DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE LANGEDIJK IN 2012 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE LANGEDIJK IN 2012 Definitief Utrecht, maart 2013 reg.nr Pagina 1 van 24

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Langedijk Overzicht van de voor en de vroegscholen in Langedijk Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 8 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 11 3 Conclusies 17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 19 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 23 reg. nr Pagina 2 van 24

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk reg. nr Pagina 3 van 24

4 reg. nr Pagina 4 van 24

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Langedijk. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 24

6 Pagina 6 van 24

7 1 VVE in de gemeente Langedijk De gemeente Langedijk heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Langedijk In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Langedijk. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: Basisschool Pippeloentje** De Stampertjes** obs De Steltloper** Het Parapluutje* De Tierlantijn* rkbs Maria** De Ukkehut* De Pettevlet* Het Baken* Olleke Bolleke* J.D. van Arkel* Pinokkio* Paus Johannes* Koolvlet* De Phoenix* De Wijde Veert* St. Maarten* Barnewiel* De Duizend Eilanden* 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam Omschrijving AdviesImpulsVVESplSklOkt2009 Start project intensivering VVE voorscholen AdviesProjectomschSPLMrt2010 Uitvoeringsprogramma OAB middelen Notitie uitvoering OAB 2011 Gemeentelijk beleid wet OKE Beleid voorscholen n.a.v. Wet OKE => VVE (conceptfase, gereed mei 2012) Basisdocument LEA Adviesformulier toeleiding adviesformulier doelgroepbepaling BeschikkingToeleiding2011 Verantwoording Toeleiding VVE 2011 Langedijk Brief boekstart maart Brief boekstart maart1 Besch.Prestatie2012 memo voortgang LEA juni 2011 verordening peuterspeelwerk Langedijk(def) (2) Eindrapportage PIVVL.pdf beschikkingprojectmiddelendec2010 Rapportage VVE coördinatie en toeleiding Informatie ouders Boekstart Prestatieafspraken Peuterspeelzaalwerk 2012 VerslagVoortgang LEA => Samen Sterk Verordening Peuterspeelzaalwerk Pagina 7 van 24

8 BredeSchool cluster samenstelling Eindrapportage PIVVE GegevensBestandsopnameVVE Opdracht omschrijving Coördinator VVE project Brief beschikking toeleiding2012 Uitwerken resultaatafspraken VVE Kwartaalcijfers VVE tweede kwartaal 2012 Opdracht aan GGD Eerste aanzet resultaatafspraken 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 2 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten met een afspraak. 1a9: De gemeente is in overleg met de voor- en vroegschool organisaties over het opstellen van een convenant waarin ook resultaatafspraken worden vastgelegd. Omdat er nog geen resultaatafspraken zijn vastgelegd is deze indicator ten opzichte van de zelfevaluatie aangepast. 2. Verbeterpunten 1a3: Er is een indicatiesysteem waarbij het consultatiebureau de toeleiding verzorgt. De gemeente Langedijk heeft echter geen zicht op het (non)bereik van de doelgroepkinderen. Pagina 8 van 24

9 1a4: Op gemeentelijk niveau is er nog geen analyse gemaakt van de ouderpopulatie van de gemeente Langedijk, waardoor het onduidelijk is waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten. 1a6: De gemeente heeft de zorgstructuren niet in een document vastgelegd. Naast het vastleggen van de zorgstructuren is het van belang aan te geven voor welke peuters en kleuters afspraken zijn gemaakt en welke verantwoordelijkheden daarbij horen. De indicator is daarom ten opzichte van de zelfevaluatie aangepast. 1a7: De gemeente heeft geen beleid vastgelegd over de invulling van kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen. De indicator is daarom ten opzichte van de zelfevaluatie aangepast. 1a8: De verantwoordelijkheid voor de coördinatie tussen de voor- en vroegscholen ligt bij de gemeente Langedijk. Deze coördinatie is nu nog met name toegespitst op de condities en de warme overdracht. Voor de andere onderdelen van de doorgaande lijn (afstemming pedagogische en educatief handelen, het aanbod, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan, de zorg en begeleiding) zijn nog geen afspraken gemaakt. 1c: De systematische evaluatie en verbetering van VVE is binnen de gemeente Langedijk een ontwikkelpunt. Het is zaak om op gemeentelijk niveau ten minste één keer per jaar VVE te evalueren voor in ieder geval de onderdelen: doelgroepbepaling, bereik en toeleiding, doorgaande lijn, de warme overdracht en de opbrengsten. Het is noodzakelijk dat de resultaten van de evaluatie worden vastgelegd. 4. Voorbeelden voor anderen. Op gemeentelijk niveau zijn er in de gemeente Langedijk op het gebied van VVE-beleid geen indicatoren als voorbeeld voor anderen aangemerkt. Pagina 9 van 24

