DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE RAALTE IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE RAALTE IN 2012 Utrecht, februari 2013 HB

2 Pagina 2 van 28

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Raalte Overzicht van de voor en de vroegscholen in Raalte Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 10 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 15 3 Conclusies 21 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 23 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 27 Pagina 3 van 28

4 Pagina 4 van 28

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur Primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 28

6 Pagina 6 van 28

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Raalte. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 28

8 Pagina 8 van 28

9 1 VVE in de gemeente Raalte De gemeente Raalte heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Raalte In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Raalte. Alle (voor)scholen hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met * zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Voorschool: kinderdagverblijf Vroegschool: Basisschool De Stoppeltjes * geen Brede School Raalte Dorp * Jottem * - OBS Hartkamp 't Hummeltjeshonk/Hoogerheyne - OBS De Ieme 't Hummeltjeshonk/De Springplank 't Peuternest Oebele Okidoki Ziezo De Vlegeltjes De Wichterties De Eekhoorntjes Pompidoe Duimelot Toelichting: - In de gemeente Raalte hebben dertien peuterspeelzalen en twee basisscholen een digitale vragenlijst ontvangen. - Met uitzondering van t Hummeltjeshonk/Hoogerheyne zijn alle vragenlijsten ingevuld. - De twee basisscholen, OBS Hartkamp en OBS De Ieme, zijn op 1 augustus 2012 fysiek samengevoegd tot Brede School Raalte Dorp. Deze school is op 18 oktober 2012 bezocht in combinatie met peuterspeelzaal Jottem. - Peuterspeelzaal De Stoppeltjes is als zelfstandige locatie bezocht. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Documentnaam OnderwijsAchterstandenBeleid Peuterspeelzalen Raalte, december 2011 Collegevoorstel Onderwijs Achterstandenbeleid (psz) , 6 december 2007 Beschikking subsidieverlening 2012 Kindvolgkaart OVP peuterspeelzalen Raalte, mei 2007 Overdrachtsformulier Voorschoolse voorzieningen gemeente Raalte Protocol overdrachtsformulier Pagina 9 van 28

10 Convenant uitvoering VVE-beleid ondertekend Profielschets algemeen coördinator VVE Raalte CJG Raalte, Projectcontract voor het Centrum voor Jeugd en Gezin Raalte 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 2 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2* 1a5 Integraal VVE-programma 2 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2* 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1* 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2* DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 2 De inspectie heeft de oordelen met een asterisk (*) naar beneden bijgesteld. Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten met een afspraak - Resultaten (1a9) Er zijn op gemeentelijk niveau geen afspraken met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Sinds 1 januari 2012 verwacht de inspectie dat op gemeentelijk niveau is bepaald wat de resultaten van VVE moeten zijn en hoe deze gemeten worden. De inspectie stelt het eigen oordeel van de gemeente op dit punt naar beneden bij (oordeel 1 ). De inspectie en de gemeente Raalte spreken af dat bovengenoemde resultaatafspraken uiterlijk 1 augustus 2013 zijn gemaakt en zijn vastgelegd. 2. Verbeterpunten - Definitie doelgroepkind (1a1) In het Convenant uitvoering VVE-beleid hebben alle betrokkenen bij VVE de volgende doelgroepdefinitie vastgesteld: Pagina 10 van 28

