Avans Hogeschool, Breda

Transcriptie

1 Avans Hogeschool, Breda Opleidingen: CE en SB&RM, hbo-bachelor Varianten: voltijd Visitatiedata: 18 mei 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juli 2006

2 2 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 31 Onderwerp 4 Voorzieningen 35 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 38 Onderwerp 6 Resultaten 41 Deel C: Bijlagen 45 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 46 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3 Bezoekprogramma 54 Bijlage 4: Kengetallen 55 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 57 NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 3

4 4 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 5

6 6 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen CE en SBRM van de Avans Hogeschool heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in april 2006, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek vond plaats op 18 mei In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: Dhr. G. Panneman (domeinpanellid SBRM en voorzitter); Dhr. drs. J.W. van Broeckhuysen (domeinpanellid CE); Dhr. R.H. Koelewijn (studentpanellid, student SBRM); Mw. ir. M. Dekker-Joziasse (NQA-seniorauditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De opleidingen CE en SBRM vormen samen de Academie voor Marketing en Business Management (AMBM) van de Avans Hogeschool. Binnen Avans zijn er drie CE opleidingen bij drie verschillende academies. Binnen AMBM (Breda) is er alleen een voltijdcurriculum CE. Deze CE-opleiding richt zich op het breed opleiden van commercieel economen, met een focus op het Midden- en Kleinbedrijf (MKB), dit ter onderscheid van de andere CEopleidingen. De CE-opleiding van AMBM onderscheidt zich ook van andere CE-opleidingen door een focus op management. De CE-opleiding kent geen specifieke afstudeerrichtingen. Binnen de opleiding CE Breda studeerden bij aanvang van het studiejaar eerstejaars, 108 tweedejaars, 130 derdejaars en 113 vierdejaars studenten. Er zijn ongeveer 30 docenten werkzaam binnen de academie. NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 7

8 De opleiding Small Business en Retail Management (SBRM, voltijd) in Breda is één van de 16 SBRM opleidingen in Nederland. De opleiding SBRM is in 2001 van start gegaan binnen Avans Hogeschool Breda. Binnen Avans zijn er ook een deeltijd- en een duale variant van deze opleiding, ondergebracht bij andere academies. Alledrie de SBRM-opleidingen zijn onderscheidend gepositioneerd: in onderwijsvariant en in inhoudelijke keuzes. SBRM voltijd van AMBM in Breda is vormgegeven en ontwikkeld binnen het project Grensverleggend Ondernemen (GO!). Dit is een samenwerkingsverband met MKB Brabant, de Kamer van Koophandel West-Brabant, de Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland, de Benelux en met drie Belgische hogescholen (Hogeschool Antwerpen, Hogeschool Plantijn, de Karel de Grote Hogeschool). SBRM voltijd Breda onderscheidt zich daarmee door het transnationale karakter. De opleiding legt zich toe op Small Business en neemt de component Business to Business mee, waarin de klant beschouwd wordt als zakelijke speler. Het opleidingsconcept is een praktijkgericht model, met onderwijs zowel op school als buitenschools bij bedrijven. De opleiding kent geen specifieke afstudeerrichtingen. Binnen SBRM studeerden bij aanvang van het studiejaar eerstejaars, 33 tweedejaars, 30 derdejaars en 28 vierdejaars studenten. Binnen AMBM volgden studenten voorheen een brede commercieel gerichte propedeuse (startjaar voor zes opleidingen). Sinds 2005 volgen studenten CE en SBRM een specifieker ingerichte academiebrede propedeuse. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleidingen door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleidingen geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor de zelfevaluatierapporten (positiedocument academie en startdossiers CE en SBRM) gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de informatieanalyse) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat de zelfevaluatierapporten met de bijlagen in orde waren bevonden, heeft de auditor met de opleiding tezamen besproken welke facetten of welke thema s naar verwachting de meeste aandacht zullen krijgen tijdens het bezoek van het panel aan de opleiding. Daardoor konden de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate wijze voorbereiden op dit bezoek. In diezelfde periode (april 2006) bereiden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek (mei 2006). Zij bestudeerden de zelfevaluatierapporten (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en 8 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

