Rapport betreffende het jaarverslag 2016 van Nierpatiënten Vereniging Nederland te Bussum

Rapport betreffende het jaarverslag 2016 van Nierpatiënten Vereniging Nederland te

Voorblad 0 Inhoud JAARREKENING 2016 2 Verenigingsgegevens 3 Financiele positie 5 Bestuursverslag 6 FINANCIEEL VERSLAG 14 Resultaatvergelijk 15 Jaarrekening 16 Balans 17 Staat van baten en lasten 19 Kasstroom 20 Grondslagen 21 Toelichting balans 23 Toelichting baten en lasten 29 Ondertekening Bestuur 33 OVERIGE GEGEVENS 34 Controleverklaring 35 Begroting 2017 39 1 Pagina 1

JAARREKENING 2016 Pagina 2

Verenigingsgegevens Officiële gegevens In het handelsregister van de Kamer van Koophandel zijn onder dossiernummer 40476789 de volgende gegevens geregistreerd: Rechtsvorm: Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid Statutaire naam: Nierpatiënten Vereniging Nederland, hierna te noemen 'NVN' Statutaire zetel: Akte van oprichting: 20-09-1977 Akte laatste statutenwijziging: 31-12-2012 Doelstelling Het doel van Nierpatiënten Vereniging Nederland is het behartigen van de individuele en/of collectieve belangen van chronische nierpatiënten - te weten predialyserenden, dialyserenden, getransplanteerden en overige patiënten met een chronische -nieraandoening- en hun partners, ouders, kinderen, nabestaanden en donoren, hierna aan te duiden als "belanghebbenden", één en ander gericht op het bewerkstelligen van een optimale kwaliteit van behandeling, een optimale levenskwaliteit en participatie in de samenleving van de belanghebbenden, alsmede op het faciliteren van onderling contact tussen de belanghebbenden. Over de NVN De NVN is een patiëntenorganisatie met 7.378 leden, voornamelijk nierpatiënten maar ook partners, ouders en donoren die bij leven een nier hebben afgestaan. De NVN bestaat sinds 1977. Als vereniging kent de NVN een Algemene Ledenvergadering (ALV) als hoogste orgaan van de vereniging, een bestuur waarvan de meerderheid uit nierpatiënten bestaat, en een landelijk bureau geleid door een directeur. Zes speerpunten De NVN heeft de volgende speerpunten benoemd voor haar beleid tot en met 2016: 1. Bruikbare informatie 2. Eigen regie 3. Ervaringskennis delen 4. Maatschappelijke positie 5. Donatie/transplantatie 6. Kwaliteit en onderzoek De NVN tracht dit te realiseren met inzet van vrijwilligers (circa 170) en betaalde krachten (circa 20) en in samenwerking met vele externe partijen. Voor de activiteiten van de NVN verwijzen wij naar het Jaarverslag en de website www.nvn.nl Daar is ook het meerjarenbeleidsplan 2014-2016 te vinden. Financiering De NVN was voor haar activiteiten in 2016 voor driekwart afhankelijk van subsidie van de Nierstichting. Met de Nierstichting is in 2013 een formele samenwerkingsovereenkomst afgesloten die een weerslag vormt van de op de werkvloer gegroeide samenwerking op tal van onderwerpen. In 2015 heeft de Nierstichting een Beleidskader Patiëntenondersteuning vastgesteld. De NVN heeft meegewerkt aan en ingestemd met de taakverdeling tussen NSN en NVN die hierin wordt aangegeven. In 2016 is dit nader uitgewerkt. In 2016 was er geen meerjarige financieringsafspraak. In 2016 is een nieuwe subsidieregeling vastgesteld voor de periode 2017-2020. Pagina 3

Bestuur In november 2016 is de voorzitter van de NVN, Dré van de Meerendonk, na zes jaar afgetreden en opgevolgd door Jan van Cruchten die al vier jaar algemeen bestuurslid was. Het bestuur van de vereniging bestaat per 31 december 2016 uit: - Jan van Cruchten, voorzitter - Tessa Ketting, penningmeester - Björn Kamphuis, algemeen bestuurslid - Ties Hagen, algemeen bestuurslid - Willem Vinke, algemeen bestuurslid - Anja van Heuvelen, algemeen bestuurslid - Nico van den Heuvel, algemeen bestuurslid Pagina 4

Financiële positie Analyse van de financiële positie van de vereniging. Opgemerkt dient te worden dat de omvang van balansposten in de loop van een jaar kan fluctueren en dat de waarde per balansdatum aanmerkelijk kan afwijken van een willekeurige andere in het verslagjaar gekozen datum. Kengetallen kunnen hierdoor zijn beinvloed. Onderstaand volgt een samenvatting van de balans per 31 december 2016 en per 31 december 2015: 31 dec 2016 31 dec 2015 Activa Materiële vaste activa 51.427 4,3% 10.160 0,7% Vorderingen en overlopende activa 105.587 8,9% 126.036 8,6% Liquide middelen 1.027.354 86,7% 1.328.462 90,7% 1.184.368 100,0% 1.464.658 100,0% Passiva Verenigingsvermogen 966.796 81,6% 1.024.074 69,9% Voorzieningen 20.000 1,7% 20.000 1,4% Kortlopende schulden 197.572 16,7% 420.584 28,7% 1.184.368 100,0% 1.464.658 100,0% Werkkapitaal Op basis van de voorgaande balans kan een opstelling worden opgegeven van het werkkapitaal. Onder werkkapitaal wordt verstaan het geheel van vlottende activa verminderd met de kortlopende schulden. De omvang van het werkkapitaal geeft informatie over de liquiditeitspositie van de vereniging. 31 dec 2016 31 dec 2015 verschil Vorderingen en overlopende activa 105.587 126.036-20.449 Liquide middelen 1.027.354 1.328.462-301.108 1.132.941 1.454.498-321.557 Af: Kortlopende schulden -197.572-420.584 223.012 Netto werkkapitaal 935.369 1.033.914-98.545 Afname van het werkkapitaal heeft o.a. te maken met de afloop van projecten die vooruit gefinancieerd waren en die in 2016 zijn afgerond. Dat verklaart de terugloop in kortlopende schulden (ontvangen subsidie waar nog geen werk voor verricht is) en ook de terugloop in liquide middelen. In 2016 is de verbouwing van het pand van de Nierstichting en NVN gereed gekomen en zijn er nieuwe werkplekken voor een bedrag van 48.115 (meubilair + computers) aangeschaft. Dit verklaart de stijging van de materiele vaste activa. De in 2015 gevormde bestemmingsreserve van 60.000 voor de verbouwing valt vrij (zie verder pag. 26). De daling van het verenigingsvermogen met 57.277 heeft te maken met het resultaat van de staat van baten en lasten 2016. Pagina 5

