DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE OOSTERHOUT IN 2012

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VVE IN DE GEMEENTE OOSTERHOUT IN 2012 Definitief Utrecht, maart 2013 H Pagina 1 van 28

2 Pagina 2 van 28

3 INHOUD Voorwoord 5 1 VVE in de gemeente Oosterhout Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Oosterhout Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd Het gemeentelijke VVE-beleid 9 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen Het bereik Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen 15 3 Conclusies 19 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente 21 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de voor- en de vroegscholen 27 Pagina 3 van 28

4 Pagina 4 van 28

5 Voorwoord In de Memorie van Toelichting bij de wet Onderwijskansen door Kwaliteit en Educatie (OKE-wet) wordt een zogenoemde bestandsopname Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) aangekondigd. In 2007 (en 2008 en 2009) heeft de onderwijsinspectie die al uitgevoerd in de vier grote steden en in in de middelgrote steden. Nu is 'doorgestart' met de overige gemeenten die onderwijsachterstandmiddelen krijgen van het Rijk. In 2010 is de OKE-wet aangenomen en wordt na de bestandsopname vanuit dat kader het inspectietoezicht op de kwaliteit van VVE 'signaalgestuurd' vorm gegeven in de gemeente Oosterhout. Dat houdt in dat er in principe periodiek afspraken met de gemeente gemaakt worden over de onderwerpen en de locaties waarop 'VVE-toezicht' zal worden gehouden. De bevindingen uit dit rapport over de bestandsopname VVE kunnen daarvoor als uitgangspunt worden genomen. De hoofdinspecteur primair onderwijs, dr. A. Jonk Pagina 5 van 28

6 Pagina 6 van 28

7 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) in de gemeente Oosterhout. VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In het rapport wordt allereerst de kwaliteit van het VVE-beleid op gemeentelijk niveau gewaardeerd. Dat is gebeurd in de vorm van een zelfrapportage (in lijn met artikel 12 van de Wet op het onderwijstoezicht) van de gemeente over haar VVE-beleid: zie hoofdstuk 1 en bijlage 1. De inspectie heeft deze zelfevaluatie geverifieerd. Vervolgens worden in hoofdstuk 2 de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin: de oordelen van de inspectie over de bezochte locaties; of de zelfbeoordelingen afwijken van de inspectieoordelen. Na iedere overzichtstabel wordt een toelichting gegeven door de inspectie. Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over kwaliteit van VVE in deze gemeente. Tot slot staan in bijlage 1 de antwoorden van de zelfevaluatie van de gemeente Oosterhout. In bijlage 2 staat een overzicht van de antwoorden van de zelfevaluaties van de locaties weergegeven. Iedere bezochte locatie heeft een inspectierapport met de bevindingen ontvangen. Dit rapport gaat dus over de volgende onderwerpen: 1. De zelfrapportage van de gemeente over haar VVE-beleid en de verificatie daarvan door de inspectie. 2. De oordelen van de onderwijsinspectie over de voor- en de vroegscholen en de mate van overeenkomst met de oordelen uit de zelfevaluaties. 3. De conclusies van de onderwijsinspectie. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 28

8 Pagina 8 van 28

9 1 VVE in de gemeente Oosterhout De gemeente Oosterhout heeft aan de hand van een digitale vragenlijst haar eigen VVE-beleid beoordeeld tegen de OKE-wet en het VVE-toezichtkader van de onderwijsinspectie, dat in de Staatscourant is gepubliceerd. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Het overzicht met de voor- en de vroegscholen. De lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd. De zelfbeoordeling van VVE-context en condities. 1.1 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Oosterhout Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Oosterhout die een digitale vragenlijst hebben gekregen. (Voor-)scholen met ** zijn ook bezocht. Voorscholen (peuterspeelzalen: De Berkenhof**, De Biëncorf**, De Kameleon**, De Ontdekking, Sterrendonk, Paulo Freire/Torenschouw, De Duizendpoot, De Beiaard Vroegscholen (basisscholen): De Berkenhof**, De Biëncorf**, De Kameleon**, De Ontdekking, Sterrendonk, Paulo Freire/Torenschouw, De Duizendpoot, De Beiaard en De Regenboog/Menorah 1.2 Lijst met de VVE-documenten die de gemeente heeft aangeleverd De inspectie ontving van de gemeente Oosterhout als toelichting op de vragenlijst de volgende documenten: - Onderwijsbeleid in de periode (collegenota). - Onderwijsbeleid in de periode (raadsnota). - Uitwerkingsplan (collegenota). - Beschikkingsbrieven VVE voor Delta voorscholen. 1.3 Het gemeentelijke VVE-beleid In deze paragraaf worden de bevindingen van de inspectie over het gemeentelijk VVE-beleid weergegeven. Bijlage 1 bij dit rapport bevat de zelfevaluatie van de gemeente: vragen, antwoorden en beoordelingen van het gemeentelijke beleid op de twee domeinen VVEbeleidscontext en VVE-condities. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ('3') beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ('2') als met ('1') afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ('4'). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van de zelfevaluatie en haar eigen verificatie door middel van documentenanalyse en eventueel gesprekken met betrokkenen. Waar de bevindingen van de gemeente afwijken van de oordelen van de inspectie of waar de inspectie een aanvulling heeft, wordt dit met een * vermeld en onderbouwd. Pagina 9 van 28

