4. VASTSTELLEN VAN HET PLAN ONDERWIJS IN ALLOCHTONE LEVENDE TALEN (OALT)

Transcriptie

1 4. VASTSTELLEN VAN HET PLAN ONDERWIJS IN ALLOCHTONE LEVENDE TALEN (OALT) (bijl.nr. 169). De heer DONK: Mijnheer de voorzitter. Dit voorstel vindt zijn achtergrond in een wetswijziging waarin enerzijds de verantwoordelijkheid bij gemeenten wordt gelegd en anderzijds toch een scheiding wordt gemaakt tussen onderwijs in eigen taal en cultuur en het onderwijsachterstandsbeleid. Wij hebben bijeenkomsten gehad in de Taalschool op de Noordendijk en ook de vergadering van de commissie welzijn was druk bezocht met vertegenwoordigers van met name de Turkse en Marokkaanse gemeenschap, die uiteraard pleitten voor goed onderwijs voor hun kinderen om ze een kans te geven in Nederland op vervolgonderwijs en een plek op de arbeidsmarkt, maar ook wil men dit onderwijs mede gebruiken om het contact met de eigen achterban, de eigen achtergrond zoals familie en het eigen cultuurgebied niet kwijt te raken. Jammer genoeg gaat dat niet meer samen in de wet en ik ben dus wel blij met de door ons gekozen oplossing: primair alle middelen voor taalondersteuning inzetten voor groep 1 tot 4 in de hoop en de verwachting dat de kinderen daarna het onderwijs normaal in het Nederlands kunnen volgen. Het lijkt men ook normaal dat je, als je hier woont, optimaal gebruik maakt van het onderwijs tezamen met andere kinderen die ook Nederlands spreken. Het is duidelijk dat er een verschil is tussen de visie die ouders van de betrokken doelgroepen hierop hebben - de doelgroepen maken 10 à 12% van de scholierenbevolking uit - en de visie die gebleken is bij de behandeling in de commissie welzijn. Wij hechten er natuurlijk ook aan dat kinderen het contact met hun eigen taal en cultuur niet verliezen, maar wij zien dat als een verantwoordelijkheid van de ouders en het bevorderen en in stand houden daarvan dient naar ons oordeel buiten het normale lesrooster plaats te vinden, eventueel met faciliteiten op school. Met de nu gemaakte keuze voor - noodgedwongen - een overgangsjaar waarin de middelen deels op de oude en deels op de nieuwe manier worden ingezet kunnen wij van harte instemmen. Ik hoop dat het nadenken over, het zoeken naar een vorm van taalondersteuning voor de groep Antilliaanse jongeren in onze stad, zo'n 5% van de stadsbevolking, ook gestalte zal krijgen en zal lukken. De heer VOS: Mijnheer de voorzitter. Ik zal gedeeltelijk herhalen wat al gezegd is en wat ik van horen zeggen heb meegekregen. De vorige spreker heeft al aangeduid dat het, ondanks het feit dat het OALT nu een gemeentelijke verantwoordelijkheid is, met name de landelijke overheid is die door wet- en regelgeving in feite een keurslijf heeft gemaakt waarbinnen de gemeentelijke overheid het OALT-beleid vorm moet geven. Mijn fractie heeft om te beginnen kritiek geleverd op de landelijke wetgeving als zijnde heel complex,