BESTUURSVERSLAG 2016 Pagina 6

BESTUURSVERSLAG 2016 Inleiding In het vorige bestuursverslag schreven we over de hoge verwachting voor 2016. Dat ging over de volgende selectie aan activiteiten: Grote medische richtlijnen komen in 2016 gereed met patiënteninbreng waarbij samen beslissen ook een uitgangspunt is. Dit vindt zijn vertaling o.a. in instrumenten die helpen bij het maken van de keuze voor nierfunctievervangende behandeling of afzien daarvan. Per 1-1-2016 is een vierjarig project van start gegaan om te komen tot een gevalideerd instrument voor Patient Reported Outcome. Dit gebeurt samen met de NfN, Nefrovisie en LUMC. Er zal gebouwd gaan worden aan een gezamenlijk patiëntenportal van Nierstichting en NVN waarin alle informatie voor het leven van en de zorg voor nierpatiënten te vinden zal zijn. Zo n informatieportal is op 15 januari 2016 live gegaan voor nierdonatie bij leven met medische informatie, ervaringsverhalen, een telefonische steunlijn Donor voor donoren (www.nierdonatiebijleven.nl). In 2016 zal eindelijk het wetsvoorstel om te komen tot een Actief Donor Registratiesysteem (ADR) in behandeling komen in de Tweede Kamer. Dat zal onze lobby activiteiten naar een nieuwe piek sturen. En op 1 maart 2016 is de website www.opeigenkrachtaanhetwerk.nl live gegaan met zoals de titel zegt handvatten om aan het werk te blijven of te komen. Ook hier is een telefonische hulplijn aan gekoppeld. En in 2015 ging de website en het programma voor jongvolwassenen (16-30 jaar) met een chronische aandoening live www.allofme.nl en die zal vanaf 1-7-2016 t/m 30-6-2018 met financiële steun van het Fonds NutsOhra door kunnen gaan met ontwikkelen en het bieden van een platform. In de eerste helft van 2016 wordt het onderzoek door het Trimbos Instituut afgerond naar wat deze website voor jongvolwassenen betekent. Wat is gerealiseerd? Alles daarover vindt u uiteraard in ons jaarverslag 2016 maar hier een verkorte weergave. De grote medische richtlijnen (chronische nierschade; nierfunctievervangende behandeling of afzien daarvan; palliatieve zorg) zijn afgerond of in de afrondingsfase. Er wordt hard gewerkt aan invoering van 'samen beslissen' waarbij diverse hulpmiddelen beschikbaar zijn, zoals 'de drie goede vragen', de consultkaart, de Nierwijzer. De Nierwijzer is het instrument van de NVN dat de ervaringsdeskundigheid van nierpatiënten naar voren brengt bij 9 nierfunctievervangende behandelingen en over 16 verschillende onderwerpen. Op de Nederlandse Nierdag van de NVN is deze live gegaan (8-10-2016; www.nierwijzer.nl). In maart 2017 worden alle ziekenhuizen en nefrologen hierover breed geinformeerd. De door de patient gerapporteerde uitkomsten van behandelingen (PROM's) is in 2016 gestart en de eerste uitvraag is gerealiseerd. In 2017 krijgt dit een vervolg met 2 uitvragen. De uitkomsten van dit project moet leiden tot een goede invoering in heel Nederland van deze rapportage van uitkomsten door patienten waarbij ook de bespreking hiervan in de spreekkamer met het behandelteam voor de NVN een belangrijk punt is. Niet genoemd maar voortvarend aangepakt in 2016 is het keuze instrument voor een dialysecentrum. Samen met Zorgkaart.nl van de Patiëntenfederatie wordt een goede vergelijking mogelijk op de diensten die per centrum worden aangeboden. Begin 2017 is dit gereed. Ook dit draagt bij om patiënt voorkeuren goed in gesprek te brengen met de zorgverleners. Het gezamenlijke online patiëntenplatform van NVN en Nierstichting is volop in ontwikkeling. In maart 2017 wordt een definitief go/no go besluit genomen waarbij financiering, personele en inhoudelijke invulling, verantwoordelijkheden en governance afgewogen worden. Voor nierdonatie bij leven is in oktober een grote campagne gevoerd die tot vijf keer meer contacten heeft geleid op de website en bij de telefonische steunlijn 'Donor voor donoren'. In 2017 zal opnieuw gekeken worden of een campagne mogelijk is en hoe die zo goed mogelijk gericht kan worden op diverse doelgroepen. Samenwerkingsprojecten met andere patientenverenigingen (Op eigen kracht aan het werk; ALL OF ME) laten zien dat dergelijke projecten altijd te maken krijgen met de continuïteit nadat de projectfinanciering stopt. Dat leidt tot stopzetten of tot een zoektocht naar aanvullende financiering. Geen van de betrokken verenigingen wil en/of kan verantwoordelijkheid nemen voor die financiën. Niet genoemd maar zeker betekenisvol in 2016 was de inzet van de NVN vanuit de kennisgroep specifieke diagnosen. Het gaat dan om zeldzame en/of erfelijke nieraandoeningen. Er is aandacht voor meer aandoeningen, er is samenwerking met de medische kenniscentra op deze aandoeningen tot stand gekomen, er heeft veel internationale uitwisseling plaatsgevonden, er is een stevige en succesvolle inspraak geweest rond medicatie bij het ZorginstituutNL. Het is maar een greep en ondertussen vinden er altijd weer veel verschillende themadagen plaats, valt zes keer per jaar de vertrouwde Wisselwerking op de mat, zijn ervaringsdeskundigen betrokken bij (beoordeling van) onderzoeksaanvragen, beantwoorden de sociaal raadsvrouwen vele vragen van leden over inkomen, uitkeringen, WMO, etc. Gedurende het hele jaar is ook gewerkt aan de verbetering van de samenwerking met de Nierstichting en de regionale Pagina 7

