Wijk- en buurtvernieuwing in Nederland;.. een stand van zaken vanuit gemeentelijk perspectief

Transcriptie

1 Wijk- en buurtvernieuwing in Nederland;.. een stand van zaken vanuit gemeentelijk perspectief Oktober 2007

2 Aanleiding en verantwoording Wijkvernieuwing staat de laatste tijd in het middelpunt van de belangstelling. Minister Vogelaar selecteerde 40 wijken die de komende jaren veel aandacht van het Rijk krijgen. De totale Nederlandse wijkvernieuwingsopgave is echter breder. Vrijwel alle gemeenten hebben wijken of buurten die aandacht nodig hebben. Zowel in de randstad als daarbuiten. Zowel in de stad als op het platteland. Geboeid door de vraag hoe de wijkvernieuwing in heel Nederland ervoor staat, namen de VNG, TNS Nipo Commerce en van Nimwegen & partners het initiatief voor een onderzoek onder alle gemeenten. Dit document geeft een samenvatting van de resultaten. Meer uitkomsten vindt u op Over de enquête In de vragenlijst gebruiken wij het begrip herstructurering voor die woonbuurten en -wijken waar vernieuwing c.q. herstructurering plaats vindt of gaat vinden. Dit kan om zowel fysieke en/of sociaaleconomische vernieuwing gaan. De resultaten moet u vooral kwalitatief interpreteren. Want hoewel zij een goed inzicht geven in verhoudingen, zijn de verschillen niet in alle gevallen statistisch significant. De insteek van het onderzoek was vooral kwalitatief van aard. Daarom lieten wij de categorie geen antwoord of geen mening weg wanneer deze niet relevant was. Vrijwel alle respondenten vulden de vragenlijst contentieus in. Er waren nauwelijks niet beantwoorde vragen. In het totaal hebben 141 gemeenten gereageerd, ofwel ruim 30% van alle gemeenten. Ondanks de lichte ondervertegenwoordiging van kleine gemeenten geeft de vragenlijst een behoorlijk representatief beeld. (zie tabel 1). Het is niet verwonderlijk dat het animo om mee te werken bij kleine gemeenten wat lager is. Daar is immers relatief weinig sprake van herstructurering. Inwonercategorie Nederland enquête Tot inwoners 48% 40% Tussen en inwoners 39% 38% Tussen en inwoners 8% 14% Meer dan inwoners 5% 8% TOTAAL 100% 100% Tabel 1 Inwonercategorie van Nederlandse gemeenten en responsgemeenten De kaart geeft een beeld van de spreiding van de responsgemeenten. Zoals u ziet, is deze goed wat de representativiteit van de resultaten ten goede komt. Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

3 Kerncijfers van de herstructurering Van de 141 gemeenten die reageerden, zijn er 111 actief bezig met herstructurering. Dat is dus een kleine 80%. Van deze gemeenten pakt zo n 70% meer dan één wijk of buurt aan (zie tabel 2). Deze 111 gemeenten tellen gezamenlijk zo n 350 herstructureringswijken 1. Aantal wijken % van de gemeenten 1 31% 2 23% 3 12% 4 11% 5 9% 6 of meer 15% TOTAAL 100% Tabel 2 Aantal te herstructureren wijken of buurten per gemeente (met herstructurering) Per gemeente vroegen wij naar een aantal gegevens over maximaal drie herstructureringswijken of buurten die het meest in het oog springen. Hier kwamen 238 wijken uit met in totaal ruim woningen. In deze wijken worden ruim woningen gerenoveerd, woningen gesloopt en woningen nieuw gebouwd. Per saldo een toename van woningen, ofwel een toename met bijna 50%. Daarbij moet bedacht worden dat het ook transformatiegebieden betreft waar bijvoorbeeld bedrijvigheid plaatsmaakt voor woningbouw. Het resultaat is naar categorieën met woningaantallen weergegeven in tabel 3. Aantal woningen Omvang wijk renovatie sloop Nieuwbouw Tot 100 woningen 26% 73% 54% 37% 100 tot 500 woningen 30% 22% 28% 41% 500 tot 1000 woningen 16% 4% 9% 10% 1000 tot woningen 24% 2% 9% 13% of meer woningen 4% 0% 0% 0% TOTAAL 100% 100% 100% 100% Tabel 3 Aantal woningen in herstructureringsgebieden Uit grafiek 1 blijkt dat in maar liefst ruim 70% van de herstructureringswijken wordt ingezet op een toename van het aantal woningen. In slechts 20% van de wijken wordt uitgegaan van verdunning. gelijk 9% verdunning 19% Een voorzichtige schatting van de aantallen op landelijk niveau laat een beeld zien van ruim verdichting 72% woningen in zo n 1225 Grafiek 1 Percentage wijken met woningverdunning, herstructureringsgebieden. -verdichting en gelijkblijvend aantal woningen 1 Binnen de vragenlijst zijn 326 wijken geïnventariseerd. Van gemeenten met 6 of meer herstructureringswijken is echter het exacte aantal wijken niet bekend. Dit betreft 17 gemeenten. Hier is gemiddeld uitgegaan van ruim 7 herstructureringswijken per gemeente. Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