11 Alle kinderen die een indicatie hebben (inclusief leerlinggewicht) dat er extra aandacht nodig is vanwege risico s in de ontwikkeling, behoren tot de doelgroep VVE. Een dergelijke indicatie wordt vastgesteld door het consultatiebureau tot twee jaar en vanaf twee tot vier jaar gezamenlijk met het WSNS-platform. Uit deze definitie is op te maken dat er wel een definitie is van een doelgroeppeuter, maar niet voor een doelgroepkleuter. Dit is een verbeterpunt. - Bereik (1a2) De gemeente Raalte geeft in de vragenlijst aan zicht te hebben op het aantal VVE-plaatsen dat zij dient te creëren op 1 augustus 2011 (27 peuters) en hoeveel VVE-plaatsen er gerealiseerd zijn (27 plaatsen). Ter onderbouwing wordt verwezen naar de subsidiebeschikking. Hieruit is echter niet op te maken wat het bereik van doelgroeppeuters is. Dit is een verbeterpunt. - Toeleiding (1a3) Uit de vragenlijst en de beleidsdocumenten van de gemeente Raalte is op te maken dat er geen zicht is op het non-bereik van doelgroeppeuters. Er zijn in 2012 afspraken gemaakt met het consultatiebureau over de toeleiding naar VVE. Deze afspraken zijn nog niet schriftelijk vastgelegd in een nieuw convenant, dat zal in 2013 gebeuren. De toeleidingactiviteiten zijn op dit moment een verbeterpunt. In het convenant VVE staat het voornemen dat er een strategie wordt ontwikkeld voor de werving en toeleiding van kinderen naar een voorschoolse instelling waar gewerkt wordt met een VVE-programma. Hiermee is zicht op verbetering. - Ouders (1a4) De gemeente Raalte verwijst in de vragenlijst naar de notitie Onderwijsachterstanden van de Peuterspeelzalen Raalte als onderbouwing voor het ouderbeleid in de gemeente. In deze notitie beschrijft de peuterspeelzaalorganisatie het belang van ouderbetrokkenheid bij VVE. Er is beschreven dat op de peuterspeelzalen gebruik wordt gemaakt van een spel- en boekenplan, dat wordt ingezet op communicatie met ouders en dat er een warme overdracht plaatsvindt aan de hand van het overdrachtsformulier. In de beleidsdocumenten van de gemeente staat dat er op de peuterspeelzalen sprake moet zijn van structurele informatie-uitwisseling met de ouders. Ook blijkt uit het convenant dat er door de betrokken partijen dient te worden ingezet op extra aandacht voor ouderprogrammering in het VVE-beleid. Ondanks deze positieve onderdelen in het ouderbeleid, ontbreekt het aan een gericht ouderbeleid in de gemeente Raalte waarin wordt ingegaan op: - een analyse van de ouderpopulatie; - het informeren van ouders over VVE; - de intakeprocedure; - de ontwikkelingsgerichte activiteiten in de gemeente; - de participatie van ouders; - het informeren over de ontwikkeling van de kinderen; - de wijze waarop rekening wordt gehouden met de thuistaal. Het beleid moet erop gericht zijn om tenminste 80% van de ouders van doelgroepkinderen te bereiken. De inspectie stelt het eigen oordeel uit de zelfevaluatie naar beneden bij (oordeel 2 ). - Integraal VVE-programma (1a5) In het convenant met de betrokken partijen is vastgelegd dat er gewerkt dient te worden met kwalitatief goede VVE-programma s en/of methodieken die voornamelijk een doorgaande (taal)ontwikkelingslijn waarborgen, die de doorgaande lijn bevorderen. Er is niet bekend welke VVE-programma s er door de gemeente zijn goedgekeurd. Dit is een verbeterpunt. De inspectie verwacht dat er gebruik wordt gemaakt van een programma waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De inspectie zal naar verwachting in 2013 ook beoordelen of er gemeentelijk beleid is over het te hanteren kind-of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool. In de gemeente Raalte zijn hierover globale afspraken gemaakt met de peuterspeelzaalorganisatie: De stichting Pagina 11 van 28

