DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE ACHTKARSPELEN IN 2012 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE ACHTKARSPELEN IN 2012 Definitief Utrecht, maart 2013 Reg.nr Pagina 1 van 24

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Achtkarspelen Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Achtkarspelen Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 8 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 23 reg.nr Pagina 2 van 24

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk reg.nr Pagina 3 van 24

4 reg.nr Pagina 4 van 24

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Achtkarspelen. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 24

6 Pagina 6 van 24

7 1 VVE in de gemeente Achtkarspelen De gemeente Achtkarspelen heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVEbeleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Achtkarspelen In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Achtkarspelen die een digitale vragenlijst hebben ingevuld (*). (Voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal It Hummelhoekje* Krobbekule* Hamsterkes* Dol-fijn* De Waldpykjes** De Bernejister* It Krobbehiem** Date s Plakje* It Boatershuske* Vroegschool: Basisschool Maskelyn* Joh.Looijengaskoalle* De Saad* De Mienskip* De Tarissing* De Claercamp* De Wynroas** It Holdersnêst** De Merlettes* De Balkwar* It Skriuwboerd** De Oanrin* Lytse Wiman* It Twaspan* De Reinbôge* Jan van Zuilenskoalle* 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam Omschrijving Beleidsplan VVE Achtkarspelen vanaf 2011 april 2011.doc ARVOOL-BWN1884 subsidieverzoek SKA mbt invoering Piramide op kdv.doc VVE notitie met begroting def.doc Koers op kansen pdf ARVOOL-BAS1897 Amarins beschikking tot subsidieverlening VVE doc collegevoorstel om Kinderopvang Achtkarspelen BV eenmalig subsidie toe te kennen notitie over jeugd en onderwijsbeleid subsideverlening voor uitvoering VVE op 9 peuterspeelzalen Pagina 7 van 24

8 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 4 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 3 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten met een afspraak. Op gemeentelijk niveau zijn er geen verbeterpunten waarover afspraken gemaakt moeten worden. 2. Verbeterpunten 1a4 Ouders Op gemeentelijk niveau is geen analyse gemaakt van de specifieke VVE-behoefte van de ouderpopulatie in Achtkarspelen, waardoor onduidelijk is waarop het VVE-ouderbeleid zich moet richten. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen De gemeente Achtkarspelen heeft op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Uit de vragenlijsten en de locatiebezoeken blijkt dat de peuterspeelzalen en de meeste scholen wel werken aan systematische kwaliteitsverbetering. 1a8 Doorgaande lijn De gemeente Achtkarspelen maakt in de stuurgroep VVE afspraken over de (warme) overdracht en het afstemmen van het aanbod in de voor- en vroegscholen. Over de doorgaande lijn in het pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de interne begeleiding zijn nog geen afspraken op gemeentelijk niveau gemaakt. Pagina 8 van 24