10 Pagina 10 van 24

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep Het Parapluutje 20 0 De Ukkehut Olleke Bolleke 80 8 Pippeloentje Pinokkio 48 6 VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep De Stampertjes De Tierlantijn De Pettevlet 64 0 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 110 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. 1 peuterspeelzaal 1 kinderdagverblijf 2 vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 11 van 24

12 Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport A0.2 VE-basisvoorwaarden 1 1 = A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" 2 2 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 = A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan Toelichting: Bij de helft van de voorscholen is nog geen recent GGD-rapport aanwezig en ontbreekt daarin het 8 e domein. De dubbele bezetting is bij de voorscholen voldoende. Bij de twee vroegscholen is het creëren van mogelijkheden om in kleine groepen te werken nog een ontwikkelpunt. De opleiding van de leidster (A5.4) op de beide voorscholen is een voorbeeld voor anderen. De inspectie beoordeelde dit positiever dan de voorscholen in hun zelfevaluatie hadden aangegeven. Bij de vroegscholen constateerde de inspectie dat deze indicator een ontwikkelpunt is. De leerkrachten hadden nog geen VVE-scholing gehad. Bij één van de voorscholen is een jaarlijks opleidingsplan (A5.5) een ontwikkelpunt. De inspectie was over deze indicator kritischer. Tabel 2.3 OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 4 = B2 Vooraf info aan ouders 2 2 = B3 Intake 4 = B4 Thuis VVE-activiteiten 4 = B5 VVE-participatie van ouders op school 4 - B6 Info ouders over ontwikkeling kind B7 Thuistaal 4 Toelichting: Op alle instellingen is sprake van voldoende informeel contact met de ouders. Er is echter op geen enkele voor- en vroegschool sprake van een op VVE gericht ouderbeleid (B1). Er ontbreekt namelijk een analyse van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van ouderactiviteiten, afgestemd op de wensen en behoeften van de ouderpopulatie is gemaakt. Het vooraf informeren van de ouders over onder meer de doelen van VVE die de (voor)school voor staat (B2) is bij een tweetal VVE-locaties nog een ontwikkelpunt. Verder blijkt dat ook de thuisstimulerende activiteiten (B4) en de VVE-participatie van ouders (B5) duidelijke ontwikkelpunten zijn. Soms doordat er geen activiteiten door de (voor)scholen worden georganiseerd, maar soms ook doordat de betrokkenheid van de ouders laag is. Op indicator B5 is het oordeel van de inspectie negatiever(-) dan de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. De reden hiervoor is dat activiteiten wel worden georganiseerd maar dat er onvoldoende ouders betrokken zijn. Een ander punt waar de inspectie negatiever oordeelt betreft de informatie aan de ouders over de ontwikkeling van hun kind (B6). De ouders worden bij de bezochte voorscholen structureel één keer per jaar geïnformeerd over de ontwikkeling. Dit waardeert de inspectie als onvoldoende, aangezien de ouders minimaal eens per halfjaar op de hoogte gebracht dienen te worden van de ontwikkeling van hun kind. Pagina 12 van 24