12 hanteert een observatie- en registratiemethode die aansluit op het kind-volgsysteem van het basisonderwijs. - Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7) Er is in de gemeente Raalte geen gemeentelijk beleid over de invulling van de kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen. Het ontbreekt aan afspraken met schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over het realiseren en borgen van de kwaliteit van de aangeboden oor- en vroegschoolse educatie (een intern cyclisch systeem van kwaliteitszorg). Deze indicator is daarom als verbeterpunt aangemerkt en naar beneden bijgesteld (oordeel 2 ). - Doorgaande lijn (1a8) Over enkele onderdelen van de doorgaande lijn van de voor- naar de vroegscholen zijn afspraken vastgelegd. Er is een overdrachtsformulier en een bijbehorend protocol ontwikkeld. Daarbij is afgesproken dat er altijd een gesprek plaatsvindt met ouders naar aanleiding van het, door de pedagogisch medewerkers, ingevulde formulier. Een warme overdracht vindt plaats als de pedagogisch medewerkers dit noodzakelijk achten of op advies van de orthopedagoog. Daarnaast is in het convenant vastgelegd dat er ten behoeve van een doorgaande lijn afstemming dient plaats te vinden tussen de voor- en vroegscholen ten aanzien van het pedagogisch beleid. Hoewel hiermee een basis is gelegd voor een doorgaande lijn, zijn op gemeentelijk niveau geen andere afspraken vastgelegd over: - VVE-coördinatie; - doorstroom van de voor- naar de vroegschool; - afstemming van het aanbod; - afstemming van de manier om met ouders om te gaan; - afstemming van de interne begeleiding en zorg. Dit zijn verbeterpunten in de doorgaande lijn. - Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (1c) De inspectie verwacht dat tenminste jaarlijks de afspraken over VVE worden geëvalueerd, waarbij in elk geval aan bod komt: - doelgroepbepaling; - bereik en toeleiding; - doorgaande lijn; - warme overdracht; - opbrengsten. Op basis van de evaluatie en resultaten worden zo nodig verbeteringen benoemd en uitgevoerd. Aangezien van bovenstaande systematische evaluatie geen sprake is op gemeentelijk niveau, stelt de inspectie het oordeel uit de zelfevaluatie naar beneden bij (oordeel 2 ). - Gemeentelijk subsidiekader (2b) Het gemeentelijk subsidiekader voldoet in 2012 niet geheel aan de wettelijke eisen. Uit de vragenlijst en de subsidiebeschikking blijkt dat er niet is opgenomen dat er een jaarlijks opleidingsplan moet zijn voor leidsters. Uit de subsidiebeschikking blijkt eveneens dat niet is opgenomen dat leidsters voldoende geschoold moeten zijn voor VVE. Dit zijn verbeterpunten in Uit de aangeleverde documenten blijkt dat het gemeentelijk subsidiekader in 2013 wel voldoet aan de eisen. 3. Voldoende oordelen - VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau (1b) In de gemeente Raalte zijn een Stuurgroep VVE en een projectgroep VVE ingesteld. In de Stuurgroep VVE zijn vertegenwoordigd: de directeuren van de peuterspeelzaalorganisatie, de kinderopvangorganisatie en de vertegenwoordigers van de schoolbesturen. In de projectgroep nemen de vertegenwoordigers van de hiervoor genoemde partijen zitting. Daarnaast is er in de gemeente Raalte een coördinator VVE aangesteld. - Externe zorg (1a6) In de gemeente Raalte is een IV-team (Integrale Vroeghulp) voor kinderen tussen de 0-7 jaar waarvan de ouders zich zorgen maken over de ontwikkeling van hun kind. Daarnaast is er een CJG-overleg voor -9 maanden tot 4 jaar. Ook is er zogenoemd ketenoverleg CJG Olst/Wijhe en Pagina 12 van 28

13 Raalte. Tevens is er beschreven wat taken en verantwoordelijkheden zijn binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin. Hiermee is duidelijk welke externe zorgstructuren er in de gemeente aanwezig zijn, via welke procedure een kind voor externe zorg wordt aangemeld en wie wanneer verantwoordelijk is voor een kind dat externe zorg krijgt. - GGD-rapport (2a) De gemeente Raalte is ervoor verantwoordelijk dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen en de eisen gesteld aan de voorschoolse educatie. Deze eisen zijn uitgewerkt in het model GGD-toetsingskader. De gemeente Raalte heeft hieraan voldaan. 4. Voorbeelden voor anderen Op gemeentelijk niveau zijn geen voorbeelden voor anderen geconstateerd. Pagina 13 van 28

14 Pagina 14 van 28

15 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende peuterspeelzalen. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep 't Hummeltjeshonk/Hoogerheyne 80 4 't Hummeltjeshonk/De Springplank 0 0 Jottem 't Peuternest 25 1 Oebele 13 0 Okidoki 14 0 Ziezo 50 3 De Vlegeltjes 43 0 De Wichterties 55 2 De Eekhoorntjes 22 1 Pompidoe 20 0 De Stoppeltjes Duimelot 16 0 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 34 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door bijna alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. twee peuterspeelzalen (De Stoppeltjes en Jottem) geen kinderdagverblijf één vroegschool (groep 1 en 2 van basisschool Brede school Raalte Dorp). Het onderzoek bestond uit (les)observaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 15 van 28

