DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE DALFSEN IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE DALFSEN IN 2012 Utrecht, januari 2013 HB

2 Pagina 2 van 24

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Dalfsen Overzicht van de voor en de vroegscholen in Dalfsen Lijst met de VVE documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE beleid 9 2 De oordelen over de voor en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor en vroegscholen 13 3 Conclusies 17 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 19 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor en de vroegscholen 23 Pagina 3 van 24

4 Pagina 4 van 24

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De Hoofdinspecteur Primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 24

6 Pagina 6 van 24

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Dalfsen. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 24

8 Pagina 8 van 24

9 1 VVE in de gemeente Dalfsen De gemeente Dalfsen heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Dalfsen In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom kan de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader invullen: zie tabel 1.1. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Dalfsen. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: peuterspeelzaal Doomijn psz Koningin Julianalaan** Voorschool: kinderdagverblijf Landstede Kinderopvang Nieuwleusen t Hummelhof Vroegschool: Basisschool De Zaaier** De Tweemaster* Toelichting: - Een voorschool en twee basisscholen hebben een vragenlijst ontvangen. - Alle vragenlijsten zijn geretourneerd. - Peuterspeelzaal Koningin Julianalaan / kinderdagverblijf t Hummelhof en basisschool De Zaaier zijn door de inspectie bezocht in een combinatiebezoek. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Notitie beleid en uitvoering Voorschoolse voorzieningen en educatie Werkplan pilot VVE in Nieuwleusen Folder VVE-groep Nieuwleusen. Beleidsregels voorschoolse educatie, Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale zelfrapportage door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Pagina 9 van 24

10 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 2 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 2 1a3 Toeleiding 2 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3* 1a6 Externe zorg 2 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 1 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3* 2b Gemeentelijk subsidiekader 3* De oordelen met een asterisk (*) zijn door de inspectie naar boven, dan wel naar beneden bijgesteld Verificatie: Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: Oordelen 1. Verbeterpunten met een afspraak - Resultaten (1a9) Er zijn op gemeentelijk niveau geen afspraken gemaakt met de schoolbesturen en houders van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven over de te behalen resultaten met VVE. Sinds 1 januari 2012 verwacht de inspectie dat op gemeentelijk niveau is bepaald wat de resultaten van VVE moeten zijn en hoe deze gemeten worden. Indien dit niet het geval is, dient hierover een afspraak te worden gemaakt. In de zelfevaluatie van de gemeente komt deze indicator ook als oordeel 1 naar voren. De inspectie en de gemeente Dalfsen spreken af dat bovengenoemde resultaatafspraken uiterlijk 1 september 2013 zijn gemaakt en zijn vastgelegd. 2. Verbeterpunten - Definitie doelgroepkind (1a1) De gemeente Dalfsen schrijft in de beleidsnotitie de volgende definitie van de doelgroep: Peuters uit de gemeente Dalfsen die in aanmerking komen voor voorschoolse educatie zijn alle 2- en 3-jarige kinderen die een verwijzing hebben gekregen van de jeugdarts van het consultatiebureau op basis van een gesignaleerde (taal)ontwikkelingsachterstand of een hoog risico daarop. - De JGZ geeft een VVE-verwijzing als het taalaanbod in de omgeving van het kind onvoldoende is waardoor (een hoog risico op) taalachterstand gesignaleerd wordt en/of er achterstanden op andere ontwikkelingsgebieden gesignaleerd worden of als een VVE-programma een bijdrage levert aan de oplossing / vermindering van de problematiek De gemeente hanteert hiermee een eigen doelgroepdefinitie en wijkt beredeneerd af van de landelijke definitie op basis van schoolgewicht. Echter, kleuters maken geen deel uit van de doelgroepdefinitie in de gemeente Dalfsen. Dit is een verbeterpunt. Pagina 10 van 24

