Schoolproject 4a. Mens en Maatschappij

Transcriptie

1 Schoolproject 4a Lessenserie: Ontdekkers en veroveraars. Mens en Maatschappij J.A. Brouwer Leraar geschiedenis Wellant College in Montfoort 1

2 Inleiding Als schoolproject heb ik gekozen om een lessenserie te gaan maken. Dit wilde ik graag doen omdat ik de lessenserie zou kunnen toepassen in mijn lessen. Zelf heb ik nog nooit een groot project geleid voor mijn klassen. Het zijn vaak afzonderlijke lessen. In dit schoolproject zag ik een kans om een leuk en interessant project te ontwerpen voor mijn klassen. De lessenserie is geschikt voor het vak Mens en Maatschappij. De leerlingen van basis, kader en gl kunnen er mee overweg. De leerlingen gaan zelf namelijk aan de slag met een informatiemap waar makkelijkere en moeilijkere opdrachten in zitten. De leerlingen kunnen het zelf zo makkelijk of moeilijk maken als zij zelf willen. Op het Wellant College heb ik overlegd met mijn teamleider. Die vertelde mij dat er in de lessen weinig wordt gedifferentieerd op niveau. Met deze lessenserie wil ik laten zien hoe je goed kan differentiëren. Na onderzoek kwam ik erachter dat het voor vmbo leerlingen het beste is om te werken met een activerende werkvorm waarin zij keuzemogelijkheden hebben, zelfstandigheid en er ruimte is voor verschillende niveaus. Met dit idee heb ik mijn lessenserie vorm gegeven. 2

3 Inhoudsopgave Start document pagina 4 Literatuur onderzoek pagina 9 Docentenhandleiding pagina 12 Leerdoelen pagina 21 Literatuur lessenserie pagina 27 De Thema`s - Wij en de wereld pagina 35 o PowerPoint presentatie o Verwerkingsopdracht o Antwoorden verwerkingsopdracht o Groepsopdracht - De zeeweg naar Azie pagina 64 o PowerPoint presentatie o Verwerkingsopdracht o Antwoorden verwerkingsopdracht o Groepsopdracht - Ontdekker en veroveraars pagina 116 o PowerPoint presentatie o Verwerkingsopdracht o Antwoorden verwerkingsopdracht o Groepsopdracht - De verspreiding van culturen pagina 159 o PowerPoint presentatie o Verwerkingsopdracht o Antwoorden verwerkingsopdracht o Groepsopdracht - Instructie Project PowerPoint pagina Beoordeling presentatie pagina 201 3

4 Startdocument Gegevens student(en) Naam: Jeroen Brouwer Studentnummer: Adres: Laan van Chartroise 27 Postcode en plaats: 3552 EP Utrecht Telefoonnummer: Gegevens opdrachtgever: Naam begeleider: Roel Werner, Wellant College Adres: Doeldijk 16 Postcode en plaats: 3417 XD Montfoort Telefoon: Beide partijen zijn overeengekomen: dat het probleem / de vraag: Bij de meeste lessen is er geen sprake van differentiatie. Daarnaast heeft de school belang bij een lessenserie voor het vak Mens en Maatschappij voor leerjaar 1. Op het niveau van basis/kader. Graag wil de school een lessenserie met een plan waarbij er in de les gedifferentieerd wordt. De lessenserie moet een voorbeeld zijn voor andere leraren hoe zij in de lessen kunnen differentiëren. wordt beantwoord door het leveren van het volgende eindproduct: Een vervangende lessenserie voor de hoofdstukken zeven en acht van het lesboek Mens en Maatschappij uit leerjaar 1. Deze hoofdstukken heten: Ontdek de wereld en hoe ontstond Nederland. Het product moet gelijk uitvoerbaar zijn. Daarom moet er in de lessenserie voldoende lesmateriaal aanwezig zijn zodat de startende leraar er direct mee aan de slag kan. Er moet informatie aangeboden worden, groepsopdrachten, PowerPoint en nakijkmodellen. Daarnaast is het belangrijk dat er lesmateriaal wordt aangeboden 4

5 waarmee de startende leraar in de les kan differentiëren. waaraan de volgende eisen worden gesteld: Het product moet tegemoet komen aan verschillende leerstijlen. Het is zichtbaar in het materiaal dat niet iedereen op dezelfde manier met de stof bezig is. Het komt tegemoet aan de verschillende leerniveaus. Het komt tegemoet aan competenties van de groeilijnen die zijn geformuleerd op het Wellant College. De student voert de eigen lessenserie uit in zijn eigen klassen Begeleiding van de student vindt op de volgende manier plaats: De student kan voor vragen terecht bij zijn werkplekbegeleider Mireille Westra. Daarnaast is de student vrij om andere collega`s uit het eerste leerjaar om hulp te vragen. Plaats en datum van afsluiting: Wellant College 23 april. Week 17 gebruiksklaar 15 juli einde van het toepassen van de lessenserie In tweevoud opgemaakt te: Montfoort op 2 maart 2012 Naam opdrachtgever: Roel Werner Handtekening: Naam student: J. A. Brouwer Handtekening: Hieronder kunt u mijn plan van aanpak bekijken. Hier kunt u precies zien hoe ik de gemaakte afspraken uit het contract formulier ga uitvoeren. 5

6 Context De opdracht is een lessenserie. Dat is een verzameling van meerdere lessen die een les overstijgend doel dienen. Elke les is anders en wordt er gewerkt aan een ander leerdoel. Deze leerdoelen vormen allemaal kleine stapjes naar het grotere leerdoel. In een lessenserie horen naast leerdoelen ook competenties. De leerlingen gaan aan de slag met een groot product dat zij aan het einde van de lessenserie moeten inleveren. Om dit grote product te kunnen maken hebben zij competenties nodig. Vandaar dat ik zij de ruimte geef om deze te ontwikkelen. Naast het product een vervanging moet bieden voor het werkboek en het de leerlingen helpt om beroepsvaardigheden aan te leren, moet het een voorbeeld zijn voor collega`s uit leerjaar 1. Het product moet laten zien hoe je op een goede manier kan differentiëren in de klas. De doelgroep zijn leerlingen uit leerjaar 1 van een vmbo school in Montfoort. Het zijn leerlingen van basis en kader. Sommigen leerwegondersteunend. Er zijn veel leerlingen met leerproblemen als dyslexie, adhd of autisme. De leerlingen zijn bijna allemaal autochtoon en hebben de leeftijd van tussen de 11 en 14 jaar. Het team waarbinnen ik werk zijn meerder collega`s uit leerjaar 1. Daarnaast heb ik te maken met mijn opdrachtgever, mijn teamleider. Knelpunten Uit een inspectierapport is gekomen dat er op het Wellant college te weinig rekening wordt gehouden met verschillen in ontwikkeling. In sommige lessen zijn goede voorbeelden gezien waarbij leerlingen extra ondersteuning krijgen, respectievelijk aan het werk worden gezet met meer uitdagende opdrachten. Bij de meeste lessen was hiervan echter geen sprake, ook waar de lesstof en de zichtbare ontwikkeling van de leerlingen daar duidelijk aanleiding toe gaven. In een brief aan de collega`s heeft de teamleider gevraagd om een plan waarin collega`s duidelijke maken hoe zij zorg gaan dragen voor afstemming op verschillen in ontwikkeling. De teamleider wil materiaal/ repertoire zien wat je gebruikt voor leerlingen die: - Sneller werkt dan de anderen - Langzamer werkt dan de anderen - Zwakt presteert - Vooral negens haalt - Een korte spanningsboog heeft Mijn product geeft een antwoord aan de bovenstaande vragen. Het laat zien hoe je rekening kan houden met verschillen en geeft voorbeelden van materiaal dat je hiervoor kan ontwikkelen. Verkenning Ik ga naar informatie zoeken voor differentiatie in de les. De volgende boeken ga ik gebruiken: 6 - Geschiedenisdidactiek van Arie Wilschut - Lesgeven en zelfstandig leren - Gesprek met mijn werkplekbegeleider - Interview medestudent - Coachen op contact Martie Slooter - Ongewild lastig