10 HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Oordeel 1a1 Definitie doelgroepkind 3* 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) 3* 1a3 Toeleiding 3* 1a4 Ouders 2* 1a5 Integraal VVE-programma 3* 1a6 Externe zorg 3* 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen 2* 1a8 Doorgaande lijn 3* 1a9 Resultaten 1* 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau 2* 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau 2* DE VVE-CONDITIES Oordeel 2a GGD-rapport 3* 2b Gemeentelijk subsidiekader 3* Algemeen De gemeenteraad van de gemeente Oosterhout heeft op 13 december 2011 de uitgangspunten onderwijsbeleid voor de periode vastgesteld. Over deze uitgangspunten is overeenstemming bereikt met het onderwijs en de kinderopvang. Op basis van de vastgestelde uitgangspunten en de evaluatie van de voorgaande periode is het uitwerkingsplan opgesteld. De evaluatie van de voorgaande periode is in het uitwerkingsplan opgenomen als bijlage 2. Het onderwijsbeleid van de gemeente Oosterhout zal zich de komende jaren voornamelijk concentreren op de voorschoolse periode, het tegengaan van voortijdig schoolverlaten en de warme overdracht tussen de verschillende onderwijstypen. In het uitwerkingsplan worden de uitgangspunten en speerpunten van onder andere VVE uitgewerkt. Oordelen Aan de hand van de ingestuurde documenten, en in voorkomende gevallen ook in gesprekken met de betrokkenen in de gemeente, heeft de inspectie bovenstaande oordelen geverifieerd (zie ook bijlage 1). Bij elk oordeel is een toelichting opgenomen met informatie uit de ingestuurde documenten en beleidsstukken. Dit levert het volgende beeld op: 1. Verbeterpunten met een afspraak. 2. Verbeterpunten: bij het oordeel Verbeterpunten is sprake van een wettelijke verplichting, maar laat de inspectie het vooralsnog over aan de gemeente wanneer men deze verplichting heeft gerealiseerd. 3. Geheel of grotendeels van voldoende kwaliteit. 4. Voorbeelden voor anderen. 1. Verbeterpunten met een afspraak Resultaten (1a9): De gemeente Oosterhout heeft nog geen afspraken gemaakt met de voor- en vroegscholen over de te behalen resultaten van VVE. Er zijn wel afspraken gemaakt over welke instrumenten gebruikt worden om het taal- en rekenniveau in beeld te brengen. De Memorie van Toelichting bij de OKE-wet geeft voorbeelden van mogelijke afspraken, overigens zonder uitputtend te zijn: het aantal kinderen dat een niveau stijgt; het aantal kinderen dat bijvoorbeeld minimaal op niveau C zit; afspraken over de minimale woordenschat aan het einde van groep 2. De inspectie heeft met de gemeente Oosterhout afgesproken dat in samenspraak met de betrokken partners resultaatafspraken zijn vastgelegd vóór 1 augustus Pagina 10 van 28

11 2. Verbeterpunten Bij het oordeel Verbeterpunten is sprake van een wettelijke verplichting, maar laat de inspectie het vooralsnog over aan de prioritering van de gemeente wanneer men deze verplichting heeft gerealiseerd. 1a4 Ouders (art. 15i WOT, lid 1b) Het ouderbeleid op gemeentelijk niveau dient betrekking te hebben op: Of er een gericht ouderbeleid is dat aansluit bij de specifieke VVE-behoefte van de ouders in deze gemeente. Of ouders vooraf adequaat geïnformeerd zijn over VVE. De intakeprocedure. Hoe ouders gestimuleerd worden om thuis ontwikkelingsbevorderende activiteiten met hun kinderen te doen. Hoe ouders betrokken worden bij VVE op de voorschool. Hoe ouders geïnformeerd worden over de ontwikkeling van hun kind. Of rekening wordt gehouden met de thuistaal. 1a7 Interne kwaliteitszorg (art. 15i WOT, lid 1e) Op gemeentelijk niveau dient aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van VVE en hoe deze kwaliteit gemeten én geborgd wordt. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau (art. 1.50a en 2.5 WKo) Sommige gemeenten werken met een VVE-monitor die doorgaans vooral gaat over het bereik van VVE. Een monitor is één van de manieren om VVE op gemeentelijk niveau te evalueren en waar nodig te verbeteren, maar dat kan ook op andere manieren. 3. Geheel of grotendeels van voldoende kwaliteit 1a1 Definitie doelgroepkind (art. 167 WPO, lid 1a,1) Gemeenten krijgen geld van het rijk om de benodigde VVE-voorzieningen in de voorscholen te bekostigen op basis van schoolgewichten in een gemeente. Daarbij wordt de volgende vuistregel gehanteerd om het aantal doelgroepkinderen vast te stellen waarvoor voldoende aanbod moet zijn gerealiseerd: het aantal doelgroeppeuters is driekwart van het aantal kleuters van een gemeente met een leerlinggewicht. Gemeenten hebben nadrukkelijk de ruimte om hun definitie van 'doelgroepkind' nader in te vullen door aanvullende criteria te benoemen en bijvoorbeeld de taalachterstand van kinderen mee te nemen. De gemeente dient helder te verantwoorden welke definitie ze hanteert. Toelichting bij definitie doelgroepkind De gemeente Oosterhout hanteert de volgende doelgroepdefinitie: - Peuters die onder de gewichtenregeling basisonderwijs vallen (gekoppeld aan opleiding ouders). - Kinderen waarbij door het consultatiebureau wordt geconstateerd dat zij risico lopen op een taal- of ontwikkelingsachterstand of waarbij een taal- of ontwikkelingsachterstand wordt geconstateerd. 1a2 Het bereik (peuters) (art. 166 WPO) Dit betreft zowel het aantal aangeboden kindplaatsen (voor hoeveel doelgroepkinderen zijn er 'plaatsen' gecreëerd) als het aantal bezette VVE-kindplaatsen (hoeveel VVE-kindplaatsen worden ook daadwerkelijk 'bezet' door doelgroepkinderen). De basisvoorwaarden voorschoolse educatie vormen de eisen die aan een VVE-kindplaats gesteld worden. 1a3 De toeleiding (art. 167 WPO, lid 1a, 2) Bij de toeleiding wordt beoordeeld of dit op gemeentelijk niveau geregeld is en of daar een verantwoording bij wordt gegeven, met name hoe wordt geprobeerd het non-bereik aan te pakken. Pagina 11 van 28

