HANDEL LES 2. De Oostzeevaart of de Sontvaart. Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart.

Transcriptie

1 Regenten en vorsten LES 2 HANDEL 1600 Aangenaam. De naam is Bicker, Jacob Bicker, directeur bij de Oostzeevaart JE LEERT waarom de moederhandel zo belangrijk is; hoe de VOC werkt; hoe de WIC werkt. Het Oostzeegebied. BEGRIPPEN de moederhandel de walvisvaart Oost-Indië de VOC de WIC de driehoekshandel De Oostzeevaart of de Sontvaart De meeste schepen van de Republiek varen op en neer naar de landen rond de Oostzee. De schepen varen door de smalle Sont de Oostzee op. Aan boord hebben ze haring, wijn of boter. Die spullen verkopen ze in de steden rond de Oostzee. Daar kopen ze hout, huiden en graan. Dat nemen ze mee terug naar de Republiek. Het graan uit de Oostzee is van levensbelang voor de Republiek. Zonder dat graan hebben de mensen niet genoeg te eten. Daarom noemt men de graanhandel de moederhandel van de Republiek. WEET JE HET NOG? C De Nieuwe Wereld is het werelddeel dat door Columbus is ontdekt: Amerika. Zo, en nu maar eens kijken of ik werk kan vinden op een van de vele schepen. Ik wil in ieder geval niet werken op een graanschip. Veel te saai! Maak opdracht 1 opdracht 1 Waar hoort het bij? Trek lijnen. Van: de Republiek Naar: het Oostzeegebied Van: het Oostzeegebied Naar: de Republiek boter graan hout wijn huiden 10

2 JE LEERT waarom de moederhandel zo belangrijk is. Les 2 Handel BEGRIPPEN moederhandel walvisvaart Oorlogen om de Sont Elk schip dat door de Sont vaart, moet tol betalen aan de koning van Denemarken. Maar de koning van Zweden wil die tol ook graag hebben. Daarover hebben de beide landen vaak oorlog. Dit kasteel bewaakt de toegang tot de Sont. De fluit De Republiek heeft de beste scheepsbouwers ter wereld. En de slimste! Zo weten zij dat elk schip bij de Sont tol moet betalen. Hoe breder het schip, hoe meer je moet betalen. Dus wat doen de scheepsbouwers? Zij bouwen de fluit. Dat is een schip met een smal dek en daaronder een bol ruim. Dat betekent: weinig tol betalen en veel graan vervoeren! De schipper van De Harpoen wil mij wel als matroos. Maar De Harpoen is een walvisvaarder. Dat werk is mij te smerig. Een fluit. De walvisvaart Schepen uit de Republiek jagen op walvissen in gebieden rond de Noordpool. De gevangen walvissen slepen zij naar de plaats Smeerenburg op de eilandengroep Spitsbergen. Daar kookt men het spek van de walvis (de blubber ) voor traanolie. Het jachtgebied van de walvisvaarders. De walvisvaart is gevaarlijk werk. Maak opdracht 2 opdracht 2 Wat hoort bij elkaar? Trek lijnen. de Sont moederhandel fluit zilvervloot blubber 11

3 Regenten en vorsten De VOC Een Oost-Indiëvaarder is een schip dat naar Oost-Indië (de Oost) vaart. Dat is het gebied rond de eilanden die nu bij Indonesië horen. Oost-Indiëvaarders zijn eigendom van de VOC, de Vereenigde Oostindische Compagnie. Dit bedrijf is opgericht in 1602 door rijke kooplieden. De VOC mag van de regering als enige handel drijven in Oost- Indië. Zij heeft daar soldaten in dienst, mag er forten bouwen en overeenkomsten sluiten. Ha, daar ligt een Oost- Indiëvaarder. Ik ben benieuwd wanneer die vertrekt. Een Oost-Indiëvaarder. Het teken van de VOC. Aangenaam. De naam is Bicker, Andries Bicker, directeur bij de VOC. Maak opdracht 3 opdracht 3 Waar vaar ik? Schrijf er 1, 2, 3, 4 en 5 bij. De helft van de reis zit erop. We kunnen hier eindelijk vers voedsel en water krijgen. We zijn een uurtje geleden vertrokken. We hebben Kaap de Goede Hoop al een paar weken geleden verlaten. Ik zie in de verte Batavia liggen. We zijn een paar weken onderweg en het wordt steeds warmer!