13 Tabel 2.4 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 4 + C1.2 Doelgerichte planning C1.3 Aanbod taal 4 C1.4 Voldoende differentiatie 4 C2.1 Pedagogisch handelen 4 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 1 3 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 4 C2.4 Bevorderen autonomie kind 4 C2.5 Inrichting van de ruimte C3.1 Afstemming leidsters 1 3 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 4 C3.3 Interactie bevorderen 4 C3.4 Betrokkenheid kinderen 4 C3.5 Aanpakgedrag 4 C3.6 Responsiviteit 4 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 3 1 Toelichting: Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de zelfevaluatielijsten staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspecteur. Het aangeboden programma Alle voorscholen en vroegscholen werken met een integraal VVE-programma en dat is positiever dan de VVE-locaties in de zelfevaluaties hebben aangegeven. Helaas is dit niet op alle locaties hetzelfde programma. In de uitvoering van het programma ontbreekt vaak een doelgerichte planning (C1.2) met aandacht voor een duidelijke differentiatie naar leeftijd en ontwikkeling (C1.4). Het aanbod voor taal is op alle bezochte locaties voldoende (C1.3). Het pedagogisch klimaat De sfeer op de voorscholen en de scholen is prettig en ontspannen. De leidsters en leraren treden de kinderen respectvol tegemoet en hanteren over het algemeen duidelijke gedragsgrenzen. Bij één vroegschool bleek dit een ontwikkelpunt te zijn. De kwaliteit van het pedagogisch handelen op de vroegscholen is over het geheel genomen voldoende. Voor één voorschool is de inrichting van de ruimte (C2.5) een ontwikkelpunt. De inspectie heeft op deze indicator negatiever gescoord dan de voorschool. Dit had te maken met de onvoldoende aandacht voor taal in de hoeken. Het educatief handelen Het educatief handelen is over het geheel genomen voldoende. Een belangrijk ontwikkelpunt voor de meeste (voor)scholen is het afstemmen van de aangeboden activiteiten op de behoeften van de individuele kinderen (C3.7). Op deze locaties worden de kinderen wel geobserveerd, maar is het nog onvoldoende zichtbaar dat de geplande activiteiten voor de kinderen passend zijn bij hun fase van ontwikkeling. Het programma is vaak de leidraad en niet de ontwikkeling van het individuele kind. Tabel 2.5 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 4 - D1.2 Planmatige begeleiding 4 D1.3 Evaluatie begeleiding 4 - D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 2 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 4 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 4 = Pagina 13 van 24

14 Toelichting: Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep Op alle locaties is het volgen van de ontwikkeling van kinderen een ontwikkelpunt (D1.1). Er is wel in alle gevallen een observatie-instrument aanwezig, maar de invulfrequentie is te laag en in enkele situaties ontbreken onderdelen in het observatie-instrument. Dit is ook de reden waarom de inspectie deze indicator negatiever heeft beoordeeld dan de locaties in hun zelfevaluatie hebben aangegeven. Op alle bezochte locaties is er nog onvoldoende aandacht voor de planning van de begeleiding van het individuele kind (D1.2). Ook kunnen de doelen in de groeps- en/of handelingsplannen zowel op de vroegscholen als de voorscholen concreter worden geformuleerd. Een heldere probleemanalyse kan daarbij sturing geven aan het concreet formuleren van de doelen. De evaluatie van de zorg, indicator D1.3, is door de inspectie negatiever beoordeeld dan door de locaties in de zelfevaluatie. Dit komt omdat er te weinig diepgang in de evaluatie te vinden is. Een verbetering van de planmatige begeleiding zal uiteraard ook leiden tot een verbetering van de mogelijkheden van de evaluatie. Ook de begeleiding van de taalontwikkeling is bij de meeste locaties een ontwikkelpunt (D1.4). Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere keten Op alle locaties verlopen de contacten met de externe zorginstellingen voldoende efficiënt. De inspectie heeft op alle locaties deze indicatoren als voldoende beoordeeld. Indicator D2.1 heeft de inspectie positiever beoordeeld dan de bezochte locaties in hun zelfevaluatie. Tabel 2.6 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 4 + E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen E5 VVE borgen 3 1 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 - Toelichting: Het evalueren van de kwaliteit van VVE is nog volop in ontwikkeling. Wel is er op alle VVElocaties een VVE-coördinator aanwezig die het VVE-beleid beschrijft en de uitvoering daarvan coördineert (E1). De inspectie is op dit punt positiever dan de zelfevaluaties. Van op VVEgerichte kwaliteitszorg is bij geen van de (voor)scholen sprake. Bij de vroegscholen maakt het VVE-beleid nog geen onderdeel uit van de kwaliteitszorg van de school. Wel is geconstateerd dat één voorschool met de evaluatie van VVE-beleid is gestart en het bestaande beleid borgt en dat een vroegschool verbetermaatregelen planmatig uitvoert om zo het VVE-beleid verder te ontwikkelen. Voor de meeste (voor)scholen geldt dat deze onderdelen ontwikkelpunten zijn. De inspectie is op indicatoren E2 en E4 kritische omdat hiervan nog onvoldoende zichtbaar was. Verder heeft de inspectie geconstateerd dat de scholen de resultaten (E3) voldoende evalueren. Voor de voorscholen is dit een ontwikkelpunt. Tabel 2.7 DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 4 + F2 Doorstroom naar vroegschool 2 = F3 Warme overdracht 4 + F4 Afstemming aanbod 4 = F5 Afstemming ped/educ handelen 4 = F6 Afstemming over ouders 4 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 4 - Toelichting: De coördinatie tussen de vroeg- en de voorscholen is belegd bij de gemeente. De inspectie is positiever over indicator F1 dan de VVE-locaties. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat de zelfevaluaties ingevuld zijn op de locaties en de coördinatie vaak boven(voor)schools is belegd. De warme overdracht is voor alle locaties voldoende en is door de inspectie positiever Pagina 14 van 24

