DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE LEEK IN 2012 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE LEEK IN 2012 Definitief Utrecht, februari 2013 Reg.nr Pagina 1 van 22

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Leek Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Leek Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 7 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 11 3 Conclusies 15 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 17 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 21 Reg.nr Pagina 2 van 22

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Reg.nr Pagina 3 van 22

4 Reg.nr Pagina 4 van 22

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Leek. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 22

6 Pagina 6 van 22

7 1 VVE in de gemeente Leek De gemeente Leek heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Leek In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Leek. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: Kinderdagverblijf Vroegschool: Basisschool De Basis De Tweemaster ** Villa Oostwold * De Hasselbraam SKSG t Kippenhok * Van Panhuys SKSG Vlindertuin ** De Nijenoert ** SKSG Bubbel ** SKSG Liekelei ** 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam BW advies 23 februari 2007 BW advies VVE 6 december 2010 BW advies VVE 30 januari 2012 Memo toeleiding 2011 door JGZ Folder Project extra dagdeel Standaardbrief VVE en subsidie Subsidie toeleiding voorschoolse voorzieningen 2012 Stroomschema doelgroepkinderen 2012 gemeente Leek (medewerkers JGZ) 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Pagina 7 van 22

8 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 2 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 3 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 2 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 Context De gemeente Leek kent een lange geschiedenis van onderwijsachterstandenbeleid, waarbinnen zij veel aandacht heeft besteed aan de opzet van VVE. Door de sterke achteruitgang van inkomsten vanuit het Rijk heft de gemeente het beleid voor de periode moeten versoberen. Hierdoor en door de harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang verkeert de gemeente in een overgangssituatie. Veel aspecten van VVE zijn opnieuw in ontwikkeling. Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: Verbeterpunt met een afspraak: 1a9 Resultaten Er zijn op gemeentelijk niveau nog onvoldoende afspraken gemaakt met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Na de invoering van de OKE-wet verwacht de inspectie dat op gemeentelijk niveau is bepaald wat de resultaten van VVE moeten zijn en hoe deze gemeten worden. In de zelfevaluatie van de gemeente kwam deze indicator ook als verbeterpunt met een afspraak naar voren. 1. Verbeterpunten: 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) In de gemeente Leek waren op1 augustus 2011 volgens de toenmalige definitie 26 doelgroeppeuters. De doelgroepbepaling voor peuters gebeurde door de JGZ op basis van een risicofactor. Het is de gemeente niet gelukt al deze peuters volledig voor vier dagdelen VVE te bieden. Het bereik was volgens de gegevens van de gemeente 10. Wel maakte 90% gebruik van een voorschoolse voorziening (2 dagdelen per week peuterspeelzaal of kinderdagverblijf). Door de achteruitgang van de financiële middelen heeft de gemeente de doelgroepbepaling aangescherpt. Een doelgroepkind moet nu voldoen aan 4 risicofactoren. De doelgroep is hierdoor geslonken. Uitgaande van de gewichtenregeling zou de gemeente 14 kindplaatsen moeten realiseren. De 14 kindplaatsen zijn er wel, alle kindplaatsen bij de met VVE werkende kinderdagverblijflocaties zijn VVE kindplaatsen. Er wordt alleen niet door alle doelgroepkinderen gebruik gemaakt van 4 dagdelen. Pagina 8 van 22

