DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE UITHOORN IN 2013 Definitief

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE UITHOORN IN 2013 Definitief Utrecht, mei 2013 HB Pagina 1 van 26

2 INHOUD Voorwoord 3 1 VVE in de gemeente Uithoorn Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Uithoorn Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 8 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 11 3 Conclusies 17 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 19 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 25 Pagina 2 van 26

3 Voorwoord In het Memorie van Toelichting bij de OKE-wet wordt een zgn. VVE-bestandsopname aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is doorgestart met de overige gemeenten die onderwijsachterstandsmiddelen krijgen van het Rijk. Na de bestandsopname wordt het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE signaalgestuurd vorm gegeven. Dat houdt in dat periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop VVEtoezicht zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 3 van 26

4 Pagina 4 van 26

5 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Uithoorn. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de WOT) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Hoofdstuk 3, tenslotte, bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 5 van 26

6 Pagina 6 van 26

7 1 VVE in de gemeente Uithoorn De gemeente Uithoorn heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen: zie paragraaf 1.1 De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 1.2 De zelfbeoordeling van VVE-context en condities: zie paragraaf Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Uithoorn In de gemeentelijke digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de VVEpeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de VVE-basisscholen). Gemeenten bekostigen sinds 2006 niet langer de vroegscholen, waardoor ze nu vaak geen betrouwbaar beeld meer hebben van welke vroegscholen er zijn. Daarom heeft de onderwijsinspectie, in samenspraak met de gemeente en de schoolbesturen (en met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2011 met het percentage gewichtenkinderen van 4 en 5 jaar), dat overzicht nader ingevuld: zie tabel 1.1. De gemeente Uithoorn heeft geen peuterspeelzalen, maar verzorgt peuteropvang en kinderopvang volgens de wet Kinderopvang. Tabel 1.1: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Uithoorn. (Voor)scholen met een * hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met ** zijn (ook) bezocht. Voorschool: Peuteropvang Voorschool: Kinderopvang Vroegschool: Basisschool t Overstapje** Dribbel* De Vuurvogel** Bijdevoetjes* Simba* De Regenboog* De Quakel* Baloe* t Startnest* Hummeloord* Berend Botje* De Vuurvliegjes* Bijdehandjes** De peuters van de kinder- en peuteropvanglocaties stromen door naar de drie genoemde basisscholen. 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Integraal onderwijskansenbeleid "nu voor later" gemeente Uithoorn - Convenant met partijen voor- en vroegschool - Aanvulling convenant m.b.t. resultaatafspraken - Voortgangsrapportage VVE augustus GGD protocol - Brief aanvullende afspraken protocol - GGD rapportage okt-dec GGD rapportage maart-okt arverslag 2011 Solidoe - VVE Flyer - Checklist kennismakingsgesprek VVE - VVE beleidsdocument Solidoe - Overeenkomst VVE - Peuterestafette - Formulier peuterestafette - Beschikking Solidoe Functieomschrijving VVE coördinator - Offerte opstapje 2011 Pagina 7 van 26

8 - CJG convenant 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage I bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid, op de twee domeinen VVEbeleidscontext en de VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de gemeente haar eigen beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van de oordelen van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3 1a3 Toeleiding 3 1a4 Ouders 2 1a5 Integraal VVE-programma 3 1a6 Externe zorg 3 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2* 1a8 Doorgaande lijn 2 1a9 Resultaten 3 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 3 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 3 DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3 2b Gemeentelijk subsidiekader 3 De met een * gemarkeerde indicatoren wijken in de beoordeling af van de zelfevaluatie van de gemeente Uithoorn. Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten (2) Ouders (1a4) Van gericht ouderbeleid is in de gemeente Uithoorn nog geen sprake. Een analyse van de ouderpopulatie ontbreekt, waardoor het nog niet mogelijk is om gerichte activiteiten in te zetten om specifiek de doelgroepouders te betrekken. De gemeente onderneemt wel acties om de ouderbetrokkenheid in de gemeente te vergroten. Ze doet dit door het aanbieden van Opstapje en Verteltassen voor ouders. Het is echter niet duidelijk of met deze activiteiten alle, en met name de doelgroepouders worden bereikt. Daarom beschouwt de inspectie deze indicator als een verbeterpunt. Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen (1a7) In de afspraken met Solidoe is vastgelegd dat zij jaarlijks inhoudelijk rapporteert aan de gemeente over de bereikte doelen. Deze afspraken zijn echter niet gericht op de wijze waarop Solidoe haar eigen kwaliteit borgt waar het gaat om VVE. Ook voor de vroegscholen zijn hierover geen afspraken gemaakt. De inspectie is van oordeel dat de afspraken te weinig sturing geven aan de inrichting van de kwaliteitszorg op de voor- en vroegscholen. Doorgaande lijn (1a8) Pagina 8 van 26