11 - Het bereik (1a2) Het bereik betreft zowel het aantal aangeboden kindplaatsen (voor hoeveel doelgroepkinderen zijn er plaatsen gecreëerd) als het aantal bezette VVE-kindplaatsen (hoeveel VVE-kindplaatsen worden ook daadwerkelijk bezet door doelgroepkinderen). De gemeente Dalfsen geeft in de vragenlijst aan dat ze in 2011 voor 43 kinderen een VVE-aanbod dient te realiseren. Het VVEaanbod dat volgens de gemeente is gerealiseerd is 8. Het gerealiseerde bereik is daarmee een verbeterpunt. Naast het te beperkte doelgroepbereik heeft de gemeente geen zicht op het aantal doelgroeppeuters uitgaande van de eigen, bredere, doelgroepdefinitie. Ook dit is een verbeterpunt. - Toeleiding (1a3) In de gemeente Dalfsen heeft het consultatiebureau tot taak te informeren, signaleren en verwijzen naar peutergroepen/ kinderdagverblijven. De indicatie voor voorschoolse indicatie wordt eveneens verzorgd door het consultatiebureau. Daarnaast is het consultatiebureau verantwoordelijk voor de registratie van de doelgroepkinderen en wordt er samengewerkt met de peuterspeelzalen/kinderdagverblijven om ouders naar het VVE-aanbod toe te leiden. De gemeente geeft echter aan dat de toeleiding en communicatie verder uitgewerkt moeten worden. De gemeente heeft geen zicht op het non-bereik van doelgroeppeuters en kan hierdoor geen gericht toeleidingsbeleid opstellen. Dit is een verbeterpunt. - Ouders (1a4) De inspectie verwacht dat er op gemeentelijk niveau ouderbeleid is ontwikkeld waarbij wordt ingegaan op: - de ouderpopulatie; - het informeren van ouders over VVE; - de intakeprocedure; - ontwikkelingsgerichte activiteiten; - participatie van de ouders; - informeren van ouders over de ontwikkeling van kinderen; - rekening houden met de thuistaal. In de gemeente Dalfsen zijn er afspraken over het informeren van ouders. Dit geldt vooralsnog alleen voor de VVE-groep (pilot) te Nieuwleusen. Verder ontbreekt het op gemeentelijk niveau aan een beschrijving van de ouderpopulatie, waarvan een analyse is gemaakt, de intake, het stimuleren van ontwikkelingsgerichte activiteiten, het informeren van de ouders over de ontwikkeling van hun kind en de thuistaal. Deze verbeterpunten bij het aspect ouders worden in de vragenlijst ook door de gemeente aangegeven. - Externe zorg (1a6) De gemeente Dalfsen geeft in de vragenlijst aan geen beleid te hebben over externe zorg. Ook in de beleidsdocumenten van de gemeente is hierover geen informatie te vinden. De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken gemaakt zijn over de contactgegevens en de werkwijze. Indicator 1a6 is daarmee een verbeterpunt. - Interne kwaliteitszorg voor- en vroegscholen (1a7) Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van VVE en hoe deze kwaliteit gemeten en geborgd wordt. Het ontbreekt in de gemeente Dalfsen aan afspraken met de schoolbesturen en houders van kinderopvang en peuterspeelzalen over een cyclisch systeem van kwaliteitszorg (evalueren, verbeteren, uitvoeren en borgen). Dit is een verbeterpunt. - Doorgaande lijn (1a8) De doorgaande lijn heeft betrekking op de volgende punten: o de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool; Pagina 11 van 24

