E-Learning: In 9 stappen een effectieve leider worden

E-Learning: In 9 stappen een effectieve leider worden 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht Module 9/9 1

Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op jezelf, de ander cq de situatie? Stap 9: Welke nieuwe mogelijkheden zie je om de situatie op een effectieve manier in te vullen? En hoe voelt dat? Creatief leven herken je aan zijn gevarieerdheid: het levert steeds onbekende resultaten op die niet te voorzien waren. David Herbert Lawrence Deze stap bestaat uit het invulling geven aan je verlangen. Je verkent hier de mogelijkheden, proactieve acties die je hebt om je verlangen te gaan leven. Je beseft dat er ook hier meerdere wegen naar Rome leiden. Er is niet één weg, de weg die jij tot nu toe behandeld hebt, die de juiste oplossing voor je probleem is. Je ontdekt dat jouw waarheid niet de enige waarheid is. Je staat open voor nieuwe perspectieven doordat je belemmerende overtuigingen (je angst) hebt leren omzetten naar helpende overtuigingen (je verlangen). Je zou kunnen zeggen dat je de situatie neutraal hebt gemaakt (zie figuur). Eerst had je nog allerlei belemmerende overtuigingen over situaties waarin jij 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 2

terechtkwam (interpretaties) die ervoor zorgden dat jij in negatieve emoties belandde. Je hebt geleerd dat achter je emoties een angst zit (belemmerende overtuiging). Deze heb je geaccepteerd en losgelaten waardoor er ruimte ontstond om naar je verlangen te gaan. Dit betekent ook dat je naar de feiten bent gegaan. Want wat blijft er over van een situatie als er geen overtuigingen (interpretaties) meer zijn? Alleen nog maar feiten. Wat zijn feiten? Zaken die zonder discussie helemaal duidelijk zijn voor alle betrokkenen in de situatie. Het zijn dus zaken waar geen twijfel over bestaat. Het is klip en klaar voor iedereen wat ermee wordt bedoeld. Er is geen ruimte voor interpretatie. Het bijzondere is dat onze verhalen vaak voor slechts twintig procent uit feiten bestaan en voor tachtig procent uit verhalen en overtuigingen die door onze mind zijn gecreëerd. Wat gebeurt er als je naar de feiten gaat? Dan wordt de situatie neutraal: de emotionele lading is eraf. De interpretaties, die leiden tot negatieve emoties, en dus voor die lading zorgen, zijn er niet meer. Negatieve emoties zorgen voor vernauwing van je gezichtspunt. Je kunt alleen nog maar op één manier kijken. Het is dus de uitdaging te proberen de wereld zonder negatieve emoties waar te nemen. Pas dan creëer je ruimte voor het zien van nieuwe mogelijkheden en kun je werkelijk de stap maken naar proactieve acties. Een voorbeeld om dit te verduidelijken: iemand komt tien minuten later dan is afgesproken op een vergadering. Jij, als voorzitter, valt uit door op een geïrriteerde manier te roepen: Kun je niet eens een keer op tijd komen? Jouw interpretaties kunnen bijvoorbeeld zijn: Je hoort op tijd te komen in dit bedrijf, afspraak is afspraak, of: Je hoort te bellen als je te laat komt. Voor jou is het dan normaal om enigszins geïrriteerd (dus: emotioneel) uit te vallen, maar hoe effectief is dit? Het kan best zijn dat er een positief resultaat ontstaat en dat deze medewerker nooit meer te laat komt (door vanuit angst te denken: Ik kom de volgende keer maar op tijd want anders wordt hij/zij weer boos en vindt me niet meer aardig ). De vraag is echter of je blij bent met jouw reactie en of je het effect ervan op de ander wilt creëren? Wat is het feit uit het voorbeeld hierboven? Dat iemand tien minuten later dan afgesproken op de vergadering arriveert. Het feit is niet dat hij te laat is, want dat is een interpretatie. Dit is een veel