rond of zit aan de instructie tafel Stuurt bij en help op weg Draagt oplossingsstrategieën aan Stelt gerichte vragen Help kinderen kritisch naar het eigen werk kijken Stimuleert kinderen om elkaar te helpen. Geeft complimenten Stelt grenzen Bewaakt de tijd Houdt alle kinderen gemotiveerd Afronding: De leerkracht Controleert of de kinderen het doel de van de les nog weten Reflecteert met de kinderen of laat kinderen zelf reflecteren op d les Stelt vragen over het verloop van de les Vat de les nog een keer samen en controleert of het doel duidelij is Geeft feedback op werk gericht Geeft feedback op het proces gericht Sluit de les af en zorgt voor overgang naar de volgende les Plus: Gelijk aan basis aangevuld met het hieronder genoemde. Leerlingen kunnen zelfstandig na een korte instructie aan het werk. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 16
Leerkracht verzorgt instructies aan de instructietafel indien nodig. Leerkracht biedt verschillende leer en samenwerkingsvormen aan De leerkracht biedt kinderen de ruimte om hun eigen strategie toe te passen. Intensief: Gelijk aan basis aangevuld met het hieronder genoemde. De leerkracht is in staat om de kinderen te helpen in het bepalen van de gebruiken strategie De leerkracht weet op welk handelingsniveau een kind functioneert en k hierop in spelen. Leerkracht biedt hulp bij de verwerking De leerkracht zorgt voor de nodige materialen en of aanvullende middele om de leerling te helpen tot een goede aanpak te komen. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 17
Pedagogisch handelen Pedagogisch handelen (algemeen) Het pedagogisch handelen van onze leerkrachten is afgestemd op het versterken van de drie basisbehoeften van de kinderen, te weten: relatie, competentie en autonomie. Relatie: De kinderen voelen zich geaccepteerd. Ze horen erbij. Ze zijn welkom. Ze voelen zich veilig. Er wordt met de kinderen gepraat en niet alleen over hen. Samen met kinderen wordt teruggekeken hoe hun werkinzet en gedrag leiden tot een goed vervolg. Leerkrachten geven Kanjertrainingen met grote regelmaat. Dit komt de relatie tussen de kinderen onderling zeer ten goede en zorgt voor een positieve groepsdynamiek. Competentie: De kinderen ontdekken dat ze de taken die ze moeten doen aan kunnen omdat de leerkrachten de taken op hen afstemmen en zorgen voor succeservaringen. Autonomie: Leerkrachten geven ruimte aan het autonomie gevoel van hun kinderen. Ze honoreren initiatieven van kinderen. Ze waarderen ideeën van kinderen en wat ze ermee doen. Ze dagen kinderen uit om eigen oplossingen te bedenken. Ze laten de kinderen zelf keuzes maken bij het doen van taken. Ze laten de kinderen meebepalen bij de inrichting van het lokaal en vertrouwen organisatorische zaken aan kinderen toe. Kinderen willen eigenaarschap: Ze willen verantwoordelijk zijn voor hun gedrag en leren. Leerkrachten richten hun onderwijs zó in dat kinderen initiatief kunnen nemen, keuzes krijgen en kunnen maken, verantwoordelijkheid kunnen nemen en hun eigen ontwikkeling kunnen sturen. De wijze waarop de drie basisbehoeften relatie, competentie en autonomie op de Waterwolf worden vormgegeven is gebaseerd op de volgende kernwaardes uit ons Koersboekje: plezier vertrouwen verantwoordelijkheid groei en welbevinden ambitie samenwerking De inrichting van het onderwijs heeft als doel door de dag heen, naast het onderwijs in de diverse vakken, de kinderen te stimuleren om zich op meerdere onderdelen van hun persoonlijkheid te ontwikkelen. Middelen voor pedagogisch handelen 1. Belangrijke middelen in onze pedagogische aanpak: De leerkracht is kritisch op eigen handelen en heeft daarbij de instelling dat het eigen handelen het instrument is om doelen op het gebied van gedrag te bereiken. De aanpak van gedrag is door de hele school hetzelfde. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 18