7 Daarnaast ga ik gesprekken voeren met Co Werkers Expertise Archimedes afspraak Ik ga een afspraak maken met een medewerker van de HU. Opdrachtformulering De lessenserie zal uit de volgende onderdelen bestaan: - Onderzoek naar literatuur over differentiatie - Lesfasering van elke les met Powerpoint, literatuur voor de docent, opdrachten, lesmateriaal voor extra begeleiding voor leerlingen met leerproblemen, leerdoelen, competentiebeschrijvingen - Opdracht beschrijving voor de gehele lessenserie voor de leerlingen met leerdoelen en competentiebeschrijvingen. Een verslag met planning, logboek, evaluatie en presentatie. - Nakijkmodel voor de opdracht voor de leraar - Keuzemogelijkheden voor leerlingen. Opdracht eisen - In de lessenserie is een plan te vinden waarin duidelijk wordt gemaakt hoe er zorg wordt gedragen voor verschillen in ontwikkeling - Er is materiaal te vinden in de lessenserie voor leerlingen die: sneller werken dan de anderen, langzamer werken dan de anderen, zwakker presteren, vooral negens haalt of een korte spanningsboog heeft. - Het product komt tegemoet aan verschillende leerstijlen - Het product komt tegemoet aan verschillende leerstijlen./ - Het product wordt uitgevoerd Leerdoelen voor mijzelf Overgenomen uit de zeven competenties zo omschreven in de wer gids - De student gebruikt een repertoire aan didactische strategieën en werkvormen zoals pgo, natuurlijk leren, klassikaal leren, sociaal en samenwerkend leren. - De student maakt gebruik van moderne audiovisuele en ict-leermiddelen. - De student helpt leerlingen vak-, leer- en beroepsvaardigheden te ontwikkelen. - De student houdt rekening met verschillen. - De student gebruikt verschillende vormen van toetsen, assessment en evaluatie. - De student bevordert taakgericht werken - De student deelt kennis met het team en leert van collega`s. - De student kijkt kritisch naar zijn werk en gebruikt evaluatie, reflectie en feedback van anderen om zich verder te ontwikkelen. Co-werkers Mireille Westra Lerares mens en Maatschappij. Zij geeft mij feedback over mijn schoolproject en ik houdt met haar gesprekken over de inrichting van de lessenserie. Rob Geurts Leraar wiskunde. Hij geeft mij feedback over mijn schoolproject en ik houdt gesprekken met hem over de inrichting van de lessenserie. 7

8 Roel Werner Teamleider 1 e jaar. Hij geeft mij feedback over mijn schoolproject en ik houdt met hem gesprekken over de inrichting van de lessenserie. Planning Week 13 Gesprek met expert instituut plannen. Gesprekken met Co-werkers plannen. Bronnenonderzoek doen. Feedback vragen voor startdocument. Opzet maken voor de lessenserie. Week 14 Gesprek met expert instituut voeren. Gesprekken voeren met Co-werkers voor de inhoud van de lessenserie en de wensen voor differentiëren. Plan van aanpak maken voor differentiëren a.d.h.v. het bronnenonderzoek en de gesprekken. Leerdoelen en competenties beschrijven die ik wil ontwikkelen in mijn lessenserie. Groepsopdrachten ontwikkelen waar de leerlingen de gehele lessenserie mee bezig zijn en waar zij vaardigheden van de groeilijn kunnen ontwikkelen. In de groepsopdracht het plan van aanpak voor differentiatie uitvoeren. Week 15 Verder gaan met het maken van de groepsopdrachten. Het maken van de verschillende lessen. Lesdoelen formuleren voor de verschillende lessen die de algemene leerdoelen ondersteunen. Lesbeschrijving maken van elke les met literatuur, lesfasering, opdrachten, nakijkmateriaal, PowerPoint, filmpjes en een plan van aanpak voor differentiatie. Week 16 Verder gaan met het maken van de lessen. Week 17 Lessenserie afronden. 8

9 Literatuur onderzoek = Maatregelen in het onderwijs waarmee tegemoet gekomen wordt aan uiteenlopende capaciteiten en voorkeuren van leerlingen. In het boek : lesgeven en zelfstandig leren van Titus Geerlings worden er gespreken over vier verschillende manieren hoe je kan differentiëren. 1) Institutionele differentiatie Dit zijn verschillen in het niveau en karakter van het schoolsysteem. 2) Differentiatie op schoolniveau Het heeft betrekkingen op de keuze van vakkenpakketten, Profielgebonden programma`s, niveaudifferentiatie bij examens, groeperingvormen van leerlingen en zittenblijven. Zo wordt er geprobeerd het onderwijs aan te sluiten op verschillen in capaciteiten, belangstelling en bestemmingsvoorkeur. Er zijn niveaugroepen en niveauklassen. Groepen die worden ingedeeld op dezelfde leerprestaties voor een bepaald vak en groepen die worden ingedeeld op basis van dezelfde leerprestaties. 3) Differentiatie in de klas Het doel is om passend onderwijs te bieden aan leerlingen binnen een heterogeen samengestelde jaarklas. Om goed in te kunnen spelen op de verschillen tussen de leerlingen in voorkennis en belangstelling, wordt de leerstof onderscheiden in basisstof en differentiële stof en varieert de docent qua werkvormen, leermiddelen en evaluatietechnieken. Basisstof is de stof die voor alle leerlingen wenselijk is en haalbaar wordt verwacht in een bepaalde periode. De basisstof is vastgesteld in de zogenaamde kerndoelen. Differentiële stof komt voort uit de basisstof en komt tegemoet aan verschillen in opgedane kennis en belangstelling bij de leerlingen. De heer Geerlings noemt drie soorten differentiële stof: herhalingsstof, verrijkingsstof en keuzestof. Voor leerlingen die de basisstof toch wel moeilijk vonden kan je herhalingsstof aanbieden. Het is dan belangrijk dat je niet een herhaling geeft van de gehele basisstof. De herhaling moet precies aansluiten op de wensen van de leerlingen. De vragen die hij van de basisstof niet goed begreep. Verrijkingsstof is met de basissof verbonden leerstof voor leerlingen die meer of moeilijker leerstof aankunnen. 9 Keuzestof is leerstof die leerlingen zelfstandig mogen kiezen op grond van hun belangstelling. De stof kan maar hoeft niet perse afgestemd te zijn op de basisstof. Keuzestof is stof waarbij leerlingen het beste zelfstandig kunnen werken m.b.v. informatiebronnen, opdrachtkaarten, studeeraanwijzingen en zelftoetsen. Bij differentiatie in de klas gaat het erom dat het cognitieve leren wordt geoptimaliseerd. Daarnaast speelt het ook in op sociale en motivationele aspecten. Bij sociaal moet je denken aan