4 Dit komt neer op meer dan 10% van alle woningen in Nederland. Hier worden naar verwachting woningen gerenoveerd, woningen gesloopt en woningen nieuwgebouwd 2. In stadsvernieuwing en stedelijke vernieuwing bestaat al jaren de intentie meer woningen terug te bouwen dan er gesloopt worden. Vaak bleef het bij een intentie omdat in de praktijk dikwijls verdunning optrad. Beleidsmatig is in veel gemeenten de eis van 1 op 1 gesteld. Dit bijvoorbeeld met het oog op draagvlak voor voorzieningen, stedenbouwkundige structuur en/of financiële haalbaarheid. Een opmerkelijke uitkomst van het onderzoek is dat nu het voornemen blijkt te bestaan om tot een aanzienlijke verdichting met bijna 50% te komen. Bij de enquête resultaten moet u overigens bedenken dat de aantallen renovatie, sloop en nieuwbouw nog kunnen toenemen omdat plannen nog in ontwikkeling zijn of zich in de ideevormende fase bevinden (zie tabel 4). Veelal worden dan nog geen concrete aantallen genoemd. Planfase Wijken absoluut % Ideevormend 67 28% Maken van concrete plannen 76 32% In uitvoering 90 38% Overig 5 2% TOTAAL % Tabel 4 Fase waarin de herstructurering zich bevindt (totaal maximaal 3 wijken per gemeente) Herstructurering is vaak een zaak van lange adem. De uitvoering van de nodige plannen heeft een doorlooptijd tot na Van de andere kant zijn er ook veel kleinschaliger plannen met een betrekkelijk korte doorlooptijd (zie ook tabel 5). De insteek bij deze plannen beperkt zich vaak tot een fysieke herstructurering. Een sociaal-economische of integrale aanpak duurt veelal langer. Doorlooptijd uitvoering herstructurering Wijken absoluut % 1 of 2 jaar 49 21% 3 t/m 5 jaar 97 41% 6 t/m 10 jaar 61 26% Meer dan 10 jaar 23 9% Weet niet 8 3% TOTAAL % Tabel 5 Doorlooptijd van start uitvoering tot einde realisatie Zoals verderop zal blijken, is het verkrijgen van de benodigde investeringsbudgetten een groot knelpunt voor veel gemeenten. Toch stelden de gemeenteraden van de aan het onderzoek deelnemende gemeenten reeds zo n 550 mln. beschikbaar voor de herstructurering. Dit betreft 66 gemeenten 3. Tabel 6 geeft daarvan een beeld. Veel gemeenten weten nog niet hoeveel zij willen of zullen investeren. Dat komt meestal omdat de plannen zich nog in een pril stadium bevinden. 2 Respons bedraagt 31,8%, met een ondervertegenwoordiging van kleinere gemeenten. Inventarisatie betreft 238 wijken op een totaal van 350 herstructureringswijken binnen de responsgemeenten. Inventarisatie betreft waarschijnlijk wel de grotere wijken binnen de gemeenten. Deze invloeden wegend, is gerekend met een factor 3,5 in de vertaling van enquêteresultaten naar het landelijk beeld. 3 Dit komt neer op een gemiddelde gemeentelijke investering van 8,3 mln. per gemeente. Dit bedrag lijkt erg groot. Wellicht hebben sommige gemeenten hier een totale investeringsraming gegeven in plaats van de gemeentelijke investering. Het genoemde bedrag van 550 mln. moet dan ook met voorzichtigheid worden gelezen. Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

