RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE. Loppersum

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2014 IN DE GEMEENTE Loppersum Plaats : Loppersum Gemeentenummer : 0024 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 15 december 2014 Datum vaststelling : 2 april 2015

2 Pagina 2 van 16

3 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD INLEIDING VVE IN DE GEMEENTE LOPPERSUM CONCLUSIES Pagina 3 van 16

4 Pagina 4 van 16

5 VOORWOORD In de periode heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd in de tweede helft van Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Loppersum in 2014 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 16

6 1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijk beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Loppersum in De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens heeft de inspectie de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De inspectie start na de zomer van 2014 met het signaalgestuurde toezicht op vve op de locaties. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Een gesprek met de betrokken extern medewerker en de nieuwe beleidsmedewerker (per 1 januari 2015) over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Loppersum. Pagina 6 van 16

7 Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en eventueel op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Loppersum. Pagina 7 van 16

8 2 VVE IN DE GEMEENTE LOPPERSUM De gemeente Loppersum heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden heeft de inspectie mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; het aantal vve-locaties en het aantal locaties waar de GGD tekortkomingen heeft gesignaleerd in het eerste domein (pedagogische praktijk). De beoordeling van het gemeentelijk beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Loppersum sinds de bestandsopname Context De tekst uit het inspectierapport van maart 2013, naar aanleiding van de bestandsopname vve in 2012 geldt onverkort, behalve dat de gemeente niet meer valt onder artikel 12. Binnen de gemeente is nog steeds geen vve-beleid ontwikkeld en de afspraken die destijds zijn gemaakt en vastgelegd in het inspectierapport zijn niet nagekomen. De wethouder Onderwijs, in 2012 verantwoordelijk voor onderwijs en welzijn en tevens aanwezig bij het toenmalige gesprek met de inspectie, heeft inmiddels geen zitting meer. Pagina 8 van 16

9 De extern medewerker, ingehuurd voor onderwijshuisvesting en daarnaast vve in het takenpakket, heeft zijn werkzaamheden voor de gemeente Loppersum in december 2014 beëindigd. Per januari 2015 heeft de gemeente een nieuwe beleidsmedewerker Welzijn aangesteld voor drie maanden, die deze taken zal overnemen. Stand van zaken december 2014 De gemeente Loppersum geeft aan dat zij geen vve-beleid heeft en geen voorschoolse educatie financiert, hoewel de gemeente wel geld voor het onderwijsachterstandenbeleid van het Rijk ontvangt. De gemeente geeft in het gesprek met de inspectie opnieuw aan dat zij binnen de daarvoor beschikbare middelen doet wat mogelijk is om achterstanden bij de kinderen op jonge leeftijd te voorkomen en zorg te dragen voor een doorgaande lijn tussen peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en basisonderwijs. Ook geeft de gemeente weer aan dat de ontvangen middelen voor onderwijsachterstandenbeleid ( 3.181,76) ontoereikend zijn om in de gemeente vve groepen in te richten volgens de daarvoor geldende richtlijnen. De gemeente Loppersum subsidieert het peuterspeelzaalwerk in het algemeen wel. Deze subsidie is voldoende om vrijwel zonder wachtlijsten meer dan 80% van de peuters in de gemeente te bereiken met het peuterspeelzaalwerk. Het ombouwen van bestaande peuterspeelzaalgroepen naar vve groepen met de huidige middelen betekent naar het oordeel van de gemeente een kaalslag in het peuterspeelzaalwerk. De gemeente heeft geen zicht op het aantal 'doelgroeppeuters' dat de peuterspeelzalen of kinderdagverblijven bezoekt. Het vrijmaken van extra middelen voor het inrichten van vve groepen heeft in de gemeente Loppersum geen prioriteit. De gemeente heeft ten behoeve van de inrichting van de voor- en vroegschoolse educatie de volgende maatregelen getroffen: - Er is een intern begeleider voor het peuterspeelzaalwerk aangesteld. De intern begeleider heeft als taak om de peuterspeelzaalleidsters te begeleiden bij het omgaan met peuters met een achterstand en draagt ook zorg voor de doorgaande lijn. - De organisaties voor peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en basisonderwijs in de gemeente hebben een definitie voor doelgroepkinderen opgesteld. In een werkplan staat beschreven op welke wijze er om gegaan moet worden met deze definitie en hoe er gehandeld moet worden indien een kind aan deze definitie voldoet. - Er is geregeld dat een warme overdracht plaats vindt als het kind van de peuterspeelzaal of kinderopvang naar het basisonderwijs gaat. Pagina 9 van 16