15 beoordeeld dan in de zelfevaluaties. Ook de gemeente heeft hier aandacht voor in haar VVEbeleid. De doorgaande lijn in het werken met het programma (F4), het pedagogisch klimaat en educatief handelen (F5), het ouderbeleid (F6) en de zorg en begeleiding (F7) is bij alle locaties een ontwikkelpunt. Tabel 2.8 OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 = Toelichting: Op gemeentelijk niveau zijn er nog geen afspraken gemaakt over de resultaten voor VVE, de inspectie onthoudt zich daarom op dit punt van een oordeel. Pagina 15 van 24

16 Pagina 16 van 24

17 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. VVE op gemeenteniveau De gemeente Langedijk heeft in de notitie gemeentelijk beleid wet OKE, met titel Kans voor het jonge kind in beeld, de stappen beschreven die zij onderneemt voor het invoeren van de Wet OKE. Diverse organisaties zoals de voor- en vroegscholen zijn bij de uitvoering daarvan betrokken. Verder geeft het document een eerste aanzet voor het verder ontwikkelen van VVE binnen het achterstandenbeleid van de gemeente Langedijk. Punten die om nadere uitwerking vragen zijn: Het maken van een analyse van de ouderpopulatie en op grond daarvan beleid maken over de ouderactiviteiten op de locaties die passen bij de kenmerken en de behoeften van de ouderpopulatie. Het maken van afspraken over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Doorgaande lijn: Het maken van afspraken over de invulling van de doorgaande lijn in het pedagogisch en educatief handelen, de omgang met ouders, het aanbod en de zorg en begeleiding. Het nader onderzoeken wat het (non)bereik is van de doelgroepkinderen in de gemeente. Het vastleggen van de zorgstructuur met daarbij de afspraken en verantwoordelijkheden. De systematische evaluatie en verbetering van het VVE-beleid binnen de gemeente Langedijk. Afspraak: De gemeente maakt vóór 1 augustus 2013 resultaatafspraken met de VVE-partners, en geeft daarbij aan op welke wijze deze gemeten moeten worden. VVE op locatieniveau De kwaliteit van VVE is op de meeste locaties nog in ontwikkeling. Te ontwikkelen punten zijn: Ouderbeleid Het opstellen van een gericht ouderbeleid waarbij op basis van een analyse van de ouderpopulatie doelen geformuleerd worden. Programma Het afstemmen van de verschillende programma`s op elkaar. Het verdient de voorkeur dat de voor en vroegschoolse instanties met hetzelfde programma werken. Daarnaast doelen uitwerken in een aanbod dat opklimt in moeilijkheidsgraad en rekening houdt met de verschillen in ontwikkelingsbehoeften per kind. Interne zorg en begeleiding De planmatige opzet van de zorg en begeleiding bij de voorscholen. Kwaliteitszorg De evaluatie van de opbrengsten van VVE op de voorscholen. Het systematisch evalueren, planmatig verbeteren en borgen van de kwaliteit van VVE op bijna alle voor- en vroegscholen. Doorgaande lijn In het overleg tussen de voor- en vroegscholen aandacht besteden aan de afstemming van het aanbod, het pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding. Pagina 17 van 24

18 Pagina 18 van 24

19 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Ja een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Ja 3 - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld Ja volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Ja ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is Ja beschreven? - adviesformulier doelgroepbepaling.doc Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? Ja 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Ja onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 33 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 33 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van Ja 3 de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? - BeschikkingToeleiding2011.doc Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen Nee 2 worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, Nee 2 d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. Ja 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, Nee 2 waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders Nee worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk Pagina 19 van 24