9 prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleidingen hebben in de zelfevaluatierapporten kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiezen. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige(n) in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met academie- en opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft een mondelinge terugkoppeling plaatsgevonden van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleidingen is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleidingen accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in juli 2006 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleidingen als geheel gegeven. Dit rapport is in juli 2006 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleidingen voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juli/augustus Het visitatierapport is uiteindelijk in juli/augustus 2006 ter beschikking gesteld aan de opleidingen, die het samen met de accreditatieaanvraag kunnen indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleidingem eventueel leggen, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 9

10 weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Benchmarking Wat betreft de benchmarking wordt een vergelijk gemaakt met andere soortgelijke opleidingen in Nederland. Voor de landelijke vergelijking maakt het panel gebruik van de centraal geregistreerde gegevens van het CRIHO, aangezien deze een vergelijkbaarheid mogelijk maken. Dit in tegenstelling tot opleidingseigen kengetallen met verschillen in definitie en registratie. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding Voor de opleiding SBRM geldt dat alle facetten zijn beoordeeld met een goed. Voor de opleiding CE geldt dat het facet Domeinspecifieke eisen wordt beoordeeld met een voldoende en de overige twee facetten met een goed. De oordelen op het onderwerp zijn voor beide opleidingen derhalve positief Programma Alle facetten krijgen bij beide opleidingen het oordeel goed, behalve het facet Beoordeling en toetsing dat een oordeel voldoende heeft gekregen. De oordelen op het onderwerp zijn voor beide opleidingen derhalve positief Inzet van personeel De facetten Eisen hbo en Kwaliteit personeel ontvangen het oordeel goed bij beide opleidingen. Het facet Kwantiteit personeel ontvangt het oordeel voldoende. De oordelen op het onderwerp zijn voor beide opleidingen derhalve positief Voorzieningen Het facet Materiële voorzieningen ontvangt voor beide opleidingen het oordeel voldoende. Het facet Studiebegeleiding ontvangt voor beide opleidingen het oordeel goed. De oordelen op het onderwerp zijn voor beide opleidingen derhalve positief Interne kwaliteitszorg De facetten Evaluatie resultaten en Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld ontvangen voor beide opleidingen het oordeel voldoende. Het facet Maatregelen tot verbetering ontvangt voor beide opleidingen het oordeel goed. De oordelen op het onderwerp zijn voor beide opleidingen derhalve positief. 10 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

11 1.5.6 Resultaten Beide facetten ontvangen voor beide opleidingen het oordeel voldoende. De oordelen op het onderwerp zijn voor beide opleidingen derhalve positief. NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding CE Opleiding SBRM Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud Goed Goed programma 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom 2.6 Duur Goed Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen hbo Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, Voldoende Voldoende alumni en het beroepenveld Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleidingen op de zes de onderwerpen positief scoren, is de conclusie dat het totaaloordeel over beide opleidingen positief is. 12 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 13