9 Een aantal onderdelen van de doorgaande lijn is voldoende. Zo heeft de gemeente met de VVEcoördinator de coördinatie tussen de voor- en de vroegscholen goed geregeld. Daarnaast gebruiken alle voorscholen in de gemeente hetzelfde overdrachtsdocument en worden de peuters warm overgedragen wanneer zij naar de basisschool gaan. De meeste VVE-leerlingen stromen door naar de drie VVE-scholen. De gemeente en voor- en vroegscholen in Uithoorn hebben in een convenant vastgelegd dat zij allemaal (op één vroegschool na) hetzelfde programma hanteren. Op de overige onderdelen van de doorgaande lijn, zoals maximale doorstroom naar een vroegschool, afstemming van de interne begeleiding en afstemming van het pedagogisch-educatief handelen en het ouderbeleid ontbreekt gemeentelijk beleid. Daarom is de doorgaande lijn in Uithoorn nog een verbeterpunt. 2. Voldoende (3) Doelgroepdefinitie (1a1) De gemeente Uithoorn hanteert naast het criterium volgens de gewichtenregeling aanvullende criteria. Er is sprake van een doelgroepkind wanneer tenminste één van de onderstaande criteria van toepassing is; - peuters waarvan de thuistaal niet het Nederlands is; - peuters waarbij op het consultatiebureau een risico op achterstand wordt geconstateerd bij één of meerdere ontwikkelingsgebieden (motorische ontwikkeling, sociaal-emotionele ontwikkeling, zelfredzaamheid) die van invloed zijn op de spraaktaalontwikkeling. Bereik (1a2) De gemeente heeft aangegeven dat zij 54 doelgroeppeuters in de gemeente heeft volgens de wettelijke doelgroepdefinitie. Per 1 augustus 2011 zijn er 65 VVE-plaatsen, waarop 54 kinderen met een leerlinggewicht zijn geplaatst. De overige kindplaatsen zijn opgevuld met kinderen die tot de brede doelgroepdefinitie behoren. Er zijn geen wachtlijsten en kinderen met een indicatie worden direct geplaatst op een VVE-plaats. Toeleiding (1a3) Uit een evaluatie bleek dat de digitale aanmelding door de verpleegkundige beter werkte dan het meegeven van een aanmeldingsbrief aan de ouders. Daarom is deze manier van aanmelden in het protocol Indiceren en toeleiden naar VVE en T&O opgenomen. De VVE-coördinator onderhoudt de contacten tussen het consultatiebureau en de voorscholen in de gemeente Uithoorn en Cardanus die de toeleiding van de kinderen organiseert. Integraal VVE-programma (1a5) In het Convenant Voor- en Vroegschoolse Educatie is op gemeentelijk niveau vastgelegd dat de voorschoolse voorzieningen en twee van de drie basisscholen de methode Ko Totaal gebruiken en ervoor zorgen dat de leidsters en leerkrachten de VVE-scholing volgen. Externe zorg (1a6) De zorg voor kinderen die meer nodig hebben dan VVE is ondergebracht in het CJG. De VVE coördinator onderhoudt het contact met het Loket Vroeghulp over de specifieke zorgvragen. Hij of zij ondersteunt de leidsters bij het signaleren van zorgkinderen en bij een eventuele verwijzing. Resultaten (1a9) In het Convenant Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) hebben de gemeentelijke partijen (gemeente, schoolbesturen van de betrokken scholen en Stichting Uithoornse Kinderopvang (Solidoe) vastgelegd welke resultaten zij van de doelgroepkinderen verwachten na het volgen van een VVE-traject. Deze resultaten worden vanaf 2012 bijgehouden en besproken in het bestuurlijk overleg VVE. Coördinatie (1b) In de gemeente Uithoorn is de stuurgroep VVE het platform waar de discussie rondom de organisatie van VVE plaatsvindt en waar men de besluiten neemt. De werkgroep VVE werkt deze besluiten vervolgens verder uit. In zowel de werkgroep als de stuurgroep zijn vertegenwoordigers van de betrokken voor- en vroegscholen vertegenwoordigd. De VVE- Pagina 9 van 26