9 1a4 Ouders Op gemeentelijk niveau is er nog geen analyse gemaakt van de ouderpopulatie van Leek, waardoor onduidelijk is waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten en op welke manier de toeleiding het best plaats kan vinden. 1a5 Integraal VVE-programma In haar beleid streeft de gemeente Leek er naar dat de (voor)scholen met erkende VVEprogramma s werken. Deze programma s zijn echter niet op alle locaties daadwerkelijk in gebruik. Een aantal locaties maakt gebruik van een ander programma, dat niet altijd voldoet aan de eisen voor een integraal VVE-programma. In de zelfevaluatie van de gemeente kwam deze indicator als voldoende naar voren. De inspectie heeft dit oordeel aangepast (oordeel een 2). 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Op gemeentelijk niveau bespreekt de werkgroep VVE twee keer per jaar de voortgang van VVE. Dit is tevens een vast punt op de agenda van het LEA-overleg. Er zijn op gemeentelijk niveau echter nog geen afspraken gemaakt op welke wijze de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Uit de vragenlijsten en de locatiebezoeken blijkt dat voor de meeste scholen geldt dat zij wel een systeem van kwaliteitszorg hebben, maar dat VVE daar niet apart in wordt benoemd. Voor de voorscholen geldt dat de interne kwaliteitszorg vooral op het gebied van borging nog in ontwikkeling is. 1a8 Doorgaande lijn Hoewel er binnen de gemeente Leek een Protocol overdracht voorschoolse voorziening bestaat, wordt dit niet gevolgd door alle betrokken locaties. Niet alle voor- en vroegscholen zorgen actief voor een warme overdracht van ontwikkelingsgegevens van doelgroepkinderen. Ook de doorgaande lijn in het VVE-aanbod is wel beschreven, maar wordt niet overal gevolgd. Daarnaast zijn er op het gebied van de doorgaande lijn binnen VVE van het pedagogischeducatief handelen, ouderbeleid en de interne begeleiding op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt. In de zelfevaluatie van de gemeente kwam deze indicator als voldoende naar voren. De inspectie heeft dit oordeel aangepast (oordeel een 2). 2a GGD-rapport In de wet is vastgelegd dat de gemeente ervoor moet zorgen dat alle voorscholen voor 1 januari 2013 over een GGD-rapport (over 2011 of 2012) beschikken waarin het 8e domein (VVE) is beoordeeld. De gemeente dient hiervoor afspraken te maken met de GGD. Tijdens de locatieonderzoeken in de gemeente Leek is gebleken dat er wel een recent GGD-rapport is, maar dat het 8e domein niet is beoordeeld. Dit komt omdat er op het moment van de GGD inspecties nog geen sprake was van een subsidierelatie tussen de kinderopvanglocaties en de gemeente. In 2012 is deze relatie wel tot stand gekomen. De betreffende locaties zullen bij de eerstvolgende GGD inspectie op het 8e domein beoordeeld worden. 4. Voorbeelden voor anderen: Op gemeentelijk niveau zijn er in de gemeente Leek op het gebied van VVE-beleid geen indicatoren als voorbeeld voor anderen genoemd. Op het volgende punt heeft de inspectie het eigen oordeel van de gemeente ten positieve aangepast: 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente Leek hanteert een duidelijke definitie voor doelgroeppeuters en kleuters en heeft deze ook vastgelegd in een besluit van B en W (2012). De doelgroepbepaling voor peuters is, zoals hierboven vermeld is, een risicobepaling door de JGZ, de doelgroepbepaling voor kleuters is gelijk aan de gewichtenregeling. In de zelfevaluatie van de gemeente kwam deze indicator als onvoldoende naar voren. De inspectie heeft dit oordeel aangepast (oordeel een 3). Pagina 9 van 22

10 Pagina 10 van 22

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: kinderdagverblijven. VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep De Basis 0 0 Villa Oostwold 6 0 SKSG 't Kippenhok 14 9 SKSG Vlindertuin SKSG Oostwold 6 0 SKSG Bubbel 85 7 SKSG Liekelei Volgens opgave van de VVE-locaties (in de digitale vragenlijst) zitten er 43 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. drie kinderdagverblijven twee vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 11 van 22