12 Toelichting bij bereik en toeleiding Er zijn op dit moment voldoende voorschoolplaatsen beschikbaar voor de Oosterhoutse kinderen. Op alle scholen is een voorschool aanwezig. De gemaakte afspraken lopen af en met de invoering van de Wet OKE op 1 augustus 2010 worden extra kwaliteitseisen aan de voorscholen gesteld. Voor de komende periode moeten nieuwe afspraken met de schoolbesturen worden gemaakt. De kwaliteitseisen vanuit de Wet OKE zullen in de nieuwe afspraken centraal staan. In de verslagperiode is geïnvesteerd in overleg met de scholen over de uitbreiding van het aantal voorscholen, dat met een programma werkt voor voor- en vroegschoolse educatie (VVE). Dit overleg heeft geleid tot een voorstel van de gezamenlijke schoolbesturen. Het voorstel heeft als doel om de segregatie tegen te gaan. Wanneer de gewichtenleerlingen naar een beperkt aantal scholen gaan, ontstaat op deze scholen vanzelf een groot percentage achterstandskinderen, terwijl de scholen zonder VVE-programma vrijwel geen gewichtenleerlingen trekken. De gezamenlijke besturen stellen voor de VVE-middelen niet te verdelen over de VVE-locaties, maar om de gewichtenkinderen te verdelen over de scholen. Op grond van het aantal gewichtenkinderen kan dan subsidiëring plaatsvinden. Wel moet dan op de scholen zonder VVE-programma gewerkt worden aan deskundigheidsbevordering van de leerkrachten. In de komende periode wordt bekeken hoe binnen de wettelijke kaders vorm gegeven kan worden aan de spreiding van doelgroepkinderen. Uit verzamelde gegevens blijkt dat het bereik van de voorschoolse voorzieningen in Oosterhout tot de hoogste in Nederland behoort. In de verslagperiode is gewerkt naar een minimale deelname van 70 procent van de doelgroepleerlingen aan de voorschoolse educatie. Dit percentage kinderen is ruim bereikt. De werving van kinderen voor de voorschool is in het schooljaar overgenomen door Thebe Jeugdgezondheidszorg. Met Thebe zijn in 2009 afspraken gemaakt over de toeleiding en de activiteiten die hierbij horen (o.a. actieve werving door huisbezoeken). De afspraken zijn geëvalueerd. In de verslagperiode is tevens de voorziening voor Niet Aanspreekbare Zij-instromers (NAZ) in stand gehouden op een aantal scholen van Delta Onderwijs. Deze voorziening is erop gericht om leerlingen die zonder kennis van de Nederlandse taal op een school worden ingeschreven in korte tijd zoveel taalbagage te geven dat zij op een reguliere basisschool verder kunnen. De leerlingen volgen een aantal dagdelen intensief taalonderwijs in een kleine groep. De andere dagdelen zitten zij op een van de basisscholen in Oosterhout. Het gaat in de NAZ-groep om een wisselend aantal kinderen. Afhankelijk van het aantal kinderen wordt de groep gesplitst. Alle leerlingen zijn doorgestroomd naar het regulier basisonderwijs. 1a5 Integraal VVE-programma (Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie art. 5; art. 15i, lid 1c) Voor de voorschoolse educatie wordt een programma gebruikt waarin op gestructureerde en samenhangende wijze de ontwikkeling wordt gestimuleerd op het gebied van taal, rekenen, motoriek en de sociaal-emotionele ontwikkeling. De gemeente geeft aan welke VVEprogramma's door de gemeente worden geaccepteerd. Toelichting bij integraal VVE-programma De gemeente Oosterhout heeft geen specifiek VVE-programma voorgeschreven. Het is aan de VVE locaties met wel gecertificeerd programma gewerkt wordt. Op de onderzochte locaties in de gemeente Oosterhout is gekozen voor het VVE-programma Piramide. 1a6 Externe zorg (art. 15i WOT, lid 1d) De gemeente dient een overzicht te hebben van zorginstanties waar een beroep op kan worden gedaan door voor- en vroegscholen voor kinderen die deze zorg nodig hebben. Hierbij moet duidelijk zijn welke zorg geboden kan worden en welke afspraken er gemaakt zijn over contactgegevens en werkwijze. Toelichting bij externe zorg In het uitwerkingsplan worden met de consultatiebureaus nieuwe resultaatafspraken gemaakt. De pilot peuterzorgteams in Oosterheide is na een positieve evaluatie uitgewerkt voor alle scholen in Oosterhout. Er is geëxperimenteerd met twee vormen van peuterzorgteams: bovenschoolse peuterzorgteams waarin meerdere scholen met elkaar samenwerken en schoolspecifieke zorgteams waarbij de reguliere zorgteams van de scholen werden uitgebreid met een voorschools gedeelte. Beide vormen worden door Thebe Jeugdgezondheidszorg gecoördineerd. De verschillende uitvoeringsvormen laten voor- en nadelen zien, maar het project als geheel wordt door de deelnemende scholen positief geëvalueerd. Pagina 12 van 28