gemaakte vergissing bij het vinden van feiten. Vanuit de feiten ga je vervolgens op zoek naar een respons (mogelijkheid) die voor echte effectiviteit en creativiteit zorgt. Hoe doe je dat? Door je verlangen te benoemen, zoals je in de vorige stap hebt geleerd. Een verlangen waar jij honderd procent invloed op hebt. Je kunt bijvoorbeeld zeggen dat je graag wilt dat die ander op tijd komt op een vergadering. Dit is een redelijk kansloze wens! Jij hebt namelijk geen invloed op wat die ander doet, dat weet je inmiddels. In het gegeven voorbeeld zou het effectiever zijn om het volgende verlangen te omschrijven: Ik ga respectvol om met mijn collega s. Hier heb jij honderd procent invloed op. Vervolgens ga je op basis van je verlangen bedenken hoe je wilt reageren. Vanuit het voorbeeld kun je gaan vragen: Waarom ben je later dan we hebben afgesproken? Een simpele, doeltreffende en respectvolle actie die je meer oplevert dan de botte, directieve manier die je eerst hebt toegepast. 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 3

Hoe voelt het om anders (lees: effectiever) met deze situatie om te gaan? Gevoel behoefte verzoek Verontschuldig je nooit als je iets zegt wat je voelt. Dat is hetzelfde alsof je zou zeggen: Sorry dat ik eerlijk ben. A noniem Een hele mooie manier om effectief te leren communiceren is het toepassen van de methode van Geweldloze Communicatie van Rosenberg. Deze methode gaat als volgt. Je benoemt eerst je gevoel. Dus wanneer je normaal gesproken de neiging hebt om je boosheid of andere emotie mee te nemen in je boodschap ga je nu je emotie verwoorden. Veel mensen hebben de neiging de ander te belasten met hun emoties en bijvoorbeeld heel boos te roepen: Hoe haal je het in je hoofd om deze afspraak niet na te komen?! De ander kan zich enorm aangevallen voelen door deze opmerking en angstig in een hoek wegkruipen. Of geeft jou op zijn of haar beurt er vervolgens van langs met een soortgelijke boze opmerking. Dan wordt het een strijd tussen twee ego s die allebei gelijk willen krijgen. Je komt daar meestal niet goed uit en zult een onbevredigd gevoel overhouden aan deze situatie. Veel effectiever is het om te benoemen dat je bijvoorbeeld boos bent. Dus je zegt bijvoorbeeld: Ik merk dat ik ongelofelijk boos ben. Ik dacht dat we een afspraak hadden en nu blijkt dat jij dat waarschijnlijk anders zag. Ik baal hiervan en wil je dit even laten weten. Ik weet dat deze boosheid van mij is. Ik heb even tijd nodig om te kijken hoe we hiermee om kunnen gaan. Op deze manier houdt jij je boosheid bij jezelf. Je neemt verantwoordelijkheid voor je gevoel. Je legt de boosheid niet bij een ander, maar geeft aan wat iets met je doet. Je spreekt in de eerste persoon ( ik merk... ) over je emotie. Het mooie hiervan is dat de ander dit nooit kan tegenspreken. Je spreekt namelijk over je eigen gevoel en dat is altijd waar voor jou. De kans is dan ook kleiner dat de ander zich aangevallen zal voelen. Het is een mooie manier om duidelijk te maken aan anderen wat iets bij jou veroorzaakt. Behoeftes benoemen Daarna ga je je behoeftes benoemen. Dit is van een ander niveau dan het invulling geven aan je verlangens uit de vorige stap. Je verlangens benoemen gaat over iets waar jij honderd procent invloed op hebt. Het benoemen van behoeftes betekent dat jij aangeeft wat jij nodig hebt. Dit betekent uiteraard dat je er geen honderd procent invloed op hebt of je dit krijgt. Je bent afhankelijk van de ander. Toch kan het een effectieve manier zijn aan te geven dat je behoeftes hebt. Zodat je laat merken wat je van iets of iemand verwacht. Meestal spreken we onze behoeftes niet uit waardoor anderen ook niet weten wat we zouden willen. Welke behoeftes zijn er allemaal? Er zijn er vele. Veelvoorkomende zijn: duidelijkheid, acceptatie, autonomie, bescherming, luisteren, delen, erkenning, helderheid, humor, integriteit, ordening, respect, rust, vertrouwen, verbinding, warmte, zekerheid. Behoeftes spelen de hele dag door een rol in ons gedrag. Bij alles wat je doet 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 4