12 Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 3 = A0.2 VVE-basisvoorwaarden 3 = A2 Groepsgrootte 3 = A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 = A5.2 Opgeleide leidsters 3 = A5.3 Nederlands spreken 3 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters 1 4 = A5.5 arlijks opleidingsplan Toelichting: De condities voor VVE op de locaties zijn over het geheel genomen op orde. Hoewel alle locaties over een recent GGD-rapport beschikken, zijn op geen van deze locaties de VVEbasisvoorwaarden meegenomen bij de GGD-inspectie. Dit komt, zoals in hoofdstuk 1 al vermeld is, omdat er geen subsidierelatie was tussen de kinderopvanglocaties en de gemeente op het moment van de inspectie. De locaties zijn hierdoor niet opgenomen als VE locatie in het Landelijk Register Kinderopvang en Peuterspeelzalen. Op bijna alle voorscholen en bijna alle vroegscholen is sprake van dubbele bezetting. Het oordeel van de inspectie over indicator A3 is positiever dan de zelfbeoordelingen van de vroegscholen. De onderwijsinspectie ziet een structurele inzet van kleine kringen in de kleutergroep en ook als dubbele bezetting van de groep. Bij indicator A5.5 is het oordeel van de inspectie minder positief. Niet op alle voorscholen is een jaarlijks opleidingsplan voor de leidsters aanwezig. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 5 = B2 Vooraf info aan ouders 5 - B3 Intake B4 Thuis VVE-activiteiten 4 1 = B5 VVE-participatie van ouders op school 5 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind B7 Thuistaal 5 Toelichting: Op alle locaties is sprake van voldoende informeel contact met de ouders. Er is echter op geen enkele voor- of vroegschool sprake van een op VVE gericht ouderbeleid. Er ontbreekt namelijk een analyse van ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van ouderactiviteiten, afgestemd op de wensen en behoeften van de ouderpopulatie, is gemaakt. Het oordeel van de inspectie is op drie van de zeven indicatoren minder positief dan de zelfbeoordelingen. Bij B2 komt dit doordat de locaties vaak wel informatie geven aan de ouders voordat hun kind op de betreffende voor- of vroegschool komt, maar deze informatie is te weinig adequaat overgedragen: ouders gaven in de gesprekken aan geen of nauwelijks informatie te hebben ontvangen over de doelen met betrekking tot VVE op de locatie. Ook de intake van nieuwe kinderen (B3) op de (voor)scholen beoordeelt de inspectie negatiever. Niet alle locaties verzamelen bij de intake van nieuwe kinderen relevante informatie over de ontwikkeling van deze kinderen. Verder beoordeelt de inspectie de informatie aan de ouders over de ontwikkeling van hun kind (B6) minder positief. Op een deel van de locaties worden ouders slechts één keer per jaar formeel geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind. Op de overige locaties worden ouders worden wel twee keer per jaar geïnformeerd over de ontwikkeling. Pagina 12 van 22

13 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma C1.2 Doelgerichte planning C1.3 Aanbod taal 4 1 C1.4 Voldoende differentiatie 4 1 C2.1 Pedagogisch handelen 5 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 1 4 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 1 4 C2.4 Bevorderen autonomie kind 3 2 C2.5 Inrichting van de ruimte C3.1 Afstemming leidsters 5 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 4 C3.3 Interactie bevorderen 1 4 C3.4 Betrokkenheid kinderen 2 3 C3.5 Aanpakgedrag 2 3 C3.6 Responsiviteit 1 4 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 3 2 Toelichting: Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijsten staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspecteur. Het aangeboden programma Bijna alle voor- en vroegscholen werken met een integraal VVE-programma. Het oordeel van de inspectie is ten aanzien van indicator C1.2 minder positief dan die van de locaties in de zelfevaluatie. Op vier locaties heeft de inspectie de planning als te weinig doelgericht beoordeeld. Het pedagogisch klimaat De kwaliteit van het pedagogisch handelen op de voor- en vroegscholen is over het algemeen voldoende. De sfeer op de locaties is prettig en ontspannen. De leidsters en leraren treden de kinderen respectvol tegemoet en hanteren duidelijke gedragsgrenzen. Ontwikkelpunt voor een deel van de locaties is de bevordering van de autonomie van de kinderen. Ook een aandachtspunt voor de meeste locaties is de inrichting van de ruimte. Op deze voor- en vroegscholen heeft de inspectie vooral het taaluitlokkende karakter van de ruimten onvoldoende gezien. Het educatief handelen Ook het educatief handelen is over het algemeen voldoende. Belangrijke ontwikkelpunt voor een aantal locaties is de afstemming van activiteiten en taalgebruik op de leeftijd en de ontwikkeling van de kinderen. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 3 2 = D1.2 Planmatige begeleiding 3 2 D1.3 Evaluatie begeleiding 3 2 = D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 3 2 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 5 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 3 2 = Toelichting: Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep Op de vroegscholen wordt de ontwikkeling van kinderen systematisch gevolgd, op de voorscholen is dit nog niet het geval. In de voorscholen is ook de planmatige begeleiding van kinderen met een (taal) ontwikkelingsachterstand een belangrijk ontwikkelpunt, evenals de evaluatie van de gegeven zorg. Pagina 13 van 22