13 In de komende periode worden afspraken over de uitvoering gemaakt met de verschillende schoolbesturen. Duidelijk is in ieder geval dat per school maatwerk geleverd moet worden. Het doel van de peuterzorgteams is het zo vroeg mogelijk signaleren van problemen in de ontwikkeling van peuters door het uitwisselen van informatie om zo tot een passend hulpaanbod te komen. 1a8 Doorgaande lijn (art. 167 WPO, lid 1a, 3; art. 15i WOT, lid 1f) Voor een goede VVE-kwaliteit is een doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool belangrijk. Die doorgaande lijn heeft betrekking op de volgende punten: De VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool. Of voldoende doelgroeppeuters doorstromen naar een vroegschool en of voldoende doelgroepkleuters op een voorschool gezeten hebben. Of er gewerkt wordt met een overdrachtsformulier en liefst ook met een 'warme overdracht', zeker bij de risicokinderen. De afstemming tussen voor- en vroegschool van het aanbod (VVE-programma), het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan, en de interne begeleiding en zorg. Toelichting bij Doorgaande lijn De gemeente Oosterhout heeft bepaald dat het bestuur van Delta Onderwijs zowel voor het voorschoolse als vroegschoolse aanbod verantwoordelijk is. In de praktijk lopen de vooren vroegschool dan ook in elkaar over. Vrijwel alle kinderen die gebruik maken van de voorschoolse educatie op een van de voorscholen stromen door in de groepen 3 van dezelfde school. Daarmee is de doorgaande lijn en de overdracht van gegevens voor VVE-kinderen geborgd. Door de VVE-kinderen standaard te bespreken in de peuterzorgteams - in aanwezigheid van de intern begeleider van de school - is er al een verregaande overdracht van relevante gegevens voor kinderen die extra zorg of hulp nodig hebben. Omdat de kinderen niet van onderwijslocatie wisselen, zal er ook automatisch afstemming zijn in het educatief en pedagogisch handelen van de leidsters en leraren en de manier waarop met ouders wordt omgegaan. Immers, de voorschool maakt integraal deel uit van de school. 2a GGD-rapport Conform de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen dient de gemeente de GGD vanaf het jaar 2012 de voorscholen te laten beoordelen. Dit betreft de basiskwaliteitseisen uit de Wet Kinderopvang en kwaliteit peuterspeelzalen (art en 2.6) en de eisen aan de voorschoolse educatie (art. 1.50b en 2.8 en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie). Alle locaties dienen jaarlijks te worden beoordeeld. De inspectie gaat er hierbij van uit dat op elke VVE-locatie een recent GGD-rapport aanwezig is, waarin tevens het 8 e domein is beoordeeld. Dit is in de gemeente Oosterhout het geval. 2b Gemeentelijk subsidiekader Gemeenten hanteren een verordening met VVE-subsidievoorwaarden: voorscholen moeten aan bepaalde eisen voldoen om VVE-subsidie te krijgen. De gemeente Oosterhout voldoet aan dit criterium. Pagina 13 van 28

14 Pagina 14 van 28

15 2 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 1.1 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van VVE. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het VVE-waarderingskader, met dien verstande dat sociaalwenselijke antwoorden vermeden zijn door ófwel de formulering van de vragen, ófwel bepaalde indicatoren (zoals de beoordeling van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen) niet op te nemen in de vragenlijst. Elke voor- en vroegschool heeft de eigen zelfrapportage teruggekregen, inclusief de bijbehorende oordelen. Paragraaf 2.1 bevat informatie over het gerealiseerde bereik. In paragraaf 2.2 staan de inspectieoordelen op de aspecten Condities, Ouders, Proceskwaliteit, Ontwikkeling, begeleiding en zorg, Kwaliteitszorg, Doorgaande lijn en Resultaten. 2.1 Het bereik Tabel 2.1 Het aantal (doelgroep)peuters op de verschillende voorscholen: peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. VVE-voorscholen aantal peuters waarvan doelgroep voorschool De Ontdekking voorschool Sterrendonk 15 6 voorschool Paulo Freire/Torenschouw voorschool De Kameleon voorschool De Duizendpoot voorschool De Biëncorf voorschool De Berkenhof 8 5 voorschool De Beiaard 24 7 Volgens opgave van de VVE-locaties zitten er 128 doelgroeppeuters op de voorscholen. 2.2 Oordelen op de indicatoren van voor- en vroegscholen Alle peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en basisscholen met doelgroepkinderen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ontvangen. Deze is ingevuld en geretourneerd door alle locaties. In de vragenlijst heeft iedere locatie aangegeven hoe ze zichzelf beoordeelt op het gebied van VVE. De inspectie heeft ter verificatie van de zelfevaluaties zes locaties bezocht, namelijk die met voornamelijk doelgroepkinderen. Paragraaf 1.1 laat zien of, en zo ja welke, voor- en vroegscholen met elkaar samenwerken. Het onderzoek bestond uit lesobservaties, gesprekken en documentenanalyse. In onderstaande tabellen staan de oordelen van de inspectie op de locaties die bezocht zijn. In de laatste kolom wordt aangegeven of de inspectieoordelen overeenkomen (=), positiever zijn (+) of negatiever zijn (-) dan de antwoorden op de vragenlijst die aan alle voor- en vroegscholen gestuurd zijn. Omdat het aantal bezochte locaties klein is, moet bij de indicatoren met een afwijkend inspectieoordeel op gemeentelijk niveau goed bezien worden of die afwijking komt omdat de bezochte locatie anders is dan de andere locaties of niet. In bijlage 2 staan de digitale zelfbeoordelingen op de vragenlijsten. Het aantal oordelen per indicator kan verschillen, omdat op sommige locaties geen oordeel is gegeven. Onder iedere tabel wordt een toelichting gegeven. Algemeen De bezochte voor- en vroegscholen vallen - net als alle andere (VVE-)peuterspeelzalen in de gemeente Oosterhout - onder het bestuur van Delta Onderwijs. Leidinggevenden van de VVEkoppels zijn de directeuren van de basisscholen. De voorscholen zijn gehuisvest in het schoolgebouw, hetgeen het overleg en het maken van gezamenlijke afspraken ten goede komen. Op alle locaties wordt een VVE-programma gebruikt, waarin beredeneerde keuzen gemaakt worden om het aanbod voor met name doelgroepkinderen te garanderen. Het educatief handelen is een belangrijk aspect van VVE. Door kansrijke momenten te herkennen en te Pagina 15 van 28

