Ruimte voor relaties Ethisch verantwoorde ouderenzorg
|
|
- Fanny Claes
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ruimte voor relaties Ethisch verantwoorde ouderenzorg Chris GASTMANS KU Leuven Zorgnet Icuro
2 Mijn inspiratiebronnen Personalistische ethiek de mens centraal Verpleegkundige ethiek ethiek van dagelijkse zorg Zorgethiek verbonden in kwetsbaarheid Empirische ethiek Zorg als antwoord op kwetsbaarheid Organisatie-ethiek contextuele inbedding van ethiek
3 Ouderenzorg: intrinsiek ethisch geladen Zorg Zorg is antwoord op gedeelde ervaring van kwetsbaarheid Zorg is gericht op bevordering van menswaardigheid Menswaardigheid als doel Maakt ouderenzorg intrinsiek ethisch geladen Relativeert efficiëntie en winst als waarden Mens-waardigheid verwijst naar mens-visie Lichamelijk psychisch relationeel sociaal moreel levensbeschouwelijk Mens is geen behoeftewezen Mens is zinwezen: We willen ten einde toe gezien en gehoord worden
4 Ouderenzorg: instrinsiek ethisch geladen Mens-visie geeft ons waarden die ons inspireren, motiveren en in beweging zetten: gezondheid, zelfontplooiing, verbondenheid, solidariteit, autonomie, zin,... Woonzorgcentrum als waardengemeenschap Een morele gemeenschap van mensen (gemeenschap geïnspireerd door waarden) Die gericht zijn op het bevorderen van menswaardigheid via het verlenen van goede zorg De morele identiteit van een WZC
5 Wat is ethiek? Kwetsbaarheid stelt waardigheid onder druk Intrinsieke gewone en meer-dan-gewone kwetsbaarheid van het mens-zijn en ouder-worden Kwetsbaarheid door interacties met anderen: uitgesloten worden van communicatie, verbaal geweld, ongepaste aansprekingen, geen oogcontact, objectivering, geen respect voor privacy, ongevoeligheid voor verhaal van ouderen, infantilisering,... Confrontatie met kwetsbaarheid maakt ons ethisch verantwoordelijk Ethiek wordt geboren uit kwetsbaarheid Paradoxale structuur van ethiek Ethisch moeten Dat niet kan worden afgedwongen Ethisch moeten is gebaseerd op vrije en geïnformeerde keuze
6 Wat is ethiek? Van ethische intuïtie naar ethische reflectie Ethische intuïtie: spontaan ethisch aanvoelen van wat goed is Een systematische kritische reflectie op het menselijk gedrag in het licht van menswaardigheid Kritische invraagstelling is kern van ethiek Ter ver-antwoord-ing geroepen worden als menselijke karakteristiek Van ethische reflectie naar ethisch gedrag
7 Twee soorten ethische problemen Ethisch geladen problemen Situaties die de waardigheid van de oudere onder druk zetten als gevolg van maatschappelijke, institutionele, interpersoonlijke factoren (vb. disengaged care, ouderen niet zien staan) Laten zich niet oplossen, vereisen ruime bewustmaking en procesmatige attitude- en cultuurverandering Ethische dilemmas Een langdurig conflict tussen twee of meer waarden (vb. levenseindebeslissingen, wilsonbekwaamheid, privacy, dwang) Interdisciplinaire, ethische reflectie is nodig
8 Ethiek op drie niveaus Individueel niveau: de hulpverleners Meso niveau: het woonzorgcentrum Macro niveau: de maatschappij
9 Individueel niveau: de hulpverleners De persoon van de hulpverlener en de zorgrelatie als instrumenten om goede zorg te verlenen Permanente kritische en creatieve zoektocht naar wat het beste zorgantwoord is voor de kwetsbare situatie waarin de bewoner zich bevindt
10 Individueel niveau: de hulpverleners Moeilijkheden Sterke context-afhankelijkheid van ethisch denken Conventioneel niveau van ethisch denken Te weinig deskundigheid (vb. zoeken van alternatieven, creativiteit) Te weinig tijd (ethische reflectie als aparte, niet-geïntegreerde activiteit) Complexiteit van ethische problemen (geen juist/fout antwoord) Routinegedrag versus kritische invraagstelling Onvoldoende communicatievaardigheden voor interpretatieve dialoog Plaats van emoties Moral distress, eeltvorming, burnout, verlaten van beroep Hulpverlener als slachtoffer van omstandigheden
11 Individueel niveau: de hulpverleners Mogelijkheden Post-conventioneel denken Skilled companion moral agency reflective practitioner Combinatie van deskundigheid (kritisch denken) en zorgzame houdingen Geraakt worden door situaties van kwetsbaarheid Aandacht voor het particuliere (geen veralgemeningen, routines,...) Cultiveren van intellectuele, emotionele en communicatieve vaardigheden Verantwoordelijkheidsgevoel Reflectievragen Wat is goede zorg voor mij en voor ons team? Kan ik/ons team goede zorg verlenen? Ondersteunende en hinderende factoren? Welke zijn verbetermogelijkheden? In welke zin kunnen Sociaal Ondersteunende Robots een positieve bijdrage leveren tot ethisch goede zorg?