12 o o o of voldoende doelgroeppeuters doorstromen naar een vroegschool en of voldoende doelgroepkleuters op een voorschool hebben gezeten; of er gewerkt wordt met een overdrachtsformulier en met een warme overdracht, zeker bij risicokinderen; de afstemming tussen voor- en vroegschool van het aanbod (VVE-programma), het pedagogisch- en educatief handelen van de leidsters en leerkrachten, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan en de interne begeleiding en zorg. In de gemeente Dalfsen zijn afspraken gemaakt over het gebruik van een overdrachtsformulier en een warme overdracht bij doelgroepkinderen. Op de andere punten ontbreekt een gemeentelijk beleid. De doorgaande lijn is daarom als verbeterpunt aangemerkt. - VVE-coördinatie (1b) In de pilot VVE werken Landstede Kinderopvang, Domijn (peuterspeelzalen), Carinova JGZ en de gemeente Dalfsen samen. De gemeente Dalfsen coördineert dit project. Op bestuurlijk niveau is in de gemeente Dalfsen geen afstemming tussen de betrokkenen bij VVE, bovendien ontbreken de vroegscholen als partner in de VVE-samenwerking. - Systematische evaluatie en verbetering van VVE (1c) Uit de vragenlijst blijkt dat op gemeentelijk niveau niet is voorzien in een jaarlijkse systematische evaluatie en verbetering van VVE waarbij onder andere de doelgroepdefinitie, het bereik en de toeleiding, de doorgaande lijn, de warme overdracht en de opbrengsten worden geëvalueerd, waarbij verbeterpunten worden benoemd en worden uitgevoerd. Dit is een verbeterpunt. 3. Voldoende oordelen - Integraal VVE-programma (1a5) In de gemeente Dalfsen wordt ingezet op het integrale VVE-programma UK & Puk. Er zijn geen afspraken over het te hanteren peuter- en leerlingvolgsysteem. Dat heeft vooralsnog geen gevolgen voor het oordeel voldoende, maar is wel een ontwikkelpunt. - Het GGD-rapport (2a). Er is een (recent en compleet) GGD-rapport aanwezig. Ook blijkt uit het toezicht handhaving kinderopvang dat de gemeente Dalfsen sinds de A-status heeft. Op grond hiervan oordeelt de inspectie dat de gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt. Om die reden stelt de inspectie het oordeel naar boven bij (oordeel 3 ). - Gemeentelijk subsidiekader (2b) Het gemeentelijk voldoet aan de OKE-wet. 4. Voorbeelden voor anderen Op gemeentelijk niveau zijn geen voorbeelden voor anderen aangemerkt. Pagina 12 van 24

13 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn ófwel door de formulering van de vragen, ófwel door bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen (peuterspeelzalen). Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen. VVE Peuterspeelzaal Domijn peuterspeelzaal Koningin Julianalaan (pilotgroep VVE) aantal waarvan peuters doelgroep 14 8 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 8 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. Eén peuterspeelzaal (Doomijn psz Koningin Julianalaan) Geen kinderdagverblijf (Landstede kinderopvang Nieuwleusen voert de VVE-groep samen met de peuterspeelzaal uit). Eén vroegschool (groep 1 en 2 van basisschool De Zaaier). De tabel uit paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn ( - ) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Pagina 13 van 24

14 Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voor zover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport* 1 = A0.2 Voorschoolse educatie* 1 + A2 Groepsgrootte* 1 = A3 "Dubbele bezetting" 1 1 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week* 1 = A5.2 Opgeleide leidsters* 1 + A5.3 Nederlands spreken* 1 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan* 1 = Toelichting: - De meeste indicatoren zijn alleen van toepassing op de voorschool. Die zijn met een * gemarkeerd. - De oordelen van de inspectie tijdens de bezoeken komen bij zes indicatoren overeen met de oordelen uit de zelfevaluaties (=). - De dubbele bezetting is op de voorschool op orde. Op de vroegschool is dit een verbeterpunt (A3). - Alleen doelgroeppeuters in de pilot kunnen tenminste 10 uur per week VVE ontvangen. - Scholing van de leidsters voor het VVE-programma is een verbeterpunt en dat geldt ook voor het opleidingsplan (A5.4 en A5.5). - Indicator A5.2, de opleiding van de leidsters van de voorschool, beoordeelt de inspectie als een voorbeeld voor anderen (4). OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 2 = B2 Vooraf info aan ouders 2 = B3 Intake 2 + B4 Thuis VVE-activiteiten 2 - B5 VVE-participatie van ouders op school 2 + B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 - B7 Thuistaal Toelichting: - Het ouderbeleid is deels van voldoende niveau en voor twee indicatoren een verbeterpunt. - Het ontbreekt op de bezochte voor- en vroegschool aan een uitwerking van een gericht ouderbeleid met een analyse van de kenmerken van de ouderpopulatie en het vaststellen van wensen en mogelijkheden van ouders (B1). - De intake is op orde (B3). - Het thuis gericht uitvoeren van VVE-activiteiten is een verbeterpunt (B4). - Er worden voldoende relevante ouderactiviteiten georganiseerd (B5) en ouders worden tenminste twee keer per jaar geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind (B6). - De oordelen van de inspectie komen overeen op twee punten (=) en zijn op twee punten positiever (+) en op twee punten negatiever (-) dan alle locaties zelf in de vragenlijsten. KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 2 + C1.2 Doelgerichte planning 2 = Pagina 14 van 24