14 14 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen CE: Voldoende SBRM: Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De oordelen worden als volgt beargumenteerd: Beide opleidingen hanteren de domeincompetenties van de Bachelor of Commerce als uitgangspunt met de onderliggende niveau-definities. De domeincompetenties zijn gebaseerd op (internationale) ontwikkelingen binnen het domein en ze zijn besproken met vertegenwoordigers uit het werkveld en in het Landelijke Opleidingsoverleg. De domeincompetenties vormen de basis voor het opleidingsprofiel waaraan de opleidingen hun eindtermen ontlenen (Opleidingskaders januari 2006, studiegidsen en OER s ). Het panel constateert dat beide opleidingen de domeincompetenties hanteren als brede insteek en als gezamenlijke taal bij afstemming over gezamenlijke onderdelen in propedeuse en hoofdfase. Daarnaast maken beide opleidingen een eigen vertaling naar de specifieke vakgebieden van CE en SBRM, met daarin eigen accenten. In 2004 zijn de domeincompetenties en de landelijke beroepscompetenties door de curriculumcommissie met elkaar vergeleken, om te garanderen dat de beroepscompetenties volledig worden gedekt door de domeincompetenties. De beide opleidingen hebben tot eind 2005 de landelijke beroepscompetenties als uitgangspunt genomen. Deze competentiesets zijn besproken met vertegenwoordigers uit het werkveld. Vanaf 2005 wordt gewerkt met de landelijke domeincompetenties, welke ook zijn besproken met werkveldvertegenwoordigers van CE en SBRM. Het panel constateert dat beide opleidingen goede contacten hebben in het werkveld en daarmee een goede worteling hebben in de regio en goed kunnen inspelen op ontwikkelingen en actualiteiten. De docenten zijn in de contacten met het werkveld actief in het bespreken van gewenste en aanwezige competenties bij studenten. Deze actieve houding wordt bevestigd door vertegenwoordigers uit het werkveld met wie het panel sprak. Beide opleidingen hanteren een Competentiematrix waarmee ze de dekking van de domeincompetenties met de onderliggende niveau-indeling waarborgen. In de Opleidingskaders CE en SBRM en in de OER s zijn de specifieke beschrijvingen opgenomen van de beroeps- en opleidingsprofielen van CE en SBRM. Voor de gemeenschappelijke propedeuse van CE en SBRM zijn de landelijk vastgestelde domeincompetenties van de Bachelor of Commerce op niveau 1 als uitgangspunt genomen. Voor de hoofdfase en eindfase zijn respectievelijk niveau 2 en 3 als uitgangspunt genomen (Opleidingsmodel AMBM). Het beleid aangaande internationalisering is op academieniveau vastgelegd in de Nota Internationalisering (januari 2005). Hieruit blijkt dat de academie streefnormen heeft NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 15

16 geformuleerd aangaande de aantallen studenten die in het buitenland studieonderdelen, stages of afstudeerprojecten doen. Uit gegevens van de opleidingen blijkt dat de focus met name ligt op de transregionale samenwerking. Dit kan mede het gevolg zijn van de focus op het MKB. De aantallen studenten die daadwerkelijk in het buitenland studeren voldoet nog niet aan het streven van de academie. SBRM: De landelijke beroepscompetenties SBRM zijn op landelijk niveau gevalideerd door het werkveld en door alumni (Competentieprofiel Herijkt, 2004). De opleiding is in samenwerking met België opgezet en ontwikkeld, waardoor een intensieve transnationale samenwerking is ontstaan. Daardoor zijn de ondernemerschapscompetenties ook in België gevalideerd. Dit is een unicum onder de SBRM opleidingen. De opleiding heeft een sterke focus op zelfstandig ondernemen en op retail management. Het eerste is kenmerkend ten opzichte van andere SBRM-opleidingen. De opleiding SBRM brengt een specifiek accent aan door binnen het curriculum 30 EC vrij te maken voor actuele beroepsontwikkeling en deze in overleg met het regionale werkveld in te richten rond de onderwerpen Innovatief Ondernemen en Bedrijfsopvolging/Familiebedrijven (Opleidingskader SBRM, januari 2006). Internationalisering richt zich op transnationale samenwerking tussen ondernemers en het hoger onderwijs in bijvoorbeeld het project Grensverleggend Ondernemen (GO). Doel is wederzijdse kennisoverdracht. In dit kader is er nauwe samenwerking met de Hogeschool van Antwerpen en de regionale Kamers van Koophandel. Bij de opzet van dit project zijn de beroepscompetenties voorgelegd aan vertegenwoordigers van het regionale, grensoverschrijdende werkveld in klankbordbijeenkomsten. Daarin werden de beroepscompetenties passend gevonden bij een ondernemersgerichte opleiding (Projectplan GO). De opleiding positioneert zich met accenten op het regionale MKB, grensoverschrijdende contacten en ondernemerschap. De opleiding biedt daartoe een transnationale leerlijn aan in het tweede studiejaar en stelt buitenlandse stage in principe verplicht (Internationale Orientatie ). 57% van de eerste lichting afgestudeerden heeft ook daadwerkelijk een stage of studiedeel in het buitenland gedaan (alumni-enquete SBRM). Dit verdient verdere uitbreiding conform het doel van de opleiding. Het panel constateert dat de opleiding actief is in de contacten met het transregionale werkveld en deze actief betrekt bij discussies over positionering en uitwerking van de opleidingsdoelstellingen. CE: De opleiding CE heeft zich via advertentieanalyse georienteerd op functieprofielen en deze vertaald naar de thema s en blokken in het opleidingsprogramma. De opleiding CE heeft een sterke focus op het MKB binnen het regionale bedrijfsleven. In de hoofdfase is bijvoorbeeld een thema opgenomen Marketing in het MKB. Om de focus een goede invulling te geven, participeert de opleiding in diverse netwerken en werkt in een 16 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

