Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist

Pensioen Laboratorium Een interactief onderzoek voor de leergierige Pensioenspecialist

Het Pensioen Laboratorium van Zwitserleven Een interactief Werklab waar u samen met uw collega s pensioenadviseurs en de specialisten van Zwitserleven het vergelijken van offertes en uitvoerders steeds beter onder de knie krijgt. Tijdens ieder PensioenLab gaan we in op de actualiteit en is er ruimte voor de vragen uit uw eigen praktijk Kortom een opleiding waarmee u steeds meer inzicht in de pensioenmaterie krijgt, waardoor u beter met de werkgever kunt communiceren

Doelstelling Drie Onderzoeken waarbij: - Inleiding wordt besproken - Kennis, inzicht en ervaringen worden uitgewisseld - Onderzoeksresultaten en conclusies plenair worden gepresenteerd Met als resultaat: - Verbreding en verdieping over de genoemde onderwerpen

Werkwijze Korte inleiding Discussie aan de hand van vragen en/of stellingen Prioriteiten aangeven en verschillen benoemen Consequenties voor werkgever en werknemer in kaart Plenair terugkoppelen van visies, conclusies en vragen

Het programma van vandaag Vergelijken van Lifecycles 12.45-13.00 Edwin Langhorst Lifecycle Wijzer van Zwitserleven 13.00-13.30 Onderzoek over de Lifecycle Wijzer 13.30-14.00 Eelco Ubbels Vergelijken van Lifecycles 14.00-15.00 Onderzoek over 3 verschillende Lifecycles 15.00-15.15 Pauze 15.15-15.45 Giuseppe van der Helm Vergelijken van Duurzaamheid 15.45-17.00 Onderzoek over 3 verschillende Uitvoerders 17.00-18.00 Vragen, Evaluatie en Borrel

Zwitserleven LifeCycle Wijzer

Scoringsitems LifeCycle Wijzer Diversificatie beleggingen Rentematching Afbouw van risico in de lifecycle Aantal aangeboden lifecycles Maatschappelijk verantwoord Fondsen / externe fondsmanager Performance beleggingen korte termijn (1 jaar) middellange termijn (3 jaar) lange termijn (5 jaar) Mogelijkheden opting out Is er een garantieproduct aanwezig Uitgebreid aanbod fondsen Externe fondsen Beleggingsgerelateerde kosten

1. Diversificatie Beleggingen Risico Hoog Verwacht rendement Hoog Zwitserleven Wereld Aandelenfonds Gespreide wereld aandelen portefeuille Zwitserleven Selectiefonds Gespreide specialties portefeuille Zwitserleven Credits Fonds Obligaties van Europese bedrijven en instellingen Laag Laag Zwitserleven Medium Duration Fonds en Zwitserleven Long Duration Fonds Minimaal Aa3/AA- Staatsobligaties, derivaten en geldmarktinstrumenten in Euro Duratie Long ~ 22 jaar Duratie Medium ~ 8 jaar Matching met pensioentarief! 8

Zwitserleven Wereld Aandelenfonds Vanguard Emerging Markets Stock Index Fund Benchmark: MSCI Emerging Markets Passief management Pacific 12,5% Emerging Markets 15% Europa 37,5% SNS Responsible Index Fund Equity Europe Benchmark: MSCI Europe Passief management ESG SNS Responsible Index Fund Pacific Amerika 35% SNS Responsible Index Fund North America Benchmark: MSCI Pacific Passief management ESG Benchmark: MSCI North America Passief management ESG 9

Zwitserleven Selectie Fonds Zwitserleven Vastgoedfonds La Salle (Actiam 01-01-2105) Benchmark : GPR250 UCITS UK 20% Index Actief management (passief 01-01-2015) ESG Europees indirect vastgoed 40% Emerging Market Debt 30% Stone Harbor Emerging Market Local Currency Debt Fund Benchmark : JPMorgan GBI- EM Global Diversified Index Actief management High Yield Obligaties 30% PIMCO Global High Yield Bond Fund Eur (hedged) Benchmark : BofA Merrill Lynch Global High Yield, BB-B Rated, Constrained Index Actief management 10

Zwitserleven lifecycle fondsen Zwitserleven Long Duration Fonds Zwitserleven Medium Duration Fonds Staatsobligaties, derivaten en geldmarktinstrumenten (in euro) Rating minimaal Aa3/AA- Zwitserleven Credits Fonds Benchmark : iboxx Corporates Duratie: ~4 jaar Actief management ESG Zwitserleven Long Duration Fonds Zwitserleven Medium Duration Fonds Interne benchmark gebaseerd op gemiddelde looptijdverdeling van pensioenverplichtingen bij Zwitserleven Duratie Long ~ 22 jaar Duratie Medium ~ 8 jaar 11

2. Rentematching Zwitserleven Long Duration Fonds Zwitserleven Medium Duration Fonds Zwitserleven Wereld Aandelenfonds Zwitserleven Selectiefonds + Staatsobligaties, derivaten en geldmarktinstrumenten in Euro Rating minimaal Aa3/AA- Zwitserleven Credits Fonds Afbouw tot 10% in return portefeuille Zwitserleven Long Duration Fonds Zwitserleven Medium Duration Fonds Interne benchmark gebaseerd op gemiddelde looptijdverdeling van pensioenverplichtingen bij Zwitserleven Duratie Long ~ 22 jaar, Duratie Medium ~ 8 jaar 12

3. Afbouw van risico in LifeCycle Neutraal 13

4. Aantal LifeCycles LifeCycle Neutraal en via opting-out 4 extra lifecycles Neutraal Defensief + Defensief Offensief Offensief + 14