10 leerlingen die elkaar helpen met de stof. Een leerling die de kerndoelen al beheerst kan leerlingen helpen die het moeilijk vinden. Een grote variatie in leermiddelen en werkvormen kunnen ervoor zorgen dat het plezier in leren wordt vergroot. Zelfstandig leren is interne differentiatie op zijn top. Leerlingen kunnen de eigen manier bepalen van leren en zo worden er de juiste werkvormen gekozen. Interview differentiatie met expert Jaap Patist 1. Hoe kan er het best rekening worden gehouden met verschillen in niveau in de klas? Zoveel mogelijk onderwijs op maat. Klassenmanagment: activerende werkvormen. Veel meer groepswerk. In het groepswerk moeten ze zoveel mogelijk competenties aangeleerd krijgen. Groepswerk afwisselen. Extra materiaal aanbieden en een vorm van resultaat afspreken dat aantrekkelijk is voor de leerling. De leerlingen zelfstandigheid bieden, keuzemogelijkheden geven die passen bij hun eigen niveau, interesses en leerstijlen. De vorm moet leuk zijn voor de leerling. Uiteindelijk bepaalt de leraar de inhoud omdat leerlingen bronnen moet onderzoeken voor hun leuke eindproduct. Opdrachten die moet iedereen af hebben en is voor het grootste deel van de les. Daarnaast differentiatie tijd waarin ik leerlingen andere opdrachten aanbiedt waarin extra stof, verrijkingsstof, herhalingsstof waarbij ze tegelijk ook vaardigheden gaan oefenen. Elke leerling krijgt een andere opdracht. De opdrachten verschillen in herhalingsstof, extra stof en verrijkingsstof. Ik kan de juiste opdrachten aan de leerling geven. Daarnaast is de leraar ook verantwoordelijk voor het prikkelen van de leerlingen en het eisen stellen van het eindproduct. De opdrachten bieden ruimte voor verschillende eindniveaus in presentaties. Format: ontdekkingsreizen, verschillen in ontdekkingsreizen. Bijvoorbeeld Columbus is veel verschillende informatie. Ik kan zwakkere groepen minder eisen bij slimmere groepen kan ik ze prikkelen om meer te presteren. 2 hoofdstukken. Per hoofdstuk 4 opdrachten. De 4 opdrachten worden afgewisseld in een groepjes. Je werkt in 2 personen aan een opdracht. In een groepje zitten 8 personen. Het groepje van acht personen presenteert de verschillende opdrachten. En de verschillende opdrachten laten eenzelfde onderwerp zien. Tijd 50 minuten per les. 20 minuten intro van verschillende onderwerpen uit het hoofdstuk. Inspelen op beelddenkers. 30 minuten tijd voor differentiatie opdrachten. 2. Hoe kan men in de klas het best rekening houden met verschillende intelligenties, zoals beschreven door Howard Gardner? Ik geef ruimte tijdens de opdracht om zich zo te uiten als zij zelf willen. Beelddenkers vooral interesseren aan begin les met films en plaatjes. Ik ga ze op een andere manier beoordelen dan tekstueel vlak. Het wordt een presentatie waarin ze zelf kunnen laten zien wat ze hebben geleerd. Lichamelijk iets maken. Website maken. Eindproduct is differentiatie. 7 mogelijkheden voor opdrachten Hoe kan men in de les het beste rekening houden met leerproblemen als adhd, autisme en dyslexie? Indeling in groepen rekening houden met leerproblemen. Waar zijn de leerlingen het meeste bij gebaat. Waar kunnen leerlingen met problemen in taal het beste bij zetten?

11 4. Hoe kan men in de les het beste rekening houden met verschillen in leerstijl? Zoals beschreven door Kolb.? Vooral doeners in vmbo 5. Wat zijn goede werkvormen waarmee je in de les kan differentiëren? Werkvormen waarbij leerlingen zelfstandigheid hebben, activerende werkvorm, met keuzemogelijkheden en de opdracht ruimte biedt voor verschillend eindniveaus. 6. Hoe kan je in een lessenserie het beste beroepsvaardigheden aanleren? Sebo Ebbens Activerende didactiek, samenwerkend leren. Vmbo mens en maatschappij: Leerstijlen: doeners veel voorkomend Intelligenties: Beelddenkers Doen: aanleren van vaardigheden, niet zo zeer de kennis Toepassing in de lessenserie Leerlingen in het vmbo zijn vooral doeners en beelddenkers. Daarom heb ik vier activerende groepsopdrachten bedacht waarin leerlingen kunnen knutselen. Informatie kunnen zij vinden in een map waarbij vooral plaatjes centraal staan. De lessen worden ondersteund door een uitleg met plaatjes en filmpjes. In een verwerkingsopdracht kunnen de leerlingen plaatjes, bronnen en grafieken bekijken. In de lessenserie heb ik vier groepsopdrachten gemaakt waarin leerlingen gaan werken. De groepsopdracht moet herhalingsstof geven, stof in een andere context, verdieping en toepassing. Verschillende vmbo niveaus kunnen er mee aan de slag. Ook kunnen de leerlingen zelf een van de vier opdrachten kiezen. Daarnaast is er in de opdracht zelf ook nog zat te kiezen. De leerlingen kunnen bijvoorbeeld zelf bepalen hoe zij hun eindopdracht gaan vorm geven. De leraar kan zelf tijdens het begeleiden de leerlingen passend ondersteunen. Slimmere leerlingen kan hij meer uitdagen, leerlingen die er moeite mee hebben kan hij helpen. De leraar kan er ook voor zorgen dat de leerlingen tijdens de opdracht het niet te moeilijk of te makkelijk voor elkaar maken. 11

12 Docentenhandleiding Inleiding Dit schoolproject dat u voor u ziet is een project over het onderwerp; ontdekkers en veroveraars. Het is gemaakt a.d.h.v. het hoofdstuk Ontdekkers en veroveraars uit het vak mens en maatschappij. Het project is bedoeld voor de niveaus: basis, kader en Gl. De leerlingen leren over de ontdekking van de wereld door Europa, de internationale handel, de oorspronkelijke bevolking van andere continenten en de verspreiding van culturen over de wereld. Voor elk deel onderwerp is er een groepsopdracht bedacht. Deze verschillende onderwerpen komen ook terug in de vier verwerkingsopdrachten en de PowerPoint presentaties. De leerlingen zijn het grootste deel van de les bezig met de groepsopdracht. Elke les wordt ingeleid met een stukje PowerPoint en een verwerkingsopdracht. De leerlingen werken in tweetallen aan een groepsopdracht. Het uiteindelijke cijfer wordt bepaald door een presentatie van de groep van de groepsopdrachten. In deze docentenhandleiding vindt u een uitleg over hoe u van start kunt gaan met dit schoolproject. Er wordt puntsgewijs beschreven hoe u zich moet voorbereiden op het project. Er zijn beschrijvingen van de verschillende groepsopdrachten en de verwerkingsopdrachten. Voor de PowerPoint presentatie is er een kleine beschrijving. Ook is er van elke les een overzicht gemaakt waarin staat beschreven hoe de tijd wordt verdeeld, wat er van de leerlingen wordt verwacht en wat er van u als leraar wordt verwacht. 12