12 Meso niveau: het woonzorgcentrum Hulpverlener- bewoner relatie is ingebed in institutionele context Waardigheidsbevorderende zorg is meestal niet alleen resultaat van solitaire act, maar wel van gezamenlijke, interdisciplinaire inzet Waardigheidsbevorderende zorg vereist dynamische ethische infrastructuur Informeel: huiscultuur, morele identiteit, geïntegreerde aandacht voor ethiek,... Formeel: moreel beraad, commissie voor ethiek, missie, ethische adviezen, ethische vorming
13 Meso niveau: het woonzorgcentrum Moeilijkheden Ethiek van mooie woorden Leidt ethiek tot betere zorg? Afzondering van ethiek versus geïntegreerde reflectie Snelle en trage ethiek Reductionistisch discours en evaluaties Juridisch, economisch, medisch,... Vertrouwen en risico (cfr. scharrelruimte voor medewerkers) versus wantrouwen en controle (proceduralisme) Zwijgzaamheid versus bespreekbaarheid Balans tussen eenheid en verscheidenheid in het ethisch verhaal
14 Meso niveau: het woonzorgcentrum Mogelijkheden Waardegedreven WZC: morele gemeenschap van mensen die gericht is op het realiseren van steeds meer menswaardigheid (personalistisch perspectief) Beleid creëert contexten en structuren die menswaardige zorg verlenen mogelijk maakt Positieve interne en externe beeldvorming: bewoners en medewerkers worden als mens benaderd Op alle niveaus dialoog en reflectie over centrale waarden en normen stimuleren: wat verstaan wij onder goede zorg? Gastvrijheid: toegankelijkheid voor bezoekers, vriendelijkheid Betaalbaarheid: transparante facturatie Solidariteit: verbondenheid, collegialiteit Appelerende en lerende gemeenschap
15 Meso niveau: het woonzorgcentrum Reflectievragen Is onze missie duidelijk en richtinggevend? Is er tijd voor ethische reflectie? Is er voldoende ruimte voor ethische vorming? Zijn we aanspreekbaar voor ethisch gevoelige vragen? Is er aandacht voor ethische aspecten van beleid en bestuur? Laten we ons kritisch bevragen? Is er aandacht voor gewetensbezwaren van hulpverleners?
16 Macro niveau: de samenleving Maatschappelijke mentaliteit Is vergrijzing een probleem of een kans? Welke plaats heeft zorg verlenen en zorg ontvangen? Elkaar tot last zijn Financiering van ouderenzorg Regulering van levenseindezorg (vb. levensmoeheid)
17 Macro niveau: de samenleving Moeilijkheden Professionalisering (efficiëntie, output,...) Economisering (zorg als product, commercialisering, schaarste,...) Juridisering (zorgrelatie als contractrelatie, bioethische wetten,...) Secularisering (moeilijk om gedeeld waardenkader te vinden,...) Vergrijzing als probleem Lage waardering voor zorg
18 Macro niveau: de samenleving Mogelijkheden Reflectievragen Wat is onze maatschappelijke meerwaarde als WZC? Kunnen we alle zorgvragen aan? Wat als we dat niet kunnen? Hoe gaan we om met wachtlijsten? Hebben we aandacht voor maatschappelijke thema s (vb. armoede, milieu, gendergelijkheid, grensoverschrijdend gedrag) Welke bijdrage leveren we aan ethische reflectie op maatschappelijk niveau (vb. levensmoeheid, robots,...?
19 Besluit Geïntegreerde beweging: alle alle niveaus, in alle keuzes, in alles wat we doen Continu proces: beweging i.p.v. losse initiatieven Op maat van elk WZC Kritische en creatieve reflectie vanuit kernwaarden en normen Ambitieus (meer dan mooie woorden) en bescheiden (het goede ligt vaak in kleine dingen)
20 Literatuur Gastmans, C., Dierckx de Casterlé, B. Verpleegkundige excellentie: verpleegkunde tussen praktijk en ethiek. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, Goethals, S., Gastmans, C., Dierckx de Casterlé, B. Nurses ethical reasoning and behaviour: a literature review. International Journal of Nursing Studies 47 (2010) Vanlaere, L., Gastmans, C. Zorg aan zet: ethisch omgaan met ouderen. Davidsfonds, Leuven, Zorgnet-Icuro. Waardegedreven ondernemen in de zorg (Advies 17). Brussel, 2015.