Leerkrachten zijn verantwoordelijk voor alle kinderen en hanteren allemaal dezelfde aanpak. Groepsregels zijn zichtbaar en er wordt aan gerefereerd Vanaf groep 1 structureel aan een positieve groepsdynamiek werken met inzet van vaardigheden vanuit de Kanjertraining Consequent benoemen gewenst gedrag Direct optreden bij uitlachen, pesten, buiten sluiten. Hoge doelen stellen. Kinderen de voldoening laten voelen van het stellen en halen van een hoog doel. Succeservaringen uitlokken, dit leidt tot zelfvertrouwen. Wederkerigheid: Wat jij tegen een leerling zegt, moet een leerling ook tegen jou kunnen zeggen. Pedagogische gesprekken hebben tot doel kinderen naar hun eigen gedrag te laten kijken. Daar hoort straffen niet bij. Feedback is voor 80% deel positief en vooral gericht op het proces: Klein corrigeren, groot complimenteren. Dus: gewenst gedrag belonen, zowel groepsgericht als individueel Het gedrag en niet het kind afkeuren Kanjervolgsysteem zorgvuldig toepassen 2. Aanpak grensoverschrijdend gedrag: Als grondhouding geldt altijd: Negatief gedrag negeren, positief gedrag belonen. Grensoverschrijdend gedrag consequent en volgens hetzelfde stappenplan aanpakken. Zorgen vroeg delen met collega / IB / directie / teamvergadering Ouders/verzorgers direct informeren (wees eerste boodschapper ) Kinderen aanspreken op ongewenst gedrag wordt bij voorkeur buiten de waarneming van de rest van de klas gedaan en in ieder geval dicht bij het kind (niet over de groep heen schreeuwen naar een kind). in geval van grensoverschrijdend gedrag kan de leerkracht de leerling een wat deed ik formulier laten invullen. Na twee keer worden de ouders en het kind uit genodigd om over het gedrag te praten met de leerkracht. Aanpak pedagogisch handelen In het overzicht op de volgende pagina s wordt het pedagogisch handelen van de leerkracht verder uitgewerkt. Daarbij is er uitgegaan van de basisaanpak en de intensieve aanpak. Deze sluiten elkaar in vrijwel alle gevallen niet uit en moeten in samenhang gezien worden. Sommige kinderen zijn gebaat bij sterk weloverwogen pedagogisch handelen van de leerkracht. Voor deze kinderen is het goed om een bewustere (intensieve) aanpak voor ogen te hebben. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 19
Pedagogisch handelen gericht op de relatie Aanpak basisgroep - De leerkracht is als eerste aanwezig in de klas en verwelkomt ieder kind met dezelfde intentie. - Aan het eind van de dag staat de leerkracht bij de deur en zegt alle kinderen gedag met dezelfde intentie. - De leerkracht kijkt de kinderen aan als hij met hen spreekt. - De leerkracht benoemt gewenst gedrag. - De leerkracht geeft het voorbeeld aangaande de omgangsregels - Groeps-(vanaf leerjaar 3) en Kanjerregels regels hangen in de klas. - De leerkracht is kritisch op eigen handelen en heeft daarbij de instelling dat het eigen handelen een instrument is om doelen te bereiken. - De leerkracht past non-verbale communicatie bewust toe bijvoorbeeld: - regelmatig lachen/ontspannen gezicht - open en actieve houding (handen naast lichaam, niet gekruist, plek in de groep innemen, niet achter het bureau blijven hangen) - De leerkracht observeert de onderlinge interactie tussen kinderen in de groep op waarneembare gedragselementen zoals (manier van) praten met elkaar en met wie, lichamelijk contact tussen kinderen, seinen. De leerkracht spreekt kinderen direct aan op concreet waarneembaar gedrag en wijst nooit t kind af maar zijn gedrag: - direct: ik zie dat. - dat geeft mij.. gevoel - snap je dat? Ja- niet meer doen/nee wat snap je niet/korte herhaling om het af te sluiten - nee ik wil dat je erover nadenkt - wil dit gedrag niet meer ( geen discussie) - De leerkracht past bewust de principes van gedragsbeïnvloeding toe afhankelijk van de situatie en het doel: - Positief gedrag belonen individueel en/of groep - Voorbeeldgedrag laten zien - Negeren van ongewenst gedrag - Bij negatief gedrag grenzen aangeven/consequentie aangeven en uitvoeren - Na een vakantie maakt de leerkracht een andere groepssamenstelling. Er worden groepen van bij voorkeur 4 kinderen samengesteld. De leerkracht maakt beredeneerde keuzes bij het samenstellen van groepjes kinderen om het samenwerken te bevorderen en om invloed uit te oefenen op de onderlinge relaties.. - De leerkracht hanteert consequent het pestprotocol en maakt gebruik van Kanjervaardigheden - De leerkracht praat alleen met betrokkenen over de kinderen en hun thuissituatie. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 20