10 coördinator zit de werkgroep voor. Hij zorgt voor de implementatie van het VVE-beleid, de toeleiding van VVE-kinderen en de verantwoording naar de gemeente. Systematische evaluatie (1c) In het Convenant Voor- en Vroegschoolse Educatie is vastgelegd welke informatie de betrokken partijen jaarlijks aan de gemeente moeten aanleveren. De doelen die aan deze informatieverzameling ten grondslag liggen zijn vastgelegd in het gemeentelijke onderwijskansenbeleidsplan. GGD-rapport (2a) Van de voorscholen zijn recente GGD-rapporten beschikbaar. Per 1 januari 2013 wordt in deze rapporten ook het 8 e domein beoordeeld. Gemeentelijk subsidiekader (2b) In het gemeentelijk convenant is vastgelegd dat de partijen zich zullen houden aan de Kwaliteitseisen Voorschoolse educatie, zoals vastgelegd in het Besluit Basisvoorwaarden Kwaliteit voorschoolse educatie. Pagina 10 van 26

11 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaal-wenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten condities, ouders, proceskwaliteit, ontwikkeling, begeleiding en zorg, kwaliteitszorg, doorgaande lijn, en resultaten. 2.1 Het bereik In tabel 2.1 staat het aantal peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE Peuterspeelzaal aantal peuters waarvan doelgroep De Quakel 14 6 Hummeloord 22 6 Berend Botje 28 9 't Overstapje De Vuurvliegjes 14 0 Bijdevoetjes Bijdehandjes 70 8 VVE Kinderdagverblijf aantal peuters waarvan doelgroep Dribbel 50 0 Simba 39 8 Baloe 36 3 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 84 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties een aantal locaties met doelgroepkinderen bezocht. 2 peuterspeelzalen 1 vroegschool (groep 1 en 2 van basisscholen). In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn ( - ) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Er wordt een + of een - gegeven als het gemiddelde oordeel 0,1 hoger of lager is, dus als het verschil in totaal meer dan 0,2 is. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Pagina 11 van 26

12 Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. (In de rechterkolom staat of het inspectieoordeel positiever (+), gelijk (=) of negatiever (-) is dan het gemiddelde oordeel op de digitale vragenlijsten, voorzover de indicatoren in de digitale vragenlijst zijn meegenomen.) CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 2 A0.2 VVE-basisvoorwaarden 2 A2 Groepsgrootte A3 "Dubbele bezetting" 1 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week A5.2 Opgeleide leidsters A5.3 Nederlands spreken A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan Toelichting: Voor de peuterspeelzalen is een recent GGD-rapport beschikbaar. In dit rapport zijn de basisvoorwaarden voor VVE getoetst (8 e domein). De inspectie heeft de indicatoren van het aspect Condities bij de voorscholen daarom niet nogmaals onderzocht (A2 t/m A5.5.). De vroegschool heeft geen dubbele bezetting (A3). OUDERS Verschil bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 3 - B2 Vooraf info aan ouders 3 = B3 Intake 3 - B4 Thuis VVE-activiteiten 3 + B5 VVE-participatie van ouders op school 2 1 = B6 Info ouders over ontwikkeling kind 2 1 = B7 Thuistaal 3 Toelichting: De oordelen van de inspectie vallen één keer positiever (+) en twee keer negatiever (-) uit dan de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. Zowel de voorscholen als de vroegschool hebben ouderbeleid. Daarin ontbreekt echter een analyse van de ouderpopulatie. Met een goede analyse van de ouderpopulatie, waarin ook de verwachtingen en wensen van ouders worden meegenomen is het mogelijk te bepalen welke doelen er met de ouders gehaald kunnen worden (B1). De leerkrachten en de leidsters werken met een intakeformulier. Aan de hand van dit formulier bespreken de leidsters en leerkrachten standaard een aantal onderwerpen met de ouders. Hierbij verstrekken zij vooral informatie over de organisatie van de voor- of vroegschool. Men kan de intake verbeteren door meer (relevante) informatie te vragen aan de ouders, bijvoorbeeld over de kindkenmerken en de wensen en behoeften van ouders (B3). De voor- en vroegscholen bieden ouders activiteiten aan om thuis met hun kind te doen. Voldoende ouders doen deze VVE-activiteiten ook (B4). Er is nog winst te behalen bij de VVEparticipatie van de ouders op één voorschool en één vroegschool; nog te weinig ouders doen hier mee aan de georganiseerde activiteiten (B5). Wanneer de voor- en vroegscholen meer rekening houden met de wensen van ouders, ondersteund door gericht ouderbeleid, kunnen zij de betrokkenheid van ouders bij de voor- en vroegschool vergroten. Daarvan is nu nog te weinig sprake. Pagina 12 van 26