Ethisch verantwoorde zorg voor ouderen Tussen kwetsbaarheid en waardigheid. Prof. Dr. Chris GASTMANS KU Leuven
Ethisch verantwoorde zorg voor ouderen Tussen kwetsbaarheid en waardigheid Prof. Dr. Chris GASTMANS KU Leuven INLEIDING Verbreding van ethische reflectie in gezondheidszorg Perspectiefverandering: zorg
Nadere informatieETHIEK EN ETHISCH BELEID AZ TURNHOUT
ETHIEK EN ETHISCH BELEID AZ TURNHOUT De ethische identiteit en het ethisch beleid van AZ Turnhout zijn ingebed in de opdrachtverklaring, de missie, visie, strategie en kernwaarden van ons ziekenhuis. Op
Nadere informatieWaardegedreven ondernemen in de zorg
Ethisch debat in tijden van meten is weten : fictie of realiteit? Dr. Geboers Marc Algemeen Directeur Sint-Franciskusziekenhuis Specifieke eigenheid en ethische identiteit van zorgvoorzieningen als sociale
Nadere informatieEthiek in de ouderenzorg Over waarden, dialoog en grondhoudingen
Visies Visies Artevelde Algemene op op Hogeschool zorgrelatie zorgrelatie casus Gent Gent, 24 mei 2016 Ethiek in de ouderenzorg Over waarden, dialoog en grondhoudingen Axel Liégeois KU Leuven Broeders
Nadere informatieETHISCHE REFLECTIE ETHISCHE REFLECTIE 20/05/2016
OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT Autonomie in verbondenheid Dit is voor mij persoonlijk het raakvlaak tussen ergotherapie en ethiek. De autonomie van de cliënt in relatie tot zijn omgeving Het handelen
Nadere informatieBemoeizorg Graduele zorg. Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde
Visies Visies Algemene op op zorgrelatie zorgrelatie casus Bemoeizorg Graduele zorg Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde axel.liegeois@kuleuven.be Morele intuïtie INLEIDING en ethische reflectie
Nadere informatieZorg om de zorg. Menselijke maat in de gezondheidszorg
Zorg om de zorg Menselijke maat in de gezondheidszorg Prof.dr. Chris Gastmans Prof.dr. Gerrit Glas Prof.dr. Annelies van Heijst Prof.dr. Eduard Kimman sj Dr. Carlo Leget Prof.dr. Ruud ter Meulen (red.)
Nadere informatieHet voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim
11 de Ethiek-Symposium Commissie Ethiek Zorgnet Icuro Hasselt, 19 oktober 2018 Het voorwaardelijk gedeeld beroepsgeheim Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Recht en ethiek Recht Potentieel conflict
Nadere informatieKwaliteitsvol praktijkvoeren OLA Het klinisch consult. Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht KU Leuven
Kwaliteitsvol praktijkvoeren OLA Het klinisch consult Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht KU Leuven Medische ethiek van theorie naar praktijk Eerste semester Modellen en methoden in medische ethiek
Nadere informatieEthische reflectie Moreel beraad. Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde
Visies Visies Algemene op op zorgrelatie zorgrelatie casus Ethische reflectie Moreel beraad Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde axel.liegeois@kuleuven.be Morele intuïtie INLEIDING en ethische reflectie
Nadere informatieAUTONOMIE: HOEKSTEEN OF STRUIKELBLOK?
AUTONOMIE: HOEKSTEEN OF STRUIKELBLOK? PATIËNTENRECHTEN EN ETHIEK IN DE PSYCHIATRIE AXEL LIÉGEOIS Inleiding Verschillende benaderingen van de zorgrelatie Ethische beschouwingen bij de Wet Patiëntenrechten
Nadere informatieMoral (di)stress : vloek of zegen? Chris Aubry Patrice Vandertaelen Commissie medische Ethiek UZLeuven
Moral (di)stress : vloek of zegen? Chris Aubry Patrice Vandertaelen Commissie medische Ethiek UZLeuven Moral distress psychisch, emotioneel en fysiek lijden dat verpleegkundigen ervaren wanneer zij door
Nadere informatieBernadette Van den Heuvel Beleidsverantwoordelijke ouderenzorg GasthuisZusters Antwerpen
Bernadette Van den Heuvel Beleidsverantwoordelijke ouderenzorg GasthuisZusters Antwerpen Inleiding GasthuisZusters Antwerpen Ziekenhuis verspreid over 3 campi: 1.032 ziekenhuisbedden Palliatieve eenheid
Nadere informatieEthische adviezen bemoeizorg en vrijheidsbeperking in de ggz
Agentschap Zorg en Gezondheid Inspiratiedag vrijheidsbeperkende maatregelen Residentiële geestelijke gezondheidszorg Brussel, 19 juni 2019 Ethische adviezen bemoeizorg en vrijheidsbeperking in de ggz Prof.
Nadere informatieOPDRACHTVERKLARING WZC Leiehome (Actualisering 12.06.2015)
OPDRACHTVERKLARING WZC Leiehome (Actualisering 12.06.2015) Woonzorgcentrum Leiehome is een woonplaats met ruime verzorgingsmogelijkheden voor ouderen. Wij verlenen een deskundige en actuele zorg op maat.
