Behandeling van testiscarcinoom, klinisch stadium I: waakzaam wachten, radiotherapie, chemotherapie of chirurgisch ingrijpen
|
|
- Katrien de Groot
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Na een inguïnale orchidectomie, de initiële behandeling, wordt op basis van het histologisch beeld een onderverdeling gemaakt in een seminoom of een non-seminoom van de testis. Van patiënten met een mengtumor wordt aangenomen dat ze een non-seminoom hebben, aangezien de non-seminoomcomponent het kwaadaardigst is, en zij worden dienovereenkomstig behandeld. Ongeveer 53% van de kiemceltumoren van de testis is een puur seminoom en de overige 47% bestaat uit mengtumoren of non-seminomen. De helft van alle patiënten met een non-seminoom en driekwart van die met een seminoom heeft een ziekte in klinisch stadium I ten tijde van het stellen van de diagnose. 3 Op basis van het lichamelijk onderzoek, de radiologische diagnostiek (met CT van het abdomen en thoraxfoto) en de waarden van de tumormerkstoffen wordt een verdere indeling gemaakt naar stadium 4 en prognostische groepen 5 (als indicator voor het aantal chemotherapiekuren bij een uitgezaaide ziekte). Nauwkeurige stadiëring is van essentieel belang, aangezien die de keuze voor behandeling bepaalt. Ondanks geavanceerde beeldvorming wordt bij het nonseminoom in 30% van de gevallen (seminoom: 20%) een retroperitoneale micro-uitzaaiing gemist, waardoor de aandoening ten onrechte geclassificeerd wordt als een testiscarcinoom in klinisch stadium I, in plaats van stadium II. 6 MRI en positronemissietomografie (PET) hebben geen aancapita selecta Behandeling van testiscarcinoom, klinisch stadium I: waakzaam wachten, radiotherapie, chemotherapie of chirurgisch ingrijpen J.R.Spermon en J.A.Witjes Van de patiënten met een seminoom in klinisch stadium I heeft 20% micrometastasering in de retroperitoneale lymfeklieren en bij de patiënten met een non-seminoom in klinisch stadium I gaat het om 30%. Het is niet mogelijk micro-uitzaaiingen te detecteren. Bijna alle patiënten genezen van de ziekte, ongeacht de keuze van behandeling. Deze is gebaseerd op de wens van de patiënt, de voorkeur van de arts, lokale expertise en risicofactoren voor uitzaaiingen. Bij een seminoom bestaat de behandeling uit regelmatige controles ( waakzaam wachten ), radiotherapie of chemotherapie. Bij een non-seminoom in klinisch stadium I zonder vaatingroei is de kans op micro-uitzaaiingen in de retroperitoneale klieren 15%. De standaardbehandeling bestaat uit waakzaam wachten. De opties retroperitoneale lymfeklierdissectie met, in het geval van positieve klieren, chemotherapie en primaire chemotherapie betekenen meer overbehandeling, maar minder onzekerheid bij patiënten. Bij een non-seminoom in klinisch stadium I met vaatingroei is de kans op micro-uitzaaiingen 50%. De standaardbehandeling is dan waakzaam wachten of retroperitoneale lymfeklierdissectie met eventueel chemotherapie in geval van positieve klieren. Een andere optie is primaire chemotherapie. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150: Hoewel het testiscarcinoom slechts 1% van alle maligne aandoeningen bij de man voor zijn rekening neemt, is het de meest voorkomende tumor in de leeftijdscategorie van 20 tot 35 jaar. Jaarlijks wordt in ons land bij ongeveer 500 mannen zaadbalkanker vastgesteld. 1 De initiële klacht is meestal een (pijnloze) zwelling in het scrotum. Bij het vermoeden van een testiscarcinoom volgt echografie, die met bijna 100% zekerheid de diagnose geeft. 2 Daarnaast heeft ongeveer de helft van de patiënten verhoogde tumormerkstoffen in het bloed (β-humaan choriongonadotrofine (β-hcg), α-foetoproteïne (α-fp), en lactaatdehydrogenase). In geval van twijfel volgt altijd exploratie van de lies. Bij het vermoeden van een testistumor wordt een inguïnale orchidectomie verricht. Nadat de diagnose histologisch is bevestigd, wordt met beeldvormend onderzoek gescreend op de aanwezigheid van uitzaaiingen. Indien die niet aantoonbaar zijn, is er sprake van klinisch stadium I. In dit artikel bespreken wij de huidige behandelingsmogelijkheden van het testiscarcinoom in klinisch stadium I. Universitair Medisch Centrum St Radboud, afd. Urologie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen. Hr.dr.J.R.Spermon, assistent-geneeskundige; hr.prof.dr.j.a.witjes, oncologisch uroloog. Correspondentieadres: hr.dr.j.r.spermon. initiële behandeling en stadiëring Ned Tijdschr Geneeskd december;150(48) 2637
2 vullende waarde voor de primaire stadiëring van testiscarcinoom in klinisch stadium I. 7-9 De concentratie van tumormerkstoffen dient na orchidectomie voor testiscarcinoom in klinisch stadium I normaal te zijn of te normaliseren volgens de halfwaardetijd (β-hcg: 24 h en α-fp: 4-5 dagen). behandeling van non-seminoom in klinisch stadium i Er zijn drie behandelingsmogelijkheden voor het nonseminoom in klinisch stadium I: waakzaam wachten, retroperitoneale lymfeklierdissectie (RPLD) of 2 kuren adjuvante chemotherapie met bleomycine, etoposide en cisplatine (BEP; figuur 1). Alle behandelingsvormen hebben een 5- jaarsoverleving van %. De keuze van behandeling zou gemakkelijker zijn als er factoren aanwezig waren waardoor te voorspellen zou zijn welke 30% van de patiënten micro-uitzaaiingen zal krijgen. Vasculaire invasie is de meest betrouwbare en reproduceerbare prognostische marker voor aanwezigheid van microuitzaaiingen in de retroperitoneale klieren. Bij aanwezigheid van vasculaire invasie in de primaire tumor is er 50% kans op micro-uitzaaiingen (hoogrisicopatiënt), tegen 15% bij afwezigheid (laagrisicopatiënt) De keuze van behandeling is heden ten dage gebaseerd op de wens van de patiënt, de voorkeur van de arts, lokale expertise en risicofactoren. 12 non-seminoom, klinisch stadium I geen vaatinvasie in primaire tumor (15% kans op micro-uitzaaiingen) vaatinvasie in primaire tumor (50% kans op micro-uitzaaiingen) standaardoptie waakzaam wachten andere opties retroperitoneale lymfeklierdissectie en, in geval van positieve klieren, 2 BEP-kuren 2 BEP-kuren standaardopties retroperitoneale lymfeklierdissectie en, in geval van positieve klieren, 2 BEP-kuren waakzaam wachten andere optie 2 BEP-kuren in geval van recidief: behandeling volgens de IGCCCG-richtlijn 4 5-jaarsoverleving > 99% Waakzaam wachten. De meeste centra in Nederland en in Europa hanteren een beleid van waakzaam wachten bij alle patiënten met een non-seminoom in klinisch stadium I. Zo kunnen zo vroeg mogelijk uitzaaiingen worden opgespoord door middel van een consequent uitgevoerd controleschema, met aflopende frequentie, gedurende 5 jaar, bestaande uit anamnese, lichamelijk onderzoek, gebruik van tumormerkstoffen en radiologische beeldvorming. 