Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom?

Transcriptie

1 Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom? Prof. dr. D. Van den Weyngaert UZA / ZNA Middelheim Symposium Hoofd en Hals kanker - Erica Algemeen Ziekenhuis Campus Geel - 21 september 2013

2 Rationale voor het gebruik van radiotherapie in het hoofd- en halsgebied curatief orgaansparend functiesparend combinatie mogelijk met andere behandelingen 1

3 Situering Stadium I II 40% heelkunde of radiotherapie 5 jaars overleving 60-90% Stadium III IV 60% combinatie heelkunde, RT, CT N0 N1 N2 N3 T % 50% T % 5-10% T3 30% T4 5 jaars overleving 30% > 50% vd patiënten sterven door locoregionaal recidief 90% vd patiënten sterven met een locoregionaal recidief 2

4 Doel van de radiotherapie genezingskans vergroten bijwerkingen verminderen betere levenskwaliteit therapeutische index 3

5 Therapeutische index verbeteren Bijwerkingen Acuut (weken) > voorbijgaand > spontaan genezend > zelflimiterend Laat (maanden tot jaren) > blijvend > complicaties > progressief voorbeelden > dermatitis > mucositis > smaakverlies voorbeelden > xerostomie > trismus > fibrose/canule > osteoradionecrose 4

6 Therapeutische index verbeteren voldoende hoge bestralingsdosis op het doelvolume lokale controle verbeterde beeldvorming lagere dosis op de gezonde weefsels toxiciteit verfijning van de bestralingstechnieken 5

7 Radiotherapie als primaire behandeling Moderne bestralingstechnieken bepalen doelvolume betere beeldvorming bepalen bestralingsgebied IMRT of intensiteitsgemoduleerde radiotherapie betere technieken IGRT of image guided radiotherapie 6

8 reproduceerbare patiënt positionering referentie scan in behandelingshouding fusie met ander beelden (PET/MRI/post-op CT/ ) behandeling planning: bepalen ideale dosisverdeling intekening: doelvolume(s) en 7 kritische structuren

9 Beeldvorming: fusie met MRI en PET 8

10 Intekenen doelvolume(s) & risico-organen 9

11 Dosisverdeling tumordosis: Gy/32 fracties electieve dosis: 56 Gy/32 fracties 10

12 Radiotherapie als primaire behandeling Moderne bestralingstechnieken bepalen doelvolume betere beeldvorming bepalen bestralingsgebied IMRT of intensiteitsgemoduleerde radiotherapie : schilderen van de dosisverdeling rond de tumor met maximale sparing van de risico-organen betere technieken IGRT of beeldgestuurde radiotherapie : controle positionering met MV CT 11

13 Moderne technieken: IMRT Gebruik van segmenten 12

14 Controle van de patient set-up 13

15 Tomotherapie helicale therapie > innovatief concept stralingsbron draait continu rond terwijl de patiënt door het toestel schuift ingebouwde CT scan met automatische beeldfusie computergestuurde tafelcorrectie aanpassing bestraling indien tumor tijdens de behandeling verkleint > doel maximale dosis in doelvolume minimale dosis in omliggende gezonde weefsels 14

16 Beeldgestuurde radiotherapie = IGRT 15

17 Dosisverdeling Tomotherapie 16

18 Dosis-Volume- Histogram 17

19 Vermindering van bijwerkingen (xerostomie): Verschil tussen conventionele RT en IMRT Nutting, Lancet Oncol

20 Take home message Radiotherapie is een integraal onderdeel van de behandeling van hoofd- en halstumoren Radiotherapie dient bij ELKE patiënt met een hoofd-halstumor overwogen te worden Multidisciplinair overleg is noodzakelijk voor ELKE patiënt Vroegtijdige diagnose en preventie blijven zeer belangrijk Multidisciplinaire benadering in een centrum met bijzondere expertise 19

21 Take home message Resultaten zijn teleurstellend voor hoog risico patiënten > Nood aan meer efficiënte geïndividualiseerde combinatie therapieën (bv. HPV / P16 positieve patiënten) > Vermindering van toxiciteit Hoe? > Betere contouring van tumor en normale weefsels > IMRT / IGRT technieken > Toevoegen van chemotherapie en biotherapie > Gebruik van andere nieuwe medicatie Toekomst > Meer prospectieve gerandomiseerde studies zijn noodzakelijk 20

22 21