E-learning: Hoe krijgen ze me zo gek als leidinggevende?

Transcriptie

1 E-learning: Hoe krijgen ze me zo gek als leidinggevende? Module 3/9 1

2 Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op jezelf, de ander cq de situatie? Stap 3: Welke emoties ervaar je tijdens je ineffectieve gedrag? Hoe beter je jezelf en je gevoelens begrijpt, des te meer ga je houden van dat wat is. Baruch Apinoza Emoties bepalen voor een groot deel ons gedrag. De meeste mensen hebben het idee dat emoties niet te kiezen zijn. Emoties zijn echter wel degelijk te kiezen. En gelukkig maar, anders zou je geen invloed hebben op je eigen emoties en zou je worden geleefd, in plaats van dat je leeft. Bij stap 1 over afhankelijkheid is al stilgestaan bij het gegeven dat veel managers (lees: alle mensen) leven en werken vanuit het gevoel dat ze geleefd worden en dat ze niet de regie hebben over hun eigen werk en leven. Dit geldt ook voor emoties. Wanneer ik aan deelnemers vraag of ze hun emoties kunnen kiezen, zegt bijna iedereen dat ze dit niet kunnen. Emoties kun je kiezen Gelukkig is er goed nieuws. In stap 2 heb je geleerd dat jij je respons kunt kiezen op elke stimulus om je heen. Zo werkt het ook met emoties. Je emotie is namelijk een respons op iets of iemand om je heen. Dit betekent dat jij je emotie kunt kiezen. Niet dat dit makkelijk is, verre van dat. Maar de mogelijkheid is er. Wanneer je dit besef werkelijk tot je laat doordringen heb jij de ultieme vrijheid te zijn wie je wilt zijn. Je bent dan meester over je eigen leven. Geleefd worden verandert in ik leef oftewel ik regeer. Je hebt dan het besef dat je iedere keer weer opnieuw kunt kiezen wat jouw respons is op alles wat op je afkomt en wat anderen doen of zeggen. Vaak hoor ik echter mensen zeggen: Emoties zijn toch niet te stoppen? Die zijn er gewoon. Die kan ik niet sturen. Het eerste deel klopt, emoties zijn er vaak gewoon. Het mooie is dat je wel degelijk kunt bepalen wat je met je emoties doet. In veel gevallen zit daar de vrijheid die wordt bedoeld. Je kunt kiezen om je emoties af te reageren op anderen, door bijvoorbeeld je irritatie te botvieren op iemand in je omgeving. Je kunt ook kiezen je irritatie te stoppen. Dit zul je alleen doen wanneer je werkelijk beseft wat je met je irritatie aanricht, dat je ziet welk effect dit heeft op jezelf en op anderen. En hoe dit vervolgens je effectiviteit aantast. Wanneer jij bijvoorbeeld geïrriteerd bent over een medewerker die de kantjes ervan afloopt en daardoor in je irritatie schiet, help je de ander niet echt. De ander merkt namelijk je geïrriteerde houding en wie weet zeg je wel 2

3 iets in de trant van: Zou je de volgende keer je werk eens op tijd af kunnen krijgen?! Een reactie (geen respons) die de ander niet echt uitnodigt om te zeggen wat er te zeggen is. Het roept eerder angst bij de ander op, waardoor deze persoon niets terugzegt. Het zorgt er geenszins voor dat er een open gesprek ontstaat met het uitwisselen van standpunten. En hoe effectief is dat? Emoties kun je dus kiezen. Het gaat zelfs zo ver dat jij niet gekwetst kunt worden door een ander als je dat niet wilt. Je kunt alleen maar gekwetst worden als je dat zelf toelaat. Jij hebt de mogelijkheid om een opmerking, die jij als kwetsend ervaart en dus een negatief gevoel bij jou creëert, om te zetten naar een positief gevoel. Hoe? Door je gedachtes te veranderen. Als iemand iets zegt wat jij niet leuk vindt, bijvoorbeeld: Ik vind dat jij altijd zo veel klaagt en negatief bent over je mensen, en jij schiet in je boosheid, dan is het zaak te onderzoeken waar jouw boosheid, je kwetsuur, vandaan komt. Want die boosheid is van jou. Misschien heb je wel de gedachte: Ik klaag helemaal niet veel, of je vindt juist dat de ander veel klaagt en vind je dat die ander eerst maar eens naar zichzelf moet kijken, et cetera. Allemaal gedachtes die jou sterken in het idee dat jij gelijk hebt en dat je helemaal niet negatief of iets dergelijks bent. Waardoor jij jezelf steeds dieper ingraaft in je eigen gedachtes en dus in je eigen negatieve gevoel (boosheid). De uitdaging is om je gedachtes niet te geloven. Om je ervan te onthechten. En te kiezen voor gedachtes die tot een positief gevoel leiden. Door bijvoorbeeld het volgende te gaan geloven (belangrijk hierbij is dat je het wel echt meent, het moeten geen rationele trucjes zijn): Ik ben goed zoals ik ben, Die uitspraak zegt meer over de ander dan over mij, Ik mag zwakke kanten hebben, et cetera. Belangrijk is om te zien dat je emoties geen direct gevolg zijn van de situatie. Je emotie is echter een uitvloeisel van je gedachtes, je overtuigingen, en niet van de situatie. Bij stap 4 zul je gaan ontdekken dat al je gedrag en emoties gestuurd worden door overtuigingen. En dat de crux tot werkelijke verandering van emoties en gedrag ligt bij het veranderen van overtuigingen die niet meer helpend zijn. Het begrip emotie is al vaak langsgekomen. Het is goed onderscheid te maken tussen de begrippen gevoel, emotie en intuïtie. Waarom? Omdat er de begrippen vaak door elkaar worden gehaald en verkeerd worden gebruikt, nota bene terwijl ze enorm verschillend zijn. Dat zal ik hieronder duidelijk maken. Gevoel (van het hart) Het is onmogelijk iets buiten jezelf waar te nemen als je het ook niet in je eigen innerlijk kunt waarnemen. Neale Donald W alsch Bij alles wat je denkt en doet heb je een bepaald gevoel (blijdschap, vreugde, verdriet, et cetera). Dat gevoel kan zich fysiek uiten in warmte, koude, spanning op de borst, droge lippen, gespannen schouders, buikpijn, rillingen, 3