is een behoefte bewust of onbewust aanwezig. Een aantal voorbeelden. Je schrijft mailtjes bijvoorbeeld vanuit een behoefte aan duidelijkheid of ordening. Je maakt grapjes omdat je behoefte hebt aan humor. Je spreekt je team toe omdat je de behoefte hebt om zaken te delen. Deze behoeftes zijn vrij makkelijk naar boven te halen. Het wordt spannender en moeilijker je behoeftes te achterhalen, wanneer je in negatieve emoties beland. Stel, je bent in een pittige discussie beland met iemand en je bent het absoluut niet met hem eens. Vaak zit hier de behoefte onder dat je erkenning wilt voor je standpunt. Het kan heel helpend zijn je bewust te worden van je behoeftes en te zien dat we vaak niet praten over onze behoeftes, maar alleen het gevolg van die behoefte tonen (ons gedrag). Als jij je behoeftes meer gaat uitspreken levert je dit twee dingen op. Aan de ene kant ga jij jezelf beter begrijpen, omdat je moet ontdekken welke eigen behoeftes er onbewust meespelen in een situatie. Aan de andere kant is de kans groot dat de ander je beter gaat begrijpen wanneer jij je behoeftes uitspreekt. Je kunt dan gaan praten over je behoeftes en hoe je die kunt invullen, in plaats van dat je alleen maar in een strijd belandt en je verder ingraaft in je eigen standpunt. Verzoek indienen Bij het uitspreken van behoeftes geef je aan dat je iets nodig hebt. Belangrijk is dat je hierna niet de fout maakt dat je het als een eis gaat brengen. De uitdaging is om je behoefte te benoemen en dit als een verzoek neer te leggen. Simpelweg omdat je weet dat je geen eindinvloed hebt op de ander. Bij een eis ga je ervan uit dat de ander doet wat jij zegt. En ben je gefrustreerd of boos als de ander niet doet wat jij wilt. Een verzoek neerleggen, en het ook zo brengen, zorgt ervoor dat jij je bewust bent waar jouw verantwoordelijkheid ligt en die van een ander; je weet waar jij invloed op hebt en waar jouw invloed ophoudt. Het maakt je heel krachtig dit te weten en ernaar te handelen. Het betekent dat je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen deel van je gedrag, je emoties en je overtuigingen. Een verzoek kun je bijvoorbeeld als volgt formuleren: Ik zou het waarderen als je de volgende keer rekening houdt met mijn behoefte aan... Deze methode van Geweldloze Communicatie gaat er vanuit dat je de ander volledig accepteert zoals hij of zij is. Je weet dat je de ander niet kunt veranderen. Met andere woorden, je bent oordeelvrij over de ander. Maar je realiseert je wel dat je volledig in je recht staat je behoeftes uit te spreken en dat je dingen van anderen mag verwachten. Daar ben je uiteindelijk manager voor. Je wilt graag beweging en vooruitgang in je team. Dus is het zaak zo veel mogelijk helderheid te verschaffen wat situaties met jou doen en wat jij graag zou willen dat teamleden gaan veranderen. Veel managers vinden het ongelofelijk lastig op een effectieve manier moeilijke boodschappen te brengen naar hun team. Om bijvoorbeeld eerlijk te zijn over niet wenselijk gedrag van medewerkers. Het toepassen van geweldloos communiceren kan een mooie manier zijn je te helpen in effectiever communiceren. Een voorbeeld van een situatie waarin de stappen van geweldloos communiceren zijn toegepast volgt hieronder. 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 5