13 Zodra uitzaaiingen zijn ontdekt, wordt gestart met 3 of 4 kuren BEP, afhankelijk van de prognostische groepsindeling Het waakzaam wachten staat dus toe dat een micro-uitzaaiing uitgroeit tot een klinisch waar te nemen uitzaaiing bij een derde van de patiënten, maar daartegenover staat dat er bij twee derde geen aanvullende behandeling na orchidectomie nodig is om curatie te bewerkstelligen. Meer dan de helft van alle uitzaaiingen wordt in het retroperitoneum gevonden, een vierde in de long en bij de rest worden alleen verhoogde concentraties tumormerkstoffen waargenomen. 3 De meerderheid van alle uitzaaiingen (75%) wordt binnen het jaar vastgesteld. De kans op een uitzaaiing neemt snel af. Na 2 jaar krijgt nog maar 5 tot 10% van de patiënten een uitzaaiing. Dit rechtvaardigt een minder frequent followupbeleid over de jaren heen. Het beleid van waakzaam wachten werkt overigens alleen als de patiënt ook daadwerkelijk bij elk gepland follow-upbezoek komt opdagen. De therapietrouw neemt af naarmate de follow-up langer duurt. 15 Morbiditeit (onder andere myelosuppressie, raynaudverschijnselen, cardiovasculaire en renale vasculaire toxifiguur 1. Behandelingsschema van non-seminoom in klinisch stadium I; BEP = bleomycine, etoposide en cisplatine; IGCCCG = International Germ Cell Consensus Classification Group Ned Tijdschr Geneeskd december;150(48)
3 citeit en (tijdelijke) afname van de spermatogenese) treedt vooral op bij die patiënten die een uitzaaiing hebben gekregen en worden behandeld met chemotherapie. 3 Maar ook de onzekerheid of er een uitzaaiing wordt gevonden maakt elk follow-upbezoek stressvol. Retroperitoneale lymfeklierdissectie. Het Universitair Medisch Centrum St Radboud in Nijmegen hanteert bij patiënten met een non-seminoom in klinisch stadium I en géén vaatingroei eveneens het beleid van waakzaam wachten. Het is echter het enige centrum in Nederland dat volgens Amerikaans model bij wél vaatingroei een RPLD uitvoert. Bij RPLD is het streven gericht op optimale pathologische stadiëring en op vaststelling en verwijdering van eventuele retroperitoneale uitzaaiingen in een zo vroeg mogelijk stadium. In het geval van retroperitoneale uitzaaiingen volgen in Nijmegen 2 aanvullende chemokuren (BEP). Hierna is er vrijwel altijd curatie. 12 Wanneer er geen aanvullende therapie wordt gegeven, krijgt een derde van de patiënten een recidief (vooral in de long). 17 In het geval van een negatieve RPLD (geen aanwijzingen voor retroperitoneale uitzaaiingen en dus ten onrechte geopereerd) krijgt 7-10% van de patiënten alsnog een recidief, dat hoofdzakelijk in de long is gelokaliseerd. Ook patiënten met een recidief na RPLD hebben een bijna maximale 5-jaarsoverlevingskans (99%), doordat de metastasen chemosensitief zijn. 18 RPLD, mits adequaat uitgevoerd, vereenvoudigt de nacontrole, aangezien er geen retroperitoneale uitzaaiingen meer zullen optreden Doordat bij een RPLD de aan- of afwezigheid van uitzaaiingen in de retroperitoneale lymfeklieren bekend is, heeft RPLD een psychologisch voordeel ten opzichte van het beleid van waakzaam wachten. De keerzijde is dat 50% van de hoogrisicopatiënten ten onrechte wordt geopereerd. Om het aantal en de ernst van de complicaties te beperken is de omvang van de RPLD in de loop van de jaren met succes verminderd. Een zenuwsparende RPLD is oncologisch verantwoord en heeft als voordeel dat 99% van de patiënten een antegrade ejaculatie behoudt. 20 In een poging om de morbiditeit van open dissectie van lymfeklieren verder te verminderen is een aantal centra begonnen met laparoscopische verwijdering. Hoewel laparoscopie de open chirurgie kan vervangen als stadiëringsmethode, is het onduidelijk of deze even effectief is in therapeutische zin. In alle tot nu toe uitgevoerde studies werd na de detectie van micro-uitzaaiingen een aanvullende behandeling met chemotherapie gegeven. 21 Om de betreffende afwijkende klier nog nauwkeuriger te kunnen opsporen, kan een radioactieve stof in de primaire tumor worden gespoten, die vervolgens wordt opgenomen door de drainerende lymfeklier Het is bekend dat de behandeling van zaadbalkanker in stadium II goed te behandelen is met chemotherapie alleen, zoals blijkt uit de waakzaam wachten - studies. Met andere woorden, als het de bedoeling is om pathologische lymfeklieren te behandelen met chemotherapie, waarom zou men dan geen beleid van waakzaam wachten voeren en chemotherapie starten in geval van klinisch bewezen uitzaaiing? De toekomst zal uitwijzen wat de rol van laparoscopie voor non-seminoom in klinisch stadium I zal zijn. Een alternatief voor hoogrisicopatiënten is primaire chemotherapie bestaande uit 2 BEP-kuren. Ongeveer 97% van deze patiënten is recidiefvrij en meer dan 99% overleeft de ziekte Deze gunstige resultaten hebben ertoe geleid dat de European Germ Cell Cancer Consensus Group deze behandeling als eerste aanbeveelt. 27 Onzes inziens is enige terughoudendheid op haar plaats, zolang de langetermijnresultaten nog niet bekend zijn. Daarnaast wordt 50% van de patiënten onnodig blootgesteld aan chemotherapie en lopen alle patiënten op korte termijn het risico op tijdelijk verminderde vruchtbaarheid en mogelijk een verhoogde kans op secundaire maligniteiten en vasculaire schade op lange termijn. Er lijkt geen verschil aanwezig in kwaliteit van leven tussen RPLD met aanvullende chemotherapie versus primaire chemotherapie. 28 De kortetermijnresultaten van primaire chemotherapie zijn hoopgevend, maar zolang de langetermijnresultaten en toxiciteit niet bekend zijn, worden in Nederland waakzaam wachten en zenuwsparende RPLD nog als eerste keus van behandeling beschouwd (zie figuur 1). behandeling seminoom in klinisch stadium i De behandeling van het seminoom lijkt op dat van het nonseminoom, met één groot verschil: seminomen zijn gevoelig voor radiotherapie. In verschillende multivariate analysen worden de volgende risicofactoren voor recidiefziekte genoemd: grootte van de primaire tumor (> 4 cm), doorgroei in de rete testis, aanwezigheid van vaatinvasie en leeftijd (< 34 jaar). 29 De eerste twee genoemde risicofactoren worden het meest gebruikt als prognostische marker voor stadium II-ziekte. Van de patiënten met seminomen in klinisch stadium I krijgt 20% metastasen in de retroperitoneale lymfeklieren wanneer geen aanvullende behandeling na orchidectomie volgt. Onafhankelijk van de behandeling (waakzaam wachten, radiotherapie of chemotherapie; figuur 2) overleeft bijna 100%. 30 Radiotherapie. Radiotherapie is de meest toegepaste behandeling voor seminoom in klinisch stadium I. Met de huidige bestraling van 20 Gy op de para-aortale (linkszijdige tumor) of paracavale klieren (rechtszijdige tumor) krijgt 3-4% van de patiënten een recidief, dat met name buiten het bestralingsveld wordt gevonden. De keerzijde van de behandeling met radiotherapie is dat 80% overbehandeld wordt, met een verhoogde kans op onnodige bijwerkingen. Tijdens de radiotherapie treden met name maag-darmklachten op, Ned Tijdschr Geneeskd december;150(48) 2639