15 C1.3 Aanbod taal 2 C1.4 Voldoende differentiatie 1 1 C2.1 Pedagogisch handelen 2 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 2 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 2 C2.4 Bevorderen autonomie kind 2 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 = C3.1 Afstemming leidsters 1 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 1 C3.3 Interactie bevorderen 2 C3.4 Betrokkenheid kinderen 2 C3.5 Aanpakgedrag 2 C3.6 Responsiviteit 2 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 2 Toelichting: - Aangezien de meeste indicatoren over de kwaliteit van de uitvoering van VVE niet in de vragenlijst staan, bevat deze tabel vooral de oordelen van de inspectie. - De inspectie heeft bijna alle onderdelen van het aanbod, pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de leidsters en de leerkrachten als voldoende beoordeeld. - Van de drie oordelen die ook in de vragenlijst voorkomen, zijn de oordelen van de inspectie bij indicator C1.2 en C2.5 gelijk aan (=) de oordelen uit de zelfevaluaties. Bij indicator C1.1 is het oordeel van de inspectie positiever (+) dan de oordelen uit de zelfevaluaties. - De differentiatie in het aanbod is voor de voorschool een verbeterpunt (C1.4). - Het pedagogisch klimaat is respectvol en stimulerend. Het educatief handelen wordt ondersteund door duidelijke onderlinge afspraken op de voorschool. Kenmerkend zijn ondermeer de gerichte taalactiviteiten, de responsieve houding van de leidsters en de leerkrachten in de omgang met kinderen en het stimuleren van de betrokkenheid van de peuters. - De gerichte taalactiviteiten op de voorschool, waarbij alle kinderen door beide leidsters systematisch betrokken worden, beoordeelt de inspectie als een voorbeeld voor anderen (4). - Een verbeterpunt is de afstemming van activiteiten op verschillen in de ontwikkeling van de kinderen (C3.7). ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 2 = D1.2 Planmatige begeleiding 1 1 D1.3 Evaluatie begeleiding D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 1 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 2 = D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 2 = Toelichting: - In het aspect zorg en begeleiding worden tijdens het bezoek meer indicatoren beoordeeld dan in de vragenlijst. Dat is de reden waarom niet overal een vergelijking is te zien in de rechterkolom van de tabel (D1.2, D1.4 en D2.2a). - Voor de overige vier indicatoren geldt dat het oordeel van de inspectie bij één indicator negatiever is, en bij drie indicatoren gelijk is aan (=) het oordeel uit de zelfevaluaties. - De zorg en begeleiding is op de vroegschool op orde. Op de voorschool is dit nog niet het geval. De planmatige begeleiding, de evaluatie van de begeleiding en de begeleiding van de taalontwikkeling beoordeelt de inspectie als verbeterpunten voor de voorschool (D1.2 t/m D1.4). KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - Pagina 15 van 24

16 vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 2 = E2 VVE evalueren 2 - E3 Opbrengsten evalueren 2 - E4 Verbetermaatregelen 2 - E5 VVE borgen 2 - E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 = Toelichting: - De kwaliteitszorg binnen de voor- en vroegschool kent vooral verbeterpunten. - Het oordeel van de inspectie is bij vier indicatoren negatiever (-) dan de oordelen uit de zelfevaluaties. Bij twee indicatoren komt het oordeel overeen (=). - De VVE coördinatie (E1) is op zowel de voor- als de vroegschool op orde, maar verbeterpunten zijn: de evaluatie van de kwaliteit (E2), de evaluatie van de opbrengsten (E3), het planmatig werken aan verbetermaatregelen (E4) en het borgen van de kwaliteit van VVE (E5). - De kwaliteitszorg op de vroegschool is (nog) niet specifiek gericht op VVE (E6). DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 - F2 Doorstroom naar vroegschool 1 - F3 Warme overdracht 2 = F4 Afstemming aanbod 2 = F5 Afstemming ped/educ handelen 2 = F6 Afstemming over ouders 2 = F7 Afstemming begeleiding/zorg 2 = Toelichting: - De doorgaande lijn van de voor- naar de vroegschool is op alle onderdelen een verbeterpunt. - De oordelen van de inspectie komen bij vijf van de zeven indicatoren overeen (=) met de oordelen uit de zelfevaluaties. Bij twee indicatoren oordeelt de inspectie negatiever (-). - De doorgaande lijn staat in de kinderschoenen. Zowel de voor- als de vroegschool spraken tijdens het bezoek de behoefte uit om meer inhoudelijke zaken op elkaar af te stemmen. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 = Toelichting: - Aangezien er in Dalfsen op gemeentelijk niveau geen VVE-resultaatafspraken zijn gemaakt, kunnen indicator G1 en G2 niet beoordeeld worden op de VVE-locaties. - Indicator G3 is alleen beoordeeld op de vroegschool, is op orde en het oordeel van de inspectie komt overeen (=) met het oordeel uit de zelfevaluaties. Pagina 16 van 24