Nadere informatieProf. Chris Gastmans
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw IS ER NOG PLAATS VOOR EEN NATUURLIJKE, ONTHAASTE DOOD? Prof. Chris Gastmans Ethicus, KU Leuven www.hhzhlier.be 2 Het nieuwe sterven Kort Kwaliteitsvol tot het einde
Nadere informatieEthiek in de praktijk Over waarden in dialoog
Visies Visies Algemene op op zorgrelatie zorgrelatie casus Overlegplatform Dementie Noord-West-Vlaanderen Brugge, 18 oktober 2018 Ethiek in de praktijk Over waarden in dialoog Axel Liégeois KU Leuven Broeders
Nadere informatieBeroepsgeheim in de drughulpverlening
Beroepsgeheim in de drughulpverlening KU Leuven Broeders van Liefde Studiedag De8 Antwerps Integratiecentrum Antwerpen, 15 januari 2013 Inleiding Specifieke invalshoek Vanuit West-Europese en Vlaamse cultuur
Nadere informatieinhoud Stimuleren van zorgethische cultuur binnen een woonzorgcentrum: Ervaringen vanuit trial & error Wat is stimul? Waar staan we voor?
Stimuleren van zorgethische cultuur binnen een woonzorgcentrum: Ervaringen vanuit trial & error Joke Lemiengre en Leentje De Wachter 11-12-17 Symposium Ruimte voor relaties ethisch verantwoorde ouderenzorg
Nadere informatieWanneer ons moreel kompas faalt
Studiedag Wanneer ons moreel kompas faalt Over ethiek in zorg en welzijn 23 oktober 2018 Gent Werken in zorg en welzijn betekent werken met de mens op zijn kwetsbaarst. Dat gaat in de praktijk doorgaans
Nadere informatieEen ethische visie op het delen en geheimhouden van informatie
GGZ Vlaamse Ardennen Zottegem, 21 april 2016 Een ethische visie op het delen en geheimhouden van informatie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Morele intuïtie Probleemstelling en ethische reflectie
Nadere informatieHet (gedeeld) beroepsgeheim
Reling Sint-Truiden, 20 januari 2015 Het (gedeeld) beroepsgeheim Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Morele intuïtie Probleemstelling en ethische reflectie Patiëntenrechten: recht op informatie
Nadere informatieDe paradox van verantwoordelijkheid en autonomie. Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg
De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg OVERZICHT 1. Maatschappelijke context 2. Probleemstelling de
Nadere informatieGastvrijheid: een universele waarde
Gastvrije zorg Liselotte Van Ooteghem & Meredith Delaere Op het menu 1. Gastvrijheid en zorg 2. Gastvrije zorg 3. Blikopeners 4. Als ergo in de praktijk 5. Gastvrije zorg organiseren 1 Gastvrijheid: een
Nadere informatieInformatie delen met familie
11 de Ethiek-Symposium Commissie Ethiek Zorgnet Icuro Hasselt, 19 oktober 2018 Informatie delen met familie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Morele intuïtie Probleemstelling en ethische reflectie
Nadere informatieBeste deelnemers, Versie: :20
1 Inleiding door dr. Walter Krikilion, voorzitter Werkgroep Ethiek in de Kliniek van Icuro - Symposium Ethische debatcultuur in de zorg: fictie of realiteit? 17 oktober 2014 - Hasselt Versie: 20-10-2014
Nadere informatieAutonomie en afhankelijkheid in de langdurige zorg
Sint-Niklaas, P.C. Sint-Hiëronymus 13 november 2014 Autonomie en afhankelijkheid in de langdurige zorg Een pleidooi voor verbondenheid en verantwoordelijkheid Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde
Nadere informatieOpdrachtsverklaring Missie - Visie
Opdrachtsverklaring Missie - Visie 1. Missie Sint-Lodewijk biedt aangepast onderwijs en/of begeleiding op maat aan kinderen, jongeren en volwassenen met een motorische beperking. Ook het gezin en breder
Nadere informatieDe identiteit van Catent
De identiteit van Catent Onze scholen zijn educatieve instituten waar kinderen het best mogelijke onderwijs krijgen én hun talenten met verbeeldingskracht, passie en enthousiasme kunnen ontwikkelen. Onze
Nadere informatieSpanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg : We hebben gezocht naar een titel die meteen naar de kern van de zaak gaat en die omvattend is voor de
1 Inleiding door dr. Walter Krikilion, voorzitter Werkgroep Ethiek in de Kliniek van ICURO - Symposium Spanningsvelden bij toegankelijkheid van zorg 19 oktober 2012 - Hasselt Beste deelnemers, Als Werkgroep
Nadere informatieVERANDERINGEN BINNEN HET