13 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 3 = C1.2 Doelgerichte planning C1.3 Aanbod taal 3 C1.4 Voldoende differentiatie 3 C2.1 Pedagogisch handelen 3 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 3 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 3 C2.4 Bevorderen autonomie kind 3 C2.5 Inrichting van de ruimte 3 - C3.1 Afstemming leidsters 2 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 1 2 C3.3 Interactie bevorderen 2 1 C3.4 Betrokkenheid kinderen 3 C3.5 Aanpakgedrag 3 C3.6 Responsiviteit 3 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 3 Toelichting: De meeste indicatoren over de uitvoering van VVE staan niet in de vragenlijst. Bij de meeste indicatoren ontbreekt in deze tabel daarom de vergelijking met de zelfevaluatie van de locaties. De kwaliteit van het aangeboden programma is op de meeste onderdelen op orde. De leidsters en leerkrachten werken volgens het VVE-programma en bieden (geplande) differentiatie aan volgens het programma. De planningen kunnen nog verbeterd worden; die zijn nog niet allemaal doelgericht. De doelen kunnen helderder worden geformuleerd (C1.2). Daarom vindt de inspectie dit nog een verbeterpunt. Het pedagogisch handelen is over het algemeen warm, betrokken en respectvol. De inrichting van de ruimte is nog een verbeterpunt. Met name de aandacht voor beginnende geletterdheid en gecijferdheid en de aandacht voor gebruik van echte en uitdagende materialen kan nog versterkt worden in zowel de voorscholen als in de vroegschool (C2.5). Leidsters en leerkrachten besteden over het algemeen voldoende tijd aan taal. Indien twee leidsters/leerkrachten in de groep werken zijn er afspraken gemaakt (C3.1, C3.2). De inspectie heeft regelmatig gezien dat leidsters en leerkrachten gebruik maken van responsief taalgebruik (C3.6). De kinderen worden actief betrokken, hoewel de leidsters hierin vaak sturend zijn en nog weinig aan het initiatief van het kind overlaten (C3.4). De interactie tussen de kinderen kan worden versterkt. Nu zijn vaak nog de leidsters en de leerkrachten aan het woord. Zij benutten nog niet alle mogelijkheden om andere kinderen hieraan mee te laten doen, een eigen inbreng te hebben en deel te nemen aan het gesprek (C3.3). De leidsters en leerkrachten stellen voornamelijk gesloten vragen. Ze kunnen meer open vragen stellen en vragen die richting geven aan het denken van kinderen. Daardoor worden kinderen meer uitgedaagd om in strategieën te denken (C3.5). Een ander verbeterpunt is het afstemmen van de activiteiten op de ontwikkeling van de kinderen. De leidsters op de voorscholen bieden dezelfde activiteiten aan voor alle kinderen. Daardoor zijn sommige activiteiten voor bepaalde kinderen te moeilijk of juist te gemakkelijk (C3.7). ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 3 = D1.2 Planmatige begeleiding 3 D1.3 Evaluatie begeleiding 3 - D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 3 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 3 + D2.2a Aanmelden voor externe zorg D2.2b Overleg ouders over externe zorg = D2.3 Volgen van de externe zorg 3 = Toelichting: Pagina 13 van 26