13 A) De voorbereiding Als eerste is het belangrijk dat voordat u aan de slag gaat met de specifieke voorbereiding dat u de leerdoelen leest die in dit project gehaald moeten worden. Daarnaast is het ook handig om de literatuur te lezen. Zo bent u goed op de hoogte waar het project over gaat en wat de leerlingen aan het einde van het project geleerd moeten hebben. Benodigde materialen die nodig zijn voor aanvang van het project: - Grote a1 vellen. Per twee tal gaan de leerlingen werken op een groot a1 vel. Er zijn 4 verschillende groepsopdrachten. Bij twee groepsopdrachten kan er een leeg a1 vel gegeven worden. Bij de andere twee groepsopdrachten moet de leraar zelf het a1 vel bedrukken. Bij de groepsopdracht; een oude wereld kaart maken, is er een achtergrond te vinden die op het a1 vel moet worden uitgeprint. Bij de groepsopdracht; religieuze tijdlijn, is er een lege tijdlijn te vinden die op het a1 vel moet worden uitgeprint. - Keukenrollen - Verf - Gekleurd karton - Veertjes - Kraaltjes - Bruin kaftpapier - IJslolly stokjes - Plakfiguren - Saté prikkers - Touw - Wc rol - Plakkaatverf - Verf kwasten - Penselen - Stanley mes - Crêpe papier - Atlas - Closetrolletjes Uitprinten voor de leerlingen: - Opdrachten stencil - Opdrachten in stappen - Informatiemappen van de verschillende groepsopdrachten - Verwerkingsopdrachten - Presentatieopdracht 13

14 B) Groepsopdrachten Groepsopdracht 1: Leerlingen gaan aan de slag met het maken van een wereldkaart. Op deze wereldkaart kunnen zij verschillende onderwerpen laten zien als: tijdzones, verschillende landen, herkomst producten, marktplaatsen en ontdekkingsreizigers. Groepsopdracht 2: De leerlingen gaan aan de slag met het maken van een groot eiland met plaatjes, tekeningen, steekwoorden en knutselwerkjes. Op dit eiland kunnen zij informatie verwerken als: kenmerken van Indianen en kenmerken van ontdekkingsreizigers en veroveraars. Groepsopdracht 3: Leerlingen maken een collage. De leerlingen maken op het vel zes verschillende vlakken waar zij kenmerken van de economie in de 15 e eeuw kunnen presenteren. Het gaar hierbij om de volgende kenmerken: grondstoffen, handel op markten, slavenhandel, VOC, gevaren, internationale handel en rijkdom in Europa. Groepsopdracht 4: Leerlingen maken een religieuze tijdlijn. De leerlingen leren over de verspreiding van de monotheïstische godsdiensten door een geografische geschiedenis met kenmerken te presenteren op een tijdlijn. De leerlingen krijgen bij hun groepsopdracht een opdrachtenstencil, een stappenplan en een informatiemap waarin de leerlingen de informatie kunnen vinden voor hun opdracht. De groepsopdracht maken zij uiteindelijk op een groot a1 vel. C) Verwerkingsopdrachten Er zijn vier verwerkingsopdrachten waarin de leerlingen vragen beantwoorden die gaan over de PowerPoint presentatie. Bij de verwerkingsopdrachten krijgen de leerlingen vragen over bronnen, schema`s en plaatjes. D) PowerPoint presentaties Als introductie van de verschillende groepsopdrachten en als uitleg voor de verwerkingsopdrachten worden er PowerPoint presentaties gegeven. De PowerPoints zijn gebaseerd op de literatuur uit de lessenserie. De PowerPoint word vorm gegeven met filmpjes en plaatjes. E) Presentatie van de groepsopdracht In de laatste les gaan de leerlingen hun groepsopdrachten presenteren. Er is een overzicht te vinden voor leerlingen die zij kunnen gebruiken in hun voorbereiding voor hun presentatie. F) Lesindelingen Nu volgen er lesindelingen over hoe de verschillende lessen worden opgebouwd. U kunt zien hoeveel tijd er voor elke werkvorm wordt vrijgemaakt. Welk materiaal er bij elke werkvorm nodig is. Wat er van de leerlingen worden verwacht en wat van de leraar wordt verwacht. Het project omvat zes lessen. Een introductie les, vier lessen met PowerPoint en verwerkingsopdracht en een les voor de presentatie. 14

15 Les 1 Introductie en starten van het project. Tijd Werkvorm Materiaal Leraar Leerlingen 0 Welkom - Verwelkomt de leerlingen. En begeleid de leerlingen naar hun plek Komen binnen en gaan zitten op hun plek. 5 Introductie filmpje Computer, beamer, Youtube Geeft een introductie van het filmpje. Bekijken het filmpje en luisteren naar de introductie. 15 Introductie van het project a.d.h.v. Een PowerPoint presentatie en een handout. PowerPoint, beamer, computer, handout. Geeft een instructie, stelt controle vragen, laat leerlingen de handout lezen. Stellen vragen en beantwoorden vragen. Lezen de handout en bekijken de PowerPoint. 25 Het maken van groepjes en het kiezen van de groepsopdrachten. Groepsopdrachten De leraar stelt de groepjes samen van acht personen. Begeleidt het verdelen van de opdrachten. Gaan in groepjes zitten. Verdelen de groepsopdrachten. 35 Uitgebreider bespreken van de groepsopdrachten. Groepsopdrachten Vertelt aan leerlingen met de groepsopdrachten hoe iedereen nu het beste aan de slag kan gaan. Luisteren en bekijken het opdrachten stencil, de opdrachten in stappen en de informatiemap. 45 Beginnen aan de groepsopdracht. Alle knutsel materialen en de groepsopdrachten Begeleidt de leerlingen, controleert de leerlingen. Gaan in tweetallen aan het werk met de groepsopdracht. 90 Afsluiten van de les Begeleidt de leerlingen in het opruimen van de spullen. Tekent de weektaakoverzicht af. Ruimen hun spullen op. Laten hun weektaakoverzicht aftekenen. 100 Einde les Zegt de leerlingen gedag. Verlaten het lokaal. 15

16 Les 2 Werken aan de groepsopdracht en het onderwerp: Wij en de wereld. Tijd Werkvorm Materiaal Leraar Leerlingen 0 Welkom - Verwelkomt de leerlingen. En begeleid de leerlingen naar hun plek Komen binnen en gaan zitten op hun plek. 5 Powerpoint uitleg: Wij en de Wereld. Computer, beamer, Youtube, PowerPoint. Geeft een uitleg van het onderwerp: Wij en de Wereld. Bekijken het filmpje en de Powerpoint. Luisteren naar de uitleg. 20 Maken van de verwerkingsopgaven Verwerkingsopgaven Begeleidt de leerlingen en controleert het werk. Maken de opgaven, stellen vragen. 40 Groepsopdracht. Alle knutsel materialen en de groepsopdrachten Begeleidt de leerlingen, controleert de leerlingen. Gaan in tweetallen aan het werk met de groepsopdracht. 90 Afsluiten van de les - Begeleidt de leerlingen in het opruimen van de spullen. Tekent de weektaakoverzicht af. Ruimen hun spullen op. Laten hun weektaakoverzicht aftekenen. 100 Einde les - Zegt de leerlingen gedag. Verlaten het lokaal. 16