2 heel moeilijk uitvoerbaar en vooral ook op het feit dat het taalonderwijs in feite verengd wordt tot ondersteuning van taalverwerving en veel minder is gericht op de tweede ook reeds genoemde component, namelijk het beleven van de eigen identiteit. Het CDA hecht daaraan, maar constateert tevens dat de landelijke regelgeving daarin helder is. Desalniettemin blijven de bezwaren bij de vertaling naar het gemeentelijk beleid overeind staan. Het tweede punt van kritiek is dat het nogal lang geduurd heeft om de hele besluitvorming en het overleg over het gemeentelijk beleid in dezen uitvoerbaar te maken. Het horen van ouders en groeperingen heeft in maart vorig jaar plaatsgevonden, daarna is het heel lang stil gebleven totdat een jaar later de eerder genoemde overleggen aan de orde kwamen waarbij nogal wat te bepraten viel en nogal wat emoties naar voren kwamen. Wij vinden het jammer dat de lange tijd die hiermee gemoeid is geweest niet beter is benut. Punt 3. Nu het voorstel hier voor ons ligt twijfelt mijn fractie niet alleen gezien de landelijke regelgeving. maar ook gezien de plaatselijke regelgeving en de stand van zaken aan de praktische uitvoerbaarheid. Vandaar dat mijn vertegenwoordiger in de commissie gepleit heeft voor nog een extra overbruggingsjaar. In het voorstel noemt u het overigens een implementatiejaar, wellicht bedoelen wij hetzelfde, maar meer overleg en de regeling van een groot aantal praktische zaken als scholing, financiering en het bekijken of een en ander is in te passen in het brede-schoolconcept is in dat verband natuurlijk ook mogelijk. Eigenlijk heb ik het advies gekregen niet met het voorstel akkoord te gaan dan wel nog een jaar uitstel te vragen, ware het niet dat inmiddels gebleken is - dat geeft ook het raadsvoorstel aan - dat in het Onderwijsforum de besturen akkoord zijn gegaan met het voorstel zoals het nu voor ons ligt. Het CDA hecht er van oudsher en ook vandaag nog steeds aan dat burgers en instellingen eigen verantwoordelijkheid nemen en dragen en het gegeven, dat de besturen met het voorstel akkoord gaan brengt de CDA-fractie er dan ook toe eveneens akkoord te gaan met dit plan, maar dat wel met heel veel zorgen in het hart. Mevrouw RUISCH: Mijnheer de voorzitter. Wij hebben in de commissie opgemerkt dat wij de door de gemeente Dordrecht gemaakte keuze voor uitvoering van de landelijke wettelijke maatregel een goede keuze vinden, met name omdat reeds lang bekend is dat de taalachterstand die mensen met een andere culturele achtergrond oplopen vooral ontstaat in de eerste levensjaren. De keuze voor taalondersteuning voor de groepen 1 tot 4 sluit naar ons idee goed aan bij eerdere notities waarin werd gepleit voor meer allochtone kinderen naar peuterspeelzalen, het dubbelpeuteren en de projecten van "Opstap". In die zin past dit voorstel goed in het gemeentelijk beleid. Een ander punt dat wij nog even willen benadrukken is het feit dat, als dit besluit is genomen, met name de voorlichting naar de

3 betrokken groepen met veel zorg ter hand moet worden genomen. In de commissie heeft de wethouder ook toegezegd dat de verdere uitwerking van dit plan in nauw overleg met de ouderorganisaties zal plaatsvinden, wat wij van harte toejuichen. Wij pleiten in dit verband ook voor een goed en begrijpelijk taalgebruik. Mevrouw DE SMOKER-VAN ANDEL: Mijnheer de voorzitter. Met twee punten heeft mijn fractie moeite en wel met de procedure en de keuze. De procedure is niet netjes verlopen. De gemeente is niet alleen verplicht ouders voor te lichten over wet en plan, de gemeente is ook verplicht de ouders naar hun mening te vragen en hun behoeften te peilen. Hierbij ging het fout. De voorlichting is gebeurd, maar bij de commissiebehandeling bleek dat de behoefte van de ouders nog niet gepeild is. Voor mij hoeft in het raadsstuk niet benadrukt te worden dat in het OGO en het LOF de hele OALT-kwestie besproken is en het verslag van die vergadering inmiddels is goedgekeurd, want ik denk toch dat wij OALT doen voor de kinderen en hun ouders en in mindere mate voor de schoolbesturen. Deze manier verdient mijns inziens niet de schoonheidsprijs, dat bleek toch eigenlijk ook wel uit de vele reacties tijdens de commissiebehandeling. Dan de keuze. In welke talen wordt OALT-les gegeven? Ook met deze keuze heeft mijn fractie moeite. Enkel de zogenaamde oude talen krijgen nu groen licht van het college, maar als wij niet uitkijken laten wij hier wel heel wat liggen, want pas dit jaar worden de mogelijkheden bekeken voor taalondersteuning voor de Surinaamse en Antilliaanse kinderen en zo mogelijk zal daaraan pas in 2000 of 2001 uitvoering worden gegeven. "Zo mogelijk" want dit hangt af van de financiën en nu is al duidelijk dat er niet veel meer over is nadat de oude OALT-talen hun invulling zullen hebben gekregen, maar de groep Surinaamse en Antilliaanse kinderen heeft het zo hard nodig. Als wij daarin nu niet investeren hebben wij over tien jaar misschien wel dezelfde problemen als met bepaalde Surinaamse en Antilliaanse jongeren nu: een taalachterstand, een opleiding niet volledig afgemaakt, geen scholing, geen werk, weinig vooruitzichten. Daarom wil ik de wethouder vragen of er toch geen mogelijkheden zijn om hiervoor meer geld vrij te maken, misschien via het grote-stedenbeleid, misschien door het hiervoor inzetten van de sociale reserves van Welzijn. Tot slot nog een opmerking betreffende de inspectie van het basisonderwijs. De inspecteur is inderdaad destijds aangeschreven en het antwoord is ook al binnen, maar wij hebben inmiddels een overgangsjaar achter de rug en het OALT zal per 1 januari 2000 gaan draaien. Ik vind dat dit in het raadsvoorstel correcter had kunnen worden weergegeven. De heer SCHOTEL: Mijnheer de voorzitter. Als je jezelf een multiculturele samenleving noemt, dan bedoel je daarmee dat er in je samenleving verschillende culturen zijn die invloed op elkaar hebben. We weten allemaal dat een cultuur die geen invloeden meer