16 Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 - A0.2 Voorschoolse educatie basisvoorwaarden A2 Groepsgrootte 2 = A3 "Dubbele bezetting" * 3 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 2 + A5.2 Opgeleide leidsters 2 = A5.3 Nederlands spreken 2 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters en 3 - leerkrachten * A5.5 arlijks opleidingsplan Toelichting: - De meeste indicatoren zijn alleen van toepassing op de voorscholen. De indicatoren die ook betrekking hebben op de vroegscholen zijn met een asterisk (*) gemarkeerd. - De condities waaronder VVE wordt uitgevoerd, zijn grotendeels op orde. - Op de bezochte voorscholen was ten tijde van het onderzoek geen recent en compleet GGDrapport aanwezig. Dit is een verbeterpunt op gemeentelijk niveau (A0.1 en A0.2). - De groepsgrootte, de dubbele bezetting, de VVE-tijd per week, het opleidingsniveau van de leidsters en het taalniveau van de leidsters is op orde. - De VVE-scholing is daarentegen een verbeterpunt. Op de bezochte locaties wordt niet gewerkt met een integraal VVE-programma en de leidsters en leerkrachten zijn niet toereikend VVE-geschoold (A5.4). - Op één van de bezochte voorscholen is wel een jaarlijks opleidingsplan aanwezig, op de andere locatie niet (A5.5). - De oordelen van de inspectie komen voor vier indicatoren overeen met de oordelen uit alle zelfbeoordelingen (=). Ten aanzien van het VVE-rapport en de VVE-scholing oordeelt de inspectie negatiever (-) en ten aanzien van de VVE-tijd per week positiever (+) dan de locaties zelf deden. OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 3 = B2 Vooraf info aan ouders 1 2 = B3 Intake 3 - B4 Thuis VVE-activiteiten 1 2 = B5 VVE-participatie van ouders op school 3 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind B7 Thuistaal 2 Toelichting: - Het ouderbeleid is op de bezochte locaties deels op orde, en deels een verbeterpunt. - Op alle bezochte locaties ontbreekt een gericht ouderbeleid met een analyse van de ouderpopulatie waarin kenmerken als taalachtergrond en opleidingsniveau zijn betrokken (B1). - Op twee van de drie bezochte locaties krijgen ouders vooraf in voldoende mate informatie over het ambitieniveau en de doelen ten aanzien van ouders (B2). - De intake is voor alle bezochte locaties een verbeterpunt. De intakeformulieren die gebruikt worden, bevatten vooral zakelijke gegevens en geen vragen gericht op kind- en ontwikkelingskenmerken (B3). - Ouders worden op twee van de drie locaties gestimuleerd om thuis activiteiten met hun kind te doen. Dit krijgt onder andere vorm in het spel- en boekenplan en het meegeven van een themabrief. Pagina 16 van 28

17 - De bezochte voor- en vroegscholen organiseren te weinig relevante ouderactiviteiten, zoals informatieavonden, huisbezoeken en themabijeenkomsten. Ook worden ouders te weinig gestimuleerd hieraan deel te nemen (B5). - Op de meeste bezochte locaties worden ouders in voldoende mate geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind en wordt rekening gehouden met de taal die thuis gesproken wordt. - De oordelen van de inspectie komen voor vier indicatoren overeen (=) met de oordelen van de locaties zelf in de vragenlijsten. Voor twee indicatoren is de inspectie kritischer (-). KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 3 = C1.2 Doelgerichte planning 2 1 = C1.3 Aanbod taal 1 2 C1.4 Voldoende differentiatie 2 1 C2.1 Pedagogisch handelen 3 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 3 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 3 C2.4 Bevorderen autonomie kind 3 C2.5 Inrichting van de ruimte C3.1 Afstemming leidsters en 1 2 leerkrachten C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 2 C3.3 Interactie bevorderen 3 C3.4 Betrokkenheid kinderen 1 2 C3.5 Aanpakgedrag 1 2 C3.6 Responsiviteit 3 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 2 1 Toelichting: - Aangezien de meeste indicatoren over de uitvoering van VVE niet in de vragenlijst staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspectie. - Het VVE-aanbod en het educatief handelen vraagt deels verbetering. Het pedagogisch klimaat is op de bezochte locaties op orde. - De bezochte voor- en vroegscholen gebruiken geen integraal VVE-programma waarin de ontwikkeling van de kinderen wordt gestimuleerd op de vier ontwikkelingsgebieden taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotioneel (C1.1). - Er is op de voorscholen in onvoldoende mate sprake van doelgerichtheid in de planning van het aanbod. Mede hierdoor is niet duidelijk in hoeverre het aanbod is afgestemd op verschillen in ontwikkeling van de peuters (C1.2 en C1.4). Op de vroegschool is dit wel helder. - Het pedagogisch klimaat op de bezochte voorscholen en vroegschool is respectvol en positief. Er is ruimte voor eigen inbreng van de kinderen en er zijn duidelijke regels en structuren. - Op één van de bezochte voorscholen is de inrichting van de ruimte een aandachtspunt, vanwege het ontbreken van taaluitlokkende en stimulerende materialen (C2.5). - Het educatief handelen van de leidsters en leerkrachten vraagt versterking waar het gaat om het bevorderen van de interactie met en tussen kinderen (C3.3). - Ook het afstemmen van de activiteiten op het ontwikkelingsniveau en de leeftijd van de peuters is voor de leidsters een verbeterpunt (C3.7). - Van de drie indicatoren die ook in de vragenlijsten voorkomen, komen de oordelen van de inspectie op twee daarvan overeen (=) met de zelfbeoordelingen. Ten aanzien van de inrichting van de ruimte oordelen de locaties zelf positiever dan de inspectie. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen D1.2 Planmatige begeleiding 2 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 1 = D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 2 1 Pagina 17 van 28