17 Les 3: Werken aan de groepsopdracht en het onderwerp: De zeeweg naar Azië. Tijd Werkvorm Materiaal Leraar Leerlingen 0 Welkom - Verwelkomt de leerlingen. En begeleid de leerlingen naar hun plek Komen binnen en gaan zitten op hun plek. 5 Powerpoint uitleg: De zeeweg naar Azie. Computer, beamer, Youtube, PowerPoint. Geeft een uitleg van het onderwerp: Wij en de Wereld. Bekijken het filmpje en de Powerpoint. Luisteren naar de uitleg. 20 Maken van de verwerkingsopgaven Verwerkingsopgaven Begeleidt de leerlingen en controleert het werk. Maken de opgaven, stellen vragen. 40 Groepsopdracht. Alle knutsel materialen en de groepsopdrachten Begeleidt de leerlingen, controleert de leerlingen. Gaan in tweetallen aan het werk met de groepsopdracht. 90 Afsluiten van de les - Begeleidt de leerlingen in het opruimen van de spullen. Tekent de weektaakoverzicht af. Ruimen hun spullen op. Laten hun weektaakoverzicht aftekenen. 100 Einde les - Zegt de leerlingen gedag. Verlaten het lokaal. 17

18 Les 4 Werken aan de groepsopdracht en het onderwerp: Ontdekkers en veroveraars. Tijd Werkvorm Materiaal Leraar Leerlingen 0 Welkom - Verwelkomt de leerlingen. En begeleid de leerlingen naar hun plek Komen binnen en gaan zitten op hun plek. 5 Powerpoint uitleg: Ontdekkers en veroveraars. Computer, beamer, Youtube, PowerPoint. Geeft een uitleg van het onderwerp: Wij en de Wereld. Bekijken het filmpje en de Powerpoint. Luisteren naar de uitleg. 20 Maken van de verwerkingsopgaven Verwerkingsopgaven Begeleidt de leerlingen en controleert het werk. Maken de opgaven, stellen vragen. 40 Groepsopdracht. Alle knutsel materialen Begeleidt de leerlingen, en de groepsopdrachten controleert de leerlingen. Gaan in tweetallen aan het werk met de groepsopdracht. 90 Afsluiten van de les - Begeleidt de leerlingen in het opruimen van de spullen. Tekent de weektaakoverzicht af. Ruimen hun spullen op. Laten hun weektaakoverzicht aftekenen. 100 Einde les - Zegt de leerlingen gedag. Verlaten het lokaal. 18

19 Les 5 Werken aan de groepsopdracht en het onderwerp: Verspreiding van culturen Tijd Werkvorm Materiaal Leraar Leerlingen 0 Welkom - Verwelkomt de leerlingen. En begeleid de leerlingen naar hun plek Komen binnen en gaan zitten op hun plek. 5 Powerpoint uitleg: Verspreiding van culturen. Computer, beamer, Youtube, PowerPoint. Geeft een uitleg van het onderwerp: Wij en de Wereld. Bekijken het filmpje en de Powerpoint. Luisteren naar de uitleg. 20 Maken van de verwerkingsopgaven Verwerkingsopgaven Begeleidt de leerlingen en controleert het werk. Maken de opgaven, stellen vragen. 40 Groepsopdracht. Alle knutsel materialen en de groepsopdrachten. Presentatie opdracht Begeleidt de leerlingen, controleert de leerlingen. Gaan in tweetallen aan het werk met de groepsopdracht. Bereiden de presentatie voor. 90 Afsluiten van de les - Begeleidt de leerlingen in het opruimen van de spullen. Tekent de weektaakoverzicht af. Ruimen hun spullen op. Laten hun weektaakoverzicht aftekenen. 100 Einde les - Zegt de leerlingen gedag. Verlaten het lokaal. 19

20 Les 6 Presentatie van de Groepsopdracht. Tijd Werkvorm Materiaal Leraar Leerlingen 0 Welkom - Verwelkomt de leerlingen. En begeleid de leerlingen naar hun plek Komen binnen en gaan zitten op hun plek. 5 Introductie van de les Vertelt in welke volgorde de presentaties gehouden worden en wat de andere leerlingen moeten doen. Luisteren en stellen vragen. 15 Presentaties Groepsopdracht Begeleidt leerlingen in hun presentatie. En beoordeelt de presentatie. Geven een presentatie of kijken en luisteren naar de presentatie. Afsluiten van de 90 lessenserie - Begeleidt de leerlingen in het opruimen van de spullen. Tekent de weektaak over. Ruimen op en laten hun weektaakoverzicht aftekenen. 100 Einde les - Groet de leerlingen Verlaten het lokaal. 20

21 Leerdoelen en competenties / schoolproject 4a Niveau: Basis/ kader/ gl Leerdoelen Hoofdstuk 7 Cursus 1: Wij en de wereld. Kader: Nederland en het belang van relaties met de wereld voor de economie. Begrippen kunnen omschrijven: 1. Producent 2. Grondstoffen 3. Eindproducten 4. Consument Internationale handel Begrippen kunnen omschrijven: Internationale handel Import Export Invoer Uitvoer Kader: De leerlingen kunnen 2 voorbeelden van belangrijke Nederlands Export benoemen en 2 voorbeelden van belangrijke Nederlandse diensten. Het Suez Kanaal Leerlingen kunnen de geschiedenis van het Suez Kanaal omschrijven Leerlingen kunnen 2 belangrijke gevolgen van het Suez Kanaal benoemen Leerlingen kunnen de Haven van Rotterdam en Schiphol benoemen als belangrijke plekken voor de handel. Van bol naar plat De leerlingen kunnen de volgende begrippen omschrijven: Evenaar Noordelijk halfrond Zuidelijk halfrond De leerlingen kunnen een omschrijving geven van de aardas De leerlingen kunnen vertellen wat tijdzones zijn en waarom die er zijn. De leerlingen kunnen uitleggen waarom een dag 24 uur heeft en waarom een jaar 365 dagen heeft. Cursus 2: De zeeweg naar Azië. Kader: Specerijen uit Azië. De leerlingen kunnen drie specerijen benoemen die wij uit Indonesië gehaald hebben. De leerlingen kunnen drie redenen benoemen voor het gebruiken van de specerijen. 21 De leerlingen kunnen een andere specerij benoemen die uit Azie werden gehaald. Over zee en over land

22 Kader: Kader: Kader De leerlingen kunnen omschrijven hoe rond het jaar 1500 de specerijen Europa binnenkwamen. Vraag en aanbod De leerlingen kunnen benoemen waar Europeanen hun specerijen kochten rond het jaar 1500 De leerlingen kunnen omschrijven welke omstandigheden ervoor zorgden dat de prijs van specerijen voor Europeanen veel duurder was dan de oorspronkelijke prijs De leerlingen kunnen uitleggen wat er wordt bedoeld met de vraag naar producten De leerlingen kunnen uitleggen wat er wordt bedoeld met het aanbod van producten Waarom konden de Europeanen niet ergens anders goedkoper inkopen? Hoe werd Azië ook wel genoemd door de Europeanen? Ontdekkingsreizen De leerlingen kunnen benoemen waarom de eerste ontdekkingsreizen begonnen De leerlingen kunnen benoemen wat ontdekkingsreizen zijn De VOC De leerlingen kunnen vertellen wie Vasco da Gama was en waarom hij zo beroemd is. De leerlingen kunnen vertellen waarom na een tijd ook specerijen in Lissabon werden aangeboden. De leerlingen kunnen 3 kenmerken benoemen van de VOC Handelsbedrijf Verschillende handelaars verenigd Bedoeld om te handelen in Azië De leerlingen kunnen twee rechten benoemen die de VOC kregen van de Nederlandse Republiek. De leerlingen kunnen een voorbeeld geven van een handelspost in Nederlands- Indië. Cursus 3: Ontdekkers en veroveraars Kader: Kader: het verhaal van Columbus de leerlingen moeten kunnen benoemen voor wie Columbus werkte de leerlingen kunnen omschrijven wie Columbus was en waarom hij op reis ging de leerlingen kunnen omschrijven wat het resultaat was van de reis van Columbus De leerlingen kunnen vertellen waarom de oorspronkelijke bewoners van Amerika indianen werden genoemd. Indiaanse samenlevingen de leerlingen kunnen 3 kenmerken benoemen van de indiaanse samenleving De leerlingen kunnen een lage een hoge sociale beschaving uit Amerika benoemen veroveraars de leerlingen kunnen 2 redenen noemen voor mensen om naar Amerika te gaan de leerlingen kunnen omschrijven wat een kolonie is de leerlingen kunnen de relatie tussen de veroveraars en de indianen omschrijven de leerlingen kunnen 3 kenmerken benoemen van een indiaan 22