5 Gemeentelijke investeringen in de herstructurering Gemeenten absoluut % Niets 4 4% Minder dan 1 mln % 1-5 mln % 5-10 mln % Meer dan 10 mln % Onbekend 24 22% geen antwoord 21 19% TOTAAL % Tabel 6 Gemeentelijke investeringen in de herstructurering Sociaal en/of fysiek Ruim de helft van de gemeenten geeft aan in de herstructureringswijken nadrukkelijk een combinatie van sociaal-economische en fysieke problemen aan te pakken. Ruim 40% beperkt zich tot vooral fysieke problemen (zie tabel 7). Zwaartepunt van de aanpak % gemeenten Nadrukkelijke combinatie sociaal-economisch en fysiek 52% Fysiek 41% Sociaal-economisch 6% Geen antwoord 1% TOTAAL 100% Tabel 7 Zwaartepunt van de herstructureringsaanpak op gemeenteniveau Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

6 De vraag naar de drie meest urgente problemen die gemeenten aanpakken geeft echter een genuanceerder beeld (zie tabel 8). Het betrof een open vraag, waarvan de antwoorden zijn gecategoriseerd. In de praktijk blijkt de nadruk veel meer te liggen op het oplossen van fysieke problemen. Vooral de (technische) kwaliteit van de woningen en het eenzijdige woningbestand zijn problemen die gemeenten willen oplossen. Slechts 30% van de problemen die in de praktijk worden aangepakt zijn sociaal-economisch of integraal. Opvallend is dat het betrekken van bewoners, de organisatie en de financiële haalbaarheid geen belangrijke issues zijn. Meest urgente problemen die feitelijk worden aangepakt % % Fysiek 64,1% - Kwaliteit van de woningen 20,0% - eenzijdig woningbestand (doelgroepen, differentiatie en levensloopbestendig) 16,9% - kwaliteit van de openbare ruimte en woonomgeving (verpaupering en verloedering) 4 15,1% - stedenbouwkundige structuur (meer ruimte, parkeren en groen, nieuwe infrastructuur, inbreiding en beeldkwaliteit) 6,6% - uitplaatsen bedrijven en andere functies 3,8% - leegstand of ongebruikte ruimte 1,9% Integraal 9,4% - leefbaarheid onder druk 7,2% - voorzieningen onder druk 1,3% - imago en identiteit van de wijk 0,9% Sociaal-Economisch 20,9% - sociaal-economisch eenzijdig, gebrek sociale cohesie, armoede, werkloosheid en problemen 'achter de voordeur' 9,1% - noodzaak meer voorzieningen (bundeling) en/of wijkeconomie 6,3% - veiligheid en overlast 3,8% - behoefte aan zorg, en inbedding wonen, welzijn en zorg 1,9% - intergatie 0,3% Bewoners serieus nemen 1,6% - bewoners betrokken krijgen en eigen verantwoordelijkheid bewoners 1,6% Organisatie, regels en geld 1,3% - van waardeval naar waardecreatie 0,9% - financiële haalbaarheid 0,3% Overig 2,5% TOTAAL 100% 100% Tabel 8 Meest urgente problemen per wijk die feitelijk worden aangepakt 4 Openbare ruimte en woonomgeving kent ook sociale aspecten. Deze categorie kan daarom ook onder integraal worden ingedeeld. Hiervoor is niet gekozen omdat fysieke aspecten dominant zijn. Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