18 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 3 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 3 = Toelichting: - Voor de voorscholen is een intern systeem van zorg en begeleiding een verbeterpunt. - Een planmatige begeleiding, met vastgelegde observaties en gerichte activiteiten en doelen, ontbreekt. Ook de evaluatie van de aangeboden zorg en begeleiding is nog geen gewoonte op de voorscholen (D1.2 t/m D1.4). - De ontwikkeling, zorg en begeleiding in de bredere zorgketen is op orde. Indien nodig worden kinderen vlot doorverwezen naar externe zorginstanties, zoals logopedie, het zorgteam. De orthopedagoog speelt daarbij een belangrijke rol. - Voor zover de indicatoren ook in de vragenlijsten stonden, komen de oordelen van de inspectie op drie punten overeen (=) en verschillen de oordelen op twee punten met de eigen oordelen van alle locaties. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 1 2 = E2 VVE evalueren 3 - E3 Opbrengsten evalueren 3 - E4 Verbetermaatregelen 3 = E5 VVE borgen 3 = E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 = Toelichting: - De kwaliteitszorg gericht op VVE is voor alle bezochte locaties een verbeterpunt. - Op de, in combinatie bezochte, voor- en vroegschool is sprake van VVE-coördinatie. - Van het regelmatig evalueren, analyseren, verbeteren en borgen van de kwaliteit van VVE is geen sprake (E2 t/m E6). - Wel is er zicht op verbetering aangezien de bezochte locaties een werkgroep kwaliteit zijn gestart respectievelijk van plan zijn aanbevelingen uit een extern VVE-rapport om te zetten in verbetermaatregelen. - Alle locaties in de vragenlijsten geven ook aan dat er van kwaliteitszorg VVE nauwelijks sprake is. De oordelen van de inspectie en de locaties zelf komen grotendeels overeen (=). Op twee punten oordeelt de inspectie negatiever (-) dan alle locaties zelf deden. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor- en 3 + vroegscholen F2 Doorstroom naar vroegschool 1 1 = F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod 3 - F5 Afstemming pedagogisch klimaat en 3 = educatief handelen F6 Afstemming over ouders 3 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 3 = Toelichting: - In de gemeente Raalte is een VVE-coördinator aangesteld die de coördinatie verzorgt tussen de voor- en vroegscholen. - De doorstroom van de voorscholen naar de vroegscholen is nog niet overal op orde (F2). - De warme overdracht van doelgroepkinderen is wel gerealiseerd. Dit is als voorbeeld voor anderen aangemerkt aangezien de overdracht op twee van de drie bezochte locaties plaatsvindt in aanwezigheid van leidsters, leerkrachten en ouders (F3). - Van een inhoudelijke afstemming in de doorgaande lijn is geen sprake (F4 t/m F7). - De oordelen van de inspectie komen grotendeels overeen (=) met de zelfbeoordelingen. Ten aanzien van indicator F1 en F3 oordeelt de inspectie positiever (+) en ten aanzien van de Pagina 18 van 28

19 afstemming van het aanbod negatiever (-) dan de locaties zelf. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 + Toelichting: - Aangezien er op gemeentelijk niveau geen afspraken zijn gemaakt over de te behalen resultaten met VVE, zijn indicator G1 en G2 niet beoordeeld. - In de afgelopen jaren ligt het aantal kinderen met een verlengde kleuterperiode op de bezochte vroegschool onder de norm van de inspectie. De inspectie oordeelt positiever dan alle vroegscholen in de vragenlijst (+). Pagina 19 van 28