nierpatiënten verenigingen (RNV's). Samen willen we meer en betere dienstverlening realiseren vanuit ieder zijn specifieke rol en positie. De afgelopen vijf jaar is er een strak financieel beleid gevoerd om te zorgen dat de moeizame jaren 2005-2010 overwonnen werden en we niet in dezelfde fouten als toen zouden vervallen. Inmiddels is de financiele positie van de vereniging stabiel en is er voldoende risicoreserve opgebouwd om moeilijke tijden te kunnen doorstaan. Het eigen vermogen is gestegen naar een niveau dat het mogelijk maakt om ook extra te investeren in projecten. Investeren gebeurt vaak door extra personeel aan te trekken die betrokken worden bij nieuwe ontwikkelingen of verbreding hiervan. Baten Baten BEGROTING 2016EXPLOITATIE 2016 % van baten EXPLOITATIE 2015 % Subsidie NSN 1.052.000 1.052.000 74,5% 1.052.000 75,1% Aanvullende subsidie NSN 0 13.200 0,9% 0 Eindafrekening subsidie NSN 0 0 0,0% - 2.977-0,2% Sponsoring/fondsenwerving (incl. advertenties 155.000 147.177 10,4% 159.374 11,4% Wisselwerking; standverhuur Vakantiebeurs) Contributies 127.500 121.929 8,6% 117.683 8,4% Fonds PGO 35.000 35.000 2,5% 35.000 2,5% Overige inkomsten 28.000 39.799 2,8% 29.056 2,1% Opbrengsten re-integratie trajecten 10.000 2.644 0,2% 10.152 0,7% Totaal 1.407.500 1.411.750 100,0% 1.400.288 100,0% Rentebaten (baten minus lasten) 14.500 5.426 11.886 De subsidie 2016 van de Nierstichting is vastgesteld op hetzelfde bedrag als in 2013-2015. In de loop van 2016 is een nieuwe subsidieregeling voor de komende jaren afgesproken. Voor de periode 2017-2020 is duidelijkheid over de hoogte van de subsidie. Er is ook sprake van een extra investering in de subsidie voor het speerpunt Eigen regie en de samenwerking met de RNV's. In 2016 heeft dit, vooruitlopend hierop, al geresulteerd in een extra subsidie van de NSN voor de samenweking met de RNV's. De overige baten van de NVN zijn afkomstig van o.a. De contributies laten een lichte groei zien maar minder dan begroot. Er was een kleine contributieverhoging in 2016 (van 26 naar 26,50 p.j.). De groei van het aantal leden stagneert. Eind 2016 is er een voorziening van 6.141 opgenomen voor niet ontvangen contributies en eigen bijdrage voor de dienstverlening van STAP. Eind 2015 was deze voorziening 6.000 De opbrengsten uit de sponsoring laten de verwachte daling zien. Het resultaat is lager uitgekomen dan begroot. De bijdrage van de overheid (VWS/PGO) is de afgelopen jaren vanwege bezuinigingen door het Rijk verlaagd naar 35.000. Voor de twee projecten die door VWS/Fonds PGO zijn gefinancierd (Op eigen kracht aan het werk; ALL OF ME) en waar vorig jaar nog 54.000 aan personeelskosten aan werden doorbelast, liep de subsidie in 2016 af. In totaal werd nu voor 13.812 doorgedeclareerd. Voor diverse projecten (o.a. KIDZ project Patiëntenfederatie en PGwerktsamen) worden personeelskosten doorbelast. In 2015 werd voor bijna 123.000 salariskosten doorbelast. In 2016 is dit teruggelopen naar 110.000. Dit is gesaldeerd onder lonen en salarissen. De opbrengsten uit beroeps- en bezwaartrajecten (m.n. UWV) zijn lager dan in 2015 en lager dan de kosten voor de procedures. NVN belang hecht aan individuele belangenbehartiging. Veel zaken worden gewonnen. Daarom nemen we dit verlies. De overige inkomsten betreft doorbelasting aan derden van kosten die de NVN vooruit heeft betaald en inkomsten uit vacatiegelden van medewerkers en bestuursleden in projecten en voor bestuursfuncties. De rentebaten zijn sterk teruggelopen. Een logisch gevolg van de ontwikkeling van de rentestand. Pagina 8

Lasten VASTE LASTEN BEGROTING 2016EXPLOITATIE 2016 % van lastenexploitatie 2015 % personeelskosten 829.500 939.965 63,8% 830.721 58,8% huisvestingskosten 76.000 79.741 5,4% 82.724 5,9% bureaukosten 78.000 89.961 6,1% 102.096 7,2% bestuurskosten 28.000 36.379 2,5% 32.202 2,3% afschrijvingen 5.500 6.848 0,5% 5.546 0,4% Subtotaal 1.017.000 1.152.895 1.053.290 VARIABELE LASTEN activiteitenkosten 405.000 315.163 21,4% 345.417 24,5% kosten beroep- bezwaarprocedure 4.463 0,3% 6.652 0,5% Subtotaal 405.000 319.626 352.069 DIVERSE BATEN EN LASTEN - 1.931 0,1% 6.816 0,5% TOTAAL 1.422.000 1.474.452 100% 1.412.174 100% De lasten zijn onder te verdelen in vaste lasten waarvoor over het algemeen langere termijn afspraken gelden (huur-, leveranciers- en personele contracten) of die onvermijdelijk zijn (een vereniging moet twee ALV s houden; accountantscontrole hebben e.d.). Op deze lasten is binnen een jaar door de NVN relatief weinig bij te sturen. De afspraak is dat de vaste lasten niet boven de min of meer vaste inkomsten (subsidie Nierstichting, VWS, contributies) mogen uitstijgen. In de realisatie zijn we binnen deze veilige marges gebleven (vaste lasten kwamen uit op circa 94,3% van de vaste inkomsten). Binnen de vaste lasten valt op dat in 2016 het aandeel personeelslasten veel harder is gegroeid dan begroot. Dit komt door extra personele inzet (brutosalarissen + 37.349) en daardoor hogere afdrachten aan sociale lasten, pensioenfonds, loonadministratie en reiskosten (samen + 11.109). Daarnaast werden we in 2016 geconfronteerd met ziekte onder personeel waarvoor extern personeel is ingehuurd ( 11.716). De vergoeding vanuit de ziektekostenverzekering was in 2016 veel lager dan in 2015. In 2016 betrof het vooral kortdurend verzuim waar geen uitkering tegenover staat (zes weken eigen risico). Door invoering van het keuzebudget volgens de CAO zijn er flinke verschuivingen tussen loopbaanbudget, vakantiedagen en vakantiegeldverplichtingen. Per saldo levert dit nauwelijks een verandering op. Het verschil in personeelskosten is dus te verklaren uit meer of extra personeel met bijbehorende kosten (+ 60.174), minder doorbelasting aan projecten met externe financiering (- 12.928) en minder ontvangen ziekengeld (- 37.051). Dit verklaart het verschil tussen 830.721 in 2015 en 939.965 in 2016. De bureaukosten zijn weliswaar verminderd maar hoger dan begroot. De overschrijding van circa 12.000 is toe te schrijven aan hogere automatiseringskosten en de kosten voor digitale post. We kunnen meer leden digitaal bereiken maar ook voor grote bundels moeten we betalen. Daar staat een forse verlaging van de gewone portikosten tegenover. De bestuurskosten vallen hoger uit door kosten voor het nieuwe meerjarenbeleidsplan en iets hogere vergaderkosten voor het bestuur. Dit komt o.a. doordat we vanwege de verbouwing soms extern hebben moeten vergaderen. De huisvestingskosten zijn relatief gelijk en vanwege het nieuwe huurcontract zal dit stabiel blijven over de komende jaren. De variabele lasten hebben te maken met onze activiteiten. Die worden vastgelegd in ons Activiteitenplan dat in oktober van het voorgaande jaar wordt opgesteld. Realisatie hangt af van de feitelijke omstandigheden en behoeften die zich gedurende het jaar voor doen. Hier is qua kosten meer op te sturen. Soms gaat een activiteit niet door of loopt vertraging op waardoor uitgaven verschuiven naar een volgend jaar. In 2016 is minder aan externe kosten voor activiteiten besteed dan begroot. Dat wil niet zeggen dat er minder activiteiten zijn geweest. Zoals in de inleiding gezegd, is er sprake van extra inzet, juist ook met extra personeel op diverse activiteiten. In 2016 worden personeelskosten nog niet toegeschreven naar de diverse speerpunten. Dit gebeurt wel vanaf 2017 zoals dat ook in ons Activiteitenplan 2017 is opgenomen. In de activiteitenkosten zijn een aantal verschuivingen zichtbaar t.o.v. 2015. Zo is er met twee grote dagen (Nederlandse Nierdag en de eerste Wetenschapsdag) meer geld uitgegeven aan themadagen (+ 56.471). De vergaderingen van de vrijwilligers vinden na de verbouwing van het pand plaats in. Dat leidt tot lagere vergaderkosten maar hogere reiskosten. Voor de kennisgroep specifieke diagnosen zijn in 2016 wel filmpjes gereed gekomen maar die waren al aanbesteed en in de kosten 2015 opgenomen. Pagina 9