4 et cetera. Een gevoel kan dus positief of negatief zijn. De hele dag door stroomt je gevoel. Het komt op, het golft door je heen en het ebt vroeg of laat weer weg. De kunst is om je bewust te zijn van die gevoelens en te accepteren dat ze er zijn. Voor positieve gevoelens is dat vaak makkelijker. De uitdaging is om ook de negatieve gevoelens te accepteren. Waarom hebben we daar zo veel moeite mee? In de westerse wereld vinden wij het moeilijk om dingen te accepteren zoals ze zijn. We willen alles naar onze hand zetten, controleren en analyseren. We vinden het vaak heel moeilijk om om te gaan met negatieve gevoelens. Negatieve gevoelens worden meestal direct omgezet in negatieve gedachtes en dat is het begin van de ellende. Een voorbeeld: je bent teleurgesteld omdat je medewerker niet naar je luisterde. Je kunt gewoon accepteren dat dit gevoel er is en het gevoel toelaten en dus voelen. Wat er vaak gebeurt is dat je gedachten krijgt als: Hij/zij zou meer moeten luisteren, of: Had ik dit gesprek maar nooit gepland. Je verzet je tegen je gevoel van teleurstelling, je wilt het niet voelen, en drukt het weg. Gevoelens stollen zo tot emoties en schieten bijvoorbeeld in de emotie boosheid. Emotie (van het verstand) Alle heftige emoties geven ons een vals beeld van de werkelijkheid om ons heen. John Ruskin Bij emotie ga je in de analyse. Emoties zijn daarom niets anders dan een uitvloeisel van gedachten. Ik zeg vaak: Emoties zijn van het hoofd en gevoel is van het hart. Emoties ontstaan uit gedachten die tegen de realiteit in creëren. Het zijn vaak zinsneden als: Het zou beter zijn als..., of: Hij/zij zou... moeten doen. Je wilt mensen of zaken om je heen veranderen. Emoties (irritatie, frustratie, boosheid, onmacht, woede, schuld en dergelijke) zijn bijna allemaal negatief. Zijn er ook positieve emoties? Ja, bijvoorbeeld blijdschap. Toch is blijdschap in de vorm van een emotie niet positief. Een voorbeeld hiervan is: Mensen die te blij en euforisch zijn, waarbij je voelt dat dit niet echt is. Echte blijdschap is een gevoel en geen emotie. Mijn veronderstelling is dat we een groot deel van onze tijd in onze emoties zitten (in ons hoofd) en veel te weinig voelen wat het echte gevoel achter de emotie is. We zijn bijvoorbeeld liever boos, dan dat we contact maken met de echte pijn die eronder zit. Achter elke emotie zit namelijk een pijnlijk gevoel dat we het liefst wegdrukken (bij stap 6 zal hier nog verder op worden ingegaan en zal een methode worden geschetst hoe je de pijn achter de emotie kunt ontdekken). Emoties zijn dus het onderzoeken waard. Als je namelijk niet oplet blijf je hangen in je emotie en reageer je dat af op anderen door bijvoorbeeld een gefrustreerde opmerking te maken. 4