VERANDERINGEN BINNEN HET VERPLEEGKUNDIG LANDSCHAP Verpleegkunde en Geestelijke Gezondheidszorg Trends Vermaatschappelijking van zorg Individualisering van zorg, patiënt wordt mondiger GGZ-problemen komen
Nadere informatieGedragscode Martini Ziekenhuis
Gedragscode Martini Ziekenhuis Gedragscode Martini Ziekenhuis Het Martini Ziekenhuis, dat zijn wij. Een dienstverlenende instelling die als speerpunt gastvrijheid heeft en waar mensen centraal staan. Samen
Nadere informatieInformatie & Beroepsgeheim
Informatie & Beroepsgeheim Duffel 1 december 2009 Axel Liégeois, Waarden in dialoog, hoofdstuk 7, p. 147-181. Inleiding Afbakening onderwerp Alle gegevens over zorgvrager in zijn of haar leefwereld Mondeling
Nadere informatieDE COMMUNICATIE VAN DE BEROEPSUITOEFENAAR IN DE GEZONDHEIDSZORG MET DE NAASTEN VAN DE PATIËNT
DE COMMUNICATIE VAN DE BEROEPSUITOEFENAAR IN DE GEZONDHEIDSZORG MET DE NAASTEN VAN DE PATIËNT Colloquium cel Patiëntenrechten, FOD Brussel,24-11-2017 Walter Rombouts UZ Leuven Palliatief Support team,
Nadere informatieDe bezieling van de dokter
De bezieling van de dokter Natlab Eindhoven, 15 mei 2019 Welkom Mia Sol Inleiding Koen Jordens Film The Children Act Gesprek en reflectie Laurien Schrijver Plenaire afsluiting Koen Jordens, Mia Sol Informele
Nadere informatiev.u.: Ward Van Hoorde, Kwatrechtsteenweg 168, 9260 Wetteren opdrachtsverklaring SINT-LODEWIJK
v.u.: Ward Van Hoorde, Kwatrechtsteenweg 168, 9260 Wetteren opdrachtsverklaring SINT-LODEWIJK OPDRACHTSVERKLARING SINT- LODEWIJK cliënt-organisatie-medew MISSIE SINT-LODEWIJK - biedt aangepast onderwijs
Nadere informatieEthisch reflecteren. aan de slag met een stappenplan. Karen Versluys Zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt UZ Gent
Ethisch reflecteren aan de slag met een stappenplan Karen Versluys Zorgprogramma voor de Geriatrische Patiënt UZ Gent Taboes Van Dale: Iets dat niet gedaan of gezegd mag worden Wikipedia Bij taboes in
Nadere informatieEdukans Dik Verboom Sen. Program Advisor
Edukans Dik Verboom Sen. Program Advisor Religieuze Waarden, Onderwijs en Doel van deze workshop 1. 2. 3. Inzicht krijgen in religie als drijfveer voor sociaalmaatschappelijk handelen; Verkennen van morele
Nadere informatieZorg-ethische reflectie in de presente praktijk van ouderenzorg
Zorg-ethische reflectie in de presente praktijk van ouderenzorg Vrijdag 23 januari 2015 Brugge Trees Coucke Zorg Ethische reflectie in presente zorg Goede Zorg Ethisch en zorg-ethisch Reflectie Presentie
Nadere informatieVan kader tot praktijk
Van kader tot praktijk Prof. dr. Jan Kremer Voorzitter Kwaliteitsraad en raadslid RVS Nieuwegein, 31 januari 2019 Kwaliteitsraad van het Zorginstituut Zorginstituut is een zelfstandig bestuursorgaan van
Nadere informatieGoed verplegen. Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018
Goed verplegen Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018 Uitgangspunten en overwegingen Definities ethiek: 1. Systematische reflectie op waarden en normen
Nadere informatieje eigen leven vorm geven. met ondersteuning daar waar nodig met respect voor jouw levensverhaal met oog voor jouw kwaliteit
Volwassenen met een verstandelijke beperking of met een niet-aangeboren hersenletsel ondersteunen in hun levensverhaal is de kernopdracht van vzw De Bolster je eigen leven vorm geven. met ondersteuning
Nadere informatieEthiek tussen beleid en zorg
Ethiek tussen beleid en zorg Ethiek? Misverstanden voorkomen Ethiek? Misverstanden voorkomen Geen orakel Geen GPS Geen kookboek Geen keurmerk I. De Beaufort et al., 2011 Ethiek? Misverstanden voorkomen
Nadere informatieGewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld
Gewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld Mirjam Kleinveld? Praktiserend fysiotherapeut, m.n afdeling geriatrie van het Jeroen Bosch
Nadere informatieVoorwoord 11 Inleiding 13
Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie
Nadere informatieDialoog, de weg naar goede zorg
Dialoog, de weg naar goede zorg Inhoud 1. Macro / meso / micro 2. Zorg met aandacht 3. Ethiek ook iets voor ons? 4. Conclusies 2 Macro, meso, micro Macro meso micro Macrosysteem: Wereld Europa Mesosysteem
Nadere informatie6 Geestelijke gezondheidszorg in het licht van zingeving en spiritualiteit