4 seminoom, klinisch stadium I waakzaam wachten (recidiefkans: 20%) radiotherapie met 20 Gy (recidiefkans: 3-4%) 1 carboplatinekuur (recidiefkans: 3-4%) in geval van recidief: locoregionale radiotherapie, of chemotherapie volgens IGCCCG-richtlijn in geval van recidief: chemotherapie volgens IGCCCG-richtlijn 5-jaarsoverleving > 99% figuur 2. Behandelingsschema van seminoom in klinisch stadium I; IGCCCG = International Germ Cell Consensus Classification Group. 4 en op lange termijn is er met de oude bestralingsmethode (40 Gy op zowel retroperitoneale als iliacale klieren) een verhoogd risico op leukemie en maag-darmtumoren. 31 Het schadelijke effect op de spermatogenese van de contralaterale testikel is controversieel, maar indien het aanwezig is, is de invloed minimaal. 27 De huidige onderzoeken zijn erop gericht om de bijwerkingen zoveel mogelijk te verminderen zonder de effectiviteit van de behandeling aan te tasten. Zo blijkt uit recent onderzoek dat 20 Gy net zo effectief is als 30 Gy, maar beduidend minder bijwerkingen heeft. Na bestraling met 20 Gy treedt er statistisch significant minder vermoeidheid op en gaan de patiënten sneller aan het werk. 32 Waakzaam wachten. Zoals bij het non-seminoom is het beleid van waakzaam wachten bij het seminoom erop gericht om geen onnodige behandeling uit te voeren en, in geval van recidiefziekte, deze in een zo vroeg mogelijk stadium op te sporen. Vanzelfsprekend werkt een beleid van waakzaam wachten alleen bij frequente, consequente en langdurige nacontrole. De meeste recidieven ontstaan tussen de 12 en 18 maanden na orchidectomie, maar enkele kunnen nog 10 jaar na orchidectomie optreden. In de meeste gevallen (97%) wordt het recidief gevonden in de retroperitoneale of in hoge iliacale klieren. Vaak is het recidief klein (< 2 cm), zodat het kan worden bestraald, maar in 30% is het te groot en is intensievere chemotherapeutische behandeling nodig. 33 Chemotherapie. Het derde alternatief is primaire chemotherapie met carboplatine. Uit een multicentrische, vergelijkende studie tussen radiotherapie en 1 kuur carboplatine is er geen verschil in recidiefpercentage (3-4) en 4-jaarsoverleving gebleken. 34 Recidieven na radiotherapie worden met name buiten het bestraalde gebied gevonden, zoals in de klierstations van het kleine bekken, het mediastinum en de supraclaviculaire regio. Daarentegen treden recidieven na carboplatine vooral op in de retroperitoneale klier stations. Twee kuren carboplatine verlagen het recidiefpercentage naar Carboplatine wordt goed verdragen. De langetermijneffecten (> 10 jaar) zijn echter nog niet bekend. De voorlopige uitkomsten zijn hoopgevend, maar zolang de langetermijnresultaten en bijwerkingen van carboplatine niet bekend zijn, is in Nederland radiotherapie de eerste keus bij de behandeling van seminoom in klinisch stadium I. conclusies Onafhankelijk van de therapiekeuze is de overlevingskans bij het testiscarcinoom in klinisch stadium I bijna 100%. De diversiteit in behandelingsvoorkeur wordt veroorzaakt door de beperking van klinische stadiëringscapaciteit met de CT-scan. De keuze van behandeling wordt vereenvoudigd wanneer de kans op het waarnemen van aan- of afwezigheid van micro-uitzaaiingen kan worden vergroot. Zolang de verschillende behandelingen niet in direct vergelijkende multicentrische prospectieve trials zijn vergeleken, wordt de keuze van behandeling vooral bepaald door de voorkeur van de behandelend arts, de lokale mogelijkheden voor behandeling en patiëntgerelateerde factoren Ned Tijdschr Geneeskd december;150(48)
5 Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 11 september 2006 Literatuur 1 Visser O, Schouten LJ, Dijck JAAM van, Coebergh JWW. Netherlands Cancer Registry. Urological tumors in the Netherlands Utrecht: Vereniging van Integrale Kankercentra; p Hricak H. Imaging of the scrotum. Textbook and atlas. New York: Raven Press; p Sternberg CN. The management of stage I testis cancer. Urol Clin North Am. 1998;25: Peckham MJ, Barrett A, McEwain TJ, Hendry WF, Raghavan D. Nonseminoma germ cell tumours (malignant teratoma) of the testis. Results of treatment and an analysis of prognostic factors. Br J Urol. 1981;53: International Germ Cell Consensus Classification: a prognostic factor-based staging system for metastatic germ cell cancers. International Germ Cell Cancer Collaborative Group. J Clin Oncol. 1997;15: Hilton S, Herr HW, Teitcher JB, Begg CB, Castellino RA. CT detection of retroperitoneal lymph node metastases in patients with clinical stage I testicular nonseminomatous germ cell cancer: assessment of size and distribution criteria. AJR Am J Roentgenol. 1997;169: Gatti JM, Stephenson RA. Staging of testis cancer. Combining serum markers, histologic parameters, and radiographic imaging. Urol Clin North Am. 1998;25: Albers P, Bender H, Yilmaz H, Schoeneich G, Biersack HJ, Mueller SC. Positron emission tomography in the clinical staging of patients with stage I and II testicular germ cell tumors. Urology. 1999;53: Spermon JR, Geus-Oei LF de, Kiemeney LA, Witjes JA, Oyen WJ. The role of (18)fluoro-2-deoxyglucose positron emission tomography in initial staging and re-staging after chemotherapy for testicular germ cell tumours. BJU Int. 2002;89: Albers P, Siener R, Kliesch S, Weissbach L, Krege S, Sparwasser C, et al. Risk factors for relapse in clinical stage I nonseminomatous testicular germ cell tumors: results of the German Testicular Cancer Study Group Trial. German Testicular Cancer Study Group. J Clin Oncol. 2003;21: Read G, Stenning SP, Cullen MH, Parkinson MC, Horwich A, Kaye SB, et al. Medical Research Council prospective study of surveillance for stage I testicular teratoma. Medical Research Council Testicular Tumors Working Party. J Clin Oncol. 1992;10: Spermon JR, Roeleveld TA, Poel HG van der, Hulsbergen-van de Kaa CA, Bokkel Huinink WW ten, Vijver M van de, et al. Comparison of surveillance and retroperitoneal lymph node dissection in stage I nonseminomatous germ cell tumors. Urology. 2002;59: Roeleveld TA, Horenblas S, Meinhardt W, Vijver M van de, Kooi M, Bokkel Huinink WW ten. Surveillance can be the standard of care for stage I nonseminomatous testicular tumors and even high risk patients. J Urol. 2001;166: Wit R de, Stoter G. Behandeling van gemetastaseerd testiscarcinoom, naar prognose, en nieuwe ontwikkelingen. Ned Tijdschr Geneeskd. 