Mieke moet een slechtnieuwsgesprek voeren met een medewerker. Ze heeft het helemaal gehad met deze medewerker, maar realiseert zich dat ze haar eigen emoties niet mee kan nemen in het gesprek met die ander. Dat zou niet eerlijk zijn. Het zou haar medewerker misschien onnodig schaden. Ze heeft dus de eerste stappen van de Haselhoff-methode doorlopen (haar eigen onvrede zegt alles over haarzelf, ze heeft haar overtuigingen en emoties helder, inclusief haar angsten en verlangens). Haar verlangen is dat ze eerlijk wil zijn en duidelijkheid wil geven. Hier heeft ze zelf honderd procent invloed op. Met deze attitude gaat ze het gesprek in. Ze is nu bij stap 9 aangekomen en wil graag op een geweldloze manier haar boodschap overbrengen. Na een korte inleiding begint ze het gesprek als volgt: Ik vind het spannend dit gesprek te voeren (gevoel wordt benoemd). Mijn behoefte is dat we een eerlijk en open gesprek kunnen voeren (behoeftes worden benoemd). Ik wil je daarom vragen eerst te luisteren. Daarna hoor ik graag je reactie (verzoek wordt ingediend). Subvraag: En hoe voelt het? De subvraag die bij deze stap hoort is de allerlaatste stap in het model. Wanneer jij je proactieve acties hebt uitgezet is het belangrijk dat je ze gaat voelen. Dus je stelt jezelf de vraag: Hoe voelt het om deze acties te creëren? Hiermee kom ik aan bij een heel belangrijk gegeven. Je overtuigingen bepalen namelijk hoe jij je voelt en wat jij ervaart en niet andersom. De meeste mensen leven met het idee dat er eerst een ervaring is en dan een overtuiging. Mijn perspectief is dat het andersom is. Het grootste deel van de tijd is er eerst een overtuiging en dan pas een ervaring. Wat wordt hiermee bedoeld? We ervaren niet meer echt. We doen weinig nieuwe ervaringen op in ons leven. Aangezien wij 60.000 gedachtes per dag hebben, veelal onbewust, zijn er elk moment gedachtes en ook overtuigingen. Bij alles wat we doen gaat er onbewust van alles door ons heen. We zijn niet meer vrij in het nu. We kunnen niet meer goed ervaren zonder gedachtes. En echt ervaren of voelen wat een gebeurtenis met ons doet. We zijn voorgeprogrammeerd door overtuigingen die continu bepalen wat wij ervaren en komen dus nog maar erg weinig toe aan oordeelvrij ervaren. Natuurlijk ervaren we nog weleens oordeelvrij en komen we situaties tegen waar we ineens een (diepe) nieuwe ervaring krijgen. Maar ook daar vinden we dan direct weer iets van. Dat wordt dan onze nieuwe overtuiging. Als we niet uitkijken wordt dat vervolgens weer een vast-geroeste overtuiging waar we niet meer los van komen. Mocht dit een helpende overtuiging zijn dan is er uiteraard niets aan de hand. Houd deze overtuiging dan vooral. De boodschap is: probeer weer echt te ervaren. Word je bewust van je overtuigingen. Het vraagt veel bewustzijn van jezelf om waar te nemen of je werkelijk ervaart, of dat je een overtuiging aan het ervaren bent, maar parkeer je overtuigingen. Stop met het geloven van alles wat je tot nu toe onbewust hebt aangenomen. Sta stil bij het nu. Open je mind en ga werkelijk 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 6

ervaren, zodat je kunt bepalen wat jij echt vindt van hetgeen op je pad komt of van de situatie waar je tegenaan loopt. Je gaat dan veel meer luisteren naar je intuïtie. Jouw intuïtie is namelijk de enige waarheid die je zou moeten volgen. Je intuïtie laat je nooit in de steek. Ze geeft je antwoorden op al je vraagstukken in je leven. De uitdaging is om hierop te vertrouwen. Een overtuiging creëert een ervaring Zoals gezegd, een overtuiging creëert een ervaring. Dat betekent dat jij de creator bent van je eigen leven. Concreet betekent dit dat wanneer jij beseft dat je je ellendig voelt, door