20 ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Is dat in een document te lezen? - Verantwoording Toeleiding VVE ~gedijk.doc Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is dat in een document te lezen? - Brief boekstart maart.doc - Brief boekstart maart1.doc Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is dat in een document te lezen? We zijn bezig met een beleidsnotitie waarin dit wordt beschreven. Het kaderdocument zal dit jaar worden vastgesteld. In de VVE werkgroep die onder de LEA hangt, worden alle actualiteiten -waaronder deze- besproken en zo goed mogelijk direct toegepast (vorm van mondeling beleid totdat e.a. schriftelijk is vastgesteld) Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Is dat in een document te lezen? Is in ontwikkeling (zie uitleg mondeling/schriftelijk bij vraag 1 A 5) Via CJG netwerk worden kinderen die méér nodig hebben besproken (zorgkinderen) maar ook via het peuterspeelzaalwerk waar een IBér in dienst is, is hier aandacht voor. Middels de prestatieafspraken met het peuterspeelzaalwerk wordt ook de zorg rond het jonge kind in afspraken vastgelegd 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Ja 3 Ja Nee 2 Nee 2 Nee 2 Ja 3 Ja Nee 2 Ja 3 Nee Nee 2 Ja 3 Nee Nee 2 Ja 3 Nee Pagina 20 van 24

21 Zie toelichting mondeling/schriftelijk beleid. Volop in ontwikkeling middels de LEA, VVE werkgroep en beleidsdocument in voorbereiding. Overdracht en doorgaande lijn is belangrijk terugkerend bespreekpunt Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Zie uitleg. Heeft alle aandacht binnen VVE werkgroep en andere overleggen Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is dat in een document te lezen? Via het project Intensivering VVE is er op clusterniveau (scholen, opvang en peuterspeelzalen op gelijke locatie) zoveel mogelijk gewerkt aan deze afstemming Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is dat in een document te lezen? In de contacten tussen de IBér van het peuterspeelzaalwerk en de warme overdracht wordt dit op individueel niveau gedaan. Mogelijk is dit ook van toepassing op de kinderopvang wanneer deze zijn gehuisvest in hetzelfde multifunctionele gebouw (BredeSchool). In casu gaat dit op voor 5 Kinderopvanginstellingen en 4 peuterspeelzalen 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Is dat in een document te lezen? - Besch.Prestatie2012.pdf Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Is dat in een document te lezen? - memo voortgang LEA juni 2011.doc Nee 2 Ja 3 Nee Ja 3 Nee Nee 2 Nee 2 Ja 3 Nee Nee 1 Ja Ja Nee Ja 3 Ja Pagina 21 van 24

22 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Is dat in een document te lezen? Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? Via het PIVVE is dit de directeur van het peuterspeelzaalwerk en de GGD coördineert de toeleiding VVE 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? Ja 3 Nee Nee 2 DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee 1 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee 2 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een Ja 3 verordening, een beschikking, e.d.) - verordening peuterspeelwerk La~f) (2).doc Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Ja 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele Ja 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Ja 3 Wordt er een ander criterium gehanteerd? Nee Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, Ja 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten Ja 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Zie inhoud document prestatieafspraken Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Ja 3 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Wilt u een voorbeeld van zo n plan mailen naar de onderwijsinspectie? Nee Pagina 22 van 24

23 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 8 A0.2 VE-basisvoorwaarden 4 4 A2 Groepsgrootte 1 7 A3 "Dubbele bezetting" 11 8 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 4 A5.2 Opgeleide leidsters 6 A5.3 Nederlands spreken 8 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 19 B2 Vooraf info aan ouders 10 9 B3 Intake 1 15 B4 Thuis VVE-activiteiten 16 2 B5 VVE-participatie van ouders op school 15 4 B6 Info ouders over ontwikkeling kind KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 10 9 C1.2 Doelgerichte planning 1 16 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 2 5 C1.4b Brede ontwikkeling 14 C1.4c Leeftijddifferentiatie 4 10 C1.4d Differntiatie ontwikkelings-niveau 4 10 C2.5 Inrichting van de ruimte 16 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 19 D1.2a Planning hele groep 12 7 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 15 4 D1.3 Evaluatie begeleiding 4 14 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 4 15 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 13 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 7 8 E2 VVE evalueren 8 10 E3 Opbrengsten evalueren 1 17 Pagina 23 van 24

24 E4 Verbetermaatregelen 8 11 E5 VVE borgen 11 5 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 8 3 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 4 7 F2 Doorstroom naar vroegschool 3 5 F3 Warme overdracht 3 9 F4 Afstemming aanbod 13 2 F5 Afstemming ped/educ handelen 15 F6 Afstemming over ouders 18 F7 Afstemming begeleiding/zorg 12 5 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 3 8 G2 Niveau VVE-resultaten 4 3 G3 Verlengde kleuterperiode 11 Pagina 24 van 24