14 De oordelen van de inspecteurs tijdens de bezoeken komen grotendeels overeen met de zelfbeoordelingen in de vragenlijsten. De signalering is op orde (D1.1). Het vervolgens vertalen van de signalering naar een doelgerichte aanpak met behulp van een analyse is op de voorscholen en de vroegschool nog onvoldoende aangetroffen. Door het ontbreken van doelen in de begeleiding en zorg is een evaluatie van de begeleiding niet mogelijk (D1.2 en D1.3). KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE coördinatie binnen school 3 = E2 VVE evalueren 3 - E3 Opbrengsten evalueren 3 - E4 Verbetermaatregelen 2 1 = E5 VVE borgen 3 - E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 + Toelichting: Bij het beoordelen van de kwaliteitszorg lopen de inspecteurs- en de zelfbeoordelingen het sterkst uiteen. Op drie indicatoren (E2, E3 en E5) oordeelt de inspectie lager. Op één indicator oordeelt de inspectie hoger (E6). In de tabel is zichtbaar dat de kwaliteitszorg nog duidelijk in ontwikkeling is. Hoewel bijna alle voor- en vroegscholen een coördinator hebben is VVE nog geen geïntegreerd onderdeel van de kwaliteitszorg. De opbrengsten van VVE worden in kaart gebracht, maar men analyseert deze opbrengsten nog niet. Ook zijn er nog geen opbrengstdoelen op locatieniveau vastgesteld (E3). Op de voorscholen is nog geen sprake van een planmatige aanpak van verbetermaatregelen (E4). De borging van de kwaliteit van VVE is op zowel de voorscholen als de vroegschool een verbeterpunt (E5). De peuterspeelzalen gaan werken met het VIB-model om de borging van de kwaliteit van VVE te verbeteren en de school gaat de borging van VVE in een VVE-document vastleggen. Kortom, een belangrijk punt van aandacht is een (gezamenlijke) planmatige aanpak en een opbrengstgerichte werkwijze met concrete doelen die systematisch worden geëvalueerd. Hieruit kunnen dan conclusies worden getrokken voor nieuwe verbeteractiviteiten. Bovendien is het belangrijk dat ingezet beleid geborgd wordt. DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 1 F2 Doorstroom naar vroegschool 1 F3 Warme overdracht 1 1 F4 Afstemming aanbod 1 F5 Afstemming ped/educ handelen 1 F6 Afstemming over ouders 1 F7 Afstemming begeleiding/zorg 1 Toelichting: Aangezien er op één locatie geen sprake was van een feitelijke samenwerking met een basisschool, is de doorgaande lijn slechts één keer beoordeeld. Een vergelijking van de oordelen met de vragenlijst is daarom ook niet van toepassing. Het verbeteren van de doorgaande lijn is in Uithoorn nog een verbeterpunt. Op de locaties die wel samenwerken, zijn nog verbeteringen mogelijk. Er is nog te weinig sprake van afstemming in het betrekken van ouders en in de zorgstructuur. De locaties hebben het inspectieonderzoek aangegrepen om de samenwerking te versterken. OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst Pagina 14 van 26

15 G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 1 = Toelichting: De periode waarover de afspraken over de resultaten van VVE in Uithoorn lopen is nog niet verstreken. Daarom is het meten van de resultaten op locatieniveau nog niet mogelijk. Pagina 15 van 26