Dit leidt tot veel lagere kosten dan in 2015. De internationale contacten van de kennisgroep worden over het algemeen gesponsord. NPonline/e-health is gestegen door doorbelasting van personeel aan deze projecten. Er zijn meer online uitvragen gedaan over diverse onderwerpen en m.n. rond de voedingsapp heeft extra inzet plaatsgevonden door nieuwe ontwikkelingen. De advieskosten patiëntenportal betreffen de voorbereidingen op het gezamenlijk patiëntenplatform van NVN en Nierstichting waaraan in 2017 verder gewerkt wordt. Verder konden we vanwege het positieve resultaat van 2015 toen een reservering maken voor ons 40 jarig jubileum in 2017. Gelet op het resultaat in 2016 is dit niet opnieuw mogelijk. Personele bezetting De personele bezetting van het landelijk bureau is gestegen. De verdeling van de medewerkers over de afdelingen is uitgedrukt in full-time dienstverbanden (fte=36 uur per week). In de loop van 2016 zijn de afdelingen opgeheven en wordt per speerpunt gewerkt, m.u.v. de afdeling facilitair. Voor de vergeklijkbaarheid met 2015 en het Activiteitenplan 2016 is gekozen om voor 2016 de weergave in afdelingen aan te houden. Met de invoering in 2015 van de wetgeving rond tijdelijke aanstellingen (max. 2 i.p.v. 3 jaar en max. 2 keer verlengen) en gelet op de ontwikkeling rond de subsidie door de NSN kunnen we meer duidelijkheid geven aan medewerkers wat betreft een aanstelling in vast dienstverband. In de sluitende begroting 2017 wordt uitgegaan van 15,2 fte aan medewerkers. Personele bezetting 31-12-2016 31-12-2015 Directie 1,0 fte 1,0 fte Afdeling communicatie 2,5 fte 2,1 fte Afdeling Individuele Belangenbehartiging (IBB) 1,8 fte 1,8 fte Afdeling Collectieve Belangenbehartiging (CBB 4,9 fte 3,7 fte Afdeling Facilitair 3,4 fte 3,8 fte Projectmedewerkers/tijdelijk personeel 1,6 fte 1,2 fte Totaal 15,2 fte 13,6 fte Resultaat Het resultaat over de gewone bedrijfsvoering in 2016 komt uit op min 57.277. Een verschil van 4% ten opzichte van de sluitende begroting van 1.407.500. Het resultaat is beïnvloed door hogere baten (+ 4.250) maar tegelijkertijd hogere peroneelslasten (+110.456) en lagere overige kosten (- 58.004). Verder vielen de rentebaten tegen (- 9.074 ten opzichte van de begroting) 6.460 lager dan in 2015. Het negatieve resultaat over 2016 is min of meer ingecalculeerd. Op basis van ons eigen vermogen was al voor 2015 de oproep geweest om in meer activiteiten te investeren en ons eigen vermogen niet verder te laten groeien. Een tijdelijk (beperkt) verlies werd acceptabel geacht. In 2015 is dit niet gebeurd maar nu in 2016 wel. Het verlies is herleidbaar (m.n. personeelskosten) en gecontroleerd. De betekenis voor 2017 wordt toegelicht onder prognose. Eigen vermogen De tweede begrotingsregel die de NVN hanteert betreft de omvang van het eigen vermogen. De NVN wil minimaal een jaar salariskosten als reserve hanteren om de continuïteit te waarborgen. Dit is eerder vastgesteld op circa 865.000. Met de gestegen personeelslasten wordt dit opnieuw vastgesteld op 900.000. Het totale verenigingsvermogen op 31-12-2016 bedraagt 966.796. De afspraken met de Nierstichting gemaakt in 2016 in het kader van de subsidie kent de volgende bepaling: Het door NVN per 1 januari 2016 opgebouwde verenigingsvermogen (bestaande uit continuïteits- en bestemmingsreserves) bedraagt 1.024.000. Telkens indien NVN een jaar afsluit (dat valt binnen de periode waarvoor deze subsidievoorwaarden gelden) om welke reden dan ook, met een hoger verenigingsvermogen dan 1.200.000,--, zal het meerdere in mindering worden gebracht op de definitief aan NVN toe te kennen subsidie voor het betreffende jaar. M.a.w. het verenigingsvermogen zal de komende jaren niet groeien. Het verenigingsvermogen is opgebouwd uit 900.000 continuïteitsreserve. Daarnaast was er een bestemmingsreserve voor de verbouwing en een publicatie over nefrotisch syndroom (samen 67.850). De investeringen in het kader van de verbouwing (meubilair en ICT) lopen via de afschrijvingen. Daarmee valt deze bestemmingsreserve vrij en wordt toegevoegd aan de Pagina 10

algemene reserve. De algemene reserve die bedoeld is voor het opvangen van fluctuaties in de exploitatie neemt dus toe van 33.946 naar 93.946 om vervolgens door het verlies in 2016 met 57.277 af te nemen. Het bestuur van de NVN heeft uitdrukkelijk uitgesproken dat het eigen vermogen en de liquide middelen uitsluitend worden uitgezet in betaalrekeningen of spaarproducten in euro s van Nederlandse banken. Prognose In 2016 zijn meerjarige (2017-2020) afspraken gemaakt met de Nierstichting over subsidie en huur. In deze afspraken is enerzijds sprake van mogelijke groei door extra inzet van personeel en middelen op Eigen regie en samenwerking met de RNV's. En anderzijds zijn er duidelijke afspraken rond huur en overige huisvestingskosten die maken dat voor de komende vier jaar geen grote prijsstijgingen zijn te verwachten. Ook met de drukker van de Wisselwerking zijn meerjarige afspraken aangegaan om kostenstijgingen gereguleerd en beperkt te laten plaatsvinden. De bijdrage van het Ministerie van VWS/Fonds PGO is voor 2017 vastgesteld op 45.000. Dit is 10.000 meer dan de afgelopen jaren. De inkomsten uit sponsoring en fondsenwerving worden voor 2017 vanwege het jubileumjaar op ongeveer gelijk niveau gehouden als in 2016. Gelet op de ontwikkelingen in de rentestand zijn de rente opbrengsten gelijk aan de realisatie 2016 maar is het mogelijk hier een meevaller op te verwachten. De kosten (m.n. bureau, huisvesting- en bestuurskosten) zullen volgens begroting 2017 lager moeten worden. Het activiteitenbudget wordt verhoogd wat o.a. mogelijk is door de extra subsidie door de Nierstichting. De personele kosten zullen hierin meegroeien. Met de extra inkomsten van de Nierstichting en VWS is een sluitende begroting voor 2017 gemaakt., maart 2017 Het bestuur van de NVN Pagina 11