Inhoud Inleiding 11 Zingeving versus maakbaarheid 13 Zingeving: een vast item in diverse contexten 15 Zingeving in de GGZ 16 Zingeving versus objectiviteitseisen in de GGZ 17 Zingeving als item in personeelsmanagement
Nadere informatieGeschiedenis commissies medische ethiek. Gelijklopend met de bio-ethische beweging in het algemeen
Geschiedenis commissies medische ethiek Gelijklopend met de bio-ethische beweging in het algemeen Medisch-technologische vooruitgang Economische impact van gezondheidszorg Integriteit en waardigheid van
Nadere informatieHet goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 3 juli 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland
Het goede GOED doen Gerda van Brummelen - adviseur vereniging inhoud Professionele standaard Individuele professionaliteit Niet pluis gevoel Pak je invloed Professionele standaard Professionele standaard
Nadere informatieEen praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie
Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie Inleiding Inge van Nistelrooij (UvH) voor het symposium Zorgethiek voor verpleegkundigen revalidatiezorg, De
Nadere informatie3/12/2014 DE THERAPEUTISCHE RELATIE UITGANGSPUNTEN IN 2005 EN VANDAAG. Fundamentele component van kwaliteitsvolle therapie en zorg
1 DE THERAPEUTISCHE RELATIE Procesbevorderend Herstelgericht Zingevend Walter Krikilion Studiedag Geel 04/12/14 DE THERAPEUTISCHE RELATIE UITGANGSPUNTEN IN 2005 EN VANDAAG Fundamentele component van kwaliteitsvolle
Nadere informatieStrategische doelstellingen
Strategische doelstellingen 2017-2022 Missie en visie Strategische en operationele doelstellingen Missie Sint-Jozefkliniek is een dynamisch regionaal ziekenhuis waar iedereen welkom is. In samenwerking
Nadere informatieEuthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie
FOD Volksgezondheid Brussel, 14 december 2017 Euthanasie bij psychisch lijden: Een ethische visie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Inclusie psychisch lijden Inclusie psychisch lijden in euthanasiewet
Nadere informatieEthische reflecties op registratie in de pastorale zorg
Artikel Ethische reflecties op registratie in de pastorale zorg Filip Yvonne Zutterman Denier Ethiek is het kritisch nadenken over kwesties die zich aandienen in de context van ons handelen en dit in het
Nadere informatieIn de Visie is beschreven waar SGL in de toekomst voor wil staan, rekening houdend met ontwikkelingen die op dit moment aan de orde zijn.
Bijlage 1 meerjarenbeleidsplan Missie, visie en kernwaarden SGL In dit document vindt u de hernieuwde Missie, Visie en kernwaarden. In de Missie is beschreven wat SGL uit wil dragen naar buiten. Daarbij
Nadere informatieCompetenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject
Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject Deze lijst is het onderzoekresultaat van een PWO-traject binnen de lerarenopleidingen van de KAHO Sint-Lieven,
Nadere informatieUpdate doelstellingen : 2018
Update doelstellingen 2017-2022: 2018 Missie Sint-Jozefkliniek is een dynamisch regionaal ziekenhuis waar iedereen welkom is. In samenwerking met alle partners binnen en buiten ons ziekenhuis bieden we
Nadere informatiePROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN
PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei
Nadere informatieCompetentieprofiel. kaderlid LGB Beroepsinhoud Zorg
Competentieprofiel kaderlid LGB Beroepsinhoud Zorg Generieke Competenties... 2 Affiniteit met kaderlidmaatschap... 2 Sociale vaardigheden... 2 Communicatie... 2 Lerend vermogen... 3 Initiatiefrijk... 3
Nadere informatieZorg om waarden, waarden in de zorg
Zorg om waarden, waarden in de zorg Prof. dr MARIAN VERKERK Wat is basiszorg? Wat is luxe zorg? Welke zorg mag verwacht worden van naasten en familie? Hoeveel interne solidariteit? Economisering van de
Nadere informatieErvaringsbox dementie:
Ervaringsbox dementie: een uitnodiging tot gesprek Expertisecel Ouderenzorg PXL-Healthcare Inhoud Ervaringsbox dementie o Kadering o Onderdelen o Nabespreking Zorg met Aandacht Meerwaarde Implementatie
Nadere informatieNiet betrokken medewerkers worden gecreëerd door de organisatie zelf.