17 regionaal samenwerkingsverband op het gebied van Innovatief Ondernemen, wat leidt tot concrete projectopdrachten vanuit het MKB in de eindfase van de opleiding. De opleiding vergelijkt zichzelf met Duitse, Franse en Spaanse opleidingen (Betriebswirtschaftleren, Ecole Superieur de Commerce en Economicas Comerciales). Via contacten met deze scholen houdt men zicht op internationale ontwikkelingen. De meeste focus en samenwerking is echter gericht op Vlaamse partners in de aangrenzende regio s. Het panel is van mening dat de opleidingen duidelijk contact en afstemming zoeken met het regionale werkveld voor het toetsen van haar eindkwalificaties aan de wensen uit het werkveld. Het panel is van mening dat de opleiding CE te sterk op het MKB is gericht. Het panel mist aspecten van Marketing, E-commerce die binnen het brede veld van de CE zou passen en die zeker ook een rol spelen binnen het regionale werkveld. Dit zou studenten een bredere scope van specialisatie en afstudeermogelijkheden kunnen bieden. Het project Grensverleggend Ondernemen heeft duidelijk de basis gevormd voor de SBRM en heeft de opleiding duidelijk op de kaart gezet in het transregionale gebied. De doelen voor internationalisering zijn voor de academie duidelijk verwoord. De uitwerking en realisatie moeten in beide opleidingen nog nader vorm krijgen. Het internationale karakter kan in de praktijk nog meer tot uitdrukking komen in de vorm van internationale afstudeeropdrachten, c.q. meer contact met buitenlandse bedrijven of internationaal georiënteerde bedrijven. Facet 1.2 Niveau bachelor CE: Goed SBRM: Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. De oordelen worden als volgt beargumenteerd: De opleidingen hanteren de landelijk erkende hbo-kwalificaties en de internationaal erkende Dublin-descriptoren om aan te sluiten bij internationaal geaccepteerde niveaubeschrijvingen. De beroepscomptenties CE en SBRM en de domeincompetenties van de Bachelor of Commerce zijn voor beide opleidingen getoetst aan de Dublin-descriptoren en de hbokwalificaties (Opleidingskaders CE en SBRM). Dit wordt mede inzichtelijk gemaakt in de competentiematrixen. Uit bestudering van het Opleidingsmodel AMBM constateert het panel dat de academie de domeincompetenties hanteert bij de opzet en uitvoering van het onderwijs en als leidraad bij de toetsing. De Dublin-Descriptoren worden op drie niveaus ingebracht: in de propedeuse, in het 2 e en 3 e jaar en in de eindfase. Dit wordt verantwoord in de opleidingsmodellen CE en SBRM. NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 17