20 Pagina 20 van 28

21 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Raalte. Gemeentelijk VVE-beleid Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De inspectie oordeelt op vijf indicatoren kritischer dan de gemeente zelf. Op gemeentelijk niveau zijn de volgende domeinen van voldoende niveau: - Externe zorg (1a6) - VVE-coördinatie (1b) - GGD-rapport (2a) De meeste onderzochte indicatoren op gemeentelijk niveau vragen geheel of gedeeltelijk verbetering. Dit betreft: - Definitie doelgroepkind (1a1) - Bereik (1a2) - Toeleiding (1a3) - Ouderbeleid (1a4) - VVE-programma (1a5) - Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7) - Doorgaande lijn (1a8) - Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (1c) - Gemeentelijk subsidiekader (2b) Er zijn twee verbeterpunten met een afspraak: - Resultaatafspraken VVE (1a9) De inspectie en de gemeente Raalte spreken af dat er uiterlijk 1 augustus 2013 resultaatafspraken zijn gemaakt met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Kwaliteit van de uitvoering op de VVE-locaties In de gemeente Raalte hebben dertien peuterspeelzalen en twee basisscholen een vragenlijst ontvangen. Veertien locaties hebben de vragenlijst ingevuld geretourneerd. De inspectie heeft vervolgens twee peuterspeelzalen en één basisschool met doelgroepkinderen bezocht. Per indicator is in dit rapport aangegeven of het oordeel van de inspectie overeenkomt met de zelfbeoordelingen van alle locaties die een vragenlijst hebben ingevuld. Bij 21 indicatoren is dit het geval, bij 6 indicatoren is de inspectie positiever en bij 10 indicatoren oordeelt de inspectie negatiever dan alle locaties in hun zelfbeoordelingen. De kwaliteit van de uitvoering van de voor- en vroegschoolse educatie op de bezochte VVElocaties is in voldoende mate aangetroffen in enkele condities, het pedagogisch klimaat, de externe zorg en de VVE-coördinatie. De warme overdracht is als voorbeeld voor anderen gewaardeerd. Naast deze positieve aspecten zijn er op de bezochte VVE-locaties ook verbeterpunten vastgesteld. Onderdelen van de condities, het ouderbeleid, het VVE-aanbod, het educatief handelen, de interne zorg en begeleiding, de kwaliteitszorg en de doorgaande lijn vragen verbetering. Pagina 21 van 28

22 Tot slot In het basisonderwijs wordt steeds meer opbrengstgericht gewerkt. Ook bij VVE is dat mogelijk en wenselijk. Door de ontwikkeling en de resultaten van de kinderen als uitgangspunt te nemen en daar voortdurend op aan te sluiten, is de kans groter dat kinderen profijt hebben van VVE. Dat is de reden waarom de inspectie benadrukt dat er op gemeentelijk niveau afspraken gemaakt worden over de VVE-resultaten. Pagina 22 van 28

23 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Nee Nee Nee 2 3 Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Pagina 23 van 28

24 Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? Proj contr.docx 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Nee Pagina 24 van 28

25 Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) 3 3 Nee 2 Nee Nee Nee 3 3 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVE- Pagina 25 van 28

26 uitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) 3 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een 3 verordening, een beschikking, e.d.) - Beschikking pdf Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Zelfde als de wet Oke Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan Nee 2 moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Pagina 26 van 28

27 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 5 7 A0.2 Voorschoolse educatiebasisvoorwaarden 5 2 A2 Groepsgrootte 1 11 A3 "Dubbele bezetting" 2 12 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 5 7 A5.2 Opgeleide leidsters 12 A5.3 Nederlands spreken 12 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 9 5 A5.5 arlijks opleidingsplan 12 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 14 B2 Vooraf info aan ouders 7 7 B3 Intake 14 B4 Thuis VVE-activiteiten 3 11 B5 VVE-participatie van ouders op school 14 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 13 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 13 C1.2 Doelgerichte planning 8 6 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 2 C1.4b Brede ontwikkeling 2 4 C1.4c Leeftijddifferentiatie 2 4 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 2 4 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 13 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 1 13 D1.2a Planning hele groep 12 2 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 12 2 D1.3 Evaluatie begeleiding 11 3 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 6 8 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 13 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 4 10 E2 VVE evalueren 7 7 Pagina 27 van 28

28 E3 Opbrengsten evalueren 6 8 E4 Verbetermaatregelen 13 1 E5 VVE borgen 12 2 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 2 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor- en 12 2 vroegscholen F2 Doorstroom naar vroegschool F3 Warme overdracht 1 1 F4 Afstemming aanbod 8 6 F5 Afstemming pedagogisch klimaat en 13 1 educatief handelen F6 Afstemming over ouders 13 F7 Afstemming begeleiding/zorg 13 1 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 2 G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 1 Pagina 28 van 28