Bijlage 1 bij Bestuursverslag Jaarrekening NVN 2016 Sponsoring 2016 Bedrijf Activiteit Bedrag in Alexion Alexion Themadag specifieke diagnose 3.000 Alexion Nederlandse Nierdag 3.000 Alexion ahus 6.000 Alexion Patiëntbeoordelaars 2.000 Alexion Wetenschapsdag 1.500 Alexion Donorweek 2.500 Astellas Europese Samenwerking 2.000 Astellas Nierdonatie bij Leven 11.200 Astellas Donor voor donoren 7.500 Baxter Donorweek - geven bij leven 4.500 Baxter Lezing Hans Bart 1.244 Chiesi Pharmaceuticals World Kidney Day 2.000 Dirinco Nederlandse Nierdag 2.000 Diverse standhouder vakantiebeurs Nederlandse Nierdag 395 Elyse Holding Vakantiedag 14.030 Mijn Zorgwinkel Nederlandse Nierdag 395 Novartis Algemene sponsoring 946 Otsuka Lezing Hans Bart 804 Otsuka ERA-EDTA 2016 1.500 Otsuka Rol van patiënten in onderzoek 2.500 ADPKD 9.500 TOTAAL 78.514 Pagina 12

Bijlage 2 bij Bestuursverslag Jaarrekening NVN 2016 Adverteerders Wisselwerking 2016 Bedrijf aantal Bedrag in Amgen Astellas 6 1 5.200 199 Baxter 6 7.800 199 Carias 6 7.800 Clinica Benidorm 1 349 Corendon 4 2.796 Dialtec / AllWeCare 4 1.302 199 Dialyse Mucaria 1 1 764 Diapriva 3 3.255 Diaverum / Sanyres 3 2.157 Dirinco 2 2.129 Elyse 7 8.970 Fresenius 3 3.041 199 Hamilton Lodge 6 1 7.800 399 Mesogeios 1 499 Ravenstein 2 1 1.160 Vakantiedialyse Zeeland 1 699 Zorgsaam 1 699 1 199 349 TOTAAL 56.619 1544 Pagina 13

FINANCIEEL VERSLAG Pagina 14

Resultaatvergelijking Teneinde inzicht te geven in de ontwikkeling van het resultaat over 2016 volgt hierna een overzicht gebaseerd op de staat van baten en lasten over 2016 met ter vergelijking de staat van baten en lasten over 2015. 2016 2015 Som der baten 1.371.951 100,0% 1.371.232 100,0% Overige opbrengsten 39.799 2,9% 29.056 2,1% Totaal baten 1.411.750 102,9% 1.400.288 102,1% Personeelskosten 939.965 68,5% 830.721 60,6% Afschrijvingen 6.848 0,5% 5.546 0,4% Kosten Bezwaar & Beroep procedures 4.463 0,3% 6.652 0,5% Huisvestingskosten 79.741 5,8% 82.724 6,0% Activiteitskosten 315.163 23,0% 345.417 25,2% Bestuurskosten 36.379 2,7% 32.202 2,3% Bureaukosten 89.961 6,6% 102.096 7,4% Diverse baten en lasten 1.931 0,1% 6.816 0,5% Som der lasten 1.474.452 107,5% 1.412.174 103,0% Exploitatiesaldo -62.702-4,6% -11.886-0,9% Financiële baten & lasten 5.426 0,4% 11.886 0,9% Exploitatieresultaat -57.277-4,2% 0 0,0% Pagina 15

Jaarrekening 2016 Pagina 16

Balans per 31 december 2016 31 dec 2016 31 dec 2015 ACTIVA Inventaris 17.450 0 Automatisering 33.977 10.160 Materiële vaste activa 51.427 10.160 Handelsdebiteuren 40.403 58.727 Overige vorderingen 65.183 67.309 Vorderingen en overlopende activa 105.587 126.036 Rekening courant bank 1.027.354 1.328.462 Liquide middelen 1.027.354 1.328.462 Activa 1.184.368 1.464.658 Pagina 17

Balans per 31 december 2016 31 dec 2016 31 dec 2015 PASSIVA Na bestemming resultaat Algemene reserve 1.024.073 1.024.074 Resultaat boekjaar -57.277 0 Reserves en fondsen 966.796 1.024.074 Jubileumvoorziening 20.000 20.000 Voorzieningen 20.000 20.000 Schulden aan crediteuren 61.816 147.722 Belastingen en premies sociale verzekeringen 65.349 43.117 Overige schulden 73.385 229.745 Kortlopende schulden 197.572 420.584 Passiva 1.184.368 1.464.658 Pagina 18

Staat van baten en lasten over 2016 Begroting Exploitatie Exploitatie 2016 2016 2015 Som der baten Subsidie Nierstichting Nederland 1.052.000 1.052.000 1.052.000 Aanvullende subsidie 2016 0 13.200 0 Nog te verekenen bedragen NSN 2015 0 0-2.977 Contributies 127.500 121.929 117.683 Sponsoring/fondswerving (incl. advertentie/giften/donaties) 155.000 147.177 159.374 Opbrengsten Bezwaar & Beroepprocedures 10.000 2.644 10.152 Fonds PGO 35.000 35.000 35.000 Som der baten 1.379.500 1.371.951 1.371.232 Overige opbrengsten 28.000 39.799 29.056 Totaal baten 1.407.500 1.411.750 1.400.288 Lasten Personeelskosten 829.500 939.965 830.721 Afschrijvingen 5.500 6.848 5.546 Kosten Bezwaar & Beroep procedures 0 4.463 6.652 Huisvestingskosten 76.000 79.741 82.724 Activiteitskosten 405.000 315.163 345.417 Bestuurskosten 28.000 36.379 32.202 Bureaukosten 78.000 89.961 102.096 Diverse baten en lasten 0 1.931 6.816 Totaal lasten 1.422.000 1.474.452 1.412.174 Exploitatiesaldo -14.500-62.702-11.886 Financiële baten & lasten 14.500 5.426 11.886 Exploitatieresultaat 0-57.277 0 Netto resultaat 0-57.277 0 Het resultaat wordt als volgt verdeeld: Bestemmingsreserve Verbouwing / ICT - 60.000 Algemene reserve - 32.277 Continuïteitsreserve 35.000 Zie voor resultaatsverdeling 2015 de Jaarrekening 2015 Pagina 19