23 Kader: De leerlingen kunnen omschrijven waarom Latijns-Amerika, Latijns-Amerika heet. De leerlingen kunnen een omschrijving geven van de invloed van Hernan Cortes op de oorspronkelijke bevolking van Amerika. De leerlingen kunnen 3 redenen benoemen waarom Hernan Cortes een succesvolle veroveraar was in Amerika. De leerlingen kunnen 2 verschillende soorten mensen benoemen die emigreerden naar Amerika en hun doelstellingen De leerlingen kunnen 3 manieren benoemen hoe indianen te werk werden gezet door de Spanjaarden Spaanse kolonie De leerlingen kunnen omschrijven hoe het leven er uit zag in een kolonie in Latijns- Amerika. De leerlingen kunnen het begrip slaaf omschrijven en vertellen van welke slaven de Europeanen gebruik maakten en hoe ze werden ingezet. Slavenhandel Kader De leerlingen kunnen omschrijven waarom veel indianen de dood vonden De leerlingen kunnen omschrijven waar de Europeanen toen de slaven vandaan gingen halen Cursus 4: Verspreiding van culturen Kader: drie culturen in Mexico de leerlingen kunnen drie verschillende culturen in Mexico-stad benoemen De Europese overzeese uitbreiding De leerlingen kunnen omschrijven wat het begrip de Europese overzeese uitbreiding betekent De leerlingen kunnen de vier verschillende activiteiten benoemen Verspreiding van dieren en planten De leerlingen kunnen drie verschillende voorbeelden geven van dieren en planten die in Nederland zijn gekomen tijdens de ontdekkingsreizen Wereldgodsdiensten De leerlingen kunnen omschrijven hoe de drie wereldgodsdiensten over gehele wereld zijn verspreid Indonesië de leerlingen kunnen omschrijven hoe de islam in Indonesië is gekomen de leerlingen kunnen omschrijven wat godsdienstvrijheid is de leerlingen kunnen vier verschillende godsdiensten in Indonesië benoemen De leerlingen kunnen vertellen hoe de godsdienst in percentages over de bevolking is verdeeld. Tijdvakken en periodes De leerlingen kunnen de tien tijdvakken benoemen De leerlingen kunnen de vier verschillende periodes benoemen Competenties Plannen en organiseren De leerlingen: 23

24 hebben alles in orde kunnen de opdrachten in de juiste volgorde verdelen kunnen het werk verdelen weten wat je wil Onderzoek vaardigheid De leerlingen: kunnen onderzoeksgegevens verzamelen en verwerken Omgaan met anderen De leerlingen: hebben respect voor elkaar kunnen naar elkaar luisteren kunnen samenwerken begrijpen wat iemand bedoelt Zelfstandigheid De leerlingen: weten wat je wil kunnen zelf aan de slag zijn niet bang om fouten te maken kunnen zelf oplossingen bedenken Verantwoordelijkheid De leerlingen: doen wat je zegt houden zich aan hun afspraak Initiatief nemen De leerlingen: komen met eigen ideeën denken en doen mee kunnen een taak op zich nemen Informatie zoeken en verwerken De leerlingen: kunnen de juiste informatie uit een stuk halen Kijken naar jezelf 24

25 De leerlingen: weten waar zij goed en minder goed in zijn kunnen kritisch naar hun eigen werk kijken kunnen benoemen wat zij hebben geleerd Gebruik van materialen en gereedschap De leerlingen: kunnen veilig omgaan met materiaal en gereedschap zijn zuinig op hun spullen weten hoe alles werkt Samenwerken De leerlingen: kunnen overleggen en taken verdelen kunnen afspraken maken en zich daar aan houden kunnen gezamenlijk als groep verantwoordelijk zijn Spreekvaardigheid De leerlingen: kunnen zeggen wat je bedoelt kunnen een gesprek voeren kunnen zich goed verstaanbaar maken Doorzettingsvermogen De leerlingen: kunnen doorzetten als het moeilijk wordt kunnen omgaan met tegenslag Creativiteit De leerlingen: kunnen met eigen ideeen komen zijn niet bang om iets anders te maken dan de rest kunnen kunstzinnig te werk gaan Durven De leerlingen: durven uit te komen voor hun eigen mening durven op mensen af te stappen durven fouten te maken durven een uitdaging aan te gaan 25

26 Schrijfvaardigheid De leerlingen: kunnen een verslag schrijven kunnen een werkstuk maken kunnen een interview uitwerken kunnen en Presenteren De leerlingen: kunnen verschillende manieren van presenteren gebruiken kunnen duidelijk zijn kunnen boeiend vertellen De leraar Tijdens de lessenserie begeleidt de leraar de leerlingen op de volgende punten. De leerlingen moeten aan de groepsopdracht werken net als in de Prestatie tijd op het Wellant College gebeurt. Dat is tijd waarin leerlingen aan verschillende opdrachten gaan werken. De bovenstaande competenties kunnen tijdens de lessenserie aangeleerd worden. 26

27 Literatuur lessenserie De volgende literatuur die geschikt is voor de lesgevende docent is geschreven aan de hand van de volgende bronnen: 7. docentenpakket plein m 8. encyclopedie 9. Eigen kennis Cursus 1: Wij en de wereld. Al eeuwenlang is er handel tussen Nederland en de wereld. Handel is het uitwisselen van goederen tussen twee verschillende partijen. Handel ontstaat meestal als twee verschillende partijen winst kunnen maken met het uitwisselen van goederen. Handel tussen twee verschillende landen noemen wij internationale handel. Dankzij deze handel kunnen wij tegenwoordig producten kopen die uit verre streken komen. Handelaren varen met een boot, rijden met een auto of vliegen met een vliegtuig naar andere landen om daar producten te kopen. Zij verkopen die met winst in Nederland door. Deze handel die ontstaat noemen wij import. Import is het kopen van goederen uit het buitenland. Vanuit het buitenland ontstaat er een stroom van goederen die naar de mensen in Nederland toegaan. Dankzij deze import is er naast Hollands eten ook Italiaans eten, Surinaams eten, Chinees etc. De import in Nederland zorgt ervoor dat wij van elke cultuur zijn producten mogen proeven. Nederland is daarnaast zelf ook een producent. Een producent is iemand die producten maakt. Een product kan een auto zijn of computer. Deze producten worden meestal gemaakt door arbeiders. Dat zijn mensen die grondstoffen omzetten tot producten. Grondstoffen zijn materialen die worden gebruikt om producten mee te maken. Dat kunnen natuurlijke grondstoffen zijn als hout en olie. Deze worden geleverd door de mijnbouw en de landbouw. Maar dat kunnen ook geen natuurlijke grondstoffen zijn. Dan gaat het om stoffen die al verder zijn geproduceerd tot andere stoffen. Dat noemen wij halffabricaten. Uiteindelijk ontstaat er een eindproduct dat gereed is voor gebruik en de verkoop. Nederland produceert veel goederen en verkoopt die aan het buitenland. Daar worden de producten verkocht aan de consument. Een consument is iemand die consumeert. Consumeren is het gebruik maken van goederen of diensten. Goederen zijn producten en diensten zijn hulpverlening van mensen als een autoreparatie. De verkoop van goederen aan het buitenland noemen wij ook wel export. Dat is de uitvoer van producten naar het buitenland. Nederland kan op deze manier veel geld verdienen. Ook is Nederland daarom over de gehele wereld bekend om het Heineken Bier, het bergen van een schip, De Rabo bank en onze tulpen. Heiniken is over heel de wereld bekend om zijn bier. Wel 127 landen drinken ons Heiniken bier. Nederland staat beroemd om zijn omgang met het water. Nederland is eeuwenlang in gevecht geweest met het water omdat Nederland voor een groot deel eigenlijk onder water zou moeten liggen. De Nederlanders zijn beroemd om hun schepen, havens en het bouwen van dijken. De Rabo bank is een bank van wereldformaat en heeft in het buitenland veel vestigingen. Hier verlenen zij de mensen een lening van Geld die zij op een termijn moeten terugbetalen met rente. Rente is een percentage van de lening dat je extra terug moet betalen aan de bank. Dat is het voordeel van de bank. 27