9 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De stuurgroep VVE die zes keer per jaar bijeen komt, zorgt voor overleg en monitoring van VVE op gemeentelijk niveau. In de stuurgroep zijn alle betrokken organisaties vertegenwoordigd. Wat nog ontbreekt is coördinatie en afstemming tussen degenen die VVE uitvoeren. Tijdens de locatiebezoeken meldden de peuterspeelzalen en de scholen dat de coördinatie van de uitvoering van VVE anders dan voorheen, niet meer belegd is bij een herkenbare persoon of instantie. In de zelfevaluatie geeft de gemeente ook aan dat er op gemeentelijk niveau geen coördinatie is wat betreft de uitvoering van VVE. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau In de zelfevaluatie geeft de gemeente Achtkarspelen aan dat VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd wordt. In de nota Koers op Kansen is echter slechts te lezen dat de stuurgroep VVE zal bepalen hoe de monitoring van VVE wordt vormgegeven. De inspectie is tot op heden niet geïnformeerd over de opzet van de monitor. De checklist (verzamellijst doorgaande lijn voorschools/vroegschools) die de basisscholen jaarlijks invullen ten behoeve van de evaluatie op gemeentelijk niveau bevat informatie over leerresultaten, overdracht vanuit de peuterspeelzaal en zorg op groepsniveau. 4. Voorbeeld voor anderen. 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente Achtkarspelen beschouwt kinderen als doelgroepkinderen als ze te laag scoren op de taaltoets of observatielijst van het Cito. Pas na de gewenningsperiode op de peuterspeelzaal (of school) wordt dus duidelijk of er sprake is van een doelgroepkind. De inspectie beoordeelt dit als een voorbeeld voor anderen. Op de volgende punten heeft de inspectie het eigen oordeel van de gemeente in positieve zin aangepast: 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) In de vragenlijst geeft de gemeente aan dat bekend is hoeveel doelgroeppeuters er volgens de eigen gemeentelijke definitie in Achtkarspelen zijn per 1 augustus 2011 en dat al deze peuters VVE gehad hebben. Zij zegt geen zicht te hebben op het aantal plaatsen dat zou moeten worden gecreëerd volgens de bekostigingsregel van 75% van het aantal 4- en 5-jarigen met een leerlinggewicht in de gemeente. In de praktijk komt het aantal gecreëerde kindplaatsen echter overeen met 75% van het aantal gewichtenkinderen in de gemeente zoals wettelijk vereist. De inspectie heeft het oordeel op deze indicator daarom aangepast (oordeel 3). 1a3 Toeleiding In het beleidsplan VVE beschrijft de gemeente Achtkarspelen op welke wijze het consultatiebureau en de peuterspeelzaalorganisatie zorgdragen voor het toeleiden van (potentiële doelgroep)peuters naar voor- en vroegschoolse educatie. De gemeente geeft in de zelfevaluatie aan dat ze geen zicht heeft op het non-bereik. Echter, bij indicator 1a2 geeft de gemeente aan dat alle doelgroeppeuters per 1 augustus 2011 VVE gehad hebben. De inspectie concludeert dat de gemeente wel zicht heeft op het non-bereik en heeft het oordeel op indicator 1a3 daarom aangepast (oordeel 3). 2a GGD-rapport In de zelfevaluatie geeft de gemeente Achtkarspelen aan dat ze geen afspraken met de GGD heeft gemaakt over het beoordelen van VVE op de voorschoolse voorzieningen. In de praktijk zijn alle peuterspeelzalen in de gemeente door de GGD geïnspecteerd, inclusief het 8 e domein. De inspectie beoordeelt de betreffende indicator daarom als voldoende. 2b Gemeentelijk subsidiekader In subsidievoorwaarden voor de uitvoering van VVE in de gemeente Achtkarspelen staat niet expliciet genoemd dat er voor elke leidster een opleidingsplan moet zijn. De gemeente geeft dit ook in haar zelfevaluatie aan. In de praktijk zeggen alle peuterspeelzalen over een jaarlijks opleidingsplan voor de leidsters te beschikken. Daarom beoordeelt de inspectie deze indicator toch als voldoende. Pagina 9 van 24

10 Pagina 10 van 24

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters Waarvan doelgroep It Boatershuske 44 6 Date s Plakje 19 3 Krobbehiem 79 6 De Bernejister 52 7 De Waldpykjes 63 7 Dol-fijn 21 1 Hamsterkes 25 2 Krobbekule 57 1 It Hummelhoekje 39 3 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 36 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. twee peuterspeelzalen drie vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. Pagina 11 van 24