16 benutten kunnen de leidsters en leerkrachten actief de ontwikkeling van de kinderen stimuleren. Dit aspect is op alle onderdelen op alle locaties herkenbaar aanwezig. Op de voorscholen wordt een peuterobservatie- en registratiesysteem gebruikt om de ontwikkeling van de peuters op een aantal gebieden in kaart te brengen. Hiermee worden de peuters met een (potentiële) achterstand zo goed mogelijk ondersteund en begeleid. Er worden (nog) geen peutertoetsen afgenomen. In de kleutergroepen wordt de ontwikkeling van de kinderen gevolgd via eenzelfde kleuterobservatie- en registratiesysteem en de Cito-toetsen. Deze informatie wordt benut voor een gericht aanbod. Binnen de kwaliteitszorg is nog niet gekeken naar de geleverde kwaliteit en de opbrengsten van VVE. Het is daarom belangrijk om in kaart te brengen naar welke einddoelen men toe werkt en welke aanpassingen en verbeteringen er op korte termijn op de locaties moeten worden doorgevoerd. Tabel 2.2 De frequentie van oordelen van de door de inspectie bezochte voorscholen. CONDITIES Verschil bezoek - vragenlijst A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 3 + A0.2 VE-basisvoorwaarden 3 = A2 Groepsgrootte 3 = A3 'Dubbele bezetting' 1 5 = A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 3 = A5.2 Opgeleide leidsters 3 = A5.3 Nederlands spreken 3 = A5.4 VVE-geschoolde leidsters A5.5 Jaarlijks opleidingsplan Toelichting: Hoewel er in één van de vroegscholen met een stagiaire en een tutor (bepaalde momenten in de week) wordt gewerkt naast de vaste leerkracht, is de groep van nu 20 leerlingen te groot, gelet op de VVE-richtlijnen Verschil OUDERS bezoek - vragenlijst B1 Gericht ouderbeleid 6 = B2 Vooraf info aan ouders 6 + B3 Intake 6 = B4 Thuis VVE-activiteiten 6 + B5 VVE-participatie van ouders op school B6 Info ouders over ontwikkeling kind B7 Thuistaal 6 Toelichting: Op geen van de bezochte locaties is nog een uitgeschreven VVE-ouderbeleid aanwezig, gebaseerd op een analyse van de ouderpopulatie. Dat wil zeggen een visie met bijbehorende doelen, taalachtergrond, opleidingsniveau, werkend/niet werkend en sociaal-economische factoren waar de (voor-)school rekening mee dient te houden. De ouders kunnen gebruik maken van een zeer uitgebreid ouderparticipatie- en ouderbetrokkenheidsprogramma, waarin huisbezoeken, themabijeenkomsten vanuit het VVEaanbod, dagelijkse inloop, ouderkamer met een gastvrouw en bijeenkomsten met onder andere opvoedkundige thema's zijn opgenomen. De ouders met wie de inspectie op de onderzoeksdag gesproken heeft, geven aan deze activiteiten met regelmaat te bezoeken en waarderen de manier waarop beide locaties hun best doen om zo veel mogelijk ouders te betrekken bij de ontwikkeling van hun kinderen door het geven van goede en bruikbare adviezen. Op één van de bezochte locaties wordt dit onderdeel nu vorm gegeven. Pagina 16 van 28

17 KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst C1.1 Integraal programma 6 = C1.2 Doelgerichte planning C1.3 Aanbod taal 3 3 C1.4 Voldoende differentiatie 5 1 C2.1 Pedagogisch handelen 3 3 C2.2 Gedragsgrenzen stellen 6 C2.3 Sociale/persoonlijke vaardigheden 2 4 C2.4 Bevorderen autonomie kind 2 4 C2.5 Inrichting van de ruimte 6 = C3.1 Afstemming leidsters 6 C3.2 Activiteiten taalontwikkeling 2 4 C3.3 Interactie bevorderen 6 C3.4 Betrokkenheid kinderen 4 2 C3.5 Aanpakgedrag 6 C3.6 Responsiviteit 2 4 C3.7 Afstemmen op ontwikkeling kind 6 Toelichting: Op alle locaties is er sprake van een voldoende tot goede beoordeling van het aangeboden programma, het educatief handelen en het pedagogisch klimaat. Op meer dan de helft van de locaties is een aantal aspecten zo goed in de praktijk waargenomen, dat de inspectie deze onderdelen als een voorbeeld voor anderen ziet. ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Verschil bezoek - vragenlijst D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen D1.2 Planmatige begeleiding 5 1 D1.3 Evaluatie begeleiding 1 5 = D1.4 Begeleiding taalontwikkeling 1 D2.1 Welke kinderen externe zorg 6 = nodig? D2.2a Aanmelden voor externe zorg 6 = D2.2b Overleg ouders over externe zorg 6 = D2.3 Volgen van de externe zorg 6 = Toelichting: Op één van de locaties wordt het volgen van de ontwikkeling van de kinderen en het planmatig begeleiden van die kinderen die extra zorg nodig hebben op zeer goede wijze opgepakt. De evaluatie van de geboden hulp vormt op (slechts) één locatie een verbeterpunt. KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Verschil bezoek - vragenlijst E1 VVE-coördinatie binnen school 6 + E2 VVE evalueren 6 - E3 Opbrengsten evalueren E4 Verbetermaatregelen E5 VVE borgen 6 + E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school Toelichting: In de gemeente Oosterhout is het evalueren van VVE nog op alle locaties een verbeterpunt. Met name in de voorscholen ontbreken - ook op het vlak van de opbrengsten gegevens en analyses hierover. Pagina 17 van 28