28 Het grootste deel van het vervoer In Europa van goederen gaat over de weg. In grote vrachtwagens worden goederen over snelwegen getransporteerd van de producent naar de consument. Soms wel van Spanje tot aan Turkije. De handel met andere werelddelen gaat meestal via de zeehaven van Rotterdam of de Vluchthaven van Schiphol. De haven van Rotterdam is de grootste haven van geheel Europa. Het is zelfs een lange tijd de grootste haven van de wereld geweest. De haven van Rotterdam is zo groot dankzij de gunstige ligging aan de Rijn. Vanuit daar kunnen ze wel 460 miljoen inwoners bereiken. Vervoer via Schiphol gaat sneller maar is ook duurder. Belangrijk met vervoer over zee is het Suez-Kanaal. Het kanaal verbindt de Middelandse zee met de Rode zee. Het kanaal heeft voor een korte route gezorgd voor schepen die tussen Europa en Azie willen varen. Dit is van groot belang geweest voor de handel in Europa. Het Suez kanaal ligt in Egypte. Het duur ongeveer 16 uur om daar doorheen te varen. Vroeger moest men om Afrika heen varen om in Azie terecht te komen. Nu kunnen ze door Egypte varen en dan gelijk in de Rode Zee komen. De zee ligt aan de Indische Oceaan. De Indische Oceaan ligt aan het continent Azie. In 500 v.chr. Werd al het eerse begin gemaakt voor het graven van een kanaal dat de nijl verbond met de Rode Zee. De grote Perzische koning Darius de Grote zag al het nut in van zo`n kanaal. Hij kon daardoor handelen met de Carthagen uit Noord-Afrika en andere gebieden verkennen. In de 19e eeuw kon er d.m.v. Stoomkracht een nieuw kanaal worden gegraven waar miljoenen arbeiders aan mee werkten. De aarde is een ronde bal. Vroeger dachten de mensen dat de aarde plat was en dat als je het einde van de aarde kon bereiken je er van af kon vallen. Nu weten wij beter. De aarde is rond. Het midden van de aarde noemen wij de evenaar. Dat is een denkbeeldige lijn die het Noord en het Zuiden van elkaar scheidt. Het noorden noemen wij het Noordelijk-halfrond en het zuiden het Zuidelijk-Halfrond. De evenaar ligt precies tussen de Noord en de Zuid pool in. De Noord-Pool ligt helemaal bovenin de aardbol en de Zuid-Pool helemaal onderin. De aardas is een lijn die door het binnenste van de aarde gaat. Je moet het eigenlijk zien als een stok waaraan de aardbol gevestigd is. De aarde draait om deze as en hij doet daar 24 uur over. Dat is ook wel een dag. In deze dag komt de zon op en gaat hij weer liggen. Dat gebeurt omdat de aarde draait ten opzichte van de zon. Omdat de aarde draait wordt het overal dag en nacht. Als het bij ons dag is, is het aan de andere kant van de wereld nacht. Dat komt omdat wij dan wel aan de kant van de zon zijn en de andere in de schaduw. De Dag begint dus ook niet overal op hetzelfde moment. De aarde is daarom verdeeld in tijdzones. De aarde is verdeeld in 24 tijdzones. De zone schuift dus steeds een uur op. De aarde draait ook in een baan om de zon. Dat doet hij in een jaar, 365 dagen. Dat zorgt uiteindelijk voor de verschillende seizoenen als lente, zomer, herfst en de winter. Op een schip is een globe niet echt handig. Je kunt hem niet neerleggen en alles is maar heel klein. Een platte kaart zou handiger zijn, maar dat maken was niet zo gemakkelijk. Een manier is de sinaassappel projectie. Je moet het zien alsof je de wereld als een sinaassappel schilt en dan plat drukt. Dit noemen wij een kaartprojectie. In de 16e eeuw was Antwerpen een drukke havenstad. In die tijd woonde er een beroemde kaarten tekenaar genaamd Mercator. Deze man maakte een kaart die zeer geschikt was voor de scheepvaart. In Amsterdam was het mogelijk om boeken te kopen van deze man. Hij noemde deze boeken ook voor het eerst Atlas. De kaarten die je tegenwoordig tegenkomt zijn een samenkomst van deze twee technieken om een platte kaart te maken. Op deze kaarten kloppen de afstanden aardig en is de wereld niet al te veel vervormd. Landen zetten bij het maken van zo`n kaart graag hun eigen land in het midden. Vandaar dat de wereldkaart vaak in landen kan verschillen. Cursus 2: De Zeeweg naar Azie 28