12 (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 = A0.2 VE-basisvoorwaarden 2 = A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" 5 + A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 = A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 2 = Toelichting: De condities voor VVE zijn op alle locaties in Achtkarspelen op orde. De oordelen van de inspectie op basis van de locatiebezoeken wijken niet of in positieve zin af van de oordelen van de locaties in de zelfbeoordelingen. De indicatoren over de dubbele bezetting en de VVEgeschoolde leidsters zijn positiever beoordeeld dan in de zelfevaluaties. Ook al beschikken de scholen niet over een extra leerkracht in de groep, ze zijn wel in staat om het onderwijs zo te organiseren dat de doelgroepkinderen voldoende extra aandacht krijgen. Daarom beoordeelt de inspectie indicator A3 als voldoende. Uit de zelfevaluaties komt naar voren dat niet alle leerkrachten geschoold zijn voor het programma Piramide. Op alle peuterspeelzalen en op twee van de drie bezochte scholen is dit wel het geval. De inspectie beoordeelt dit als een voorbeeld voor anderen (oordeel 4 ). OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 5 = B2 Vooraf info aan ouders B3 Intake 5 = B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school 5 + B6 Info ouders over ontwikkeling kind B7 Thuistaal 4 1 Toelichting: Op alle instellingen is sprake van voldoende informeel contact met de ouders. Er is echter op geen enkele voor- of vroegschool sprake van een op VVE gericht ouderbeleid. Er ontbreekt namelijk een analyse van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze voor ouderactiviteiten is gemaakt, afgestemd op de wensen en behoeften van de ouders. Het oordeel van de inspectie is op twee indicatoren negatiever dan de locaties in de vragenlijsten aangeven. De ouders zijn vooraf redelijk geïnformeerd over de gang van zaken op de locaties, maar de verwachtingen en doelen van VVE zijn voor veel ouders die de inspectie op de locaties gesproken heeft onvoldoende duidelijk. Alle locaties informeren de ouders regelmatig over de ontwikkeling van hun kind. Op een van de bezochte peuterspeelzalen gebeurt dit echter slechts twee keer in de peuterperiode. Over twee indicatoren is de inspectie positiever dan de locaties in hun zelfevaluatie. Beide gaan over het betrekken van ouders bij de ontwikkeling van hun kind. De bezochte scholen en peuterspeelzalen organiseren diverse bijeenkomsten en activiteiten om de ouderbetrokkenheid te verhogen. Ook worden ouders actief gestimuleerd om thuis met hun kind te spelen en te leren. Zowel de scholen als de peuterspeelzalen hanteren een duidelijk beleid voor het rekening houden met de thuistaal van de kinderen. Op één van de peuterspeelzalen is dit dusdanig goed uitgewerkt in beleid en uitvoering, dat de inspectie dit heeft beoordeeld als een voorbeeld voor anderen. Pagina 12 van 24

13 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek vragenlijst C1.1 Integraal programma 5 + C1.2 Doelgerichte planning 1 4 = C1.3 Aanbod taal 5 C1.4 Voldoende differentiatie 5 C2.1 Pedagogisch handelen 5 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 5 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 5 C2.4 Bevorderen autonomie kind 1 4 C2.5 Inrichting van de ruimte C3.1 Afstemming leidsters 1 1 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 5 C3.3 Interactie bevorderen 2 3 C3.4 Betrokkenheid kinderen 4 1 C3.5 Aanpakgedrag 2 3 C3.6 Responsiviteit 5 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 5 Toelichting: Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijsten staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspecteur. Het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters en leraren is op de bezochte locaties over het algemeen voldoende. Alle locaties maken gebruik van een integraal VVE-programma met voldoende aandacht voor de taalontwikkeling en de leidsters en leerkrachten zorgen voor een prettige, ontspannen sfeer in de groepen. Een aandachtspunt is de inrichting van de ruimte. Door te werken met pictogrammen, letters en/of een stempelhoek kan de taalontwikkeling van de kinderen op de peuterspeelzalen nog meer gestimuleerd worden. Op een van de scholen wordt het dagritme niet gevisualiseerd; dat is een gemiste kans voor het stimuleren van de zelfstandigheid van de leerlingen. Ontwikkelpunten op twee locaties (een school en een peuterspeelzaal) zijn het bevorderen van interactie tussen leidster/leerkracht en kinderen en tussen kinderen onderling, en het stimuleren van kinderen om zelf naar oplossingen te zoeken (aanpakgedrag). ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 5 = D1.2 Planmatige begeleiding 5 D1.3 Evaluatie begeleiding 5 = D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 5 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 5 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg 5 D2.2b Overleg ouders over externe zorg 5 = D2.3 Volgen van de externe zorg 5 = Toelichting: Alle indicatoren over het systematisch volgen van de ontwikkeling van de kinderen en het bieden van zorg of verwijzen naar externe zorg, zijn als voldoende beoordeeld. De peuterspeelzalen en de scholen gaven in de zelfevaluaties vaak aan geen overzicht te hebben van welke kinderen externe zorg nodig hebben; in de praktijk bleek dit altijd beschikbaar. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 5 = E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren 5 = E4 Verbetermaatregelen 5 + E5 VVE borgen Pagina 13 van 24