5. Maatschappelijk verantwoord beleggen Onze ambitie: De maatschappelijk verantwoorde verzekeraar van Nederland ESG criteria Mensenrechten Kinderarbeid Dwangarbeid Corruptie Milieuvervuiling Wapens Schending ethische principes 15

Maatschappelijk verantwoorde beleggingen Zwitserleven meest duurzame verzekeraar Zwitserleven op nummer 1 van 29 onderzochte verzekeraars Belangrijkste punten uit het VBDO onderzoek duurzaamheid beleggers: Maatschappelijk Verantwoord Transparant Beleggingsbeleid Optimaal rendement binnen risicokaders Samenwerking met Maatschappelijke organisaties 16

6. Externe vermogensbeheerders Beleggen doen wij niet zelf. Zwitserleven werkt samen met specialisten die voldoen aan onze voorwaarden. Op dit moment zijn dit volgende partijen: Actiam (voorheen SNS Asset Management) LaSalle Investment Management (tot 01-01-2015) Pimco Stone Harbor Vanguard Voor de selectie van externe fondsen laat Zwitserleven zich adviseren door Actiam. In dit advies wordt gekeken naar de kwaliteit van fondsen en het aansluiten bij gestelde eisen op het gebied van milieu, sociaal en bestuur aspecten (ESG-criteria). Als op één van punten onethisch gedrag (= niet juist handelen) is aangetoond, ziet Zwitserleven af van beleggen.

7. Performance beleggingen 12 maanden Gem 3 jaar Gem 5 jaar Fondsnaam PF BM verschil PF BM verschil PF BM verschil Zwitserleven Aandelenfonds 14,03% 12,32% 1,71% 9,62% 10,64% -1,02% 9,98% 10,96% -0,98% Zwitserleven Europees Aandelenfonds 13,85% 14,98% -1,13% 11,35% 11,14% 0,22% 10,58% 10,03% 0,55% Zwitserleven Wereld Aandelenfonds 15,42% 14,97% 0,45% 12,87% 13,14% -0,26% 13,27% 13,22% 0,05% Zwitserleven Geldmarktfonds 0,33% 0,27% 0,06% 0,90% 0,70% 0,20% 0,82% 0,78% 0,04% Zwitserleven Obligatiefonds 9,02% 8,23% 0,79% 7,66% 7,46% 0,20% 5,89% 5,49% 0,40% Zwitserleven Credits Fonds 7,24% 6,74% 0,50% 6,28% 6,58% -0,30% 6,58% 6,36% 0,22% Zwitserleven Gov't Bonds 10+ Fonds 10,96% 11,01% -0,05% 9,44% 10,21% -0,77% 6,07% 6,59% -0,52% Zwitserleven Mixfonds 11,58% 11,65% -0,07% 9,79% 9,50% 0,29% 8,46% 7,94% 0,51% Zwitserleven Selectiefonds 10,40% 10,85% -0,45% NA NA NA NA NA NA

8. Opting-out Zwitserleven RendementsGarantie 2% Rendement gebaseerd op U-rendement Garantierendement minimaal 2% per jaar (ook tussentijds) = Garantiekoers => U-rendement maart 2014: 1,71% 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 U rendement per jaar (gemiddelde jan - dec) 1,50% 1.71% 2.76% 2.73% 3,47% 4,24% 4,17% 3,61% 3,23% 3,93% 19

8. Opting-out Extra fondsen VrijBeleggen Zwitserleven Wereld Aandelenfonds Zwitserleven Europees Aandelenfonds Zwitserleven Government 10+ fonds Zwitserleven Credits Fonds Zwitserleven Obligatiefonds Zwitserleven Geldmarktfonds Zwitserleven Mixfonds Zwitserleven Vastgoedfonds Zwitserleven Selectiefonds Zwitserleven Rendementsgarantie 2% www.zwitserleven.nl/fondsen 20

8. Opting-out Extra fondsen VrijBeleggen ASN Duurzaam Mixfonds ASN Milieu en Waterfonds ASN Duurzaam Obligatiefonds ASN Duurzaam Aandelenfonds ishares S&P 500 ishares MSCI Pacific ex Japan ishares Japan Equity ishares Europe Equity ishares Emerging Markets Equity ishares Euro Inflation linked Gov t Bond ishares $ Corporate Bond (Global) www.zwitserleven.nl/fondsen

8. Opting-out Extra fondsen VrijBeleggen PPI Zwitserleven Wereld Aandelenfonds Zwitserleven Aandelenfonds Zwitserleven Europees Aandelenfonds Zwitserleven Government 10+ fonds Zwitserleven Credits Fonds Zwitserleven Obligatiefonds Zwitserleven Geldmarktfonds Zwitserleven Mixfonds Zwitserleven Vastgoedfonds Zwitserleven Selectiefonds Zwitserleven Spaarrekening IShares S&P 500 IShares MSCI Pacific ex Japan IShares Japan Equity IShares Europe Equity IShares Emerging Markets Equity IShares Euro Inflation linked Gov t Bond Ishares $ Corporate Bond (Global) www.zwitserleven.nl/fondsen 22

9. Kosten Lifecycle fondsen (per 01-01-2015) Naam fonds Fondskosten Beheerkosten Totaal Zwitserleven Wereld Aandelenfonds 0,02% 0,50% 0,52% Zwitserleven Selectie Fonds 0,26% 0,50% 0,76% Zwitserleven Credits Fonds 0,04% 0,50% 0,54% Zwitserleven Medium & Long Duration Fonds 0,04% 0,50% 0,54% 23