RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 IN DE GEMEENTE. Hoogezand-Sappemeer

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 IN DE GEMEENTE Hoogezand-Sappemeer Plaats : Hoogezand Gemeentenummer : 0018 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 22 februari 2016 Datum vaststelling : 22 juni 2016

2 Pagina 2 van 16

3 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD INLEIDING VVE IN DE GEMEENTE HOOGEZAND-SAPPEMEER CONCLUSIES Pagina 3 van 16

4 Pagina 4 van 16

5 VOORWOORD In de periode heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van 2015 en het voorjaar van Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Hoogezand- Sappemeer in 2015 en 2016 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 16

6 1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Hoogezand-Sappemeer in 2015 en De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar en een vertegenwoordiger van de voorscholen over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Hoogezand-Sappemeer. Pagina 6 van 16

7 Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vvedocumenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Hoogezand-Sappemeer. Pagina 7 van 16

8 2 VVE IN DE GEMEENTE HOOGEZAND-SAPPEMEER De gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden hebben wij mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk). De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Hoogezand-Sappemeer sinds de bestandsopname Tijdens de bestandsopname vve in 2011/2012, heeft de inspectie geconcludeerd dat de gemeente Hoogezand-Sappemeer haar vve-beleid grotendeels op orde had. De gemeente gaf aan te willen blijven investeren in voor- en vroegschoolse educatie, overeenkomstig de verplichtingen die de wet OKE stelt. Daartoe had de gemeente een convenant opgesteld waarin inspannings- en resultaatafspraken waren vastgelegd, evenals afspraken over de informatieoverdracht en de organisatie van vve. Pagina 8 van 16

9 Een aantal onderdelen vroegen destijds om nadere uitwerking: Het vergroten van het zicht op het bereik van de doelgroepkinderen door de ontwikkeling van een sluitend registratiesysteem. Het maken van een analyse van de ouderpopulatie en op grond daarvan, in overleg met de schoolbesturen en besturen van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk beleid maken over de ouderactiviteiten op de locaties die passen bij de kenmerken en behoeften van de ouderpopulatie. Het maken van afspraken op welke wijze de doorgaande lijn in het pedagogisch en educatief handelen op de locaties invulling krijgt. Ook is de afspraak met de gemeente gemaakt dat zij voor juli 2013 resultaatafspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode zou maken. In het rapport concludeerde de inspectie ook dat de kwaliteit van vve op de bezochte locaties over het algemeen op orde was. De kwaliteit van onderdelen van het pedagogisch klimaat was op enkele basisscholen dusdanig goed dat dit een voorbeeld voor anderen is. Daarnaast waren er ook enkele ontwikkelpunten in het ouderbeleid, het aanbod, het educatief handelen, de zorg, de kwaliteitszorg en de doorgaande lijn. Begin 2014 heeft de gemeente in het kader van het signaalgestuurd toezicht op vve een digitale vragenlijst gekregen op grond waarvan is geconcludeerd dat het vve-beleid van de grond gekomen was en de gemeente daarmee aan de wettelijke vereisten voldeed. Er is niet opnieuw een onderzoek uitgevoerd. Uit de digitale vragenlijst in het kader van het signaalgestuurd toezicht op vve die de gemeente Hoogezand-Sappemeer begin 2015 heeft ingevuld, leek niet aan alle wettelijke vereisten te worden voldaan. Dit is door de inspectie opgepakt als een signaal en daarom is begin 2016 wel een onderzoek in de vorm van een gesprek met de beleidsambtenaar en een vertegenwoordiger van de voorscholen gevoerd. Uit dit gesprek van 22 februari 2016 blijkt dat de gemeente Hoogezand- Sappemeer sinds de bestandsopname van 2012 verder heeft gewerkt aan haar vve-beleid. Alleen het maken van resultaatafspraken met de schoolbesturen is nog niet gelukt, daarom heeft de gemeente daar een externe partij voor aangetrokken. Ook is er op gemeentelijk niveau geen analyse gemaakt van de ouderpopulatie. Wel is er beleid om de ouderbetrokkenheid te verhogen. Verder voert de gemeente nog geen evaluatie uit van haar vve-beleid. Pagina 9 van 16