14 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school Toelichting: Het evalueren van de kwaliteit van VVE is nog volop in ontwikkeling. Op de bezochte locaties is VVE-coördinatie beschikbaar en er wordt regelmatig gekeken naar opbrengsten van VVE en zo nodig worden verbetermaatregelen geformuleerd. Het evalueren van andere aspecten van VVE en het borgen van goede praktijken vragen nog aandacht. De inspectie is over deze punten wat negatiever dan de locaties in hun zelfevaluaties. Twee van de drie bezochte scholen kijken binnen het kwaliteitszorgsysteem van de school specifiek naar VVE. Op dit punt en het werken aan verbetermaatregelen - is de inspectie positiever dan de scholen zelf. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 5 - F2 Doorstroom naar vroegschool 2 - F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 5 = F5 Afstemming ped/educ handelen 5 = F6 Afstemming over ouders 5 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 5 = Toelichting: De doorgaande lijn tussen voor- en vroegscholen in de gemeente Achtkarspelen is een aandachtspunt. Op twee indicatoren oordeelt de inspectie negatiever dan de locaties in de zelfevaluatie. Er is in tegenstelling tot enkele jaren geleden geen aanspreekpunt voor de coördinatie van VVE tussen voor- en vroegscholen. De peuterspeelzalen voeren wel beleid om te zorgen dat de kinderen doorstromen naar een vroegschool, maar de scholen hebben geen beeld van het aantal kinderen dat doorstroomt naar een vroegschool met VVE. De inspectie heeft deze indicator wel als voldoende beoordeeld, maar niet als een voorbeeld voor anderen. Over de warme overdracht oordeelt de inspectie positiever dan de locaties zelf: op twee van bezochte scholen gebeurt dit zo zorgvuldig, dat de inspectie dit beoordeelt als een voorbeeld voor anderen. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek vragenlijst G1 VVE-resultaten meten 3 G2 Niveau VVE-resultaten 3 G3 Verlengde kleuterperiode 3 = Toelichting: Op de scholen zijn de resultaten van VVE conform de doelen die de gemeente stelt. Pagina 14 van 24

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. VVE op gemeenteniveau De gemeente Achtkarspelen heeft in haar beleidsplan VVE duidelijk vastgelegd op welke manier zij vorm geeft aan voor- en vroegschoolse educatie. Een aantal onderdelen vragen nog om een nadere uitwerking: Maken van een analyse van de ouderpopulatie en op grond daarvan beleid maken over de ouderactiviteiten op de locaties die passen bij de kenmerken en behoeften van de ouderpopulatie. Afspraken maken over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Afspraken maken over een doorgaande lijn voor het aanbod, het pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de interne begeleiding. Afspraken maken over de coördinatie van de uitvoering van VVE. Uitvoeren van de geplande monitoring van VVE op gemeentelijk niveau. VVE op locatieniveau De kwaliteit van VVE is op alle locaties over het algemeen voldoende. Daarnaast zijn er nog ontwikkelpunten: Ouderbeleid - Opstellen van een gericht ouderbeleid waarbij op basis van een analyse van de ouderpopulatie doelen geformuleerd worden. - Informeren van ouders over VVE voordat hun kind op de voor- of vroegschool komt. Pedagogisch en educatief handelen - Bevorderen van interactie tussen kinderen en leidsters/leerkrachten en tussen kinderen onderling. - Bevorderen van de zelfstandigheid en het aanpakgedrag van de kinderen. - Creëren van een taaluitlokkende leeromgeving in de peuterspeelzalen. Kwaliteitszorg Systematisch evaluatie van de uitvoering van VVE op de locaties en goede praktijken borgen. Doorgaande lijn In overleg met voor- en vroegscholen afstemmen van aanbod, pedagogisch en educatief handelen, zorg en ouderbeleid. Pagina 15 van 24

16 Pagina 16 van 24

17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 4 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Nee (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Ja - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld Nee volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Nee ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? Ja 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Nee 2 onderwijsachterstandgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 45 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 45 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? Ja 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk Nee 2 Nee 2 Nee Pagina 17 van 24