2001;145: Hao D, Seidel J, Brant R, Alexander F, Ernst DS, Summers N, et al. Compliance of clinical stage I nonseminomatous germ cell tumor patients with surveillance. J Urol. 1998;160(3 Pt 1): Sonneveld DJ, Koops HS, Sleijfer DT, Hoekstra HJ. Surgery versus surveillance in stage I non-seminoma testicular cancer. Semin Surg Oncol. 1999;17: Fossa SD, Moynihan C, Serbouti S. Patients and doctors perception of long-term morbidity in patients with testicular cancer clinical stage I. A descriptive pilot study. Support Care Cancer. 1996;4: Spermon JR, Witjes JA, Kiemeney LA. Efficacy of routine follow-up after first-line treatment for testicular cancer. World J Urol. 2004;22: Donohue JP, Thornhill JA, Foster RS, Rowland RG, Bihrle R. Primary retroperitoneal lymph node dissection in clinical stage A non-seminomatous germ cell testis cancer. Review of the Indiana University experience Br J Urol. 1993;71: Donohue JP, Foster RS. Retroperitoneal lymphadenectomy in staging and treatment. The development of nerve-sparing techniques. Urol Clin North Am. 1998;25: Janetschek G. Laparoscopic retroperitoneal lymph node dissection. Urol Clin North Am. 2001;28: Tanis PJ, Horenblas S, Olmos AV, Hoefnagel CA, Nieweg OE. Feasibility of sentinel node lymphoscintigraphy in stage I testicular cancer. Eur J Nucl Med. 2002;29: Ohyama C, Chiba Y, Yamazaki T, Endoh M, Hoshi S, Arai Y. Lymphatic mapping and gamma probe guided laparoscopic biopsy of sentinel lymph node in patients with clinical stage I testicular tumor. J Urol. 2002;168(4 Pt 1): Cullen MH, Stenning SP, Parkinson MC, Fossa SD, Kaye SB, Horwich AH, et al. Short-course adjuvant chemotherapy in high-risk stage I nonseminomatous germ cell tumors of the testis: a Medical Research Council report. J Clin Oncol. 1996;14: Amato RJ, Ro JY, Ayala AG, Swanson DA. Risk-adapted treatment for patients with clinical stage I nonseminomatous germ cell tumor of the testis. Urology. 2004;63: Oliver RT, Ong J, Shamash J, Ravi R, Nagund V, Harper P, et al. Longterm follow-up of Anglian Germ Cell Cancer Group surveillance versus patients with stage 1 nonseminoma treated with adjuvant chemotherapy. Anglian Germ Cell Cancer Group. Urology. 2004;63: Schmoll HJ, Souchon R, Krege S, Albers P, Beyer J, Kollmannsberger C, et al. European consensus on diagnosis and treatment of germ cell cancer: a report of the European Germ Cell Cancer Consensus Group (EGCCCG). European Germ Cell Cancer Consensus Group. Ann Oncol. 2004;15: Weissbach L, Bussar-Maatz R, Flechtner H, Pichlmeier U, Hartmann M, Keller L. RPLND or primary chemotherapy in clinical stage IIA/B nonseminomatous germ cell tumors? Results of a prospective multicenter trial including quality of life assessment. Eur Urol. 2000;37: Warde P, Jewett MA. Surveillance for stage I testicular seminoma. Is it a good option? Urol Clin North Am. 1998;25: Josefsen D, Fossa S. The management strategies for stage I seminoma. Clin Oncol (R Coll Radiol). 2005;17: Travis LB, Andersson M, Gospodarowicz M, Leeuwen FE van, Bergfeldt K, Lynch CF, et al. Treatment-associated leukemia following testicular cancer. J Natl Cancer Inst. 2000;92: Jones WG, Fossa SD, Mead GM, Roberts JT, Sokal M, Horwich A, et al. Randomized trial of 30 versus 20 Gy in the adjuvant treatment of stage I testicular seminoma: a report on Medical Research Council Trial TE18, European Organisation for the Research and Treatment of Cancer Trial (ISRCTN ). J Clin Oncol. 2005;23: Albers P, Albrecht W, Algaba F, Bokemeyer C, Cohn-Cedermark G, Horwich A, et al. EAU Working Group on Oncological Urology. EAU guidelines on testicular cancer. Arnhem: European Association of Urology; Oliver RT, Mason MD, Mead GM, Maase H von der, Rustin GJ, Joffe JK, et al. MRC TE19 collaborators and the EORTC collaborators. Radiotherapy versus single-dose carboplatin in adjuvant treatment of stage I seminoma: a randomised trial. Lancet. 2005;366: Aparicio J, Germa JR, Garcia del Muro X, Maroto P, Arranz JA, Saenz A, et al. Risk-adapted management for patients with clinical stage I seminoma: the Second Spanish Germ Cell Cancer Cooperative Group study. The Second Spanish Germ Cell Cancer Cooperative Group. J Clin Oncol. 2005;23: Reiter WJ, Brodowicz T, Alavi S, Zielinski CC, Kozak W, Maier U, et al. Twelve-year experience with two courses of adjuvant single-agent carboplatin therapy for clinical stage I seminoma. J Clin Oncol. 2001; 19: Ned Tijdschr Geneeskd december;150(48) 2641
6 Abstract Treatment of testicular cancer clinical stage I: watchful waiting, radiotherapy, chemotherapy or surgical intervention Micrometastasis in the retroperitoneal lymph nodes is seen in 20% of patients with a seminoma in clinical stage I and in 30% of patients with a nonseminoma in clinical stage I. It is not possible to detect micrometastases. Nearly all patients recover from the illness irrespective of the treatment choice. This is based on the patient s wish, the doctor s preference, local expertise and risk factors for dissemination. In the case of a seminoma, treatment consists of regular checks ( watchful waiting ), radiotherapy or chemotherapy. In the case of a non-seminoma in clinical stage I without vascular impingement the risk of micrometastases in the retroperitoneal nodes is 15%. Standard treatment consists of watchful waiting. The options retroperitoneal lymph node dissection with, in the case of positive nodes, chemotherapy and primary chemotherapy result in more excessive treatment, but less uncertainty in patients. In the case of a non-seminoma in clinical stage I with vascular impingement, the risk of micrometastases is 50%. Standard treatment in this case consists of watchful waiting or retroperitoneal lymph node dissection with chemotherapy, if necessary, in case of positive lymph nodes. Another option is primary chemotherapy. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150: Ned Tijdschr Geneeskd december;150(48)
4e Post EAUN Meeting
4e Post EAUN Meeting Testiscarcinoom Incidentie, behandeling en follow up Joost de Baaij Verpleegkundig Specialist i.o. Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen Inhoud Incidentie Risico factoren Diagnostiek
Nadere informatieLaarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Testis
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Testis V3.2014 Testis ICD-O C62 1 Inleiding De richtlijnen hebben betrekking tot kiemceltumoren van de testis, die meer dan 90% van
Nadere informatieKlinisch stadium I testiscarcinoom: waakzaam wachten of adjuvante chemotherapie?