14 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere keten Indicator D2.1 is door de inspectie positiever beoordeeld dan door de locaties in de zelfevaluatie. Voor- en vroegscholen hebben over het algemeen een goed overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de locaties zelf niet kan leveren. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 5 = E2 VVE evalueren E3 Opbrengsten evalueren 3 2 = E4 Verbetermaatregelen E5 VVE borgen 5 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 = Toelichting: Het evalueren van de kwaliteit van VVE is nog volop in ontwikkeling. De voorscholen in de gemeente Leek werken met een eigen kwaliteitszorgsysteem waarin het evalueren van VVE en het opstellen van verbetermaatregelen aan de orde komen. Op de scholen worden de opbrengsten van de leerlingen al wel geëvalueerd, dit is op de kinderdagverblijven nog niet het geval. De oordelen van de inspectie op de twee betreffende indicatoren zijn positiever dan die in de zelfevaluatie van de voorscholen. Het borgen van de kwaliteit is op alle bezochte locaties een ontwikkelpunt. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool 3 = F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 4 1 = F5 Afstemming ped/educ handelen 5 = F6 Afstemming over ouders 5 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 5 = Toelichting: De doorgaande lijn tussen voor- en vroegscholen in de gemeente Leek is een aandachtspunt. Op twee indicatoren oordeelt de inspectie negatiever dan de locaties in de zelfevaluatie. Op de meeste locaties is er geen persoon die zorgt voor de coördinatie tussen voor- en vroegschool. Ook worden de (zorg)kinderen van twee voorscholen niet met een warme overdracht aan de basisschool overgedragen. Daarnaast is de inspectie in overeenstemming met de zelfevaluaties kritisch over de afstemming van het aanbod, het pedagogisch en educatief handelen, de communicatie met ouders en de begeleiding en zorg van kinderen. Hierin is nog niet voorzien, dit zijn ontwikkelpunten. Het feit dat voor- en vroegscholen niet één op één aan elkaar gekoppeld zijn, vormt daarbij een complicerende factor. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 = Toelichting: Op gemeentelijk niveau zijn er nog geen afspraken gemaakt over de resultaten voor VVE, de inspectie onthoudt zich daarom op dit punt van een oordeel. Pagina 14 van 22

15 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. VVE op gemeenteniveau De gemeente Leek heeft in verschillende documenten kort vastgelegd welke vorm zij geeft aan voor- en vroegschoolse educatie. Er is echter geen samenvattend document waarin de beleidslijnen voor de komende jaren zijn uitgewerkt. Punten die om nadere uitwerking vragen zijn: Het bereik van het aantal doelgroeppeuters ligt onder de norm die de gemeente hier zelf aan stelt. Verheldering van de norm is nodig na de invoering van de nieuwe toeleidingsprocedure. Het maken van een analyse van de ouderpopulatie en op grond daarvan beleid maken over de ouderactiviteiten op de locaties die passen bij de kenmerken en de behoeften van de ouderpopulatie. Afspraken maken over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Doorgaande lijn: afspraken maken op welke wijze de doorgaande lijn in het pedagogisch en educatief handelen, de communicatie met ouders en de zorg en begeleiding invulling krijgt op de verschillende locaties; De beoordeling door de GGD van het 8 e domein op de kinderopvanglocaties die subsidie ontvangen voor VVE. Afspraak: De gemeente maakt vóór 1 augustus 2013 afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode. VVE op locatieniveau De kwaliteit van VVE is op alle locaties over het algemeen voldoende. Daarnaast zijn er nog ontwikkelpunten: condities - het opstellen van een jaarlijks opleidingsplan voor alle leidsters van de voorscholen; ouderbeleid - het opstellen van een gericht ouderbeleid waarbij op basis van een analyse van de ouderpopulatie doelen geformuleerd worden en het beleid voor de te ondernemen ouderactiviteiten bepaald wordt; - het verstrekken van informatie met betrekking tot de doelen van VVE aan ouders voordat hun kind op de voor- of de vroegschool komt; - een intake met ouders voordat hun kind op de voor- of de vroegschool komt, waarbij relevante informatie over de ontwikkeling van het kind wordt gevraagd; pedagogisch en educatief handelen - de taaluitlokkende inrichting van de ruimte; - het bevorderen van de autonomie van kinderen; - het afstemmen van de activiteiten en het taalgebruik op de ontwikkeling van kinderen interne zorg en begeleiding - het systematisch volgen van de ontwikkeling van kinderen; - de planmatige opzet van de begeleiding op de voorscholen en de evaluatie van de begeleiding; kwaliteitszorg - de systematische evaluatie van de uitvoering van VVE op de basisscholen; - het borgen van de kwaliteit van VVE op voor- en vroegscholen; - de evaluatie van de resultaten van VVE op de voorscholen; doorgaande lijn - in het overleg tussen voor- en vroegscholen meer aandacht besteden aan de afstemming Pagina 15 van 22