7 Wanneer naar de belangrijkste opgave voor de wijk- en buurtvernieuwing in Nederland wordt gevraagd komt een ander beeld naar voren (zie tabel 9). Dit is dus een algemene vraag, los van de problematiek of aanpak in de eigen gemeente. We zien dat in de beleving van de belangrijkste opgave in het algemeen fysieke problemen veel minder de boventoon voeren dan in de meest urgente problemen die feitelijk worden aangepakt. De sociaal-economische en integrale problemen gezamenlijk zijn dan in balans met de fysieke problemen (beide zo n 35%). Opvallend is dat meer procesgerichte problemen worden genoemd. Het gaat dan om het serieus nemen van bewoners, de organisatie van de herstructurering, knellende regels en de benodigde investeringsmiddelen. Belangrijkste opgave voor de wijk- en buurtvernieuwing in Nederland % % Fysiek 34,9% - goede en betaalbare woningen 11,4% - gevarieerd woningbestand, woonmilieus beter spreiden 9,1% - kwaliteit woon- en leefomgeving (heel en schoon) 8,0% - bouwen voor doelgroepen en levensloop bestendig 3,4% - duurzaamheid 2,9% Integraal 18,9% - leefbaarheid 12,6% - sociaal-fysiek-economisch Integraler 6,3% Sociaal-Economisch 16,0% - sociaal-economische structuur & sociale cohesie 9,1% - veiligheid 4,0% - wonen zorg welzijn inbedden 1,1% - integratie 1,1% - verbeteren onderwijs 0,6% Bewoners serieus nemen 11,4% - interactieve processen, aansluiten bewonerswensen, draagvlak 8,0% - activeren bewoners 2,3% - eigen verantwoordelijkheid bewoners 1,1% organisatie, regels en geld 11,4% - goede organisatie, uitvoeringsafspraken, versnellen van de uitvoering 5,1% - financierbaarheid 3,4% - versoepelen regelgeving 2,9% Overig 7,4% TOTAAL 100% 100% Tabel 9 Belangrijkste opgave voor de wijk- en buurtvernieuwing in Nederland Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

8 In grafiek 2 worden de meest urgente problemen die nu worden aangepakt vergeleken met de belangrijkste opgaven voor de wijk- en buurtvernieuwing in Nederland. Het gesignaleerde verschil is dan goed zichtbaar. fysiek Overig sociaal-economisch organisatie, regels en geld integraal Urgent in huidige wijken Urgent in Nederland Bewoners serieus nemen Grafiek 2 Grootste opgave in de huidige wijken en in Nederland Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

9 Knelpunten De herstructurering van buurten en wijken gaat lang niet altijd van een leien dakje. In de aanpak loopt vrijwel iedere gemeente tegen problemen aan. Deze knelpunten zijn samengevat in tabel 10. Knelpunten waar men tegen aanloopt absoluut % totaal genoemd % gemeenten Het verkrijgen van de benodigde investeringsbudgetten 55 20% 50% Het draagvlak onder bewoners 46 17% 41% Het verkrijgen van overeenstemming tussen professionele partijen over de inhoud van de plannen Het verkrijgen van overeenstemming over de verdeling van de investeringen tussen de betrokken partijen Het vertalen van de doelen naar maatregelen op sociaal en economisch vlak 38 14% 34% 32 12% 29% 27 10% 24% Het draagvlak binnen de gemeenteraad 18 7% 16% Het vertalen van doelen naar maatregelen op fysiek vlak Het verkrijgen van overeenstemming tussen professionele partijen over wie welk onderdeel van de plannen uitvoert De geplande of uitgevoerde maatregelen leiden niet tot het gewenste effect 18 7% 16% 13 5% 12% 5 2% 5% De aanpak kent geen knelpunten 5 2% 5% Overige knelpunten 13 5% 12% TOTAAL % Tabel 10 Knelpunten waar men tegen aanloopt (meerdere antwoorden mogelijk; % genoemd en % gemeenten waar het speelt) Het verkrijgen van de benodigde investeringsbudgetten wordt als grootste knelpunt ervaren. Dit maakt 20% van alle genoemde knelpunten uit en speelt in de helft van de gemeenten. Verder is het opvallend dat maar liefst 63% van de gemeenten het verkrijgen van overeenstemming tussen professionele partijen over de inhoud van de plannen en/of de verdeling van de investeringen als knelpunt ervaart. Ook het draagvlak onder bewoners is een zorgpunt. Dit speelt in ruim 40% van de gemeenten. De conclusie kan zijn dat het grootste deel van de problemen op het vlak van proces en geld ligt. Meer inhoudelijke knelpunten worden wel onderkend, maar zijn niet echt dominant. Inhoudelijk is het vertalen van de doelen naar maatregelen op sociaal en economisch vlak nog het grootste knelpunt. Dit speelt in bijna een kwart van de responderende gemeenten. De vraag of geplande of uitgevoerde maatregelen wel tot het gewenste effect leidt is slechts bij weinig gemeenten een punt van zorg. Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