THERAPIE ACTUEEL Klinisch stadium I testiscarcinoom: waakzaam wachten of adjuvante chemotherapie? Clinical stage I testicular cancer: active surveillance or adjuvant chemotherapy dr. J.M. Kerst 1, dr.
Nadere informatieEr zijn chromosomale veranderingen aangetoond in de cellen van de teelbaltumor. Er bestaat ook een familiale voorgeschiktheid.
Teelbalkanker Auteur: Dr. Guy Boeckx Testistumor of teelbalkanker is een kwaadaardig letsel van de teelbal. Deze tumor komt frequent voor (3-6 nieuwe gevallen per 100.000 mannen per jaar). In minder dan
Nadere informatieBehandeling van het testiscarcinoom
CAPITA SELECTA Oncologie Behandeling van het testiscarcinoom AUTEUR Dr. J.A. Gietema, internist-oncoloog HOOFDREDACTIE Dr. A.J. Gelderblom, LUMC, Leiden, M.M.E.M. Bos, Reinier de Graaf Groep, Delft 16
Nadere informatieTESTISCARCINOOM WORK UP. 1. Workup verdachte massa in testis
TESTISCARCINOOM WORK UP 1. Workup verdachte massa in testis Anamnese en klinisch onderzoek. AFP. Beta HCG. Labo inclusief LDH, syfilis, HIV en hepatitis B. RX thorax. Echo testes. 2. Steeds inguinale orchidectomie
Nadere informatieMaligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie
Maligne melanoma Belang van sentinelklierbiopsie Annemie Rutten Medische Oncologie AZ St. Augustinus Maligne melanoma 10% van alle huidkankers, maar meest agressieve. Incidentie van maligne melanoma neemt
Nadere informatiePien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort. 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk
Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk Siemens Biograph true point PET/CT 40 slice Sinds 21 januari 2011 Sinds
Nadere informatieStaat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?
Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)
Nadere informatieOverbehandeling in radiotherapie. Prof. Dr. Caroline Weltens
Overbehandeling in radiotherapie Prof. Dr. Caroline Weltens 29-09-2018 veilig de lokale therapie verminderen zonder de uitkomst te compromiteren Juiste balans tussen benefit en neveneffecten Bij combinatie
Nadere informatieCase report. Beleid bij multipele viscerale restlaesies na chemotherapie bij het non-seminoma testis
DOI 10.1007/s13629-017-0171-6 CASUISTIEK Case report. Beleid bij multipele viscerale restlaesies na chemotherapie bij het non-seminoma testis F. Valk 1 C.vandeBeek 1 Published online: 11 May 2017 The Author(s)
Nadere informatieGynaecologisch-oncologische Studies. Gynaecongres 11 november Focus Radiotherapie. R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT
Gynaecologisch-oncologische Studies Gynaecongres 11 november 2010 Focus Radiotherapie R.A. Nout Radiotherapeut-Oncoloog Namens LPRGT Overzicht: Focus Radiotherapie Cervix Lopend EORTC Embrace Nieuw Outback
Nadere informatieDr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST
Dr. Ester Siemerink, internist-oncoloog, medisch manager oncologie ANGST Het kan helpen om de feiten te kennen; (na)controles en meer Disclosure Belangen Spreker Geen (potentiële) belangenverstengeling
Nadere informatielongcarcinoom: stadiëring en behandeling
Hoe actueel is de CBO richtlijn? Niet-kleincellig longcarcinoom: stadiëring en behandeling Prof. dr. Harry J.M. Groen UMCG Groningen Wat moet er veranderen? TBNA? Plaats van EUS-FNA? Plaats van EBUS-FNA?
Nadere informatieStage. Clin staging. Treatment. Prognosis. Diagnosis. Evaluation. Early Node. Tumour. Loc advanced Metastasis. Advanced. Surgery
Clin staging Stage Tumour Early Node Loc advanced Metastasis Advanced Treatment Surgery Diagnosis Evaluation pulmonary Chemotherapy Radiotherapy Combinations Prognosis cardiac general Univ Hospital Leuven
Nadere informatieMogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom. Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam
Mogelijkheden van resectie na chemotherapie bij het pancreascarcinoom Prof. dr. Marc Besselink Afdeling Chirurgie, AMC Amsterdam Amsterdam, 19 Januari 2018 Pancreascarcinoom Slechte prognose (5 jaars-overleving,
Nadere informatie1. Inleiding: De nieuwe TNM classifikatie stadiering. - onvolledigheden / aanvullingen. 3. De N factor: hoe in kaart brengen.
Mediastinum 1. Inleiding: De nieuwe TNM classifikatie stadiering 2. De N factor: impact op prognose: -vlgtnm - onvolledigheden / aanvullingen 3. De N factor: hoe in kaart brengen. 4. De N factor: impact
Nadere informatieGemetastaseerd testiscarcinoom of sarcoïdose
Klinische les Gemetastaseerd testiscarcinoom of sarcoïdose rol van slokdarmendo-echografie met dunne-naaldaspiratie Meike M. Hirdes, Frank P. Vleggaar, Willem H. Hirdes Dames en Heren, Het testiscarcinoom
Nadere informatieBehandeling van testiscarcinoom: wat goed is, moet goed blijven
Behandeling van testiscarcinoom: wat goed is, moet goed blijven Treatment of testicular cancer Auteurs Trefwoorden Key words S.F. Oosting en J.A. Gietema chemotherapie, follow-up, testiskanker chemotherapy,
Nadere informatieCitation for published version (APA): Francken, A. B. (2007). Primary and metastatic melanoma: aspects of follow-up and staging. s.n.