29 Al meer dan vier eeuwen drijven Nederlanders handel over geheel de wereld. Nederlanden trokken al in de 17e eeuw richting Indie om gebieden te verkennen en te zoeken naar nieuwe producten en grondstoffen. Met deze grondstoffen kon men nieuwe producten maken en nieuwe producten kon men voor een dure prijs verkopen in Nederland. Ze kochten dit van buitenlandse handelaren, namen de producten mee op hun schip om uiteindelijke met winst door te verkopen in Nederland. We hebben het hier over het tijdvak van ontdekkers en hervormers. Mensen ontdekten nieuwe materialen en technieken. Met deze ontdekkingen kon men de samenleving verbeteren of hervormen. Het is een tijd van grote verandering en kennismaking met andere gebieden en hun specialiteiten. Belangrijke specerijen uit Indonesië waren kruidnagel, foelie en nootmuskaat. Peper is ook een gewild specerij wat afkomstig is uit andere plekken in Azie. Specerijen werden door Europeanen voor verschillende doeleinde gebruikt. Het werk gebruikt om het eten smaak te geven maar ook kon het gelden als een medicijn. Kruidnagel helpt bijvoorbeeld tegen kiespijn en nootmuskaat tegen diarree en huisuitslag. Peper zou helpen tegen maagpijn en tegen koorts. Ook werden specerijen gebruikt voor parfums en om voedsel langer te bewaren. Het was een hele reis om de specerijen van Azie naar Nederland te krijgen. Veel mensen waren bij deze reis betrokken. De specerijen werd zeg maar steeds doorgegeven aan andere mensen die de specerij weer dichter bij Nederland brachten. De specerij werd elke keer aan de volgende persoon verkocht. Zo werd de specerij ook steeds duurder. Hij was wel 2x zo duur als dan hij in Azie werd verkocht. Chinezen en Arabieren kochten meestal de producten uit Indonesie en brachten de specerijen naar India en Alexandrie. Alexandrie ligt in Egypte. Met schepen werden de specerijen vanuit Indonesie naar Alexandrie gebracht. Omdat het Suez-Kanaal er toen nog niet was kon men niet door varen richting Europa. Bij Alexandrie moest het vervoer over land gaan. Toen eenmaal aangekomen in Alexandrie werden de specerijen weer gekocht door Italianen die ze weer verkochten aan de burgers in Europa. Zo kwam uiteindelijk de specerij ook in Nederland terecht. Rond het jaar 1500 kochten de Europeanen hun specerijen op de Arabische markten in Egypte. De specerijen waren duur omdat de tussenhandelaren winst wilden maken op hun producten. De Europeanen hadden in die tijd echter niet de keuze die wij nu wel hebben. Als een producten ergens te duur is gaan wij wel ergens anders heen om het goedkoper te kunnen kopen. In deze tijd was dit de enige plek voor Europeanen om aan de specerijen te komen. Ze hadden geen andere keuze dan hier hun specerijen te kopen. De Arabieren konden de specerijen zo duur maken als ze wilden. Zij hadden het enige aanbod. In Europa ging men inzien hoe nuttig de specerijen waren. Steeds meer mensen wilden specerijen kopen en daarom nam de vraag toe. Handelaren in Europa konden meer specerijen kopen op de Arabische markten om die weer met winst te gaan verkopen. De Arabieren konden hierdoor de prijs nog hoger maken omdat ze wisten hoe waardevol de specerijen voor de Europeanen waren. De prijs steeg ook door problemen die handelaren ondervonden. Tollenaren, rovers, schipbreuk, oorlogen en andere gebeurtenissen zorgden ervoor dat de prijzen stegen. Deze kosten moesten ze doorvoeren in de prijs. Anders maakten de handelaren namelijk geen winst meer en dan konden zij zelf niet meer eten. Specerijen waren in het jaar 1500 dus zeer duur vanwege de lange reis die de specerijen moesten maken om bij de klant te komen. De specerijen waren zo duur dat de Nederlanders besloten om de specerijen zelf te gaan halen. Ook hadden de Nederlanders gezien dat de handel in specerijen veel kon opbrengen. Echter was er een groot probleem. De Nederlanders wisten de weg niet. Hoe moesten de Nederlanders varen op naar Azie te gaan? Ze gingen daarom op ontdekkingsreis om er zo achter te komen hoe schepen moesten gaan varen. In die tijd wist men nog niet veel over de vorm van de aarde. Ze wisten wel dat hij rond was maar er waren nog geen uitgebreide kaarten over waar de deken van de aarde lagen en op welke plek van de aarde. De 29

30 Portugees vasco da Gama was de eerste die de zeeweg naar Azie vond. Hij voer om Afrika heen en kwam toen aan in Zuid-India. Het was een zware reis en hij keerde met minder dan de helft van de bemanning terug in portugal. Een paar jaar later voer Vasco Da Gama opnieuw maar dan met een grote vloot richting Indie. Daar dwong hij de vorsten om te handelen met de Portugezen. Daardoor keerde de grote vloot terug met een rijke lading aan specerijen in Lissabon. De specerijen werden in Lissabon door de vloot goedkoper aangeboden dan in Alexandrie. Vanaf die tijd gingen de Europezen hun specerijen in Portugal kopen. De reizen waren lang en gevaarlijk maar leverden veel winst op. Sinds die tijd werden het gebied ten oosten van Afrike Oost-Indie genoemd. De verovering van gebieden in het Oosten van Azie kregen altijd Indie in de naam. Bijvoorbeeld Nederlands-Indie of Brits-Indie. Voor Portugal was het een belangrijke ontwikkeling. Al 80 jaar stranden ontdekkingsreizigers in hun reizen op zoek naar rijkdom en macht. Vasca da Gama had eindelijk succes. Nu was Portugal het land dat Europa voorzag in specerijen. Ook konden ze zich verzekeren van macht in Azie. De rest van de Europese landen zagen hoe rijk Portugal was geworden van de ontdekkingsreizen. Daarom gingen zij zelf ook op reis. Nederlanders, Engelsen en Spanjaarden trokken massaal richting Azie op zoek naar rijkdom en macht. Ze trokken naar gebieden en gingen er op ontdekking uit. Ze gingen op zoek naar grondstoffen en materiaal wat gunstig zou kunnen zijn voor handelaren in Europa. Eenmaal aangekomen bij deze grondstoffen moest men contact maken met de bevolking. Ze zochten contact met handelaren waarbij ze producten konden kopen. Deze contacten en relaties verliepen niet altijd soepel. Mensen uit Azie waren niet altijd blij met de Europeanen omdat ze soms werden verplicht handel te drijven. Ze hadden soms geen keuze. De Europeanen wilden natuurlijk na zo`n lange reis niet met lege handen naar huis. In Nederland waren er vele verschillende handelaren die geld en mensen inzamelden om hun reis naar Indië te kunnen maken. Niet al deze reizen gingen goed. Als een schip verzonk of in problemen kwam was er geen winst. Dan kregen de handelaren enorme schulden. Het was een grote risisco. Om het risico te verkleinen gingen alle handelaren in Nederland met elkaar samenwerken. Als er dan een schip zonk was het verlies niet zo groot omdat andere schepen wel succesvol waren. De winst werd verdeeld onder de handelaren. De handelaren noemden deze samenwerking een handelsbedrijf. De Verenigde Oost-Indische compagnie werd het genoemd. Ook wel de VOC. De VOC had veel schepen en die werden gestuurd naar verschillende delen in Azie om weer veel grondstoffen mee terug naar Nederland te nemen. Deze mensen die mee gingen op de schepen werden ambtenaren genoemd. In havensteden in Azie stichtte men handelsposten. Hier werd een nederzetting gevormd waar de ambtenaren konden slapen, eten, overleggen en handel drijven met de lokale bevolking. Een daarvan heet Batavia. Dat was een handelspost in Indonesie. Het was de belangijkste handelspost voor de VOC. Hier werden alle producten uit de omgeving opgeslagen en ook was het een bestuurlijk centrum. Alle verschillende leiders van schepen kwamen hier tezamen om te overleggen. Vanuit hier vertrokken de schepen weer terug richting Holland. Batavia werd zo groot dat het eigen stad werd. Een klein Europa in Indonesie. Cursus 3 Europeanen maakten niet alleen ontdekkingsreizen naar Azie. Ook trokken de mensen naar Amerika. Columbus was een Italiaanse zeeman die werkte voor de Spaanse koning. Hij wilde op ontdekkingsreis naar Azie net als de Portugezen. Hij wilde echter een kortere zeeroute ontdekken nar Azie. De mensen wisten in die tijd nog niet zo goed waar de verschillende landen lagen. Hij wilde niet zoals de andere mensen om Afrika heen richting Azie varen. Hij wist dat de aarde rond was. Hij dacht dat als hij vanuit Europa zolang mogelijk naar het Westen zou varen hij vanzelf in Azie aan zou komen. Na een tijd zag Columbus ook land. 30