10 Samenwerking Bij ruim 60% van de herstructureringen heeft de gemeente de regie (zie tabel 11). In bijna een kwart van de gevallen is dat een corporatie. Wijkontwikkelingsmaatschappijen als formele entiteit vallen minder in de gratie. Wel wordt in 12% van de gevallen regie gevoerd door een samenwerking tussen gemeente en woningcorporatie(s), soms aangevuld met een projectontwikkelaar. Vaak gebeurt dit op basis van een tussen de partijen gesloten convenant. Regievoerende partij sociaaleconomisch Zwaartepunt van de aanpak fysiek combinatie sociaaleconomisch en fysiek Totaal De gemeente 86% 49% 71% 63% Woningcorporatie 14% 36% 14% 23% Wijkontwikkelingsmaatschappij 0% 2% 3% 3% Anders 0% 13% 12% 12% TOTAAL 100% 100% 100% 100% Tabel 11 Wie heeft de regie over de herstructurering t.o.v. waar het zwaartepunt van de aanpak ligt Overigens blijkt er een tamelijk duidelijk verband te bestaan tussen het zwaartepunt van de aanpak en de regievoerende partij. Wanneer het accent op de sociale- of economische problematiek ligt, heeft de gemeente veelal de regie. Soms is dat een corporatie, maar nooit een wijkontwikkelingsmaatschappij of een andere partij. Naarmate de opgave zich meer toespitst op fysieke zaken, ligt de regie vaker bij een corporatie. Het voeren van de regie, betekent nadrukkelijk niet dat de regievoerende partij het alleenrecht heeft. Herstructurering komt in vrijwel alle gevallen tot stand in samenwerking tussen verschillende partijen. Tabel 12 geeft hier inzicht in. Gemeente en corporaties zijn beide -maar niet per definitie samen- bij 85% van de herstructureringen één van de partijen. Kennelijk zijn er ook herstructureringen waarbij de gemeente de regie heeft en de corporatie(s) geen partij zijn en/of andersom. Bewoners zijn bij bijna 80% van de herstructureringen betrokken. Andere partijen zijn minder vaak betrokken. Betrokken partij absoluut % genoemd % betrokken Gemeente 94 21% 85% Corporatie(s) 93 20% 84% Bewoners 88 19% 79% Welzijnsinstellingen 57 12% 51% Onderwijsinstellingen 38 8% 34% Ondernemers 34 7% 31% Politie 31 7% 28% Overig 23 5% 21% TOTAAL % Tabel 12 Welke partijen zijn betrokken bij de herstructurering (meerdere antwoorden mogelijk; % genoemd en % dat partij betrokken is) Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