University of Groningen Primary and metastatic melanoma Francken, Anne Brecht IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieMeer sparend bestraling van de axilla? Less is more (than enough) Nicola Russell
Meer sparend bestraling van de axilla? Less is more (than enough) Nicola Russell Techniek tot nu toe Conventionele simulatie Virtuele simulatie Techniek voor okselbestraling Klier levels I III Plexus brachialis
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieBehandeling Prostaatkanker
Behandeling Prostaatkanker - Informatieavond 7 december 2011 VUmc Cancer Center Amsterdam André N. Vis, M.D., Ph.D., uroloog Minimaal Invasieve Urologie en Robot Urologie VUmc Amsterdam Behandeling Prostaatkanker
Nadere informatieOligometastatischeziekte bij het mammacarcinoom. M. van der Sangen, radiotherapeut
Oligometastatischeziekte bij het mammacarcinoom M. van der Sangen, radiotherapeut Borstkanker in perspectief Borstkanker in Nederland Nieuwe borstkankers per jaar: 15.000 Metastasen bij diagnose: 750 (5%)
Nadere informatieBehandeling van gemetastaseerd testiscarcinoom, naar prognose, en nieuwe ontwikkelingen
Capita selecta Behandeling van gemetastaseerd testiscarcinoom, naar prognose, en nieuwe ontwikkelingen r.de wit en g.stoter Behandeling van gemetastaseerde kiemceltumoren met cisplatinebevattende combinatiechemotherapie
Nadere informatieCHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting
CHAPTER XII Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift behelst een aantal klinische en translationele studies met betrekking tot de behandeling van het primair operabel mammacarcinoom. Zowel aspecten van
Nadere informatieDe indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieStereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Stereotactic Radiation Therapy for Stage I Non-Small Cell Lung Cancer Nederlandse titel Stereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Nadere informatieChapter 11. Nederlandse samenvatting en conclusies
Chapter 11 Nederlandse samenvatting en conclusies Nederlandse samenvatting en conclusies De incidentie van het melanoom stijgt wereldwijd. 1 Door de onvoorspelbare en onregelmatige disseminatie van het
Nadere informatieOntwikkelingen bij de chirurgie van het slokdarm- en maagcarcinoom
Ontwikkelingen bij de chirurgie van het slokdarm- en maagcarcinoom Mark I. van Berge Henegouwen Chirurg, slokdarm en maagchirurgie Amsterdam UMC, locatie AMC GIOCA GE oncologisch congres, AMC 18 jan 2019
Nadere informatieWordt u geconfronteerd met prostaatkanker? Wij vertellen u waarom da Vinci -chirurgie uw beste optie kan zijn voor de behandeling
Wordt u geconfronteerd met prostaatkanker? Wij vertellen u waarom da Vinci -chirurgie uw beste optie kan zijn voor de behandeling De behandeling van prostaatkanker Prostaatkanker is een van de meest vastgestelde
Nadere informatieHodgkin lymfoom. Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018
Hodgkin lymfoom Elly Lugtenburg 11 de nascholing hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 11 de nascholing Hematologie verpleegkundigen 16 Maart 2018 Disclosure belangen: PJ Lugtenburg Voor bijeenkomst
Nadere informatieHOVON-Hematologie scholingsdag donderdag 1 okt 2015
HOVON-Hematologie scholingsdag donderdag 1 okt 2015 Josée Zijlstra VUMC www.hematologie.nl/ j.zijlstra@vumc.nl Thomas Hodgkin 1798-1866 Hodgkin lymfoom Diagnostiek Pathologie Epidemiologie Symptomen Beeldvorming
Nadere informatieZaadbalkanker. typen en behandeling. Urologie
Zaadbalkanker typen en behandeling Urologie Inhoudsopgave 1. Inleiding...4 2. Wat is kanker?...5 3. Kenmerken van de tumor...6 4. Behandeling...8 5. Verloop van de ziekte... 13 6. Het leven met kanker...
Nadere informatieHeeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker?
Heeft chirurgie of radiotherapie nog zin bij uitgezaaide prostaatkanker? Wouter Everaerts Dienst urologie, Uzleuven @EveraertsW 16 september 2017 Natuurlijke evolutie van prostaatkanker PIN Gelokaliseerd
Nadere informatieSamenvatting CHAPTER 8
Samenvatting CHAPTER 8 SAMENVATTING De hypothese van sequentiële tumor verspreiding lijkt aannemelijk volgens meerdere studies over de schildwachtklierbiopsie (Sentinel Lymph Node Biopsy; SLNB) met aanvullende
Nadere informatieLandelijk Contactdag 2017
Landelijk Contactdag 2017 Radiotherapie voor Blaaskanker Bradley Pieters Academisch Medisch Centrum/ Universiteit van Amsterdam 2 Typen Blaaskanker Niet-spierinvasief Spierinvasief Behandelingen Verwijderen
Nadere informatieBestraling met protonen
Bestraling met protonen Een nieuwe ontwikkeling in de radiotherapie Stijn Krol, radiotherapeut-oncoloog Afdeling Radiotherapie LUMC/HollandPTC S.KROL@HOLLANDPTC.NL 2 Insert > Header & footer 15-okt-17
Nadere informatieDoNaMo GU Blaascarcinoom. André Bergman & Martijn Kerst 9 september 2015 NKI-AVL
DoNaMo GU Blaascarcinoom André Bergman & Martijn Kerst 9 september 2015 NKI-AVL Paulus Potter Pissende koe (ca. 1650) 1632-1723 Casus Tijdens het Uro-Oncologisch overleg wordt een 65 jarige patiënt besproken
Nadere informatieLess is more: Axillaire stagering en behandeling bij het mammacarcinoom
Less is more: Axillaire stagering en behandeling bij het mammacarcinoom Sabrina Maaskant, Chirurg oncoloog Hetty van den Berg, Radiotherapeut oncoloog Borstkanker in de 20 e eeuw William Halsted (1852-1923)
Nadere informatieKlinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling
Klinisch vroeg-stadium ovariumcarcinoom: belang van een adequate lymfkliersampling Prof. dr. Roy Kruitwagen Symposium Het ovariumcarcinoom Oncologiecentrum Maastricht UMC + 10 november 2016 Disclosure
Nadere informatieActieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren?
Symposium State of the Art in Prostate Cancer 14-09-2016 Actieve monitoring: gouden standaard voor low-risk tumoren? Dr. Koen Slabbaert Dienst Urologie, RZ Tienen Active Surveillance : Programma Waarom
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatieDUOS & Testiskanker. Jourik Gietema Sjoukje Lubberts Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen
DUOS & Testiskanker Jourik Gietema Sjoukje Lubberts Medische Oncologie Universitair Medisch Centrum Groningen DUOS Jaarsymposium 12-12-2014 Disclosures Geen 2 Stijgende incidentie Testis Carcinoom IKNL.Du
Nadere informatiesamenvatting de belangrijkste vraagstellingen van dit proefschrift zijn:
Samenvatting Hodgkin lymfoom en zaadbalkanker zijn beide zeldzame maligniteiten die voornamelijk bij jong-volwassenen voorkomen. Beide ziekten hebben tegenwoordig een uitstekende prognose, o.a. door de
Nadere informatieBronchuscarcinoom Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie
Bronchuscarcinoom 2002 Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie Bronchuscarcinoom 2002 (n=112) Kleincellig versus Niet-kleincellig kleincellig 18% niet-kleincellig
Nadere informatieDisseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET
Disseminatiediagnostiek bij locoregionaal recidief van mammacarcinoom: klinische praktijk en perspectief voor PET F.J. van Oost 1, J.J.M. van der Hoeven 2,3, O.S. Hoekstra 3, A.C. Voogd 1,4, J.W.W. Coebergh
Nadere informatieTestis. Urologische oncologie/ 1. Inleiding. 2. Diagnose. 3. Anatomopathologie
Urologische oncologie/ 7.10.5. Testis 1. Inleiding 95% van alle testistumoren zijn kiemceltumoren. Zij beslaan slechts 2% van alle maligniteiten, maar vormen de meest frequente vaste tumoren bij mannen
Nadere informatieOntwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom
Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom Wat is de stand van zaken Frank Jacobs sept 2017 Disclosures Frank Jacobs (potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieResponsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI)
Responsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI) Eran van Veldhuisen, Bengt van Rijssen, Remy Klaassen, Yung Nio, Hanneke Wilmink, Krijn Van
Nadere informatieBVO Darmkankerscreening in de spreekkamer van de huisarts Nazorg darmkanker in de huisartsenpraktijk. Dokter de kanker is nu weg wat nu verder?
