Reisinformatie en mobiliteitsgedrag: Temper de verwachtingen

Transcriptie

1 Reisinformatie en mobiliteitsgedrag: Temper de verwachtingen Caspar Chorus TU Delft Delft University of Technology Challenge the future

2 Achtergrond Onderzoeksinteresse: keuzegedrag en het modelleren ervan, met speciale aandacht voor mobiliteit Proefschrift 2007: (modelleren van) effecten reisinformatie op keuzegedrag DBR-project: effecten van ICT op keuzegedrag en bereikbaarheid (TRISTAM hoofdonderzoeker: Ruihua Lu) Presentatie grotendeels gebaseerd op onderzoek (eigen en andermans) Licht polemisch van aard voor het debat! Ingekorte en aangepaste versie van presentatie voor US FHWA

3 3 stellingen en een aanbeveling Een slimme reiziger negeert reisinformatie Reisinformatie leidt niet tot het doorbreken van gewoontes Nudging met reisinformatie is spelen met vuur Rol voor overheid: loslaten 3

4 Een slimme reiziger negeert reisinformatie Grote meerderheid mobilisten zoekt informatie mbt de al gekozen optie Staan er files op mijn route? Op welk perron vertrekt mijn trein? Hun keuzes worden dus slechts op detailniveau geleid door informatie Vertrektijdstip Loopgedrag in station De grote keuzes zijn al gemaakt, en worden niet heroverwogen Ga ik met de auto of trein? Koop ik een auto / OV-abo? Zijn wij nou zo slim, of is die grote meerderheid zo dom? 4

5 Een slimme reiziger negeert reisinformatie (II) Microeconomische theorie ( neoklassiek, rationeel keuzegedrag ): 1. Zoeken naar informatie kost tijd, aandacht ( paying attention ) 2. Mensen zoeken enkel naar informatie, als ze denken dat het waarschijnlijk is dat hun keuze afhangt van het ontvangen bericht Niet-roker vraagt niet naar de prijs van een pakje sigaretten Louis van Gaal vraagt niet naar mijn knieblessure Vertaald in wiskundig model van omgang met multimodale reisinformatie Beperkte voorkeur voor auto leidt al tot negeren OV-reistijdinformatie Empirische tests: goede voorspellingen van keuzegedrag Conclusie: reizigers zijn slim/rationeel, juist wanneer ze info negeren 5

6 Reisinformatie leidt niet tot het doorbreken van gewoontes Vaak gehoord: (auto-)mobilisten maken keuze uit gewoonte Geen ervaring met OV overschatting reistijd, kosten, etc. Idee: bied ze informatie aan, om die percepties te corrigeren Indirect effect: doorbreken gewoonte, bewustere keuze, mogelijk voor OV Dit is een denkfout: Negeren van informatie is onderdeel van de definitie van gewoontegedrag [En, zie vorige slide: zelfs bewuste keuzemakers negeren veel informatie] Voor doorbreken gewoonte is externe schok nodig Verhuizing, nieuwe baan, extreme wegwerken, etc. Dan zijn mensen (iets) meer geneigd om informatie te zoeken 6

7 Nudging met reisinformatie is spelen met vuur Nudge (Thaler & Sunstein 2008): grote hit zelf niet gelezen Subtiele beïnvloeding keuzegedrag, richting betere keuzes Vaak gehoord: reisinformatie als nudge inzetten! Subtiel zetje richting duurzamer, gezonder keuzegedrag (bv OV) Slecht idee. (zie ook Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling 2014) Nudging druist in tegen ideaal van transparante, eerlijke overheid Korte termijn: effect? Langere termijn: erosie relatie overheid-burger Mensen vinden het niet erg om door McDonald s misleid te worden Maar wel als het de gemeente, Rijkswaterstaat betreft En: weten we eigenlijk wel zo zeker wat goed is voor de reizigers? Of nudgen we richting wat we denken dat goed is voor de maatschappij? 7

8 Rol voor overheid: loslaten Twee redenen waarom de overheid reisinformatie los moet laten als instrument om gedrag te beïnvloeden: 1. Reisinformatie speelt slechts beperkte rol in gedragsverandering Zelfs onder gunstigste omstandigheden, hooguit enkele % en Dus: KBA-technisch waarschijnlijk niet verstandig 2. Reisinformatie is pas effectief voor gedragsverandering, zonder lading Ideologie, politiek, paternalisme (nudge): ondermijnt effectiviteit Dus: meer kans bij groene ondernemers of OV zelf NB: los van doel om gedrag te veranderen, behoudt reisinformatie en een cruciale rol als ondereel van transportinfra. Dit rechtvaardigt bemoeienis overheid, maar dan enkel met als doel te informeren. 8