Vandaag Winst maken is het hoogste doel. Er heerst controle en hiërarchie. Klanten worden bediend. Met de omgeving is geen tot reactief contact. Het gaat goed zoals het gaat. Maar hoelang nog? Slechts
Nadere informatieAnkerpunten voor morgen
Ankerpunten voor morgen Wat doen we? Van waaruit doen we dat? Deus Caritas Est : deze boodschap maakte Pieter Jozef Triest gevoelig voor de noden van zijn tijd. Vertaald naar vandaag, is ook onze zendingsopdracht:
Nadere informatiePROCESDOEL 4 VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES
PROCESDOEL 4 VERANTWOORDELIJKHEID VOOR HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE GENERATIES Bijzondere procesdoelen 4.1 Verantwoordelijkheid tegenover zichzelf 4.2 Eerbied voor de anderen 4.3 Zorg voor de anderen 4.4 Eerbied
Nadere informatieDe maatschappelijke waarde van verplegen. Aart Eliens Programmaleider AVVV
De maatschappelijke waarde van verplegen Aart Eliens Programmaleider AVVV De verpleegkunde ontwikkelt zich in hoog tempo Maatschappelijke ontwikkelingen Ontwikkelingen in gezondheidszorg Behoeften cliënten
Nadere informatieSOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale
Nadere informatieWORKSHOP ZORGETHIEK Studiedag Tachtig Tinten Agentschap Zorg & Welzijn 19 januari 2017
WORKSHOP ZORGETHIEK Studiedag Tachtig Tinten Agentschap Zorg & Welzijn 19 januari 2017 Katrien.ruytjens@gmail.com Intervisor zorgorganisaties, procesbegeleider postgraduaatsopleiding referentiepersoon
Nadere informatieHet goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 9 december 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland
Het goede GOED doen Gerda van Brummelen - adviseur vereniging V&VN Beroepsvereniging >60.000 leden, grootste beroepsvereniging Alle sectoren, alle transities Beroepsontwikkeling Wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieGrenzeloos samenwerken in de zorg
Woonzorgnet@work Grenzeloos samenwerken in de zorg De wereld wordt gemaakt door wie iets onmogelijks aandurft H. Roose, 2002 Zorg voor ouderen - ouderenzorg Diversiteit aan vragen neemt toe Meerlagigheid
Nadere informatieVAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT. TETRA-Project
VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT TETRA-Project 2016-2018 MORELE STRESS Morele stress is het wrange gevoel dat je ervaart wanneer je je waarden en visie op goede zorg niet in de
Nadere informatieCompetentieprofiel medewerker BAAL
Het competentieprofiel is opgebouwd uit enerzijds de algemene competenties vanuit het ruime werkkader van vzw Jongerenwerking Pieter Simenon en anderzijds uit de beroepsspecifieke competenties gericht
Nadere informatieEthiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen
Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen Symposium Oog in oog met online jeugdhulp Dr. Jos Kole jos.kole@radboudumc.nl IQ Healthcare sectie Ethiek van de Gezondheidszorg 9 oktober 2014
Nadere informatieMini symposium 5 leefstijlen bij sterven
Mini symposium 5 leefstijlen bij sterven Gent 25 april 2013 Opzet Opstarten Toelichting op STEM Introductie in leefstijlen bij sterven + casuïstiekbespreking Verschillen in omgaan met verdriet Afsluiting
Nadere informatieKwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog
Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Bert Molewijk (RN,MA, PhD) Voorbij de vrijblijvendheid Programmaleider Moreel Beraad, VUmc Associate professor Clinical Ethics, Oslo VWS, Week
Nadere informatieZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE
ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het
Nadere informatieOmgaan met een vraag naar euthanasie
Home Vrijzicht vzw vzw Werkgroep Datum nieuwsbrief Ethiek Juni 2006 Omgaan met een vraag naar euthanasie Ethisch advi es Ethisch advies Home Vrijzicht vzw Veurnseweg 538 8906 Elverdinge Tel 057/22 41 80
Nadere informatieFunctieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.
Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid
Nadere informatieSTICHTING KINDANTE. Visie Personeel
STICHTING KINDANTE Visie Personeel Visie Personeel 1 Inleiding De onderwijskundige visie van stichting Kindante vormt de basis voor de wijze waarop de Kindantescholen hun onderwijs vormgeven. Dit vraagt
Nadere informatieDe kracht van de ontmoeting Spreken in waarheid Positieve Heroriëntering
COLUMBUS De kracht van de ontmoeting Spreken in waarheid Positieve Heroriëntering 1. Visie en missie Instroom in BJZ verminderen Mogelijk antwoord op verontrusting / MANO Kijken en handelen vanuit menselijk-existentieel
Nadere informatieInzet en keuzes in de laatste levensfase
Inzet en keuzes in de laatste levensfase Filosofische en ethische beschouwingen Prof. Dr. Yvonne Denier Docent KU Leuven, Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht Stafmedewerker Ethiek, Zorgnet Vlaanderen
Nadere informatieHet Pedagogische Raamwerk en implicaties voor de opleiding van kinderbegeleiders
Vakgroep Sociale Agogiek UGent ECEGO KU Leuven Het Pedagogische Raamwerk en implicaties voor de opleiding van kinderbegeleiders Prof. dr. Ferre Laevers K.U. Leuven Meten en Monitoren van Kwaliteit in de
Nadere informatieBeleidsplan. Sint-Vincentiusregio Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden
Sint-Vincentiusregio 2013-2018 Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden actieplan aangesloten leden Sint-Vincentiusregio 2013-2018 domein 1: Spiritueel leven
Nadere informatieHet Pi-manifest Kracht door persoonlijke groei & eigenheid
Inleiding Pi-groep is opgericht op 17 maart 2004. De visie die ten grondslag ligt aan het ontstaan van Pi-groep is in dit document vastgelegd. Met het vastleggen van de visie, missie en doelstellingen
Nadere informatieGRENZEN IN HET BIEDEN VAN ZORG : DE PRAKTIJK..