BVO Darmkankerscreening in de spreekkamer van de huisarts Nazorg darmkanker in de huisartsenpraktijk Dokter de kanker is nu weg wat nu verder? Disclosure belangen spreker Jan Wind (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieImage-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes. Samenvatting
169 Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes Samenvatting Radiotherapie speelt een belangrijke rol in de curatieve behandeling van patiënten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING In dit proefschrift is de voorspellende waarde van magnetic resonance imaging (MRI)-parameters voor het optreden van een lokaal recidief larynxcarcinoom
Nadere informatieChemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom
Chemoradiatie bij het spierinvasief blaascarcinoom Richard P. Meijer, Uroloog DUOS 4-12-2015 Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met
Nadere informatieMinder chirurgie na neo adjuvante chemotherapie?
Minder chirurgie na neo adjuvante chemotherapie? Frederieke van Duijnhoven, chirurg-oncoloog Marie-Jeanne Vrancken Peeters, principal investigator MICRA studie 1 GEEN DISCLOSURES 2 NEOADJUVANTE SYSTEMISCHE
Nadere informatie(Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling?
Sint-Joris-Winge 14 september 2016 (Very) High-risk prostaatcarcinoom: belang van multimodale behandeling? dr. Lodewijk Van Wynsberge Definitie D Amico: indeling PCA volgens risico op metastasering en
Nadere informatieLymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen
Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen 85% via de axilla Mammaria interna alleen aantasting is zeldzaam
Nadere informatieHoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom?
Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom? Prof. dr. D. Van den Weyngaert UZA / ZNA Middelheim Symposium Hoofd en Hals kanker - Erica Algemeen Ziekenhuis Campus Geel - 21 september
Nadere informatieVerantwoording Regio: Vereniging van Integrale Kankercentra, Datum vaststellen: 01-06-02, Verantwoording: LWG Urologische tumoren update 23-09-08
Richtlijn voor Urologische tumoren, Testiscarcinoom Verantwoording Regio: Vereniging van Integrale Kankercentra, Datum vaststellen: 01-06-02, Verantwoording: LWG Urologische tumoren update 23-09-08 Algemeen
Nadere informatieCover Page. Author: Dikken, Johannes Leen Title: Gastric cancer : staging, treatment, and surgical quality assurance Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19858 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dikken, Johannes Leen Title: Gastric cancer : staging, treatment, and surgical
Nadere informatieCover Page. Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for rectal cancer Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/46445 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wiltink, Lisette Title: Long-term effects and quality of life after treatment for
Nadere informatieRichtlijn voor richtlijnen in het ONCOLINE format
Richtlijn voor richtlijnen in het ONCOLINE format Tumorwerkgroep: Datum vaststellen: Datum revisie: ALGEMEEN Twee tot drie korte zinnen over epidemiologie en behandeling. Voor de landelijke richtlijnen
Nadere informatiechirurgische behandeling van kanker
chirurgische behandeling van kanker p1 chirurgische behandeling van kanker p2 geen how I do it p3 wet van de afnemende meeropbrengst 2009 p4 chirurgische oncologie trends laatste 100 jaar meer is beter
Nadere informatieCasus: Lokaal gevorderd Pancreascarcinoom (LAPC) Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG
Casus: Lokaal gevorderd Pancreascarcinoom (LAPC) Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG no disclosures Olivier Busch HPB Chirurg, AMC Amsterdam Voorzitter DPCG Pancreascarcinoom Slechte
Nadere informatieAanvraag gegevens ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek
Aanvraag gegevens ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek Registratie waarvan gegevens worden opgevraagd: DSCA Contactpersoon: Naam: Mw. Drs. J. t Lam - Boer Centrum/ziekenhuis: Radboud umc Adres: Postbus
Nadere informatieGUIDELINES UROLOGISCHE ONCOLOGIE
GUIDELINES UROLOGISCHE ONCOLOGIE Inhoud I. GUIDELINES PROSTAATCARCINOMA 1. Inleiding 2. Diagnostiek 2.1 Klinisch 2.2 Labo 2.3 Beeldvorming 2.3.1 NMR van de prostaat 2.3.2 Botscan 3. Anatoompathologische
Nadere informatieVARIATIE IN KANKERZORG: EEN ZORG? SABINE SIESLING OUTCOMES RESEARCH AND PERSONALIZED CANCER CARE
VARIATIE IN KANKERZORG: EEN ZORG? SABINE SIESLING OUTCOMES RESEARCH AND PERSONALIZED CANCER CARE aantal per 100.000 (ESR) MAATSCHAPPELIJKE UITDAGING KANKERINCIDENTIE 550 500 450 400 350 300 250 200 150
Nadere informatieRisk prediction and risk reduction in patients with manifest arterial disease
Risk prediction and risk reduction in patients with manifest arterial disease Nadine Goessens Risk prediction and risk reduction in patients with manifest arterial disease Utrecht, Universiteit Utrecht,
Nadere informatieProstaatkanker. 07 september 2011. De Prostaat
Prostaatkanker 07 september 2011 De Prostaat Prostaat Veranderingen aan de prostaat Prostaat wordt groter Soms plasklachten. Goedaardige of kwaadaardig veranderingen. Prostaatvergroting Prostaatkanker
Nadere informatiePrognostische factoren in patiënten met 1-3 positieve okselklieren; MammaPrint en Adjuvant! online
Prognostische factoren in patiënten met 1-3 positieve okselklieren; MammaPrint en Adjuvant! online 3 de Mammacongres Harderwijk Stella Mook Radiotherapeut i.o. Prognostische waarde LN status LN status
Nadere informatiePeniscarcinoom. Regionale richtlijn IKMN, Versie: 1.1
Peniscarcinoom Regionale richtlijn IKMN, Versie: 1.1 Laatst gewijzigd : 02-05-2003 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Reg. WG urologische tumoren Inhoudsopgave Algemeen...1 Diagnostiek...2 Medisch
Nadere informatieJ. Mamma aandoeningen. Inhoudsopgave 01 J 02 J 03 J 04 J 05 J 06 J 07 J 08 J 09 J 10 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J
J. Mamma aandoeningen nhoudsopgave 1 J 2 J 3 J 4 J 5 J 6 J 7 J 8 J 9 J 1 J 11 J 12 J 13 J 14 J 15 J 16 J 17 J 18 J 19 J Screening: vrouwen jonger dan 4 jaar zonder genetisch risico... 1 Screening: vrouwen
Nadere informatieResults, morbidity, and quality of life of melanoma patients undergoing sentinel lymph node staging Vries, Mattijs de