18 ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Bij iedere aanmelding van een peuter op een speelzaal en waarschijnlijk ook bij de aanmelding van een kind (0-4) voor de kdv wordt informatie gegeven over het doel en de werkwijze van voorschoolse educatie/piramide. Er wordt pas na een gewenning op de speelzaal/kinderdagverblijf getoetst of de 3 jarige onder de criteria van doelgroeppeuter valt. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Als een peuter na toetsing en/of observatie beoordeeld wordt als een doelgroeppeuter, wordt er een gesprek met de ouders gevoerd waarin de resultaten worden besproken en krijgen de ouders het aanbod de peuter 4 dagdelen naar de speelzaal te laten gaan met tutoring. Een soortgelijke procedure is ook bij de kinderopvang, maar daar is geen aanbod voor 4 dagdelen omdat de peuter meestal al 10 uur op de kdv aanwezig is. Er is wel tutoring. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? Is dat in een document te lezen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? Is dat in een document te lezen? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Is dat in een document te lezen? Bij zorg over een peuter kan de peuterspeelzaal de consulatiefunctionaris (orthopedagoge in dienst van de welzijnsinstelling) inschakelen, die kan doorverwijzen of de zorgpeuter inbrengen in het kernteam van het Nee Nee Nee 2 Nee 2 Nee 2 Ja Ja Ja Nee Pagina 18 van 24

19 Centrum voor Jeugd en Gezin Achtkarspelen. Kinderopvang kan bij zorg contact opnemen met de Jeugdgezondheidszorg of het CJG Achtkarspelen 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is dat in een document te lezen? In de stuurgroep VVE hebben vertegenwoordigers van de voorscholen en de basisscholen zitting. Hier wordt geprobeerd het aanbod af te stemmen (doorgaande lijn). Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Nee 2 Ja Nee 2 Ja Nee Nee 2 Nee 2 Nee 2 Ja Nee Nee Pagina 19 van 24

20 Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Is dat in een document te lezen? Ja Nee 2 Ja Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee 1 kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee 2 haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee 1 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee 2 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) - ARVOOL-BAS1897 Amarins beschik~ doc Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wordt er een ander maximum gehanteerd? Nee Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Wordt er een ander criterium gehanteerd? Nee Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? gekwalificeerd zijn voor de uitvoering van het VVE programma Piramide, minimaal met een deelcertificaat Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Nee 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Pagina 20 van 24

21 Hier kunt u een toelichting geven. De gemeente Achtkarspelen kent een gemeentebreed onderwijsachterstand met in een aantal dorpen een wat hogere concentratie. Het VVEbeleid richt zich op derhalve op alle dorpen, zodat op iedere peuterspeelzaal in de gemeente een VVEgroep of een VVEspeelzaal is. Aanvullend hierop is in drie grote dorpen ook een VVEaanbod op de kinderdagverblijven Omdat het gemeentelijk beleid is, investeren waar aantoonbaar een achterstand is, wordt de doelgroep voor voorschoolse educatie bepaald door de scores op de Cito-toets taal en Cito observatie. Alle peuterspeelzalen beschikken ook nog over het Friese voorschoolse programma Sangles Rige. Pagina 21 van 24

22 Pagina 22 van 24

23 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 9 A0.2 VE-basisvoorwaarden 9 A2 Groepsgrootte 9 A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 9 A5.2 Opgeleide leidsters 9 A5.3 Nederlands spreken 9 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 9 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 23 B2 Vooraf info aan ouders 7 15 B3 Intake 23 B4 Thuis VVE-activiteiten B5 VVE-participatie van ouders op school 16 7 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 23 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma C1.2 Doelgerichte planning 1 22 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 5 8 C1.4b Brede ontwikkeling 22 C1.4c Leeftijddifferentiatie 1 21 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 3 19 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 21 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 23 D1.2a Planning hele groep 8 15 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 18 5 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 21 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 18 5 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 2 21 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 4 19 E2 VVE evalueren 4 19 E3 Opbrengsten evalueren 23 Pagina 23 van 24

24 E4 Verbetermaatregelen 7 16 E5 VVE borgen 6 17 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 11 3 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool 9 F3 Warme overdracht 3 11 F4 Afstemming aanbod 20 3 F5 Afstemming ped/educ handelen 21 2 F6 Afstemming over ouders 23 F7 Afstemming begeleiding/zorg 21 2 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten 3 4 G3 Verlengde kleuterperiode 2 12 Pagina 24 van 24