10 - De organisaties voor peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en basisonderwijs en de gemeente treffen elkaar op regelmatige basis in het onderwijsoverleg. Dit overleg is bedoeld om de samenwerking tussen de organisaties te bevorderen en de afspraken uit het bovengenoemde genoemde werkplan te borgen. - Al vóór 2012 zijn de ontvangen decentralisatie-uitkeringen OKE gebruikt om te werken aan de professionalisering van het peuterspeelzaalwerk en de harmonisatie met de kinderopvang. Zo zijn de leidsters geschoold in het programma Ik ben Bas, is het peuterspeelzaalwerk overgegaan van een vrijwillig bestuur naar een professionele kinderopvangorganisatie en worden de leidsters getraind om Ik ben Bas te laten aansluiten op het bij de kinderopvangorganisatie gebruikte Startblokken. De in de gemeente actieve kinderopvangorganisatie heeft al haar pedagogisch medewerkers getraind in Startblokken en werkt op deze wijze ook aan het terugdringen van achterstanden. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Loppersum heeft aangeleverd De ingevulde vragenlijst was voor de inspectie aanleiding om met de gemeente in gesprek te gaan. De gemeente heeft geen aanvullende documenten naar de inspectie gestuurd. 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geeft de inspectie haar bevindingen weer over het gemeentelijk vve-beleid. Per domein is beschreven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Pagina 10 van 16

11 HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID A1 1A2 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B 1C Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES B Gemeentelijk subsidiekader Toelichting: Omdat het vve-beleid in de gemeente Loppersum voor een deel van de indicatoren nog niet is ingevuld of in de praktijk nog vorm moet krijgen, wordt in de toelichting hieronder per betreffende indicator beknopt weergegeven wat wordt verwacht en wat bijvoorbeeld kan worden vastgelegd in de gemeentelijke subsidieverordening. 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a2 Het bereik (peuters) (art. 166 WPO) Dit betreft zowel het aantal aangeboden kindplaatsen (voor hoeveel doelgroepkinderen zijn er plaatsen gecreëerd) als het aantal bezette vvekindplaatsen (hoeveel vve-kindplaatsen worden ook daadwerkelijk bezet door doelgroepkinderen). De eisen die aan een vve-kindplaats gesteld worden zijn zaken als: er wordt gewerkt met een integraal vve-programma, de leidsters zijn vve-geschoold, er wordt voldoende vve per week gegeven enz. Pagina 11 van 16

12 1a9 De resultaten van vve (art. 167 WPO, lid 1b) Op gemeentelijk niveau dienen afspraken gemaakt te worden over de resultaten van vve. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden, zonder uitputtend te zijn: - het aantal kinderen dat een niveau stijgt; - het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; of - afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2. 2 Verbeterpunten 1a3 De toeleiding (art. 167 WPO, lid 1a, 2) Bij de toeleiding wordt gewaardeerd óf die op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. 1a4 Ouders (art. 15i WOT, lid 1b) Het ouderbeleid op gemeentelijk niveau dient betrekking te hebben op: - Of er een gericht ouderbeleid is dat aansluit bij de specifieke vve-behoefte van de ouders in deze gemeente. - Of ouders vooraf adequaat geïnformeerd zijn over vve. - De intakeprocedure. - Hoe ouders gestimuleerd worden om thuis ontwikkelingsbevorderende activiteiten met hun kinderen te doen. - Hoe ouders betrokken worden bij vve op de voorschool. - Hoe ouders geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind. - Of rekening wordt gehouden met de thuistaal. 1a5 Integraal vve-programma (Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie art. 5; art. 15i, lid 1c) Voor de voorschoolse educatie wordt een programma gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente geeft aan welke vve-programma s door de gemeente worden geaccepteerd. 1a6 Externe zorg (art. 15i WOT, lid 1d) De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. Pagina 12 van 16

13 1a7 Interne kwaliteitszorg (art. 15i WOT, lid 1e) Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van vve en hoe deze kwaliteit gemeten én geborgd wordt. 1a8 Doorgaande lijn (art. 167 WPO, lid 1a, 3; art. 15i WOT, lid 1f) Voor een goede vve-kwaliteit is een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool belangrijk. Die doorgaande lijn heeft betrekking op de volgende punten: - De vve-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool. - Of voldoende doelgroeppeuters doorstromen naar een vroegschool en of voldoende doelgroepkleuters op een voorschool gezeten hebben. - Of er gewerkt wordt met een overdrachtsformulier en liefst ook met een warme overdracht, zeker bij de risicokinderen. - De afstemming tussen voor- en vroegschool van het aanbod (vve-programma), het pedagogisch-educatief handelen van de leidsters, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan, en de interne begeleiding en zorg. 1a9 De resultaten van vve (art. 167 WPO, lid 1b) Op gemeentelijk niveau dienen afspraken gemaakt te worden over de resultaten van vve. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden, zonder uitputtend te zijn: - het aantal kinderen dat een niveau stijgt; - het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; of - afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2. 1b vve-coördinatie op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo; art 167 WPO) Bij de vve-coördinatie op gemeentelijk niveau gaat het zowel om de sturing als om de uitvoerende coördinatie. De sturing zal doorgaans in LEA-kaders (lokale educatieve agenda) plaatsvinden. Daarnaast zijn er op gemeentelijk niveau allerlei uitvoerende coördinatietaken over het realiseren van het bereik, de certificering van leidsters, enz. 1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo) Sommige gemeenten werken met een vve-monitor die doorgaans vooral gaat over het bereik van vve. Een monitor is één van de manieren om vve op gemeentelijk niveau te evalueren en waar nodig te verbeteren, maar dat kan ook op andere manieren. Pagina 13 van 16

