Goed verplegen. Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018

Transcriptie

1 Goed verplegen Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018

2 Uitgangspunten en overwegingen Definities ethiek: 1. Systematische reflectie op waarden en normen 2. Theorie van het goede handelen Antwoord op de vraag: wat is goed verplegen in een beroepsmatige context? Aansluiten beroepsomgeving: casuïstiek en visie-ontwikkeling Basisboek in aansluiting op Nederlandse context: weerspiegelen normatieve kader Aansluiten op leeromgeving: Beeld van ethiekonderwijs HBOV: zeer gevarieerd en individueel vormgegeven Plaats van ethiek in het onderwijs: beperkt Docenten maken hun eigen keuzes Evenwicht tussen (niet te veel) theorie en (niet alleen) casuïstiek 1. Ethiek niet verkleuteren, HBO niveau serieus nemen 2. Casuïstiek blijkt praktisch belangrijke ingang Aandacht voor nieuw beroepsprofiel maar beroepsprofiel is niet leidend: 1. Profiel is vanuit ethiek bekeken één aspect van beroepsnormen 2. Focus op a. zorgverlener en b. reflectieve professional

3 Zorgen Goed verplegen

4 Definiering zorg: leidend idee zorg is interactief handelen Professioneel zorgen: zorgen definieren als activiteit Moraliteit verpleegkundige niet primair benaderen als houding Zorgen: arbeiden, werken,of handelen (Arendt) Zorgen: handelen (Van Heijst) Gelaagd begrip: dialogisch, politiek betekenisvol: bevestigt iemand als participant samenleving. bevestigt in de zorg de samenleving. zorg is publiek goed/ res publica Geldt ook vormen van zorg die primair gezien worden als arbeid of werken.

5 Zorgethiek: zorg, cyclisch, interactief, relationeel proces

6 Kernwaarden in relatie met de zorgethiek Gekoppeld aan de cyclus: Zich zorgen maken - aandachtigheid Waarover maak je je eigenlijk zorgen als je kijkt naar de behoeften van de patiënt? Wat vergt volgens jou echt de aandacht? Zorg op zich nemen - verantwoordelijkheid In welke mate voel je je verantwoordelijk als het gaat om het verbeteren van de situatie? Zorg verlenen - competentie Over welke competenties beschik je als het gaat om het beantwoorden van de vragen van de patiënt? Zorg ontvangen - responsiviteit Denkt je dat je zorg ook echt aan zal komen? In welke mate is de patiënt ontvankelijk voor je zorg? Hoe responsief is je zorgaanbod? Andere: Relationaliteit, zorgzaamheid, compassie,(presentie).

7 Professioneel Goed verplegen

8 Beelden professionaliteit (Ten Bos 2002) Victoriaanse professional (Arts, verpleegkundige) Moderne professional (Bureaucraat, manager) Postmoderne professional (kenniswerker) Hoog opleidingsniveau Hoog opleidingsniveau Hoog opleidingsniveau Specialistische kennis en vaardigheden Generale kennis Specialistische kennis en vaardigheden Autonomie Autonomie Autonomie Maatschappelijke legitimatie Maatschappelijke erkenning Maatschappelijke erkenning Beroepsbinding Binding aan organisatie Binding aan zichzelf Ethiek, moreel gezag, dienstbaarheid. Amoreel Amoreel, Esthetisch.

9 Morele professionaliteit Blijft waarschijnlijk behouden: in specifieke sectoren zoals de zorg (Ten Bos) Gaat om handelen individuele beroepsbeoefenaar Kenmerken: individuele professionalisering, reflectie over eigen handelen, aandacht voor morele dimensie eigen handelen Je bent professional als je dat in je individuele handelen laat zien en daarover verantwoording af wil leggen

10 Ideaal reflectieve professional Laat zich niet primair leiden door externe regels Past regels beargumenteerd toe of wijkt er van af Toetst externe regels aan de hand van normatieve ideaalbeelden Toetst regels aan oorspronkelijke karakter van situatie Stelt vragen aan de hand van de context Betrekt de perspectieven van betrokkenen in de afweging Is bereid tot heroverweging Is bereid verantwoordelijkheid te dragen en verantwoording af te leggen Ontwikkelt zo een praktisch oordeelsvermogen

11 Professionele verantwoordelijkheid zorgverlener (Houtlosser 2010) Professionele verantwoordelijkheid professional Organisatie Zorgvrager Beroepsgroep Medewerker Persoon Beroepsbeoefenaar Functionele verantwoordelijkheid Persoonlijke verantwoordelijkheid Beroepsmatige verantwoordelijkheid

12 Boek Goed verplegen

13 1. Inleiding Deel I Kernwaarden van verplegen 2. Zorgen: morele grondstructuur zorg Ervaring met zorg: bron van morele kennis Structuur van zorgproces heeft morele zeggingskracht Zorgethiek: zorgen is interactief handelen 3. Verplegen: 2 bronnen kernwaarden: Zorgethiek: relationaliteit, zorgzaamheid, waarden zorgproces Gezondheidsethiek: waarden en principes ten dienste van een goed leven Deel II Beroepsnormen van de verpleegkunde 4. Professionaliteit: Morele professionaliteit Professionele verantwoordelijkheid Reflectieve professionaliteit 5. Inhoudelijke beroepsnormen: definities, visies, profiel, code, eed, tuchtrecht 6. Kwesties: 26 praktijkcasus toegelicht

14 Bijzondere elementen Onderscheid zorgen - verplegen verpleegkunde: moreel relevant Verplegen in een beroepsmatige context wordt verpleegkunde, en dient te voldoen aan specifieke normen en waarden Waarden gezondheidsethiek benaderd vanuit perspectief zorgvrager: Verplegen draagt bij aan het goede leven van de zorgvrager Een goed leven uiteengelegd naar vier dimensies: Een gelukkig leven: ervaringen, verlangens, objectieve criteria Een gezond leven: verschillende begrippen gezondheid Een eigen leven: autonomie, zelfbeschikking, authenticiteit, privacy Een leven met anderen: met naasten, als lid van de samenleving Introductie van bepaalde vormen van moreel beraad: zorgethisch gespreksmodel Utrechts stappenplan reflectiemodel professionele verantwoordelijkheid gebruik beroepscode in moreel beraad casusvergelijking

15 Dank voor uw aandacht