18 DOORGAANDE LIJN Verschil bezoek - vragenlijst F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg F2 Doorstroom naar vroegschool F3 Warme overdracht F4 Afstemming aanbod = F5 Afstemming ped/educ handelen 6 + F6 Afstemming over ouders 2 4 = F7 Afstemming begeleiding/zorg Toelichting: Door voor- en vroegschool in één pand onderbrengen en streven naar een goede samenwerking tussen beide slagen nagenoeg alle koppels erin om een voldoende en op enkele onderdelen goede doorgaande lijn te bewerkstelligen. De inspectie heeft bij één koppel twee verschillende (VVE-)programma's in gebruik gezien. Het is belangrijk om na te gaan hoe een effectieve afstemming van beide programma's kan worden bereikt, niet alleen wat betreft het gezamenlijk aanbieden van thema's, maar ook wat betreft het niveau (waar en hoe sluit de basisschool aan op het aangeboden niveau van de peuterspeelzaal). OPBRENGSTEN VAN VVE Verschil bezoek - vragenlijst G1 VVE-resultaten meten G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 3 = Toelichting: De inspectie doet geen uitspraak over de behaalde resultaten van VVE. De gemeente Oosterhout heeft namelijk geen afspraken met het VVE-veld gemaakt over te behalen resultaten. Pagina 18 van 28

19 3 Conclusies De inspectie heeft zowel op het niveau van de gemeente als op het niveau van de afzonderlijke locaties gekeken naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. Bij het oordeel over de kwaliteit van het gemeentelijk beleid heeft de inspectie in eerste instantie gebruik gemaakt van de zelfevaluatie van de gemeente. Door middel van documentenanalyse, gesprekken en locatiebezoeken heeft de inspectie de oordelen van de gemeente geverifieerd. Samenvattend concludeert de inspectie dat er voor een groot aantal van de beoordeelde aspecten sprake is van een toereikend gemeentelijk VVE-beleid, op enkele andere onderdelen is verdere ontwikkeling noodzakelijk. Dit betekent dat de inspectie het gemeentelijk beleid op die laatste onderdelen als verbeterpunt beoordeelt. Op gemeentelijk niveau In het kader van de OKE-wet is het van belang dat de gemeente samen met de betrokken VVEpartners nadrukkelijker de beoogde resultaten van VVE gaat benoemen en meten. Op dit moment is niet duidelijk welk (meetbaar) effect wordt verwacht en beoogd van de VVEinspanningen. Het vastleggen van concrete streefdoelen kan de opbrengstgerichtheid binnen de VVE-instellingen versterken en op langere termijn ook inzicht geven in welke onderdelen van de VVE-programma's meer of minder effectief blijken te zijn hierbij. De wijze waarop de gemeente Oosterhout het VVE-aanbod in de gemeente jaarlijks evalueert en op basis daarvan speerpunten formuleert en verbeterplannen ontwikkelt, is nog niet vastgelegd. Het verdient aanbeveling om op basis van heldere criteria en meetinstrumenten na te gaan in hoeverre het beleid zich doorzet naar de praktijk. Artikel 166 van de Wet Primair Onderwijs (WPO) schrijft voor dat een gemeente voldoende kindplaatsen op een voorschool realiseert en in artikel 167 is bepaald dat in het jaarlijkse overleg met schoolbesturen (en houders van voorscholen) afspraken worden gemaakt over: De definitie van doelgroepkind (lid 1a, 1); als voldoende beoordeeld in deze analyse. De wijze van toeleiding naar de voor- en vroegschoolse educatie (lid 1a, 2); als voldoende beoordeeld in deze analyse. De organisatie van de doorlopende leerlijn van voor- naar vroegschoolse educatie (lid 1a, 3). De resultaten van de vroegschoolse educatie (lid 1b). Deze artikelen zijn van kracht vanaf 1 augustus Afspraak: De gemeente Oosterhout heeft vóór 1 augustus 2013 deze afspraken gemaakt. Op locatieniveau De verbeterpunten voor alle locaties liggen op het gebied van een gericht ouderbeleid. Daarnaast verdient de zorg op een enkele locatie de aandacht waar het gaat om het volgen van de brede ontwikkeling en het evalueren van de aangeboden zorg. Er zijn ook onderdelen die als voorbeeld voor anderen kunnen dienen. Op alle locaties staat de uitvoering van VVE (het gebruikte programma, het educatief handelen en het pedagogisch klimaat hoog in het vaandel. Ook de doorgaande lijn kan op een aantal onderdelen dienen als een voorbeeld voor anderen. Vooral het onderbrengen van voor- en vroegschool in hetzelfde gebouw en het verantwoordelijk maken van de locatiedirecteuren voor het welslagen van VVE lijken een positieve invloed te hebben op de kwaliteit van VVE in de gemeente Oosterhout. Het is duidelijk dat er in de gemeente Oosterhout een hoog kwaliteitsniveau wordt nagestreefd, dat met name de VVE- of doelgroepkinderen ten goede komt. Pagina 19 van 28