16 Pagina 16 van 26

17 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente, als op het niveau van de afzonderlijke locaties, gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd en vastgesteld of en in hoeverre de oordelen van de inspectie afwijken van die van de gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit op locatieniveau heeft de inspectie eveneens gebruik gemaakt van de zelfbeoordeling van de locaties zelf. Daarnaast heeft de inspectie ter verificatie de kwaliteit van een deel van de VVE-locaties beoordeeld op basis van onderzoeken op de voor- en vroegscholen. Een samenvatting van de belangrijkste bevindingen volgt hierna. Waar mogelijk legt de inspectie een verband tussen het gemeentelijk beleid en de kwaliteit op locatieniveau. VVE op gemeenteniveau De inspectie concludeert dat het gemeentelijk beleid op de meeste punten voldoende is. Dit geldt met name: Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Integraal VVE-programma Externe zorg Resultaten VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie Condities. De inspectie ziet nog ontwikkelpunten bij de indicatoren die betrekking hebben op (onderdelen van): Ouders Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn. Bij het aspect Ouders ontbreekt het met name aan een analyse van de ouderpopulatie. Daardoor is het niet mogelijk om doelen te stellen aan wat men op gemeentelijk niveau met de ouders wil bereiken. Op gemeentelijk niveau is de interne kwaliteitszorg nog een verbeterpunt. Er zijn geen afspraken gemaakt over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun eigen VVE-kwaliteit moeten bewaken en borgen. Op onderdelen van het aspect Doorgaande lijn zijn een aantal afspraken gemaakt, zoals over het overdrachtsformulier en de warme overdracht van de kinderen. Maar op een aantal andere onderdelen, zoals de manier waarop de voor- en de vroegscholen met ouders omgaan en de manier waarop de begeleiding van zorgkinderen plaatsvindt zijn nog geen afspraken gemaakt. VVE op locatieniveau Ten tijde van de bestandsopname telde de gemeente Uithoorn tien voor- en drie vroegscholen. Deze voor- en vroegscholen hebben een vragenlijst van de inspectie ingevuld, op basis waarvan de inspectie zich een beeld heeft gevormd van de eigen oordelen over de kwaliteit van een aantal VVE-aspecten. Op twee van de tien voorscholen en op één van de drie vroegscholen heeft de inspectie de kwaliteit ook beoordeeld tijdens een inspectiebezoek. Daarin bleek dat de inspectieoordelen grotendeels overeenkomen met de zelfbeoordelingen van de voor- en vroegscholen. Pagina 17 van 26

18 Samenvattend concludeert de inspectie dat VVE op locatieniveau op veel punten voldoende is. De aspecten condities, kwaliteit van de uitvoering van VVE, ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen zijn geheel of grotendeels van voldoende kwaliteit. Bij de kwaliteit van de uitvoering van VVE zijn verbeteringen gewenst in de doelgerichte planning, de inrichting van de ruimte, het bevorderen van de interactie, het aanpakgedrag en de afstemming van de activiteiten op de ontwikkeling van de kinderen. Een punt van aandacht is het ouderbeleid. Op geen van de locaties is er sprake van een gericht ouderbeleid, op basis van een analyse van de ouderpopulatie. Ook ontbreken hier vastgestelde doelen voor de ouderbetrokkenheid. Daarnaast is de participatie van ouders bij de activiteiten op de locaties en de intake verbeterpunten. Bij de voorscholen en de vroegschool dient de zorg planmatiger te worden uitgevoerd en beter te worden geëvalueerd. De systematische kwaliteitszorg op de locaties, specifiek gericht op VVE, kan verbeteren. Men brengt de opbrengsten wel in beeld, maar koppelt hieraan nog geen doelen. Bovendien ontbreekt de doorgaande lijn tussen de voor- en de vroegscholen. De verbeterpunten op gemeentelijk niveau komen (grotendeels) overeen met de verbeterpunten op locatieniveau. Het ontbreken van ouderbeleid, afspraken over de interne kwaliteitszorg van VVE van de voor- en vroegscholen en onderdelen van de doorgaande lijn zijn onderwerpen die op gemeentelijk niveau en op locatieniveau verbeterd moeten worden. Pagina 18 van 26

19 Bijlage 1: De beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? 3 - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Nee blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? Nee 2 Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de onderwijsachterstandsgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 67 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 67 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is beschreven? - voortgangsrapportage VVE aug 2011.doc 1a3 Toeleiding - definitieve protocol 2011.pdf - 2e rapportage VVE sept-dec 2011.doc - 1e rapportage VVE def okt 2011~Reader.htm - jaarverslag 2011 Solidoe.pdf Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van 3 de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? - aanvullende brief protocol 8 nov.pdf Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen 3 worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, 3 d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, Nee 2 waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Nee Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Pagina 19 van 26

20 Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? - flyer Uk&Puk, Puk & ko.docx Checklist kennismakingsg~opvang.doc - Voor en Vroegschools educatie ~hoorn.docx Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Overeenkomst voor en vro~catie.docx - De Peuterestafette.docx - Het peuterestafetteformulier.doc Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? - offerte opstapje 2011.pdf Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Nee 2 3 Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem Nee 2 in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer 3 nodig hebben dan VVE? - CJG convenant met kov.pdf 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en 3 vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? - definitieve beschikking Solido~ 2013.docx 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de 3 Pagina 20 van 26

21 vroegschool? - functieomschrijving VVE COÖRDI~hoorn.docx Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Nee Nee 2 Nee 2 Nee Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van 3 Pagina 21 van 26