11 Samenwerking in de herstructurering is breder dan de samenwerking op lokaal niveau. Zeker wanneer er knelpunten zijn zoeken gemeenten ondersteuning van andere partijen. Tabel 13 geeft daarvan een overzicht. Veel gemeenten (64%) zoeken ondersteuning bij adviesbureaus. Zo n 45% van de gemeenten zoekt ondersteuning bij andere gemeenten en ruim 40% bij de provincie. Hier staat waarschijnlijk het uitwisselen van kennis en ervaring centraal. Ondersteunende partij absoluut % genoemd % gemeenten Adviesbureaus 71 29% 64% Andere gemeenten 50 21% 45% Provincie 45 19% 41% Rijk 16 7% 14% VNG 10 4% 9% Corporaties 10 4% 9% Geen ondersteuning van andere partijen 7 3% 6% Kenniscentra zoals KEI, SEV en Nicis 4 2% 4% Marktpartijen 3 1% 3% (Stads)regio 3 1% 2% Politie 2 1% 2% Ondernemers 1 0% 1% Geen antwoord 20 8% 18% TOTAAL % Tabel 13 Door gemeenten gezochte ondersteuning bij knelpunten in de herstructurering (meerdere antwoorden mogelijk; % genoemd en % gemeenten dat ondersteuning zoekt) Hierop anticiperend is in het onderzoek de volgende stelling voorgelegd: Door vaker kennis uit te wisselen met andere gemeenten ben ik beter in staat knelpunten in de aanpak van de herstructurering op te lossen. De reactie op deze stelling is opgenomen in tabel 14. Door vaker kennis uit te wisselen met andere gemeenten ben ik beter in staat knelpunten in de aanpak van de herstructurering op te lossen Helemaal mee eens 6% Mee eens 60% Neutraal 31% Oneens 1% Helemaal mee oneens 0% Geen mening 2% TOTAAL 100% Tabel 14 Reactie op de stelling Door vaker kennis uit te wisselen met andere gemeenten ben ik beter in staat knelpunten in de aanpak van de herstructurering op te lossen % Tweederde van de gemeenten die deelnamen aan het onderzoek is het eens of helemaal eens met deze stelling. Zo n 45% van de gemeenten wisselt al kennis uit met andere gemeenten en ruim 65% is voorstander van het vaker uitwisselen van kennis met andere gemeenten. Kennelijk is er een behoorlijke behoefte om kennisuitwisseling tussen gemeenten te starten of te intensiveren. Dit is voor ons aanleiding om een gestructureerd en op maat gesneden Verbeter- en InnovatieProgramma aan te bieden, waarin gestructureerde kennisuitwisseling centraal staat. Het team VIP-Wijken zal gemeenten daarvoor benaderen. Neem vast een kijkje op Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