wat voor overtuiging dan ook, je een seconde later kunt schakelen naar een heel ander gevoel. Alleen maar door het veranderen van belemmerende overtuigingen naar helpende overtuigingen (je verlangens). Cruciaal is wel dat dit geen trucje is. Je moet werkelijk vanbinnen voelen dat jij een verlangen wilt leven dat je tot nu toe misschien onbewust hebt weggestopt. Je moet dus innerlijk gemotiveerd zijn je verlangen te leven. Door te voelen wie jij wilt zijn. Het feit dat jij de creator bent van je eigen ervaring betekent dat jij een oneindig potentieel bij jezelf kunt aanboren. Je kunt worden wie je wilt zijn. Je leeft dan niet meer in beperkingen die je afhouden van je verlangen. Maar leeft alleen maar je verlangens. Anders gezegd: het gaat hier over het veranderen van je eigen labels. Je zult je eigen referentiekader (je bril ) vaak flink moeten bijstellen wil je tot ander gedrag komen en dus tot een ander gevoel. In theorie is dit heel simpel. Onze mind houdt alleen niet van simpele zaken. Die kan bijna niet geloven dat dingen zo simpel zijn. Onze mind wil dat zaken ingewikkeld zijn. Veel mensen hebben de hardnekkige overtuiging dat grote verandering niet zomaar tot stand komt. Daar moet hard voor worden gewerkt, daar is moeite voor nodig. Herkenbaar? We maken dingen in ons hoofd vaak ingewikkelder dan ze zijn. Gewoon omdat we niet doorhebben hoe de processen in onze mind werken, hoe onze mind ons saboteert. We zijn vertroebeld door onbewustheid. Deze e- learning heeft je, als het goed is, inzicht gegeven in hoe onbewust wij mensen leven en werken. Maar ook inzicht gegeven in hoe je kunt leren jezelf waar te nemen, waardoor je kunt onderzoeken waar je gedrag vandaan komt. En hoe je vervolgens tot heel ander, vaak veel effectiever gedrag kunt komen. Wanneer jij gaat bedenken wat voor ervaringen je wilt creëren in je werk, wordt je werk een stuk makkelijker. Je verandert je overtuiging in perspectieven die voor jou helpend zijn, die ervoor zorgen dat jij een effectief en plezierig werkzaam leven leidt. Ga nu terug naar je eigen case en vul eens in hoe jij je verlangen vorm gaat geven. Welke proactieve acties kun je doen om je verlangen te leven? En voel vervolgens eens hoe dat voelt. Case Johan merkt dat hij het te druk heeft. Hij heeft voor zijn gevoel te veel ballen Johan merkt dat hij het te druk heeft. Hij heeft voor zijn gevoel te veel ballen in de lucht te houden waardoor hij niet toekomt aan het geven van echte aandacht aan zijn medewerkers. Hij zou ook wel willen dat zijn medewerkers meer werk van hem overnamen, dat ze meer verantwoordelijkheid zouden nemen. Hij baalt ervan dat ze te weinig initiatieven nemen. 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 7

Kortom; Johan loopt voor zijn gevoel over. Hij loopt met alles achter de feiten aan. Hij zou graag meer regie over zijn werk willen hebben maar weet niet hoe dit te bereiken. Stap 1: Wat is de echte last van deze manager? Hij baalt ervan dat zijn medewerkers te weinig verantwoordelijkheid nemen in hun werk. Stap 2: Wat is zijn ineffectieve gedrag? Dat is zijn controledrang. Hij wil de touwtjes in handen hebben. Hij wil te veel weten en controleren. Hoe ziet dit gedrag er bij hem uit? Hij gaat sneller praten, zijn hartslag gaat omhoog, hij gaat directief praten, hij luistert niet meer, hij praat met stemverheffing. Stap 3: Welke emoties ervaart hij op het moment dat hij in zijn controledrang zit? Dat zijn irritatie, teleurstelling, onmacht en boosheid. Stap 4: Welke belemmerende overtuigingen voeden het ineffectieve gedrag in het moment van de emotie? Nadat de manager hier goed over nadenkt, komt hij met het volgende: Ik wil dat ze doen wat ik zeg. Ik vind