18 SBRM: Het beroepsprofiel SBRM, opgesteld door het landelijk opleidingsoverleg SBRM, beschrijft de vereiste competenties van een ondernemer die het beroep op hbo-niveau gaat uitvoeren. Het hbo-niveau van een opleiding refereert hierbij aan de volgende vier karakteristieken: Verantwoording, Complexiteit, Transfer van contextgebonden bekwaamheden en hbo-denkniveau (Competentiegerichte Hogere Beroepsopleiding SBRM, 1999). Facet 1.3 Oriëntatie hbo bachelor CE: Goed SBRM: Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. De oordelen worden als volgt beargumenteerd: Zoals bij facetten 1.1 en 1.2 is gebleken, hebben de opleidingen hun opleidingsprofielen gebaseerd op landelijk gevalideerde beroepsprofielen en domeincompetenties van de Bachelor of Commerce. Studenten CE worden opgeleid voor uiteenlopende functies in marketing en sales: accountmanager, marketingmanager, productmanager, kwaliteitsmedewerker, logistiek manager, exportmanager, voorlichter etc. SBRM-afgestudeerden komen veelal terecht in functies: directeur van een onderneming, eigenaar van een onderneming, stafmedewerker binnen een retailonderneming, bedrijfsleider, filiaalmanager, floormanager, vestigingsmanager of franchisenemer. De competentiematrixen CE en SBRM tonen dat de domeincompetenties volledig worden gedekt door de opleidingskwalificaties (Opleidingskader CE en SBRM en Opleidingsmodel AMBM). De context van de domeincompetenties is met de opzet van de curricula ingevuld met beroepsthema s, beroepsrollen en beroepsproducten. Tot welk niveau de competenties moeten worden behaald is ook omschreven in de competentiematrixen. De beroepsprofielen van de afgestudeerde CE er en SBRM er zijn besproken en goedgekeurd met het werkveld (Nieuw profiel CE, 2002 en Stuurgroep GO, 2001). Het panel stelt dat het beroepsprofiel van CE wat beperkt is door de sterke gerichtheid op het MKB (vergelijk facet 1.1). Vertegenwoordigers uit het werkveld die zijn betrokken bij begeleiding van stagiairs en afgestudeerden bevestigen dat de gestelde eindkwalificaties voor studenten passen bij de wensen naar CE- en SBRM-capaciteiten in het werkveld. Voor CE wordt dit bevestigd in uitkomsten van de HBO-Monitor: 67% alumni vindt baan op het gewenste niveau, 56% heeft werk waarbij de eigen studierichting vereist is en 56% is tevreden over aansluiting 18 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

19 tussen opleiding en functie. Dit is conform landelijke gemiddelden. Voor SBRM worden uitkomsten bevestigd in een eerste alumnionderzoek (n=14):1/3 deel werkt op hboniveau, 1/3 deel studeert door en 1/3 deel is als zelfstandige begonnen, 70% vindt dat de opleiding een goede basis biedt om te starten op de arbeidsmarkt. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo CE: Goed SBRM: Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De oordelen worden als volgt beargumenteerd: Studenten komen gedurende de gehele opleiding in aanraking met de beroepspraktijk. De opleidingen werken met Probleemgestuurd onderwijs en Projectonderwijs. De aansturing van het leerproces gebeurt hierin via geconstrueerde problemen uit de praktijk en via echte opdrachten uit de praktijk (Opleidingskaders CE en SBRM, Studiegidsen CE en SBRM ). Dit past bij de visie van de academie: Geen blok zonder bedrijf, het centrale uitgangspunt voor de inrichting van het onderwijs. Dit uitgangspunt wordt mede vormgegeven door het inschakelen van beroepsbeoefenaren bij ontwikkeling, uitvoering en assessments van de onderwijseenheden (Onderwijsvisie AMBM). Bestudering van het onderwijsmateriaal bevestigt dat er in ieder blok praktijkgerichte opdrachten zijn opgenomen of dat een blok in samenwerking met het werkveld is opgezet. Uit gesprekken is het panel gebleken dat studenten in de eerste twee jaren werken aan kleinere praktijkgerichte projecten. In jaar 3 en 4 zijn de projecten groter van omvang en meer gericht op complexe materie. Het panel heeft vernomen dat er geregeld gastsprekers worden uitgenodigd door docenten en studenten. Vanuit het lectoraat worden projecten in het vierde jaar ingebracht gericht op innovatief ondernemen waarbij studenten worden gekoppeld aan bedrijven. In de programma s is een stage opgenomen. Tijdens de stage raakt de student vertrouwd met het Marketing in de realiteit (CE) of het ondernemerschap in de realiteit (SBRM). De student brengt in de stage de theoretische concepten uit de hoofdfase in de praktijk (GO! Grensverleggend ondernemen, Stagehandleidingen ). Studenten worden gestimuleerd om stage te lopen in het buitenland, om zo relevante internationale ervaring op te doen (GO! Grensverleggend ondernemen, NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 19