Kasstroom over 2016 2016 Exploitatiesaldo -62.702 Aanpassingen voor: Afschrijvingen (en overige waardeveranderingen) 6.848 Mutatie voorzieningen 0 6.848 Veranderingen in werkkapitaal: Mutatie operationele vorderingen 20.449 Mutatie operationele schulden -223.012-202.563 Kasstroom uit bedrijfsoperaties -258.417 Ontvangen/betaalde rentes 5.426 Ontvangsten/uitgaven wegens buitengewone baten/lasten 0 5.426 Kasstroom uit operationele activiteiten -252.991 (Des)investeringen in immateriele vaste activa 0 (Des)investeringen in materiele vaste activa -41.267 Waarvan afschrijvingen -6.848 Kasstroom uit investeringsactiviteiten -48.115 Mutatie kortlopend deel 0 Mutatie vermogencomponenten 57.276 Mutatie langlopende schulden 0 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 57.276 Netto kasstroom -243.831 Mutatie geldmiddelen -243.831 Pagina 20

Grondslagen voor de waardering en resultaatbepaling Algemeen De jaarrekening is opgesteld confom de Richtlijn verslaggeving organisatie zonder winststreven (RJ 640). De waardering van activa en passiva en de bepaling van het exploitatieresultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De vergelijkende cijfers van het voorgaande boekjaar zijn, waar nodig, qua rubricering voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Waardering Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd op aanschafwaarde, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de verwachte economische levensduur. In het jaar van investeren wordt naar tijdsgelang afgeschreven. De afschrijvingstermijnen zijn als volgt bepaald: - Inventaris: 5 jaar - Automatisering: 5 jaar Als ondergrens voor te activeren zaken met een gebruiksduur van langer dan 1 jaar, wordt 500 aangehouden. Afhankelijk van de soort aanschaf geldt deze ondergrens voor de prijs per stuk (inclusief btw) of de prijs van de 'verzamelnaam'. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, waarbij rekening wordt gehouden met noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Reserves en fondsen Een reserve wordt gevormd wanneer een deel van de middelen door het bestuur is afgezonderd voor een specifiek doel. Een fonds wordt gevormd wanneer een deel van de middelen door derden een specifieke bestemming heeft gekregen Een voorziening wordt getroffen voor activiteiten in het heden die leiden tot een uitstroom van middelen in de toekomst Schulden De onder de kortlopende schulden opgenomen vooruitontvangen subsidies, betreft de per balansdatum nog niet afgeronde projecten die worden gewaardeerd op het saldo van de ontvangen voorschotten onder aftrek van de aan de subsidiabele projecten bestede kosten. Pagina 21

Exploitatieresultaat Algemeen Baten en lasten worden toegekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Baten worden slechts opgenomen voor zover zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Baten De baten betreffen de subsidies, de contributies, giften, spoonsering en de opbrengst van aan derden geleverde goederen en/of diensten. Lasten Alle lasten in de jaarrekening zijn tegen historische kostprijs opgenomen. Op basis van de urenbesteding van de medewerkers is een deel van de indirecte kosten toegekend aan de projecten. Dit betreft de bestede uren die direct aan de projecten zijn toe te kennen. Pensioenen De NVN volgt de CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening en heeft conform deze CAO de pensioenen ondergebracht bij het Pensioenfonds Zorg en Welzijn. De pensioenregeling, de grondslagen voor berekening en overige afspraken met betrekking tot het pensioen inclusief opbouw en indexatie zijn terug te vinden. De uitgaven voor de pensioenpremies zijn als last opgenomen en de nog te betalen premies over het boekjaar zijn onder de kortlopende schulden gegroepeerd. Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgsteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Pagina 22

Toelichting op de balans per 31 december 2016 Materiële vaste activa Een overzicht van de materiele vaste activa is onderstaand opgenomen: Inventaris Automatisering Totaal Aanschaffingen 0 0 22.435 36.598 59.033 Cum. afschrijving 0 0-22.435-26.438-48.873 Boekwaarde begin 0 0 0 10.160 10.160 (Des)investeringen 0 0 18.052 30.063 48.115 Afschrijvingen 0 0-602 -6.246-6.848 Mutaties 0 0 17.450 23.817 41.267 Boekwaarde einde 0 0 17.450 33.977 51.427 Toepasselijke afschrijvingspercentages % Inventaris 20 Automatisering 20 Pagina 23

Toelichting op de balans per 31 december 2016 Vorderingen en overlopende activa 31 dec 2016 31 dec 2015 Handelsdebiteuren Debiteuren 46.544 64.727 Voorziening dubieuze debiteuren -6.141-6.000 40.403 58.727 Overige vorderingen Nog te factureren advertentie 7.800 0 Waarborgsommen 2.510 2.690 Vooruitbetaalde bedragen 24.103 23.306 Nog te factureren sponsoring 23.200 0 Nog te ontvangen rente 6.139 11.488 Nog te ontvangen bedragen 670 0 Nog te factureren bedragen 0 13.575 Overige 125 4.983 RC Project Zorgstandaard via VSOP 637 11.267 65.183 67.309 Liquide middelen Rekening courant bank ABN AMRO Bank N.V., Vermogen Spaarrekening 225.484 222.573 Rabobank, rekening courant 30.965 47.984 Rabobank, BedrijfsSpaarrekening 600.526 659.374 F. van Lanschot Bankiers N.V. 53 276.698 ING Bank N.V., Zakelijke Rekening 603 6.981 ING Bank N.V., Spaarrekening 168.001 113.501 Kas 1.722 1.351 1.027.354 1.328.462 Alle liquide middelen staan ter vrije beschikking Pagina 24

Toelichting op de balans per 31 december 2016 Verenigingsvermogen Per einde boekjaar 2016 is de samenstelling van het verenigingsvermogen als volgt: 2016 2015 Algemene reserve 58.946 91.223 Continuïteitsreserve 900.000 865.000 Bestemmingsreserve Verbouwing / ICT 0 60.000 Bestemmingsfonds Publicaties Nefrotisch Syndroom 7.850 7.850 Boekwaarde einde 966.796 1.024.073 Algemene reserve 2016 2015 Boekwaarde begin 91.223 91.223 Resultaatverdeling -32.277 0 Boekwaarde einde 58.946 91.223 Deze reserve is bestemd om kortdurende éénmalige schommelingen in de exploitatie te kunnen egaliseren. Continuïteitsreserve 2016 2015 Boekwaarde begin 865.000 0 Resultaatverdeling 35.000 865.000 Boekwaarde einde 900.000 865.000 Eerder was door het bestuur het besluit genomen om een deel van het eigen vermogen te bestemmen als continuïteitsreserve. Dit bedraagt is in 2016 opnieuw bepaald op 900.000. Dit bedrag is bedoeld om op langere termijn de continuïteit van de activiteiten van de NVN te kunnen waarborgen en om bij eventuele opheffing van de NVN de lopende verplichtingen te kunnen afwikkelen. Pagina 25