mijn medewerkers traag. Ik wil dat ze naar me luisteren, ik wil dat ze ophouden met zeuren, ik wil dat ze gewoon hun werk goed doen. geven Stap 5: Wat levert het ineffectieve gedrag hem op? Eerst komt hij met de negatieve dingen. Dit zijn: onrust bij mezelf, stressgevoel, geen echte aandacht voor mijn mensen, slechte relatie met mensen. Vervolgens moet hij hard nadenken over dat ene pluspunt. Uiteindelijk realiseert hij zich dat hij die controledrang in stand houdt vanuit het idee het beter te weten. Stap 6: Wat is de kernovertuiging? De relevante vraag is hier: wat is het ergste wat er kan gebeuren als hij zijn controledrang loslaat? Na lang doorvragen komt hij erachter dat het gaat om de angst het niet goed te doen. Kortom: Ik ben niet goed genoeg. Stap 7: Accepteer de angst. De uitdaging is dat de manager zijn angst niet goed genoeg te zijn accepteert. Hij zal werkelijk moeten gaan voelen dat het oké is om af en toe niet goed genoeg te zijn. De realiteit is nou eenmaal dat deze angst er is. Die is niet weg te denken en zal nog regelmatig in zijn leven verschijnen. Op het moment dat hij werkelijk de angst ging accepteren en contact maakte met dit gevoel kwam er rust over hem. Hij kwam in een soort ontspanning terecht. Stap 8: Wat is zijn verlangen? Anders gezegd; wat wil hij liever ervaren/creëren in een situatie waar hij last heeft van zijn controledrang? Na even zoeken kwam hij tot het inzicht dat hij het verlangen heeft om goed te zijn zoals hij is. Dus hij formuleerde zijn verlangen als volgt: Ik ben goed zoals ik ben. Stap 9: Welke nieuwe mogelijkheden ziet hij om invulling te geven aan zijn verlangen? De vraag die hier gesteld werd was: Wanneer jij kunt voelen dat jij goed bent zoals je bent (deze helpende overtuiging gelooft) wat ga je dan doen in de situatie waarin je vastliep? Hij kwam met het volgende: Ik ga loslaten, ik ga mijn mensen vertrouwen en met respect benaderen. Ik ga vragen stellen. Ik ga luisteren en achterhalen waarom ze te weinig initiatieven nemen en hun verantwoordelijkheid naar mijn idee te weinig pakken. Subvraag: En hoe voelt dat? De manager antwoordde dat het vele malen beter voelde om de situatie op deze manier aan te pakken. Hij was enorm blij en tevreden. Wat gebeurde er? Deze manager realiseerde zich ineens heel goed dat hij altijd alles voor zijn mensen aan het invullen was. Dat hij altijd alles beter wist en zijn mensen continu aan het veroordelen was. Hij leerde om met veel minder oordelen het gesprek aan te gaan. Wat was het effect? Zijn mensen voelden zich gewaardeerd en gehoord. Er werd naar hen geluisterd, waardoor ze gingen meedenken en veel meer initiatieven gingen nemen en verantwoordelijkheid pakten. Precies datgene wat de manager zo graag wilde. 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 8

Dit was de laatste stap. Je ontvangt nu nog één mail. Dat is een mail met een kort evaluatieformulier (slechts 2 vragen). Wanneer je de vragen op het formulier beantwoordt krijg je vervolgens mijn boek Hoe krijgen ze me zo gek? gratis toegestuurd. Het boek kun je als naslagwerk zien van de e-learning. Tevens bevat het boek nog een aantal waardevolle extra s: Twee verkorte versies van de Haselhoff methode zodat je op elk moment van de dag de methode eenvoudig en doeltreffend kunt gebruiken Vier volledig uitgewerkte cases uit de ware praktijk van leidinggevenden die met verschillende problemen worstelden. Uiteraard hoop ik dat je veel inzichten hebt gekregen door het volgen van mijn e-learning. Verder wens ik je heel veel succes in je werk als leidinggevende. Wie weet ontmoeten we elkaar een keer. Hartelijke groet, Marjan Haselhoff www.burokracht.nl 2017 Marjan Haselhoff - BuroKracht 9