10 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft aangeleverd Jaarrekening 2014 Programmabegroting 2016 Cijfers GGD indicaties 2015 EW GGD 2015 Indicatie-Wet OKE nieuw Notulen Convenant getekend Notulen Overleg stuurgroep VVE Verslag stuurgroep VVE In Hoogezand uitwerking convenant VVE organogram def B&W peuteropvang met nadere regels Overdrachtsformulieren herziene druk 2013 Overdrachtsprotocol Offerte Timpaan getekend 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vvebeleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien ( 4 ). Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID A1 1A2 1A3 1A4 1A5 Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Pagina 10 van 16

11 HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID A6 1A7 1A8 1A9 1B Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau 1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES A 2B GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie >onderwijssectoren > Kinderopvang. De gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft op verschillende onderdelen vorderingen gemaakt in haar vve-beleid. Een aantal onderdelen die bij de bestandsopname in 2012 net geïnitieerd waren zijn nu beter uitgewerkt en geïmplementeerd. Voorbeeld daarvan is de doorgaande lijn. Op een aantal onderdelen is nog verbetering mogelijk en nodig, en daar is de gemeente actief mee bezig. Bij verschillende indicatoren komt dit aan de orde. Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a9 Resultaten Er zijn op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt met de schoolbesturen over de te behalen resultaten met vve. De gemeente heeft als doel dat de afspraken voor de zomer van 2016 gemaakt zijn, zodat ze vanaf augustus 2016 kunnen worden geëffectueerd. Ter ondersteuning is hier een externe partij voor aangetrokken. Pagina 11 van 16

12 2 Verbeterpunten 1a4 Ouders Op gemeentelijk niveau is er beleid vastgelegd om ouders als partner te betrekken bij het voorkomen van achterstanden bij peuters. Er is echter nog geen analyse gemaakt van de ouderpopulatie van Hoogezand-Sappemeer. Wel is dit op de meeste locaties beschikbaar op locatieniveau. De gemeente gaat de ontwikkeling van het ouderbeleid samen met de gemeenten Delfzijl, Pekela/ Veendam, Oldambt en Bellingwedde oppakken. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau De gemeente Hoogezand-Sappemeer monitort via overleg met GGD en aanbieders of de doelstellingen ten aanzien van het beoogde bereik van doelgroeppeuters gerealiseerd wordt. Daarnaast leggen de voor-en vroegscholen door middel van een jaarverslag verantwoording af over hun prestaties. De gemeente evalueert op dit moment niet systematisch op gemeentelijk niveau de effecten van haar vve-beleid. De gemeente heeft wel het voornemen dit te gaan doen wanneer de resultaatafspraken met de schoolbesturen gemaakt zijn. 3 Voldoende 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) De gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft zicht op het aantal doelgroeppeuters binnen haar grenzen. Daarnaast heeft zij zicht op het aantal doelgroeppeuters dat bereikt is. In 2014 had de gemeente 154 plaatsen voor doelgroeppeuters beschikbaar, waarvan er daadwerkelijk 111 werden bezet. 1a3 Toeleiding De gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft concreet beleid waarin geregeld is hoe de toeleiding van doelgroepkinderen naar peuterspeelzalen moet plaatsvinden. Met name het consultatiebureau verzorgt de indicatie en toeleiding naar de voorschoolse voorzieningen. Evenals in 2011/2012 heeft de gemeente minder goed zicht op het non-bereik dan zij zou willen, omdat de aanlevering van gegevens over het bereik nog in ontwikkeling is. Wel weet de gemeente wat de aard van het non-bereik is. 1a5 Integraal VVE-programma De gemeente heeft in overleg met de schoolbesturen en houders van voorscholen in een convenant vastgelegd dat het basisonderwijs en de peuterspeelzalen met goedgekeurde vve-programma s werken. Pagina 12 van 16