20 Stagehandleidingen ). Dit wordt door SBRM in het volgende schooljaar verplicht gesteld, zo bleek het panel uit het gesprek met docenten. In voorbereiding daarop is de stagevoorlichting verscherpt en zijn stagefolders voor bedrijven in meerdere talen beschikbaar. De stagegids SBRM is samen met de Hogeschool van Antwerpen ontwikkeld. Uit de Onderwijsvisie AMBM blijkt dat de opleidingen de omgeving zien als een belangrijke regionale speler. De opleiding leidt studenten op die breed inzetbaar zijn in het beroepenveld, om zo in te spelen op de toenemende complexiteit van vraagstukken binnen het Midden- en Kleinbedrijf (MKB). De opleidingen hebben daarom actief contact met onder andere ondernemers en het werkveld, om zo de kwaliteit en actualiteit van het onderwijs te waarborgen (Werkveldnotitie). De academie participeert actief in het lectoraat Innovatief Ondernemen (Aanvraag Lectoraat en vorming Kenniskring Innovatief Ondernemen). In het Werkplan Innovatief Ondernemen is een activiteitenplan opgenomen, waaruit blijkt op welke gebieden het lectoraat en AMBM samenwerken. In het samenwerkingconvenant met de Kamer van Koophandel West Brabant, Syntens en het SES werken docenten en studenten, soms onder leiding van de lector, aan onderzoeken en opdrachten binnen het MKB (Werkveldnotitie Werkveld als basis voor opleiding ). In de praktijklijn binnen het opleidingsprogramma zijn er duidelijke onderdelen ingebouwd voor het aanleren van de benodigde beroepsvaardigheden: praktijkopdrachten, projecten, stage en afstudeerperiode. De opleidingen maken gebruik van vakliteratuur (Boekenlijst). Ieder jaar wordt opnieuw bekeken of de literatuur, die binnen het blok wordt gebruikt actueel is. De opleidingen onderhouden actieve contacten met uitgevers. Het panel is van mening dat de gebruikte literatuur past bij de beide vakgebieden, voldoende actueel en van het juiste niveau is. Eerstejaars studenten van beide opleidingen werken, in samenwerking met de Rabobank en met de gemeente Breda ieder jaar aan een onderzoek, genaamd de Bredase Economische Barometer (Opleidingskaders CE en SBRM). De actualiteit en praktijkgerichtheid van de onderwijsblokken zijn onderdelen die aan de orde komen in de blokevaluaties onder docenten en studenten (Blokrapportages). In de STO 2004 geven studenten van de academie de waardering 3,9 voor de vraag of ze voldoende kennismaken met de beroepspraktijk en 4,0 voor de vraag of er voldoende tijd wordt besteed aan het oefenen in praktische vaardigheden (verbeternorm ligt bij 3,0). Uit de Keuzegids Choice 2005 blijkt dat studenten vinden dat ze goed worden voorbereid op de arbeidsmarkt. Uit alumnionderzoek blijkt dat 71% van de alumni een goed geeft voor de vraag of de opleiding een goede start op de arbeidsmarkt mogelijk maakt. Studenten en alumni zijn in het algemeen tevreden over de mate waar in studenten de kennis kunnen toepassen in de praktijk. Uit de Elsevier studentenenquete blijkt dat CEstudenten een score 7,3 geven voor de voorbereiding op de praktijk in de hoofdfase. Dit is significant hoger dan het landelijk gemiddelde. Het panel heeft vanuit documentatie en gesprekken de indruk dat beide opleidingen sterk investeren in de contacten met het (trans)regionale werkveld. Dit werpt onder andere zijn vruchten af in de ruime hoeveelheid stageopdrachten die binnen komen en bijvoorbeeld 20 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