GRENZEN IN HET BIEDEN VAN ZORG : DE PRAKTIJK.. Katrien Naudts Diensthoofd Zorgkwaliteit Domeinverantwoordelijke Ethisch zorg verlenen 1 Overzicht 1.Inleiding 2.Onderzoek Artevelde Hogeschool 3.Stappenplan
Nadere informatieProf. dr. Rudi Roose Ugent, Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek Colloquium 18 mei 2018
Het VN-verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap als referentiekader voor de persoonsvolgende financiering van zorg en ondersteuning: een aanzet Prof. dr. Rudi Roose Ugent, Vakgroep Sociaal
Nadere informatieVisienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin
Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin a. Situering Jonge kinderen (0-6 jaar) groeien op in diverse contexten: thuis, eventueel in de kinderopvang, en in de kleuterschool.
Nadere informatieVind je draai in Trento
Vind je draai in Trento Ik ben weer blij dat ik bij jullie mag komen, iedereen ziet me hier zo graag. (SOM+ gebruiker in dagopvang) Door de open cultuur in onze organisatie krijgen we heel wat feedback
Nadere informatieSamen doen. Zorgvisie. Zorg- en dienstverlening van A tot Z
Samen doen Zorgvisie Zorg- en dienstverlening van A tot Z Wat en hoe? 3 W Samen met de cliënt bepalen we wát we gaan doen en hóe we het gaan doen. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen op diverse
Nadere informatieBeroepsgeheim en informatie-uitwisseling met familie of netwerk: een ethische reflectie
Overlegplatform Geestelijke Gezondheidszorg West-Vlaanderen Torhout, 29 maart 2018 Beroepsgeheim en informatie-uitwisseling met familie of netwerk: een ethische reflectie Axel Liégeois KU Leuven Broeders
Nadere informatieDe echte zorgrelatie als uniek geschenk voor kracht, veiligheid en bezieling. 18/10/2013 - Hasselt Lon Holtzer, zorgambassadeur, Vlaamse Overheid
De echte zorgrelatie als uniek geschenk voor kracht, veiligheid en bezieling 18/10/2013 - Hasselt Lon Holtzer, zorgambassadeur, Vlaamse Overheid 1 Authentieke verhalen 2 De zorgrelatie: de kern van zorg
Nadere informatieWAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN
WAARGENOMEN HINDERNISSEN EN FACILITATOREN VOOR HUISARTS-PATIËNT COMMUNICATIE IN PALLIATIEVE ZORG: EEN SYSTEMATISCHE OVERZICHTSSTUDIE Slort, W., Schweitzer, B.P.M., Blankenstein, A. H., Abarshi, E. A.,
Nadere informatieVan mens tot mens. met hart én hoofd
Van mens tot mens met hart én hoofd DEEL 1 WAT WIJ WILLEN BEREIKEN Voorwoord van Jody De afgelopen jaren zijn wij druk bezig geweest om zaken op orde te krijgen binnen SWZ. Dat is ons gelukt en daar zijn
Nadere informatieKwaliteit van GGz specifieke zorgstandaarden en modules
VOOR WIE IS DEZE CRITERIAWAAIER? - Deze criteriawaaier is opgesteld voor cliënten- en familievertegenwoordigers in de GGz. Kwaliteit van GGz specifieke zorgstandaarden en modules Vanuit een cliënten- en
Nadere informatieOuderenzorg in 2025?
Ouderenzorg in 2025? https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=vo9 wlawhe3e Niemand gaat actief de gang naar het verpleeghuis, je wordt opgenomen, ik had geen inspraak 1 IDENTITEIT: wie
Nadere informatieGedragscode. Gewoon goed doen
Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel
Nadere informatieMotiveren en werven van vrijwilligers voor de kring. Dr. Klara Ampe, voorzitter Vlaamse kamer Federale Raad voor Huisartsenkringen
Motiveren en werven van vrijwilligers voor de kring Dr. Klara Ampe, voorzitter Vlaamse kamer Federale Raad voor Huisartsenkringen vandaag Zicht op de bouwstenen van een duurzame motivatie Nieuwe (chinese)
Nadere informatieopdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK
opdrachtsverklaring centrum voor volwassen personen met handicap MOZAÏEK Bij het begin van de jaren 70 zoeken enkele ouders een dagcentrum voor hun volwassen gehandicapt kind. Voordien was het bijna evident
Nadere informatieProject Wanda. 3 februari 2012
Project Wanda 3 februari 2012 Wanda-project Arteveldehogeschool = promotor VBJK = partner-ontwikkelaar Waarderen analyseren daden Importeren Franse reflectiemethodiek Analyse de pratiques vertaling naar
Nadere informatieConsequentialisme (Gevolgenethiek)
22 oktober 2016 Ethiek Ethische theorieën Deontologie (Plichtethiek) Consequentialisme (Gevolgenethiek) Deugdethiek Casus bespreking Conclusies Filosofie van het juiste handelen. Systematische bezinning
Nadere informatieMorele dilemma s in de tandheelkundige zorg voor ouderen
1 Morele dilemma s in de tandheelkundige zorg voor ouderen Guy Widdershoven Amsterdam Center on Aging Take-home messages 1. Belang van mensvisie in de ouderenzorg: autonomie in afhankelijkheid 2. Kwaliteit
Nadere informatie