13 1a6 Externe zorg Evenals in 2011/2012 kunnen de voor- en vroegscholen een beroep doen op diverse zorginstanties. Zowel de basisscholen als de voorscholen beschikken over een intern begeleider. Deze wordt ingezet bij een zorgvraag of ontwikkelingsproblematiek. Zo nodig stemt de intern begeleider af met externe zorgpartners. 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Hoogezand-Sappemeer heeft afspraken gemaakt met de basisscholen en de voorscholen over de kwaliteit van vve en het bewaken ervan. In haar subsidieregels stelt de gemeente hier ook voorwaarden aan, zodanig dat de kwaliteit in ieder geval aan de eisen van de onderwijsinspectie en de GGD moeten voldoen. 1a8 Doorgaande lijn Om de doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschoolse educatie te garanderen is in de gemeente Hoogezand-Sappemeer afgesproken dat tussen samenwerkende voor- en vroegscholen een samenwerkingsovereenkomst wordt gesloten. In deze overeenkomst moeten in ieder geval afspraken zijn vastgelegd over het gehanteerde aanbod en de wijze waarop ouders betrokken worden bij het onderwijs. Ook is er een overdrachtsprotocol met een standaard overdrachtsformulier voor de overdracht van gegevens over de ontwikkeling van peuters bij de overgang naar het basisonderwijs. 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau De gemeente Hoogezand-Sappemeer heeft een regierol in het initiëren en uitvoeren van het gemeentelijk vve-beleid, welke zij met name uitvoert via de gemeentelijke stuurgroep vve. In deze stuurgroep hebben de gemeente, voorschoolse organisaties en basisscholen zitting. Ook is er regelmatig overleg met de GGD en de bibliotheek. 2b Gemeentelijk subsidiekader In haar gemeentelijk beleid heeft de gemeente Hoogezand-Sappemeer voorwaarden gesteld aan het verkrijgen en behouden van de subsidie voor vve. 4 Voorbeeld voor anderen 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente Hoogezand-Sappemeer hanteert een brede doelgroepdefinitie. De doelgroep bestaat uit: kinderen die behoren tot de doelgroep van de nieuwe Pagina 13 van 16

14 gewichtenregeling basisonderwijs, kinderen die door JGZ als risicokinderen worden beschouwd, kinderen die uitvallen op het taalscreeningsinstrument SNEL (dit op indicatie van de GGD) en kinderen die een aantoonbare achterstand hebben (op indicatie van de GGD of de Intern Begeleider van de peuterspeelzaal). Pagina 14 van 16

15 3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Hoogezand-Sappemeer beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid De gemeente Hoogezand-Sappemeer werkt evenals in 2011/2012 actief aan de verdere ontwikkeling van haar vve-beleid en de uitvoering daarvan. Aandachtspunten liggen op het gebied van de resultaatafspraken, het ouderbeleid en de evaluatie van het gemeentelijk vve-beleid. Verbeterafspraken 1a9 Resultaten Verbeterpunten 1a4 Ouders 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Voldoende oordelen 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 1a3 Toeleiding 1a5 Integraal VVE-programma 1a6 Externe zorg 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 1a8 Doorgaande lijn 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2b Gemeentelijk subsidiekader Voorbeeld voor anderen 1a1 Definitie doelgroepkind Pagina 15 van 16

16 Vervolgafspraken: Uitvoeren Verbeterafspraken (1) De gemeente maakt vóór 1 augustus 2016 resultaatafspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode. Signaalgestuurd toezicht: wij zullen in 2016 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico s. Tevens nemen wij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken mee. Op grond van de analyses bekijken wij opnieuw in welke gemeenten in 2016 een onderzoek plaats zal vinden. Pagina 16 van 16