16 van het aanbod, pedagogisch en educatief handelen, het ouderbeleid en de zorg en begeleiding. Pagina 16 van 22

17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? 100 Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 26 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 10 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van 3 de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? JGZ toeleiding.doc Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden 3 geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, 3 d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, Nee 2 waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Nee Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat 3 adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Dit wordt gedaan door het consultatiebureau d.m.v. huisbezoek. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? 3 Pagina 17 van 22

18 Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Bijna alle kinderdagverblijven en peuterspeelzalen maken gebruik van een kindvolgsysteem. Deze wordt besproken met de ouders. Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? - BW advies VVE programma's.pdf Alle 5 peuterspeelzalen gebruiken een erkend VVE-programma. 5 van de 6 kinderdagverblijven werkt met een erkend VVE programma. De keuze van het programma is aan de organisaties zelf zolang deze erkend is. De organisaties bekostigen deze zelf zonder subsidie. Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? Er wordt door alle organisatie gebruik gemaakt van het leerlingvolgsysteem van Pravoo. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van het overdrachtsformulier naar de basisschool. 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Alle organisaties zijn bekend met het Centrum voor Jeugd en Gezin en aangesloten op de verwijsindex Zorg voor Jeugd Groningen. Daarnaast is de logopedie bekend bij de organisaties. Deze schuift ook geregeld aan bij het 2 jaarlijks gemeentelijk VVE overleg. Er zijn wel documenten maar nu niet van toepassing. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Nee Nee Nee 2 3 Pagina 18 van 22

19 Er wordt gebruik gemaakt van het Pravoo overdrachtsformulier. Indien nodig is er warme overdracht of telefonisch contact tussen scholen en voorschoolse organisaties. Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? - Protocol Overdracht voorschool~iening.doc Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Scholen hebben aangegeven dat erkende voorschoolse programma's aansluiten op hun programma's. Scholen werken met verschillende programma's. Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Nee 3 Nee 1 Nee 3 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? 2 keer per jaar is er een gemeentelijk VVE overleg waarbij alle partijen betrokken zijn. Scholen en voorschoolse organisaties, bibliotheek, Logopedie en JGZ. Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) 3 Pagina 19 van 22

20 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVE-uitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVE-beleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? 2 jaarlijks overleg met VVE werkgroep sinds 2003 DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Wat is dan de maximale groepsgrootte? Wat is dat criterium? Wat is dat criterium? Wat is dat criterium? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? 3 Nee Antwoord Nee Nee Nee Nee Oordeel Nee 2 Pagina 20 van 22

21 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 7 A0.2 VE-basisvoorwaarden 6 1 A2 Groepsgrootte 1 6 A3 "Dubbele bezetting" 4 5 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 1 6 A5.2 Opgeleide leidsters 1 6 A5.3 Nederlands spreken 7 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 2 5 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 5 B2 Vooraf info aan ouders 1 B3 Intake 9 B4 Thuis VVE-activiteiten 6 1 B5 VVE-participatie van ouders op school 8 1 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 7 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 5 4 C1.2 Doelgerichte planning 1 4 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 2 C1.4b Brede ontwikkeling 2 2 C1.4c Leeftijddifferentiatie 1 3 C1.4d Differentiatie ontwikkelings-niveau 2 2 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 3 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 5 4 D1.2a Planning hele groep 7 2 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 8 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 6 3 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 8 1 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 6 3 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 1 6 E2 VVE evalueren 4 2 E3 Opbrengsten evalueren 5 4 E4 Verbetermaatregelen 4 3 Pagina 21 van 22

22 E5 VVE borgen 5 1 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 5 F2 Doorstroom naar vroegschool 3 4 F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 6 F5 Afstemming ped/educ handelen 9 F6 Afstemming over ouders 9 F7 Afstemming begeleiding/zorg 8 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 1 1 G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 2 Pagina 22 van 22