University of Groningen Results, morbidity, and quality of life of melanoma patients undergoing sentinel lymph node staging Vries, Mattijs de IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's
Nadere informatieEchogeleide chirurgie voor mammacarcinoom
Echogeleide chirurgie voor mammacarcinoom Een prospectief gerandomiseerd onderzoek N.M.A. Krekel M.H. Haloua M.P. van den Tol S. Meijer Chirurgische oncologie VU Universitair Medisch Centrum Incidentie
Nadere informatieTRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER. Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek. Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden
TRIPLE NEGATIEF BORSTKANKER Nieuwe ontwikkelingen en onderzoek Rianne Oosterkamp, internist-oncoloog Medisch Centrum Haaglanden Triple negatief borstkanker TNBC Geen ER Geen PR Geen HER2 (Nog) geen target
Nadere informatieILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie
ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie Heeft neoadjuvant chemotherapie nut bij ILC > 3 cm? Ja Nee Weet niet/geen
Nadere informatieBasisbegrippen Oncologie
Basisbegrippen Oncologie Tumor afmeting Diagnose periode Behandel periode Preventie/interventie periode Invasie interventie Tijd Detectie drempel Van normale naar kankercel Normale cel Van celkern naar
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieZinnige nacontrole bij vrouwen behandeld voor borstkanker
Zinnige nacontrole bij vrouwen behandeld voor borstkanker Zinnige Zorg Verdieping Linda van Saase Yoka Kusumanto 7 september 2017 Symposium Borstkanker Behandeling Beter Inhoud Systematische doorlichting
Nadere informatieCoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies
'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum
Nadere informatieNut en noodzaak van CZS profylaxe bij DLBCL in rituximab tijdperk
Nut en noodzaak van CZS profylaxe bij DLBCL in rituximab tijdperk Moderator P.J. Lugtenburg speaker Jeanette Doorduijn Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg
Nadere informatieLaarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Blaas
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Blaas V3.2014 Blaas ICD-O C67 1 Inleiding De meerderheid van de patiënten (75-85%) vertoont oppervlakkige blaastumoren (stadium Tis,
Nadere informatieHoofdstuk 8. Orale leukoplakie een klinische, histopathologische en moleculaire studie. Samenvatting, conclusies en aanbevelingen
Hoofdstuk 8 Orale leukoplakie een klinische, histopathologische en moleculaire studie Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Samenvatting, conclusies en aanbevelingen
Nadere informatieAfwijkende CT-thorax in de follow-up van een patiënt met testistumor
Afwijkende CT-thorax in de follow-up van een patiënt met testistumor Abnormal CT scan in the follow up of a patient with testicular cancer Auteurs Trefwoorden Key words K.P.M. van Galen, B.M. Wiarda en
Nadere informatieHodgkin lymfoom 2014. Dr. A. Van Hoof, hematologie Brugge
Hodgkin lymfoom 2014 Dr. A. Van Hoof, hematologie Brugge Wat is Hodgkin lymfoom? Waarom bij mij? Diagnose en stadiumbepaling Behandeling Laattijdige verwikkelingen Lymfomen Ziekte van Hodgkin of Hodgkin
Nadere informatieRichtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary
VII Richtlijn voor diagnostiek en behandeling van een onbekende primaire tumor in het hoofd-halsgebied: Unknown Primary naar Algemeen 538 Epidemiologie 538 1. Screening 538 2. Diagnostiek 538 2.1 Anamnese
Nadere informatieKwaliteitsnormen. Blaascarcinoom
Kwaliteitsnormen Blaascarcinoom Versie 6 September 2018 Achtergrond herziening 2017 De NVU heeft eind 2010 de eerste kwaliteitsnormen blaascarcinoom openbaar gemaakt en deze in 2012 en 2014 herzien. Sinds
Nadere informatieSarcoma State of the art deel 2
19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Sarcoma State of the art deel 2 Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Osteosarcoom Osteosarcoom is een primaire botkanker die zijn
Nadere informatiePancreascarcinoom en kansen voor de toekomst
18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Pancreascarcinoom en kansen voor de toekomst Jan Ouwerkerk Research Coördinator Oncologie Leids Universitair Medisch Centrum Pancreas Carcinoom Incidencie: 33.730 nieuwe patiënten
Nadere informatieaz groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP²
az groeninge scoort zeer goed op de borstkankerindicatoren uit VIP² We zijn als ziekenhuis trots op onze goede resultaten, maar we hebben ook aandacht voor enkele punten waar we minder dan gemiddeld lijken
Nadere informatieChirurgische overbehandeling van borstkanker. Ann Smeets Oncologische Heelkunde MBC symposium 2018
Chirurgische overbehandeling van borstkanker Ann Smeets Oncologische Heelkunde MBC symposium 2018 Preventieve mastectomie 1. Profylactisch 2. Contralateraal 2 Preventieve mastectomie Meer vraag sinds Besef
Nadere informatieHet effect van de behandeling van IMMUNOTHERAPIE op een ONCOLOGISCHE ULCUS ten gevolge van een MELANOOM Mathilde van der Eijk: Wondstoma Oncologie
Het effect van de behandeling van IMMUNOTHERAPIE op een ONCOLOGISCHE ULCUS ten gevolge van een MELANOOM Mathilde van der Eijk: Wondstoma Oncologie verpleegkundige Disclosure belangen spreker Geen(potentiële)
Nadere informatieNet de diagnose gekregen
Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze
Nadere informatieNederlandse introductie en samenvatting voor niet-ingewijden
Nederlandse introductie en samenvatting voor niet-ingewijden 157 Introductie In de Westerse wereld is het aantal mensen dat slokdarmkanker krijgt de laatste jaren sterk toegenomen. In 1989 werd de diagnose
Nadere informatiePORTEC 4a studie. Landelijke brachy laboranten dag 17 november 2017
PORTEC 4a studie Landelijke brachy laboranten dag 17 november 2017 L Opzet presentatie Studie design In- en exclusie criteria Randomisatie Moleculair profiel bepaling Logistiek 2 Randomized phase III trial
Nadere informatieSamenvatting 1. Chapter Samenvatting. Samenvatting. Charlotte M.C. Oude Ophuis. Charlotte M.C.
Samenvatting 1 http://hdl.handle.net/1765/100861 Chapter 12 Samenvatting Samenvatting Charlotte M.C. Oude Ophuis Charlotte M.C. Oude Ophuis 2 Erasmus Medical Center Rotterdam Samenvatting 3 Samenvatting
Nadere informatie