17 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Gemeentelijk VVE-beleid Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. De inspectie heeft drie oordelen uit de zelfevaluatie na verificatie bijgesteld, alle drie positiever (+). De inspectie constateert dat de gemeente Dalfsen volop inzet om de voor- en vroegschoolse educatie in te richten volgens de eisen van de OKE-wet. Dat blijkt uit de notitie en uit het opzetten en uitvoeren van de pilot VVE-groep in Nieuwleusen. Daarin worden stappen voorwaarts gezet. Een volgende positieve ontwikkeling is dat vanaf januari 2013 alle condities uit de OKE-wet gerealiseerd zijn. De gemeente is zich terdege bewust van het feit dat de ontwikkelde visie en het voorgenomen beleid alleen gerealiseerd kan worden met inzet van alle betrokken partijen en voortdurende verbetering. De inspectie onderschrijft dat. Het gemeentelijk VVE-beleid is op orde op onderstaande indicatoren: - Integraal VVE-programma (1a5) - Gemeentelijk subsidiekader (2b) - Het GGD-rapport (2a) Een aantal VVE-indicatoren op gemeentelijk niveau vraagt geheel of gedeeltelijk verbetering. Dit betreft: - Definitie doelgroepkind (1a1). In de definitie ontbreekt de doelgroepkleuter. - Het bereik (1a2). De gemeente bereikt nog niet alle doelgroeppeuters. - Toeleiding (1a3). De gemeente heeft nog geen zicht op het non-bereik van de doelgroeppeuters en kan zodoende geen gericht toeleidingsbeleid maken. - Ouders (1a4). Het ontbreekt op gemeentelijk niveau aan een beschrijving van de ouderpopulatie, waarvan een analyse is gemaakt, het informeren van ouders over VVE, de intakeprocedure, ontwikkelingsgerichte activiteiten, participatie van de ouders, informeren van ouders over de ontwikkeling van kinderen en rekening houden met de thuistaal. - Externe zorg (1a6). De gemeente Dalfsen heeft geen beleid over externe zorg vastgelegd. - Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen (1a7). Er zijn geen afspraken met de schoolbesturen en peuterspeelzalen over een intern systeem voor kwaliteitszorg. - Doorgaande lijn (1a8). Behalve afspraken over het gebruik van een overdrachtsformulier en een warme overdracht bij doelgroepkinderen ontbreekt gemeentelijk beleid ten aanzien van de doorgaande lijn. - VVE-coördinatie (1b) De coördinatie vindt alleen plaats rondom de pilot, maar is geen standaard beleid. - Systematische evaluatie en verbetering van VVE (1c) Er is nog niet voorzien in een jaarlijkse monitor. Er is één verbeterpunt met een afspraak: - De resultaatafspraken VVE (1a9). De inspectie en de gemeente Dalfsen spreken af dat er uiterlijk 1 september 2013 resultaatafspraken zijn gemaakt met de schoolbesturen en peuterspeelzalen over de te behalen resultaten met VVE. Kwaliteit van de uitvoering op de VVE-locaties In de gemeente Dalfsen hebben één peuterspeelzaal en twee basisscholen een digitale vragenlijst ontvangen en ingevuld. Pagina 17 van 24