4 ondergaat een ten dode opgeschreven cultuur is. Dat is wat wij naar mijn mening bedoelen met een culturele samenleving. Wij hebben er dus als maatschappij gewoon belang bij dat de verschillende culturen zichzelf blijven zodat je elkaars cultuur goed kunt onderzoeken en het goede kunt behouden. Daarvan uitgaande zeg ik dat dit voorstel direct daaraan dienende is en daarom zijn wij ervoor. Meer heb ik eigenlijk niet toe te voegen aan wat door voorgaande sprekers al is gezegd. Ik moet nog wel zeggen dat dit voorstel op een fatsoenlijke democratische wijze tot stand is gekomen. In de commissievergadering heb ik mij wat dit betreft wat gestoord aan een klein aantal insprekers die het democratische gehalte van dit voorstel en van de betrokken wethouder ietwat in twijfel trokken. Ik vind dat er voor geen van beide aanleiding is. Mevrouw BOSDRIESZ (wethouder): Mijnheer de voorzitter. Ik dank de raadsleden die het woord hebben gevoerd voor hun steun aan dit voorstel, zij het dat door enkele sprekers kanttekeningen bij het voorstel zijn gemaakt, waarop ik uiteraard zal ingaan. Met de keuze voor het leggen van de nadruk op taalondersteuning geven wij aan, dat wij ook met het OALT-beleid insteken op achterstandenbestrijding en ondersteuning van kinderen bij taalverwerving. Ik behoef niet te vertellen hoe belangrijk dat is. Deze keuze ligt volledig in de lijn van ons onderwijsachterstandenbeleid met het traject "elke les is taalles" en sluit ook aan bij de keuze die wij bij "School in de samenleving" gemaakt hebben. We willen op een zo vroeg mogelijk moment werken aan het tegengaan van achterstanden, met name taalachterstanden, en het daarvoor ook al in de voorschoolse periode trajecten opzetten. Het is een feit dat voor het grootste deel van de allochtone kinderen die nu op de Dordtse scholen zitten de toekomst in Nederland ligt. Willen die kinderen een goed toekomstperspectief krijgen, dan moeten we vroeg beginnen met het tegengaan van de taalachterstand en het zoveel mogelijk wegwerken daarvan. Dat beogen wij met dit voorstel. Gezegd is dat de wet waarin een en ander is geregeld een keurslijf is. Het is, zoals ook in de commissie is gezegd, gewoon een slechte wet die wij maar hebben uit te voeren, maar de invulling die wij met de taalondersteuning aan de wet geven vind ik eerlijk gezegd zo slecht nog niet. In de wet is wèl geregeld - dat is ook de kritiek van de kant van vele allochtone ouders - dat het OALT, namelijk het leren van de "thuistaal", vooral een verantwoordelijkheid van de ouders is en dat het buiten schooltijd moet plaatsvinden opdat de kinderen daarvoor niet uit de reguliere lessen behoeven te worden gehaald. Ook daaraan geven wij nu invulling: ouders zijn verantwoordelijk en als gemeente faciliteren wij het onderwijs in de eigen taal. De ouders moeten zelf voor vervoer zorgen en zij verzorgen zelf. Daarvoor zal een behoeftepeiling plaatsvinden. In de wet is inderdaad geregeld dat de gemeente aan de invulling van het OALT gestalte moet geven nadat de ouders ter zake zijn