14 2a GGD-rapport De gemeente moet geregeld hebben dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt en dat er recente GGD-rapporten zijn. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8, en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). Deze eisen zijn uitgewerkt in het model-ggd-toetsingskader. Op gemeentelijk niveau speelt allereerst de vraag hoe de gemeente het GGD-toezicht heeft georganiseerd. 2b Gemeentelijk subsidiekader Gemeenten hanteren een verordening met vve-subsidievoorwaarden: voorscholen moeten aan bepaalde eisen voldoen om vve-subsidie te krijgen. 3 Voldoende 1a1 Definitie doelgroepkind De organisaties voor peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en basisonderwijs in de gemeente hebben een definitie voor doelgroepkinderen opgesteld. In een werkplan staat beschreven op welke wijze er om gegaan moet worden met deze definitie en hoe er gehandeld moet worden indien een kind aan deze definitie voldoet. 4 Voorbeeld voor anderen Geen Pagina 14 van 16

15 3 CONCLUSIES Conclusies gemeentelijk vve-beleid De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Loppersum beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De gemeente Loppersum subsidieert geen specifieke vve-locaties. Uit het onderzoek blijkt dat de kwaliteit van het vvebeleid van de gemeente Loppersum ten opzichte van 2012 ook niet is aangepast, terwijl op peildatum 1 oktober 2013 wel op vier locaties in de gemeente in de onderbouw van de basisschool meer dan 20% gewichtenleerlingen zitten. De gemeente zou haar regierol nadrukkelijker moeten oppakken. De gemeente heeft wel algemene maatregelen getroffen om achterstanden bij kinderen op jonge leeftijd te voorkomen. Het is dringend nodig dat de gemeente Loppersum een vve-beleidskader maakt waarin onderstaande verbeterpunten zijn verwerkt. Met behulp van dit subsidiekader kunnen vervolgens een of meer voorscholen worden gesubsidieerd. Verbeterafspraken 1a2 Het bereik (peuters) (art. 166 WPO) 1a9 De resultaten van vve (art. 167 WPO, lid 1b) Verbeterpunten 1a3 De toeleiding (art. 167 WPO, lid 1a, 2) 1a4 Ouders (art. 15i WOT, lid 1b) 1a5 Integraal vve-programma (Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie art. 5; art. 15i, lid 1c) 1a6 Externe zorg (art. 15i WOT, lid 1d) 1a7 Interne kwaliteitszorg (art. 15i WOT, lid 1e) 1a8 Doorgaande lijn (art. 167 WPO, lid 1a, 3; art. 15i WOT, lid 1f) 1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo; art 167 WPO) 1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo) 2a GGD-rapport 2b Gemeentelijk subsidiekader Voldoende 1a1 Definitie doelgroepkind Pagina 15 van 16

16 Voorbeeld voor anderen Geen Uitvoeren Verbeterafspraken Het bereik (peuters) (art. 166 WPO) De gemeente heeft de verplichting voldoende vve kindplaatsen te creëren. Daarnaast dient de gemeente te weten voor hoeveel doelgroepkinderen er plaatsen gecreëerd zijn evenals het aantal vve-kindplaatsen dat ook daadwerkelijk wordt bezet door doelgroepkinderen. Daarnaast dient zij geïnformeerd te zijn over en zich in te spannen voor het non-bereik. De eisen die aan een vve-kindplaats gesteld worden zijn zaken als: er wordt gewerkt met een integraal vve-programma, de leidsters zijn vve-geschoold, er wordt voldoende vve per week gegeven enz. De inspectie heeft met de gemeente afgesproken om vóór 1 mei 2015 een beleidsnotitie vve in te sturen met daarbij een plan van aanpak en een tijdspad waarbinnen zij realiseert dat tenminste de wettelijke verplichtingen worden nagekomen. De resultaten van vve (art. 167 WPO, lid 1b) De inspectie heeft met de gemeente afgesproken dat vóór 1 augustus 2015 in samenspraak met de betrokken bevoegde gezagen resultaatafspraken zijn vastgelegd en dat deze resultaten concreet en meetbaar zijn. Bovendien zal de gemeente met de bevoegde gezagen afspreken wanneer en hoe deze resultaten aangeleverd worden bij de gemeente. De inspectie ontvangt uiterlijk op genoemde datum een afschrift van deze afspraken. Signaalgestuurd toezicht De inspectie zal begin 2015 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico s. Tevens worden daarbij de uitkomsten van eventuele locatieonderzoeken meegenomen. Op grond van de analyses wordt opnieuw bekeken in welke gemeenten in 2015 een onderzoek plaatsvindt. Pagina 16 van 16