Pedagogisch handelen gericht op de competentie Basis Intensief Aangevuld op basis: - De leerkracht spreekt zijn vertrouwen uit in de kinderen in het omgaan met elkaar. Hij gaat hierbij uit van hoge, maar realistische verwachtingen. - De leerkracht laat zien, dat hij het gewenste gedrag heeft opgemerkt in woord en gebaar. Bijvoorbeeld door een duim op te steken. - De leerkracht sluit elk dagdeel (eventueel les) af met positieve feedback op het gewenst gedrag, gericht op het werk dat de kinderen hebben gedaan (product gericht). - De leerkracht sluit elk dagdeel (eventueel les) af met positieve feedback op de inzet van de kinderen en op het sociaal emotioneel functioneren (proces gericht). - De leerkracht spreekt met de kinderen over hun talenten om hen bewust te maken van hun mogelijkheden. - De leerkracht bespreekt met een leerling zijn gedragsmogelijkheden en ondersteunt hem door vertrouwen uit te spreken in zijn capaciteiten. - De leerkracht schrijft het bereiken van gewenst gedrag toe aan inzet van de leerling zelf. - De leerkracht vergelijkt de ontwikkeling van de leerling met zichzelf. - De leerkracht deelt zijn ervaringen in voldoende regelmaat met ouders/verzorgers; dit wordt vastgelegd in Parnassys. - De leerkracht signaleert onzekerheid bij de leerling in leer- en gedragssituaties en ondersteunt de leerling in zijn behoefte aan veiligheid en acceptatie door dingen samen en/of voor te doen. - De leerkracht voert frequent gesprekken en legt de uitkomst vast in Parnassys en zo nodig met de leerling samen schriftelijk vast. Aanpak intensieve groep (is aanpak basisgroep, aangevuld met hieronder) - De leerkracht spreekt zijn interesse wekelijks (of vaker) uit naar de leerling over schoolwerk, spel en culturele achtergronden. - De leerkracht deelt zijn ervaringen in voldoende regelmaat met ouders/verzorgers - De leerkracht signaleert onzekerheid bij de leerling in leer- en gedragssituaties en ondersteunt de leerling in zijn behoefte aan veiligheid en acceptatie door dingen samen en/of voor te doen. - De leerkracht voert frequent gesprekken en legt de uitkomst vast in Parnassys en zo nodig met de leerling samen schriftelijk vast. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 21
Pedagogisch handelen gericht op autonomie Basis - De leerkracht daagt alle kinderen uit om aan het woord te komen en geeft de kinderen de ruimte om hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen. - De leerkracht herinnert de kinderen via complimenten aan de opgestelde gedragsregels. - De leerkracht geeft de kinderen (vanaf groep 3) de ruimte om mee te denken en beslissen over de inrichting van het lokaal. - De leerkracht laat de kinderen (vanaf groep 3) mee denken en mee beslissen over (bijvoorbeeld feestelijke) activiteiten in de groep. - De leerkracht creëert onderwijsleersituaties, bijvoorbeeld een presentaties, waarin kinderen elkaar de ruimte geven voor een eigen inbreng, en waardeert die positief. - De leerkracht zorgt voor werkvormen, die ervoor zorgen dat de kinderen vorm kunnen geven aan hun eigen keuzes. Bijvoorbeeld het maken van een bouwwerk, het plakken van een collage, het schrijven van een verhaal, etc. Intensief - De leerkracht bespreekt met de kinderen het verantwoordelijk zijn voor elkaar. Aangevuld - De leerkracht bespreekt met de kinderen hoe zij zelfstandig hun op basis: problemen kunnen oplossen. - De leerkracht bespreekt met de kinderen hoe hij omgaat met verschillen tussen kinderen wat betreft zelfstandigheid en het dragen van verantwoordelijkheid. - De leerkracht deelt zijn ervaringen in voldoende regelmaat met ouders/verzorgers - De leerkracht voert frequent gesprekken en legt de uitkomst vast in Parnassys en zo nodig met de leerling samen schriftelijk