20 Pagina 20 van 28

21 Bijlage 1: de beantwoording van de digitale vragenlijst door de gemeente Oosterhout HET GEMEENTELIJKE VVE-BELEID Ant- Oordeel woord 1a1 Definitie doelgroepkind Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroeppeuter is? - Of de peuter (later) een zgn. leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de peuter een taal- en/of een ontwikkelingsachterstand heeft Ja (bijvoorbeeld volgens het consultatiebureau) - Of de peuter is ingeschreven op een voorschool (een peuterspeelzaal of Nee een kinderdagverblijf dat VVE-geld krijgt van de gemeente) - Of tijdens de wenperiode op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf Ja blijkt dat kind een taal- en/of ontwikkelingsachterstand heeft. Hanteert uw gemeente een definitie van wat een doelgroepkleuter is? - Of de kleuter een leerlinggewicht (0,3 of 1,2) heeft Ja - Of de kleuter een taal- of ontwikkelingsachterstand heeft (bijvoorbeeld Ja volgens het consultatiebureau) - Of tijdens de wenperiode in groep 1 blijkt dat kind een taal- en/of Ja ontwikkelingsachterstand heeft. Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroeppeuters is beschreven? Ja Heeft u een document waarin de definitie van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a2 Bereik: het aantal kindplaatsen (peuters) Weet u voor hoeveel peuters u VVE-plaatsen dient te creëren uit de Ja onderwijsachterstandgelden van het rijk? Voor hoeveel peuters diende u VVE-plaatsen te creëren per 1 augustus ? Voor hoeveel peuters heeft u VVE-plaatsen gecreëerd per 1 augustus ? Weet u hoeveel doelgroeppeuters er in uw gemeente zijn per 1 augustus Ja 2011, uitgaande van uw eigen doelgroepdefinitie (als u die heeft)? Hoeveel doelgroeppeuters zijn er in uw gemeente per 1 augustus 2011? 88 Hoeveel van deze doelgroeppeuters hebben VVE gehad? 121 Heeft u een document waarin het bereik van de doelgroepkleuters is Nee beschreven? 1a3 Toeleiding Heeft u een document waarin is beschreven hoe het toeleidingstraject van de doelgroeppeuters naar de voorschool eruit ziet? Kunt u hieronder kort beschrijven uit welke stappen dat traject bestaat? Is er een dekkend bestand van waaruit de doelgroeppeuters kunnen worden geïdentificeerd? (zoals het Integraal Dossier JGZ [ID-JGZ]) Heeft uw gemeente zicht op de aard en de omvang van het non-bereik, d.w.z. welke ouders hun kinderen niet naar VVE laten gaan terwijl het wel doelgroeppeuters zijn? 1a4 Ouders Gericht ouderbeleid: Is er sprake van een analyse van de ouderpopulatie, waardoor duidelijk wordt waar het VVE-ouderbeleid zich op moet richten? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die analyse inhoudt? Wordt in het ouderbeleid expliciet uitgewerkt dat zoveel mogelijk ouders worden bereikt? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om zoveel mogelijk ouders te bereiken inhoudt? Nee 2 Nee 2 Nee Pagina 21 van 28

22 Worden de ouders vóórdat hun doelgroepkind naar de voorschool gaat adequaat geïnformeerd over het doel en de werkwijze van VVE en de voorschool? Kunt u hieronder kort beschrijven wat dat beleid om de ouders te informeren inhoudt? Met zowel het consultatiebureau als de voorscholen zijn afspraken gemaakt over de voorlichting aan de ouders. Ook is een scholenbrochure ontwikkeld waarin aandacht wordt besteed aan VVE. Is er sprake van een vastgestelde intakeprocedure van de doelgroepkinderen? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die intake inhoudt? De intake vindt plaats op de voorscholen. Voorafgaand aan de intake bepaalt het consultatiebureau of er sprake is van een doelgroepkind op grond van opleiding ouders of geconstateerde ontwikkelingsachterstanden. Deze ouders worden extra gemotiveerd door het consultatiebureau om hun kinderen aan te melden bij één van de voorscholen waar met een VVE programma wordt gewerkt. Na plaatsing kunnen ook voorschoolleidsters ontwikkelingsachterstanden signaleren. Na indicering vanuit consultatiebureau wordt peuter geplaatst op VVE-plek. Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren thuis VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te stimuleren op de voor(- en vroeg)school VVE-activiteiten met hun kind te doen? Is er gemeentelijk beleid om ouders te informeren over de ontwikkeling van het kind? Is er gemeentelijk beleid om rekening te houden met de thuistaal van de doelgroepkinderen? Een (risico op) ontwikkelingsachterstand wordt door het consultatiebureau vastgesteld. Eén van de risicofactoren is dat er thuis geen of weinig Nederlands wordt gesproken. 1a5 Integraal VVE-programma Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren VVE-programma in de voorschool? Is er gemeentelijk beleid over het te hanteren kind- of leerlingvolgsysteem in de voor- en/of vroegschool? 1a6 Externe zorg Is er gemeentelijk beleid over de (externe) zorg voor peuters die meer nodig hebben dan VVE? 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en de vroegscholen Zijn er gemeentelijke afspraken over de manier waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg uitvoeren? Nee Nee Nee 2 Nee 2 Nee 2 Nee Ja Nee 2 Ja Nee 2 Pagina 22 van 28

23 1a8 Doorgaande lijn Is er gemeentelijk beleid over de VVE-coördinatie tussen de voor- en de vroegschool? Omdat de voorscholen gekoppeld zijn aan de sch Is er gemeentelijk beleid om zoveel mogelijk kinderen door te laten stromen van de voorschool naar een vroegschool? Is er gemeentelijk beleid over de zgn. warme overdracht van de voorschool naar de vroegschool? De gemeente maakt het mogelijk dat aan iedere basisschool een voorschool verbonden is. De voorscholen maken deel uit van de school (en van de zorgstructuur van de school. Hierdoor is een doorgaande lijn voorschool-vroegschool gegarandeerd. In de beschikkingen zijn zaken over doorgaande lijn opgenomen. Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het aanbod van de vooren de vroegschool op elkaar? Zie hierboven. Voorschool en vroegschoolse educatie vinden plaats in één organisatie. In de schoolplannen van de betreffende basisscholen is de doorgaande lijn voorschool-vroegschool beschreven. Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van pedagogisch-educatief handelen van de voor- en de vroegschool op elkaar? Zie hierboven. Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van het ouderbeleid van de voor- en de vroegschool op elkaar? Is er gemeentelijk beleid over de afstemming van interne begeleiding en de zorg van de voor- en de vroegschool op elkaar? 1a9 Resultaten Zijn er gemeentelijke afspraken met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten met VVE? Kunt u hieronder kort beschrijven wat die resultaatafspraken zijn? (Een voorbeeld: Minder dan 25% van de doelgroepkinderen scoort op D- of E- niveau bij de Cito-toetsen Taal voor kleuters en Ordenen) 1a10 Nadere VVE-afspraken op gemeentelijk niveau Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de voorscholen? Dus bovenop de wettelijke eisen. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de voorscholen zijn? Zijn er nadere gemeentelijke afspraken over de vroegscholen? Bijvoorbeeld in LEA-verband. Kunt u hieronder kort beschrijven wat die nadere afspraken over de vroegscholen zijn? Ja Nee 2 Nee Nee Nee Nee 2 Ja Nee 1 Ja Ja Nee Pagina 23 van 28