21 in de samenwerking met Hogeschool van Antwerpen en ondernemers uit Vlaanderen in de samenstelling van de blokboeken en projectopdrachten van SBRM. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma CE: Goed SBRM: Goed Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De oordelen worden als volgt beargumenteerd: Uit documentatie en gesprekken met management en docenten blijkt dat de opleidingen een consequente vertaling hebben gemaakt van de abstracte domein- en beroepscompetenties naar een praktische onderwijsuitvoering. Daarbij is een koppeling gemaakt met het onderwijskundig model van de academie (Fasebeschrijvingen van CE en SB, Competenties in de relatie tot de leeromgeving op blokniveau, Opleidingsmodel AMBM). Bij het ontwikkelen van het onderwijs zijn de competenties verdeeld over de thema s (Opleidingskader CE en SBRM). Uit de documentatie blijkt dat deze thema s zijn besproken en afgestemd met het werkveld. Uit bestudering van de competentiematrix in het opleidingsmodel van beide opleidingen blijkt dat alle domeincompetenties Bachelor of Commerce terugkomen in de onderwijseenheden (Opleidingskaders CE en SBRM). Uit bestudering van het onderwijsmateriaal en van de toetsen blijkt dat de vertaling van de doelstellingen duidelijk is doorgevoerd tot en met de toetsen. Dit biedt studenten en docenten een duidelijk beeld aan welke competenties de modulen/blokken een bijdrage leveren en welke competenties er in welke toets worden getoetst. Uit gesprekken is het panel gebleken dat voorheen de studenten een brede economische propedeuse volgen en dat in 2004 is gekozen voor een beroepsgerichte propedeuse, die scherper aansluit bij de domeincompetenties van de Bachelor of Commerce (inrichting propedeusefase 2004). De onderwijscommissies van de opleidingen zijn verantwoordelijk voor de vorm en inhoud van het curriculum en voor de borging van het afdekken van de eindkwalificaties en competenties (Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de onderwijscommissie, AMBM). NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 21

22 CE: Uit het STO 2004 blijkt dat studenten tevreden zijn over de inhoud van het studieprogramma dat zij hebben gevolgd (score 3,8) en vinden dat het studieprogramma bijdraagt aan het ontwikkelen van een kritische instelling (score 3,9). In de Keuzegids Choice 2005 scoren studenten op de inhoud van de opleiding (interessant, up to date en niveau) gemiddeld een 7,1. Dit ligt hoger dan het landelijke gemiddelde. SBRM: Uit het STO 2004 blijkt dat studenten tevreden zijn over de inhoud van het studieprogramma dat zij hebben gevolgd (score 3,3) en vinden dat het studieprogramma bijdraagt aan het ontwikkelen van een kritische instelling (score 3,5). In de Keuzegids Choice 2005 scoren studenten op de inhoud van de opleiding (interessant, up to date en niveau) een 6,7. Dit ligt net onder het landelijke gemiddelde van 6,9. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma CE: Goed SBRM: Goed Criterium: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. De oordelen worden als volgt beargumenteerd: De opleidingen kennen drie fasen, die elk een afzonderlijke functie hebben (beroepsoriëntatie in de propedeuse, beroepsvoorbereiding in de hoofdfase en beroepsvorming in de eindfase) (Opleidingskaders CE en SBRM, Opleidingsmodel AMBM). In de fasebeschrijvingen van alle opleidingsfasen is de samenhang tussen de eindkwalificaties, de fasedoelen, de eindtermen (competenties) en leerlijnen schematisch vormgegeven. Per fase is er een opbouw in niveaus van de domeincompetenties (Fasebeschrijving CE en SB en propedeuse, Competenties in de relatie tot de leeromgeving). Het programma van de propedeuse is gericht op verwerving van basiskennis en vaardigheden voor het commerciële beroep, op oriëntatie binnen het kader van de opleiding en het beroep en op evaluatie van persoonlijke kwaliteiten en leerprestaties (Opleidingskaders CE en SBRM). In de propedeuse wordt horizontale samenhang in het curriculum bereikt door het centraal stellen van een thema per onderwijseenheid, conform het voor ondernemers belangrijke Core Marketingconcept. PGO, projecten en trainingen worden hierdoor op elkaar afgestemd (Opleidingskaders CE en SBRM, Opleidingsmodel AMBM). De opbouw van de curricula is beschreven in de Opleidingskaders en de Studiegidsen In de hoofdfase en eindfase wordt horizontale samenhang bereikt doordat in samenwerking met het beroepenveld de bedrijfslevencyclus als uitgangspunt voor de inrichting van de thema s gebruikt (Opleidingskader SBRM). Een jaarproject geeft een binding tussen de thema s van de hoofdfase (Opleidingsmodel AMBM). Het panel heeft 22 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