vast. Klassenmanagement De Waterwolf heeft als uitgangspunt dat de klas is opgedeeld in groepjes. De kinderen zitten dus bij voorkeur niet alleen. Daarnaast bieden we wel de ruimte voor het creëren van werkplekken in de klas. Zo kan het voor sommige kinderen betekenen dat ze twee plekken in de klas hebben. Een plek waar ze de instructies en pauze momenten zitten evenals de momenten waarop er aan creatieve of vrijere werkvormen wordt gewerkt, maar ook een plek om geconcentreerd en meer afgesloten te werken tijdens de verwerking of toets momenten. Kasten en materialen moeten voor de leerlingen bereikbaar zijn om zo zelfstandig de beschikking te hebben over de verschillende materialen. Iedere klas heeft een instructietafel en er is vanaf groep 5 ruimte vrij gemaakt waar de kinderen lessen zelf kunnen nakijken. Ook zijn er een aantal plekken binnen de school waar kinderen in een klein groepje kunnen werken buiten de klas. Het werken op deze plekken gebeurd buiten het directe zicht van de leerkracht, maar de leerkracht creëert de voorwaarden zo dat de kinderen hier rustig kunnen werken en weten wat er van hen verwacht wordt. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 22
Iedere leerkracht maakt aan het begin van het jaar een weekplanning. Hierin legt hij/zij vast op welke tijden welke vakken worden gegeven en hoe lang. Ook de pauze tijden legt men hierin vast. Door de instructie tijden vastte leggen en dit ook aan de kinderen duidelijk te maken doormiddel van weektaken kunnen de kinderen een deel van het werk zelfstandig inplannen. Hoe de leerkrachten hier mee om moeten gaan hebben we vast gelegd in een studiedag. Dit alles is in het handboek van de Waterwolf opgenomen in de afspraken rondom zelfstandig werken en weektaken. Dit document wordt vanaf 2014-2015 twee keer per jaar geëvalueerd. We werken op de Waterwolf uitsluitend in combinatiegroepen. De competentie van de leerkracht is hierop afgestemd. Basis Intensief 02: Tijd Plus Basis - De klassenregels hangen zichtbaar in de klas. - De tafels en stoelen zijn zo georganiseerd dat er duidelijke looproutes zijn in de klas. - De klok hangt zichtbaar in de klas. - De leerkracht stelt na iedere vakantie nieuwe tafelgroepen samen. Iedere tafelgroep bestaat uit vier leerlingen. - de week- of dagtaken zijn beschikbaar De leerling heeft indien nodig een eigen werkplek in de klas. _Er zijn kleine timetimers beschikbaar voor op de tafel van de leerling. - De leerling houdt indien nodig een vaste plaats in de klas. - Er zijn koptelefoons beschikbaar. - De leerkracht laat de leerling een deel van de planning zelf maken met behulp van een weektaak - De leerkracht gebruikt een rooster waarin alle hij alle lessen plant. - De leerkracht houdt zich aan de roostertijden. - De leerkracht vertelt bij aanvang van de dag wat de planning van de dag zal zijn. - De leerkracht van groep 1 en 2 leert de leerlingen in de loop van hun kleutertijd om, om te gaan met uitgestelde aandacht en plannen van activiteiten d.m.v. het werken met een taken bord. Intensief - De leerkracht maakt voor de leerling een planning in pictogrammen. 03: Activiteit Basis - De leerkracht legt de materialen voor de les zo klaar dat de leerlingen ze zelf kunnen pakken. - De leerkracht vertelt voor de les of er sprake is van: individueel werken, waarbij geen hulp gevraagd mag worden individueel werken waarbij hulp gevraagd mag worden als iets niet lukt samenwerkend leren - De leerkracht geeft op een klok de tijdsplanning aan. - De leerkracht vertelt wanneer de les eindigt. De leerlingen krijgen dan nog een paar minuten de tijd om het werk af te ronden. - De leerkracht vertelt: Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 23
wat hij zelf gaat doen tijdens het zelfstandig werken wanneer hij niet beschikbaar is voor alle leerlingen en hoe lang dat duurt wanneer hij weer beschikbaar is. Intensief - De leerkracht legt de materialen voor de leerlingen klaar in een werkbak, of op de tafel van de leerling. Onderwijsprofiel juli 2015 Passend Onderwijs Haarlemmermeer 24