5 Intuïtie (van je onderbuik) Onze intuïtie is de herinnering van wat we geweten hebben. G. Jansen Intuïtie is het innerlijk weten (onderbuikgevoel) of iets wel of niet goed voor je is. Een voorbeeld: Je bent manager en wilt iemand in je team aannemen. Je hebt een gesprek met een kandidaat en alles klopt: goed verhaal, mooi profiel en perfecte ervaring voor de functie. Toch voelt het niet goed. Je weet niet precies waarom, maar je intuïtie geeft aan dat je hem of haar niet moet aannemen. Intuïtie gaat vaak over zaken die niet te verklaren zijn. De kunst is om op je intuïtie te vertrouwen. Jouw intuïtie geeft namelijk het antwoord op al je beslissingen in je leven, zonder tussenkomst van beperkende gedachtes. Het is je kompas van waaruit je weet of dingen goed voor je zijn of niet. Wat is wel of niet effectief? Emoties zijn niet effectief. In je emotie geef je namelijk de ander onbewust de schuld van jouw ineffectiviteit, zoals je geleerd hebt in de vorige stappen. Vanuit je emoties ben je uit contact met jezelf, je voelt niet wat er echt is. Je mind overheerst met alle beperkende gedachtes van dien. De grote uitdaging voor velen is om verantwoordelijkheid te nemen voor het gevoel achter de emotie. Wanneer je hier contact mee maakt, stop je met je emotie en ontstaat er ruimte voor nieuwe inzichten. In de volgende stappen zul je leren en, hopelijk, begrijpen hoe dit werkt. OEFENING 1. Ga aan het eind van iedere dag eens vijf minuten aandacht besteden aan het ontdekken van eigen emoties en bijbehorende reactieve patronen. 2. Loop je dag eens na en herken je negatieve emoties. Kijk welk patroon actief was. 3. Ga vooral niet op zoek naar een oplossing. Alleen herkennen en erkennen is al genoeg om je meer bewust te worden. Als het goed is verandert er dan vanzelf al het een en ander. Ga maar ervaren. 4. Ga nu eens onderzoeken welke emoties jij had in jouw eigen voorbeeld bij stap 1. Dus omschrijf welke emoties jij had op het moment dat jij je ineffectieve gedrag ervoer. Casehan merkt dat hij het te druk heeft. Hij heeft voor zijn gevoel te v Johan merkt dat hij het te druk heeft. Hij heeft voor zijn gevoel te veel ballen in de lucht te houden waardoor hij niet toekomt aan het geven van echte aandacht aan zijn medewerkers. Hij zou ook wel willen dat zijn medewerkers meer werk van hem overnamen, dat ze meer verantwoordelijkheid zouden nemen. Hij baalt ervan dat ze te weinig initiatieven nemen. Kortom; Johan loopt voor zijn gevoel over. Hij loopt met alles achter de feiten aan. Hij zou graag meer regie over zijn werk willen hebben maar weet niet hoe dit te bereiken. Stap 1: Wat is de echte last van deze manager? Hij baalt ervan dat zijn medewerkers te weinig verantwoordelijkheid nemen in hun werk. 5

6 Stap 2: Wat is zijn ineffectieve gedrag? Dat is zijn controledrang. Hij wil de touwtjes in handen hebben. Hij wil te veel weten en controleren. Hoe ziet dit gedrag er bij hem uit? Hij gaat sneller praten, zijn hartslag gaat omhoog, hij gaat directief praten, hij luistert niet meer, hij praat met stemverheffing. Stap 3: Welke emoties ervaart hij op het moment dat hij in zijn controledrang zit? Dat zijn irritatie, teleurstelling, onmacht en boosheid niet toekomt aan het geven van echte aandacht aan zijn medewerkers. Hij zou ook wel willen dat zijn m De volgende mail behandelt stap 4 en gaat over het ontdekken van je belemmerende overtuigingen die je ineffectieve gedrag voeden. Veel succes met oefenen. Leren valt of staat met daadwerkelijk oefenen en ervaren in de dagelijkse praktijk. Tot over 4 dagen. Hartelijke groet, Marjan Haselhoff edewerkers meer werk van hem overnamen, dat ze meer verantwoordelijkheid zouden nemen. Hij baalt ervan dat ze te weinig initiatieven nemen. Kortom; Johan loopt voor zijn gevoel over. Hij loopt met alles achter de feiten aan. Hij zou graag meer regie over zijn werk willen hebben maar weet niet hoe dit te bereiken. Stap 1: Wat is de echte last van deze manager? Hij baalt ervan dat zijn medewerkers te weinig verantwoordelijkheid nemen in hun werk. Stap 2: Wat is zijn ineffectieve gedrag? 6