22 VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) 3 Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de 3 peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in 3 haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) 3 Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? 3 Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele 3 bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? 3 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, 3 d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten 3 zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? zie besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie (7 juli 2010) In dit besluit worden ook de voornoemde voorwaarden opgesomd. In de beschikking voor Solidoe (in Uithoorn de enige voorschoolse partner die VVE verzorgt) wordt naar dit besluit verwezen. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) 3 Pagina 22 van 26

23 Wilt u een voorbeeld van zo n plan mailen naar de onderwijsinspectie? Nee Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Solidoe (voorheen Uithoornse Kinderopvang) is de enige partner die in Uithoorn in de voorschool VVE verzorgt op de kinderopvang en peuteropvang. De gemeente subsidieert o.a. een VVE coordinator die in dienst is van Solidoe. Zij heeft een belangrijke coordinerende rol in de toeleiding en de contacten met het consultatieburo, waardoor direct bekend is of ouders hun doelgroepkind daadwerkelijk aanmelden bij de peuteropvang. Vandaar dat de VVE informatie/intake naar ouders vanuit Solidoe geregeld is. Uithoorn heeft geen peuterspeelzalen, maar verzorgt peuteropvang onder de wet Kinderopvang. De groepsgrootte is derhalve niet 16 maar 14 kinderen. Wij hebben als gemeente geen document mbt de interne planning en begroting van de GGD rondom de inspecties (vraag pag 17). De peuterestafette wordt niet alleen voor VVE kinderen maar voor alle kinderen die gebruik maken van de voorschool ingezet. Er is zeker aandacht voor ouders van VVE kinderen (o.a. project verteltas) maar dit is nog niet specifiek in een beleid vastgelegd. Het is wel zijlinks benoemd in het onderwijskansenbeleid. Door de knip in gelden, beslissen schoolbesturen zelf over een leerlingvolgsysteem. In Uithoorn stromen de meeste VVE leerlingen door naar drie scholen. De directies van deze scholen, zijn samen met de directie van Solidoe, de VVE coordinator en de beleidsadviseur onderwijs en kinderopvang vertegenwoordigd in een stuurgroep. Deze komt minimaal 2 keer per jaar bij elkaar, of indien noodzakelijk vaker. In de stuurgroep wordt met elkaar gekeken naar ontwikkelingen en gezocht naar een efficiënte manier om te monitoren. Door de verschillende leerlingvolgsystemen is dit niet eenvoudig. Regionaal is er een toeleidingsprotocol afgesproken met de GGD. Recent is afgesproken om dit protocol nader toe te spitsen op praktijkervaringen. Deze laatste ontwikkelingen zijn nog niet verwerkt in een nieuw protocol. Pagina 23 van 26

24 Pagina 24 van 26

25 Bijlage 2: De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 10 A0.2 Ve-basisvoorwaarden 3 6 A2 Groepsgrootte 10 A3 "Dubbele bezetting" 3 9 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 1 9 A5.2 Opgeleide leidsters 10 A5.3 Nederlands spreken 9 A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 arlijks opleidingsplan 9 OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 5 8 B2 Vooraf info aan ouders 1 12 B3 Intake 1 12 B4 Thuis VVE-activiteiten 3 9 B5 VVE-participatie van ouders op school 9 4 B6 Info ouders over ontwikkeling kind 1 12 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 1 12 C1.2 Doelgerichte planning 1 12 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 2 C1.4b Brede ontwikkeling 11 C1.4c Leeftijddifferentiatie 12 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 1 11 C2.5 Inrichting van de ruimte 2 11 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 13 D1.2a Planning hele groep 11 2 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 9 4 D1.3 Evaluatie begeleiding 4 9 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 4 8 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 11 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 2 11 E2 VVE evalueren 7 6 E3 Opbrengsten evalueren 13 Pagina 25 van 26

26 E4 Verbetermaatregelen 7 6 E5 VVE borgen 7 6 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 1 2 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 5 8 F2 Doorstroom naar vroegschool 10 F3 Warme overdracht 1 5 F4 Afstemming aanbod 12 1 F5 Afstemming ped/educ handelen 13 F6 Afstemming over ouders 12 F7 Afstemming begeleiding/zorg 13 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 3 G2 Niveau VVE-resultaten 3 G3 Verlengde kleuterperiode 3 Pagina 26 van 26