12 De belangrijkste conclusies op een rij 1. Aan het onderzoek hebben 141 gemeenten deelgenomen. Het is een behoorlijk representatieve afspiegeling van alle Nederlandse gemeenten. Van de 141 gemeenten heeft bijna 80% (111 gemeenten) een actieve herstructureringsaanpak van buurten en/of wijken. In deze gemeenten zijn zo n 350 herstructureringsbuurten en/of wijken, waarvan er 238 nader zijn onderzocht. 2. De meeste gemeenten hebben één of twee herstructureringswijken. Van de andere kant heeft 15% van de gemeenten meer dan 5 herstructureringswijken. 3. In de herstructureringswijken wordt ongeveer 6% van de woningen gerenoveerd en 15% gesloopt. Voor iedere twee gesloopte woningen worden er gemiddeld 3 teruggebouwd. Dit aantal is vrij hoog, ook omdat er regelmatig functieverandering is gepland. Bedrijven maken bijvoorbeeld plaats voor woningen. Toch tekent zich hier een trendbreuk af omdat in het verleden veelal meer woningen werden gesloopt dan er werden teruggebouwd. In ruim 70% van de herstructureringswijken worden volgens planning meer woningen nieuwgebouwd dan er worden gesloopt. 4. Een voorzichtige schatting op landelijk niveau is dat er in 1225 herstructureringsgebieden in totaal zo n woningen staan. Dit komt neer op meer dan 10% van alle woningen in Nederland. Hier worden naar verwachting woningen gerenoveerd, woningen gesloopt en woningen nieuwgebouwd. 5. In ongeveer 40% van de wijken is de herstructurering al in uitvoering. In 60% van de wijken worden ideeën gevormd of concrete plannen gemaakt. 6. Van alle herstructureringen kent ⅔ een verwachte doorlooptijd van drie tot tien jaar. Projecten met een sociale component kennen veelal een langere doorlooptijd dan louter fysieke herstructureringen. 7. Van alle gemeenten die aan dit onderzoek deelnamen, stelden 66 financiële middelen beschikbaar voor de herstructurering. Bij elkaar gaat het om een substantieel bedrag dat door gemeenten wordt geïnvesteerd in de herstructurering. De overige 45 stelden nog geen financiële middelen beschikbaar. Dat komt meestal omdat de plannen nog in een pril stadium zijn. 8. In ruim de helft van de herstructureringswijken wordt een combinatie van sociale- en fysieke problemen aangepakt. De meest urgente problemen die worden aangepakt in de onderzochte wijken liggen echter op het fysieke vlak (zo n 65%). Ruim 20% ligt op sociaal of economisch vlak. Ongeveer 10% van de urgente problemen is integraal van karakter. 9. Kijken we naar de belangrijkste opgave voor wijk- en buurtvernieuwing in Nederland, dan wordt deze met 35% veel minder sterk in de fysieke hoek gezocht. Ook ongeveer 35% ligt op sociaal, economisch of integraal terrein. Dit is enigszins hoger dan de beleving in de onderzochte wijken. Opvallend is dat het serieus nemen van bewoners en de organisatie, financiering en regelgeving rondom de herstructurering beide als meer dan 10% van de landelijke opgave worden ervaren. In de buurten en wijken die nu worden geherstructureerd, komen deze punten veel minder prominent naar voren. 10. Het verkrijgen van de benodigde investeringsbudgetten wordt als grootste knelpunt binnen de onderzochte wijken ervaren. Dit probleem speelt in ongeveer de helft van de gemeenten. Verder is het opvallend dat het verkrijgen van overeenstemming over de inhoud van de plannen en/of de verdeling van de investeringen in ruim 60% van de gemeenten een knelpunt vormt. Ook het draagvlak onder bewoners is een zorgpunt. Dit speelt in ruim 40% van de gemeenten. De conclusie kan zijn dat het grootste deel van de problemen ligt op het vlak van proces en geld. 11. Meer inhoudelijke knelpunten worden wel onderkend, maar zijn niet echt dominant. Doelen naar maatregelen vertalen op sociaal en economisch vlak is nog het grootste knelpunt. Dit speelt in bijna een kwart van de responderende gemeenten. Onderzoeksverslag herstructurering Oktober

13 12. De vraag of geplande of uitgevoerde maatregelen wel tot het gewenste effect leidt is slechts bij weinig gemeenten een punt van zorg. 13. De regie op de herstructurering ligt in de meeste gevallen bij de gemeente. Naar mate het accent meer op het fysieke vlak ligt, ligt de regiefunctie relatief vaker bij een corporatie. 14. In veruit de meeste gevallen zijn gemeente (85%), corporatie(s) (84%) en bewoners (79%) betrokken bij de herstructureringsaanpak. Zij worden op afstand gevolgd door welzijnsinstellingen (50%), onderwijsinstellingen (30%), ondernemers (30%) en politie (25%). 15. Bewoners zijn in zo n 80% van de wijken betrokken bij het proces van herstructurering. Van de andere kant wordt door ruim 40% van de herstructureringsgemeenten het verkrijgen van draagvlak onder de bewoners als een knelpunt ervaren. Een kleine 10% van de respondenten ziet het serieus nemen van bewoners (interactieve processen, aansluiten bewonerswensen en draagvlak) zelfs als dé belangrijkste opgave voor de wijk- en buurtvernieuwing in Nederland 16. Bij knelpunten in de aanpak zoekt bijna 65% van de gemeenten ondersteuning van adviesbureaus. Meer collegiaal zoekt men vooral ondersteuning bij andere gemeenten (45%) en de provincie (41%). 17. Tweederde van de deelnemende gemeenten is het eens of geheel eens met de stelling Door vaker kennis uit te wisselen met andere gemeenten ben ik beter in staat knelpunten in de aanpak van de herstructurering op te lossen. 18. Het team VIP-Wijken zal gemeenten benaderen met een concreet aanbod. Neem vast een kijkje op Onderzoeksverslag herstructurering Oktober