Toelichting op de balans per 31 december 2016 Bestemmingsreserve Verbouwing / ICT 2016 2015 Boekwaarde begin 60.000 0 Resultaatverdeling -60.000 60.000 Boekwaarde einde 0 60.000 Deze reserve was gevormd voor verbouwing van het pand aan de Hertoginnelaan te en de benodigde ICT aanpassingen vanwege de verbouwing. Bestemmingsfonds Publicaties Nefrotisch Syndroom 2016 2015 Boekwaarde begin 7.850 0 Resultaatverdeling 0 7.850 Boekwaarde einde 7.850 7.850 Dit fonds is gevormd voor de ontwikkeling van een patiëntenversie van de Zorgstandaard Nefrotisch Syndroom en het herschrijven van het boek "Thomas en het Nefrotisch syndroom", dit zal in 2017 worden gerealiseerd. Pagina 26

Toelichting op de balans per 31 december 2016 Voorzieningen Voorzieningen Voorziening groot onderhoud Jubileumvoorziening Totaal Boekwaarde begin 0 20.000 20.000 0 0 0 0 Totaal mutaties 0 0 0 0 0 Boekwaarde einde 0 20.000 20.000 Kortlopende schulden 31 dec 2016 31 dec 2015 Schulden aan crediteuren Crediteuren 61.816 147.722 61.816 147.722 Belastingen en premies sociale verzekeringen Te betalen omzetbelasting 1.401-8.184 Loonheffingen 58.432 53.605 Pensioen 5.515-2.304 65.349 43.117 Overige schulden Reservering vakantiegeld 0 34.470 Reservering vakantiedagen 33.947 18.897 Nog te betalen kosten 12.647 21.893 Te betalen eindejaarsuitkering 0 975 Nog te besteden subsidie (FNO) All Of Me 2017 10.499 0 Project "Jong aan zet" -3.150 128.359 Vooruitgefactureerde bedragen 4.557 15.852 Netto loon 0 611 Reservering Loopbaanbudget 11.908 5.711 Rekening Courant Nierstichting 2.977 2.977 70.408 229.745 Zie toelichting over projecten op pagina 20 onder "schulden" Project "Jong aan Zet/All Of Me" loopt door maar is voor de VWS subsidie in 2016 afgerond. Pagina 27

Toelichting op de balans per 31 december 2016 Niet uit de balans blijkende rechten & verplichtingen Huurovereenkomsten Er wordt op dit moment van de Nierstichting Nederland gehuurd. In 2016 is een nieuwe huurovereenkomst met de Nierstichting tot stand gekomen. Ingangsdatum van de overeenkomst is 01 juli 2016 en is aangegaan voor een periode van 4,5 jaar (tot en met 31 december 2020). De aanvangshuurprijs bedraagt op ingangsdatum op jaarbasis 56.000,-, hierover wordt geen omzetbelasting berekend. De overige huurcomponenten (servicekosten, ICT) bedragen 25.564,- op jaarbasis exclusief 21% omzetbelasting. Toezegging Exploitatiesubsidie Nierstichting Nederland De subsidie 2016 van de Nierstichting is vastgesteld op het zelfde bedrag als de afgelopen 2 jaren namelijk 1.052.000,- De heroriëntatie die de Nierstichting in 2014 is begonnen, is afgerond in 2016 en heeft geleid tot een nieuwe subsidietoekenning ter grootte van maximaal 1.252.000,- voor de periode 2017 tot en met 2020. Hiervan is 100.000 extra voor Eigen regie en 100.000 extra op projectbasis voor ondersteuning van de RNV's. Fonds PGO Vanuit Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de toezegging ontvangen voor de maximale instellingssubsidie van 35.000,- voor 2016 Vanaf 2017 is de maximale instellingssubsidie verhoogd naar 45.000,- Toelichting lopende projecten (Samenwerkings-)Projecten van de NVN met externe financiering zijn niet opgenomen in deze jaarrekening. Deze worden apart verantwoord naar betreffende subsidiegevers. De wijze waarop gedeclareerd wordt, verschilt per project. Bij sommige projectfinanciers betreft het declareren van werkelijk gemaakte uren en kosten op basis van facturatie waarna betaling plaatsvindt. Bij andere projectfinanciers wordt een voorschot verstrekt en dient achteraf de gemaakte uren en kosten verantwoord te worden. De bevoorschotte bedragen worden als schuld opgenomen in de jaarrekening (zie ook toelichting pag. 20) en alleen als baten opgenomen als er daadwerkelijk gemaakte uren en kosten zijn gerealiseerd. Zo worden bij achteraf te factureren projecten alleen de baten genomen als de facturen zijn uitgegaan. Voor de volgende projecten lopen nog subsidieafspraken: Op eigen kracht aan het werk (VWS/PGO): tot 31-12-2016 Jong aan zet/all OF ME (VWS/PGO): tot 30 juni 2016 Ontwikkeling Keuzehulp (PGwerktsamen): tot 31-12-2016 Deelname aan diverse KIDZ projecten: tot eind 2017 PROM's Ontwikkeling (NPCF/SKPC - KIDZ project): tot 30 juni 2017. Pagina 28

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2016 Begroting Exploitatie Exploitatie 2016 2016 2015 Baten Subsidie Nierstichting Nederland 0 1.052.000 1.052.000 Nog te verrekenen bedragen NSN 2015 0 0-2.977 Aanvullende subsidie 2016 0 13.200 0 1.052.000 1.065.200 1.049.023 Contributies Contributies 0 121.929 117.683 127.500 121.929 117.683 Sponsoring/fondswerving (incl. advertentie/giften/donaties) Advertenties Wisselwerking 0 56.619 73.544 Sponsoring 0 78.514 79.232 Donaties/giften 0 12.044 3.900 Abonnement WW 0 0 2.698 155.000 147.177 159.374 Opbrengsten Bezwaar & Beroepprocedures Bezwaar en Beroep sociale verzekeringen 0 2.644 10.152 10.000 2.644 10.152 Fonds PGO PGO 0 35.000 35.000 35.000 35.000 35.000 Overige opbrengsten Overige opbrengsten 0 39.799 29.056 28.000 39.799 29.056 Pagina 29