4 JE LEERT hoe de VOC werkt. Les 2 Handel BEGRIPPEN Oost-Indië VOC De route naar Oost-Indië. Waarom naar Oost-Indië? De schepen van de VOC varen op en neer tussen de Republiek en Oost-Indië. Vanuit de Republiek nemen handelaren vooral zilver mee. Daarmee kopen ze spullen in Oost-Indië. De schepen varen terug naar de Republiek met aan boord specerijen van de eilanden, katoen uit India en porselein uit China. Die spullen kunnen zij in Europa voor veel geld verkopen. Het rijk van de VOC De VOC is in Oost-Indië de baas over een groot grondgebied. Batavia is de hoofdstad. De bestuurders willen niet dat andere Europese landen hier specerijen halen. Zij eisen daarom van alle Oost-Indiërs dat zij hun specerijen verkopen aan de VOC. Als ze toch specerijen verkopen aan Engelse of Portugese kooplieden, hebben ze grote kans dat ze vermoord worden door soldaten van de VOC. Batavia. Maak opdracht 4 opdracht 4 Welke producten haalt de VOC uit Oost-Indië? Kruis aan. graan katoen goud specerijen huiden porselein 13

5 Regenten en vorsten Ik kwam net langs een slavenschip van de WIC. Geen denken aan dat ik daarop ga werken Aangenaam. De naam is Bicker, Cornelis Bicker, directeur bij de WIC. Een andere compagnie De WIC is de afkorting van West-Indische Compagnie. West-Indië (de West) is een andere naam voor de Nieuwe Wereld. Kurt herkent het schip aan het teken. De WIC mag van de regering handel drijven in West-Afrika en Amerika. Maar het is ook opgericht om vijanden schade toe te brengen. Veel schepen van de WIC zijn kapers op jacht naar Spaanse en Portugese schepen. Het teken van de WIC. Een, twee, drie Een reis met een WIC-schip duurt ongeveer anderhalf jaar. De reis heeft op de kaart de vorm van een driehoek. Daarom noemen we dit driehoekshandel. Driehoekshandel. Waarom naar West-Indië? Het meeste geld verdient de WIC met de handel in goud. Maar veel schepen zijn slavenschepen. Die vertrekken vanuit de Republiek met ijzer en wapens aan boord. Zij varen naar West-Afrika. Daar ruilen ze hun lading tegen goud, ivoor en slaven. De slaven brengen ze naar Amerika. De slaven gaan daar werken op de plantages. Op die grote boerderijen wordt suiker en tabak verbouwd. De schepen vullen hun ruim met producten van de plantages. En varen terug naar de Republiek om die spullen te verkopen. Een slaaf. Maak opdracht 5 opdracht 5 In de tijd van Kurt kent men een West-Indië en een Oost-Indië. Waardoor zijn die twee namen ontstaan? (Een tip: denk aan Columbus.) 14

6 JE LEERT hoe de WIC werkt. Les 2 Handel BEGRIPPEN WIC driehoekshandel Slavenhandel De slaven zijn mannen, vrouwen en kinderen. Als er genoeg slaven zijn, worden ze in een slavenschip gepropt. Zo n 500 per schip. Het schip vaart naar de plantages in Amerika. De reis duurt een paar maanden. Het grootste deel van die tijd liggen de slaven dicht op elkaar gepakt in het ruim. Veel van hen sterven onderweg aan ziekten en uitputting. De overlevenden worden in Amerika verkocht. Slavenjagers roven mensen uit hun dorp. In fort Elmina in Ghana in West-Afrika worden de slaven verzameld. Het verhaal van een handelaar Een slaaf kost mij 30 guldens aan ijzer. Ik verkoop de slaaf voor 300 guldens. Daarvan koop ik suiker. Die suiker (opbrengst van één slaaf) verkoop ik voor 3000 guldens. Maak opdracht 6 opdracht 6 katoen Waarin handelt de WIC? Kruis aan. specerijen graan slaven tabak ivoor porselein 15