18 De inspectie heeft vervolgens een peuterspeelzaal en een basisschool met doelgroepkinderen bezocht. Per indicator is in dit rapport aangegeven of het oordeel van de inspectie overeenkomt met alle zelfbeoordelingen van alle locaties die een vragenlijst hebben ingevuld. Bij 21 indicatoren is dit het geval, bij 5 indicatoren is de inspectie positiever en bij 10 indicatoren is de inspectie negatiever dan alle locaties in hun zelfbeoordelingen. De kwaliteit van de uitvoering van de voor- en vroegschoolse educatie op de bezochte VVElocaties is in voldoende mate aangetroffen in het aanbod, het pedagogisch klimaat, het educatief handelen, de externe zorg en de warme overdracht. Naast deze positief beoordeelde aspecten zijn er op de bezochte VVE-locaties ook verbeterpunten vastgesteld. Onderdelen van de condities, het ouderbeleid, de differentiatie en de zorg en begeleiding vragen versterking, evenals de gehele kwaliteitszorg en (de afstemming in) de doorgaande lijn. Tot slot In het basisonderwijs wordt steeds meer opbrengstgericht gewerkt. Ook bij VVE is dat mogelijk en wenselijk. Door de ontwikkeling en de resultaten van de kinderen als uitgangspunt te nemen en daar voortdurend op aan te sluiten, is de kans groter dat kinderen profijt hebben van VVE. Dat is de reden waarom de inspectie benadrukt dat er op gemeentelijk niveau afspraken worden gemaakt over de VVE-resultaten en dat gestimuleerd wordt dat er met een kindvolgsysteem gewerkt wordt. Bij deze afspraak zullen alle partijen moeten zijn betrokken: zowel de gemeente zelf als de besturen en directies van de voor- en vroegscholen. Pagina 18 van 24

19 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? Ja 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Nee - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus 2011? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus 2011? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? Oordeel toeleiding. 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Is dat in een document te lezen? - folder VVE Nieuwleusen.pdf Nee Ja 43 8 Nee Ja 3 Nee Nee Ja 3 Ja Pagina 19 van 24

20 Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is dat in een document te lezen? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? Ja 3 Ja Ja 3 Ja Pagina 20 van 24

21 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Is dat in een document te lezen? - Werkplan Pilot VVE.doc Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is dat in een document te lezen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum 2b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Wat is dan de maximale groepsgrootte? Wat is dat criterium? Wat is dat criterium? Nee 1 Nee Nee Ja 3 Ja Antwoord Oordeel Ja 3 Nee Ja 3 Nee Pagina 21 van 24

22 Wat is dat criterium? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Het VVE-beleid moet in de gemeente Dalfsen nog verder uitgewerkt worden. We zijn gestart met een pilot-groep en hopen volgend jaar alle VVE plekken te kunnen realiseren. Momenteel zijn we bezig met een subsidieregeling voor VVE. Pagina 22 van 24

23 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 1 A0.2 Voorschoolse educatie A2 Groepsgrootte 1 A3 "Dubbele bezetting" 1 1 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 1 A5.2 Opgeleide leidsters 1 A5.3 Nederlands spreken 1 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 1 1 A5.5 Jaarlijks opleidingsplan 1 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Vooraf info aan ouders 2 B3 Intake 1 1 B4 Thuis VVE-activiteiten 1 1 B5 VVE-participatie van ouders op school 2 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 1 1 C1.2 Doelgerichte planning 2 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 C1.4b Brede ontwikkeling 2 C1.4c Leeftijddifferentiatie 1 1 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 2 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 2 D1.2a Planning hele groep 2 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 2 D1.3 Evaluatie begeleiding 2 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 2 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 2 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 2 E2 VVE evalueren 2 E3 Opbrengsten evalueren 2 Pagina 23 van 24

24 E4 Verbetermaatregelen 2 E5 VVE borgen 1 1 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor- en 1 1 vroegschool F2 Doorstroom naar vroegschool 1 F3 Warme overdracht 1 F4 Afstemming aanbod 2 F5 Afstemming pedagogisch en educatief 2 handelen F6 Afstemming over ouders 2 F7 Afstemming begeleiding/zorg 2 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 1 G2 Niveau VVE-resultaten 1 G3 Verlengde kleuterperiode 1 Pagina 24 van 24