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2016 Begroting Exploitatie Exploitatie 2016 2016 2015 Lonen en salarissen Brutosalarissen 0 785.533 748.184 Mutatie reservering Loopbaanbudget 0 10.679 5.711 Mutatie vakantiedagen 0 15.050-11.994 Mutatie vakantiegeldverplichting 0-28.725 3.779 Ontvangen ziekengeld 0-6.783-43.834 Onkostenvergoeding 0 2.163 3.115 - Project "Op eigen kracht aan het werk" 0-8.950-7.390 - Project "Jong aan Zet/ALL OF ME" 0-4.862-46.347 - Ondersteuning Lokale Verenigingen / Taxi meldmaand 0 0-1.890 - Ledenraadpleging / NPonline 0-20.156-10.648 - Brochures / Wachtkamermagazine 0-1.615-10.545 - Consultkaart 0-1.350-1.249 - WorldKidneyDay 0-4.240-3.420 - Project "KIDZ" 0-30.000-23.575 - Ontwikkeling Keuzehulp 0-11.403-11.641 - Donorweek 0-1.550-420 - Internationale Samenwerking 0-4.970-5.865 - Patiëntenportaal 0-5.981 0 - NVN 40 jaar 0-9.290 0 - Publieksuitgave NS 0-5.695 0 0 667.855 581.971 Sociale lasten Werkgeversbijdrage 0 110.360 105.165 0 110.360 105.165 Pensioenen Pensioenlasten 0 72.478 71.319 0 72.478 71.319 Overige personeelskosten Reis en verblijfskosten dienstreizen 0 43.399 40.428 Werving & selectie 0 242 259 Kantinekosten 0 53 1.555 Kosten arbodienst 0 0 2.452 Ziekteverzuimverzekering 0 24.702 18.533 Uitzendburo 0 11.716 0 Kosten loonadminstratie 0 6.976 5.192 WKR Werkkostenregeling 0 2.185 3.847 0 89.273 72.266 Personeelskosten 829.500 939.965 830.721 Pagina 30

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2016 Begroting Exploitatie Exploitatie 2016 2016 2015 Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen software 0 0 237 0 0 237 Afschrijvingen materiële vaste activa Afschrijvingskosten inventaris 0 602 177 Afschrijvingen automatisering 0 6.246 5.132 0 6.848 5.309 Kosten Bezwaar & Beroep procedures Doorberekende kosten 0 4.463 6.652 0 4.463 6.652 Huisvestingskosten Huur onroerend goed 0 62.647 48.600 Gas, water en electra 0 9.960 9.960 Schoonmaakkosten 0 2.047 15.649 Servicekosten 0 3.000 3.000 Verbouwing/verhuizing 0 1.958 4.408 Overige huisvestingskosten 0 129 1.107 76.000 79.741 82.724 Activiteitskosten Vergaderkosten vrijwillgers (incl. reiskosten) 0 706 3.498 Themadagen 0 155.028 98.557 Wisselwerking 0 62.899 64.283 Internationale contacten 0 1.263 1.324 Ledenraadpleging 0 901 13.963 Besturen overleg 0 12.330 10.251 Brochures 0 6.343 42.555 Kosten ledenpas 0 1.837 2.992 Specifieke diagnose 0 130 44.938 Representatiekosten 0 1.477 2.286 Deskundigheidsbevordering vrijwilligers 0 4.086 11.931 NPOnline / E-Healt 0 20.533 10.648 Vergaderkosten Vervoer 0 19.363 16.343 Vergaderkosten Lunch 0 4.517 4.037 Advieskosten 0 0 991 Mutatie voorziening 40 jarig jubileum 0 0 20.000 Doorbelaste kosten naar OEK 0-70 -420 Advieskosten Patiëntenportal 0 23.821-2.760 405.000 315.163 345.417 Pagina 31

Toelichting op de staat van baten en lasten over 2016 Begroting Exploitatie Exploitatie 2016 2016 2015 Bestuurskosten Accountants- en administratiekosten 0 8.712 10.965 Vergaderkosten bestuur (inc. reiskosten) 0 7.541 4.237 Kosten algemene ledenvergadering 0 7.249 10.518 Kosten Jaarverslag 0 2.408 2.408 Advieskosten bestuur 0 526 0 Kosten Meerjarenbeleidplan 0 8.105 0 Representatiekosten bestuur 0 0 386 Bestuursaansprakelijkheidsverzekering 0 968 968 Overige bestuurskosten 0 869 2.720 28.000 36.379 32.202 Bureaukosten Automatiseringskosten 0 42.340 38.677 Telefoonkosten 0 12.478 14.702 Contributies, abonnementen en vakliteratuuur 0 9.282 9.690 Porti 0 7.582 18.737 Verzekeringen 0-1.973 4.351 Drukwerk 0 6.576 6.859 Kantoorartikelen 0 3.563 3.666 Onderhoud inventaris 0 0 315 Digitale post 0 6.468 1.304 Huur bedrijfsmiddelen 0 3.645 3.795 78.000 89.961 102.096 Diverse baten en lasten Kosten sponsoring en fondsenwerving 0 531 501 Mutatie voorziening dubieuze debiteuren 0 1.400 6.315 0 1.931 6.816 Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentebaten 0 6.961 13.155 14.500 6.961 13.155 Rentelasten en soortgelijke kosten Bankkosten 0 1.536 1.269 0 1.536 1.269 Pagina 32

Namens het bestuur; w.g. w.g. Jan van Cruchten, voorzitter Tessa Ketting, penningmeester w.g. w.g. Willem Vinke, algemeen bestuurslid Ties hagen, algemeen bestuurslid w.g. w.g. Anja van Heuvelen, algemeen bestuurslid Nico van den Heuvel, algemeen bestuurslid w.g. Björn Kamphuis, algemeen bestuurslid Pagina 33

OVERIGE GEGEVENS Pagina 34

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Pagina 35

Pagina 36

Pagina 37

Pagina 38

Begroting 2017 BATEN Subsidie NSN 1.152.000 Extra subsidie NSN voor ondersteuning Regionale Verenigingen 100.000 Subsidie Fonds PGO 45.000 Sponsoring & donateurs (incl. advertenties WW) 150.000 Overige opbrengsten (waaronder eigen bijdragen) 9.000 Vacatiegelden/projectgelden 50.000 Contributies 125.000 Opbrengsten Bezwaar & beroep activiteiten 5.000 1.636.000 LASTEN Salariskosten (incl. sociale en pensioen lasten) 1.050.000 Mutatie reservering loopbaanbudget 10.000 AF: doorbelaste kosten projecten - 95.000 Overige personeelskosten 69.500 (o.a. reis- onkostenvergoeding, ziekteverzuimverzekering, salarisadministratie) Externe kosten re-integratie /bezwaar&beroep activiteiten 5.000 Totaal personeelskosten 1.039.500 Huisvestingskosten 88.000 Automatiseringskosten (incl ledenadministratie) 20.000 Telefoonkosten 10.350 Contributies en abonnementen 9.000 Digitale post 3.500 Porti 15.000 Verzekeringen 5.000 Drukwerk 4.000 Kantoorartikelen 3.000 Overige bureaukosten (incl. huur bedrijfsmiddelen, kleine aanschaffingen) 6.000 Totaal bureaukosten 75.850 Accountantskosten (incl. drukkosten jaarverslag) 7.000 Vergaderkosten bestuur 5.000 Kosten ALV 10.000 Kosten meerjarenbeleidsplan 1.500 Kosten jaarverslag 2.500 Receptie- representatie, overige kosten / Bestuursaansprakelijkheidsverz. 2.000 Totaal bestuurskosten 28.000 Pagina 39

Activiteitkosten 403.150 Afschrijvingen 7.000 TOTAAL LASTEN 1.641.500 Rentebaten - 5.500 RESULTAAT 0 Pagina 40