24 1b VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de aansturing van VVE? (Stuurgroep, LEA, e.d.) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die VVE-aansturing op gemeentelijk niveau er uit ziet? Op gemeentelijk niveau vindt overleg plaats in een VVE werkgroep. Hierin hebben zitting het consultatiebureau, stichting Delta Voorschool en de gemeente. Is er VVE-coördinatie op gemeentelijk niveau wat betreft de uitvoering van VVE? (bijv. in de werkgroep VVE, of zoiets) Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die coördinatie van de VVEuitvoering er uit ziet? Op het niveau van Delta-voorschool vindt de uitvoering van de coördinatie van VVE plaats. 1c Systematische evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau Wordt VVE op gemeentelijk niveau systematisch geëvalueerd en verbeterd? (via een (VVE)monitor, gemeentelijk VVE-evaluaties, VVEbeleidsplannen, en dergelijke?) Nee Nee 2 Nee Ja Kunt u hieronder kort beschrijven hoe die systematisch evaluatie en verbetering van VVE op gemeentelijk niveau er uit ziet? DE VVE-CONDITIES Ant- Oordeel woord 2a GGD-rapport Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de Nee kinderdagverblijven óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in Nee haar beoordeling van de kinderdagverblijven? Wat is die datum? Heeft u afspraken met de GGD dat zij bij het beoordelen van de peuterspeelzalen óók de voorschoolse educatie (het zgn. 8e domein) beoordelen? Nee Is u bekend vanaf welke datum de GGD ook het 8e domein meeneemt in haar beoordeling van de peuterspeelzalen? Wat is die datum b Gemeentelijk subsidiekader Is er een gemeentelijk VVE-subsidiekader voor de voorscholen (of een verordening, een beschikking, e.d.) Staat daarin dat de maximale groepsgrootte 16 peuters per groep is? Wat is dan de maximale groepsgrootte? Staat daarin dat er voor elke groep sprake moet zijn van een dubbele bezetting? Wat is dat criterium? Staat daarin dat er voor elke groep minimaal 10 uur VVE gegeven wordt? Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten gekwalificeerd moeten zijn, d.w.z. dat ze minimaal MBO-3 niveau zijn? Pagina 24 van 28

25 Wat is dat criterium? Staat daarin dat de leidsters/beroepskrachten voldoende geschoold moeten zijn voor VVE? Wat zijn de scholingseisen in uw gemeente? Overeenkomstig de wettelijke eisen. Staat daarin dat er voor elke leidster/beroepskracht een opleidingsplan moet zijn? (N.B. Het mag ook één plan zijn waarin per leidster het opleidingsplan staat.) Afsluitende toelichting Hier kunt u een toelichting geven. Pagina 25 van 28

26 Pagina 26 van 28

27 Bijlage 2 De resultaten op de digitale vragenlijsten van de vooren de vroegscholen CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport 8 1 A0.2 VE-basisvoorwaarden 1 A2 Groepsgrootte 9 A3 "Dubbele bezetting" 3 11 A4.1 Voldoende VVE-tijd per week 9 A5.2 Opgeleide leidsters 9 A5.3 Nederlands spreken 9 A5.4 VVE-geschoolde leidsters 2 12 A5.5 Jaarlijks opleidingsplan OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 13 1 B2 Vooraf info aan ouders 3 11 B3 Intake 1 13 B4 Thuis VVE-activiteiten 5 9 B5 VVE-participatie van ouders op school 10 4 B6 Info ouders over ontwikkeling kind KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1.1 Integraal programma 2 12 C1.2 Doelgerichte planning 2 12 C1.4a Opklimmende moeilijkheidsgraad 1 5 C1.4b Brede ontwikkeling 12 C1.4c Leeftijddifferentiatie 1 11 C1.4d Differentiatie ontwikkelingsniveau 4 8 C2.5 Inrichting van de ruimte 1 13 ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen 4 10 D1.2a Planning hele groep 6 8 D1.2b Planning kleine groep D1.2c Planning (zorg)leerlingen 9 5 D1.3 Evaluatie begeleiding 1 13 D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? 1 13 D2.2b Overleg ouders over externe zorg D2.3 Volgen van de externe zorg 1 13 Pagina 27 van 28

28 KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 VVE-coördinatie binnen school 4 10 E2 VVE evalueren 6 8 E3 Opbrengsten evalueren 3 11 E4 Verbetermaatregelen 5 9 E5 VVE borgen 6 8 E6 VVE in kwaliteitszorg binnen school 6 DOORGAANDE LIJN F1 VVE-coördinatie tussen voor-vroeg 2 12 F2 Doorstroom naar vroegschool 1 7 F3 Warme overdracht 6 F4 Afstemming aanbod 14 F5 Afstemming ped/educ handelen 3 11 F6 Afstemming over ouders 5 9 F7 Afstemming begeleiding/zorg 1 13 OPBRENGSTEN VAN VVE G1 VVE-resultaten meten 4 2 G2 Niveau VVE-resultaten G3 Verlengde kleuterperiode 6 Pagina 28 van 28