5 voorgelicht en de behoeften van de ouders zijn gepeild. Wij hebben in dit verband gekozen voor een traject van voorlichting waarbij niet is gezegd dat wij het zo willen en het zo ook moet gebeuren, maar dat duidelijk mogelijkheden bood voor inspraak, wat uiteindelijk in de commissievergadering zijn weerslag heeft gevonden. Van de voorlichtingsbijeenkomsten is nadrukkelijk gebruik gemaakt om van de ouders te vernemen hoe zij over de Dordtse invulling van de wet denken. Uiteraard kwam daarbij veel kritiek op de wet naar voren, maar wij hebben tijdens de bijeenkomsten geprobeerd los van de wet met de ouders te praten en hen zoals gezegd gevraagd hoe zij denken over de Dordtse invulling van de wet, die wij nu eenmaal hebben uit te voeren. Op dat punt kwam van de kant van de ouders weinig kritiek naar voren, men kon zich op zich wel in de Dordtse invulling vinden. Men kon zich niet in de wet zelf vinden, maar dat is een andere discussie. Heel positief is in ieder geval dat de bijeenkomsten ertoe hebben geleid dat nu sprake is van een grotere betrokkenheid van de Turkse en Marokkaanse ouders bij het onderwijs en ook bij het OALT. Wij hebben afgesproken dat wij met de gevormde oudercommissies verder overleg zullen plegen over de verdere invulling van het traject, over de wijze waarop de behoeftepeiling zal plaatsvinden en over de wijze waarop de aanmeldingen zullen worden geregeld. Geprobeerd zal worden een en ander op een zodanige manier te regelen dat het aansprekend en begrijpelijk is en de mensen weten dat hen wordt gevraagd of zij hun kinderen al dan niet voor het buitenschoolse OALT willen aanmelden. De regeling laat ruimte voor het betrekken van nieuwe taalgroepen. Wij hebben als gemeente gezegd dat wij het OALT naar nieuwe taalgroepen willen uitbreiden, maar dat alleen voor zover het gaat om de taalondersteuning en dus niet voor het buitenschoolse onderwijs in de eigen taal. Wij geven daarbij prioriteit aan Antillianen en ik wil ook toezeggen dat wij in het kader van de hele Antillianen-aanpak met verdere voorstellen hiervoor zullen komen. Ook over het overgangsjaar zijn nog wat opmerkingen gemaakt en is gevraagd wanneer dat jaar wel of niet ingaat. Het hele vorige jaar was een overgangsjaar, dat staat gewoon in de wet zodat hiervoor geen toestemming behoefde te worden gegeven. Evenals vele andere gemeenten liepen wij aan tegen het feit dat één overgangsjaar niet voldoende bleek te zijn om tot een goede en zorgvuldige invulling van de wet te kunnen komen. Er was niet alleen overleg, maar ook een goede voorbereiding nodig en ook de scholen en de ouders moesten er op een goede wijze bij worden betrokken. Vandaar dat wij in de loop van vorig jaar al hebben moeten constateren dat wij het met één overgangsjaar niet zouden redden en naar de inspectie zijn gestapt met de vraag of wij nog een extra overgangsjaar erbij zouden kunnen krijgen. Met de inspectie is afgesproken dat wij in ieder geval vanaf nu aan een zo snel mogelijke invoering van het OALT zullen werken. Wij beginnen dus in deze periode met de behoeftepeiling en de aanmeldingen en zodra de gegevens daarover binnen zijn zal met de

6 scholen overleg worden gepleegd over de wijze waarop een en ander het beste kan worden ingevuld. Als het lukt het allemaal voor 1 januari rond te hebben, dan kunnen wij er vanaf 1 januari mee starten. Lukt het niet voor 1 januari, omdat er toch heel veel bij komt kijken, dan zullen wij het eerste halfjaar van 2000 ook nog gebruiken voor het oplossen van alle problemen en dan zal het OALT geleidelijk worden ingevoerd. Het zal dan per 1 augustus 2000 volledig ingevoerd zijn. Mevrouw DE SMOKER-VAN ANDEL: Mijnheer de voorzitter. Ik ben blij te horen dat de taalondersteuning voor Antilliaanse kinderen vlugger zal worden opgepakt dan in de commissievergadering bekend was. Zonder hoofdelijke stemming wordt conform het voorstel van burgemeester en wethouders besloten.