23 dit herkenbaar terug kunnen vinden in het studiemateriaal en de thematieken. Bij SBRM doorlopen de studenten duidelijk de gehele cyclus van een bedrijf. In de loop van de praktijkopdrachten wordt het fictieve bedrijf steeds groter en complexer. Bij CE krijgt de student in de loop van de studie een duidelijk beeld van alle productieprocessen en afdelingen in een bedrijf. Verticale samenhang in het curriculum wordt bereikt door middel van leerlijnen. Per fase zijn verschillende leerlijnen uitgezet, die een afstemming kennen over de leerjaren heen (Opleidingskaders CE en SBRM)(vergelijk facet 2.7). De onderwijscommissies dragen zorg voor de horizontale en verticale samenhang in het programma (Organisatiestructuur AMBM). CE: Uit het STO 2004 blijkt dat studenten na de propedeuse geen goed beeld hebben van het vervolg van de opleiding (score 2.6), Deze meetgegevens hadden betrekking op de brede heao-propedeuse. Met de invoering van de academie propedeuse is het beeld bij studenten positiever. Dit is echter nog niet meetbaar in enqueteresultaten. Studenten vinden de onderdelen van het studieprogramma een samenhangend geheel (score 3,9) en zijn tevreden over de inhoud van het programma (score 3,8). Ten aanzien van de keuzemogelijkheden geven studenten een score 3.0. De opleiding geeft aan dat met de komst van de Brede bachelor en de major-minor structuur de keuzemogelijkheden zullen worden vergroot. Uit de Keuzegids 2005 blijkt dat studenten de samenhang met een 7,3 beoordelen. Dit ligt boven het landelijk gemiddelde van 6,8 en is de hoogste score van CE-opleidingen in Nederland. Met de verschuiving van beroepscompetenties naar domeincompetenties en met de komst van het opleidingsmodel, probeert de opleiding de samenhang tussen de onderdelen van het studieprogramma nog verder te verhogen. Om de inhoud van de opleiding nog meer te verbeteren heeft de opleiding verschillende maatregelen genomen. In de opleiding komen meer onderzoeksvaardigheden aan bod, zoals een marktonderzoek in het blok Managen van Groei. Ook is de inhoudelijke component van een aantal blokken versterkt. SBRM: Uit het STO 2004 blijkt dat de studenten vinden dat de onderdelen van het studieprogramma een samenhangend geheel vormen (score 3,3). Uit de Keuzegids Choice 2005 blijkt dat studenten de samenhang met een 7.0 beoordelen. Dit ligt boven het landelijk gemiddelde van 6,8. Met de verschuiving van beroepscompetenties naar domeincompetenties en met de komst van het opleidingsmodel, probeert de opleiding de samenhang tussen de onderdelen van het studieprogramma nog verder te verhogen. Studenten zijn tevreden over de inhoud van het studieprogramma (STO score 3,3). In het STO 2004 geven studenten verder aan dat de propedeuse een duidelijk beeld heeft gegeven van het vervolg van de opleiding (score 3,1). Op dat moment was nog geen sprake van een specifieke propedeuse. Met de vernieuwde academiepropedeuse heeft de opleiding de oriëntatiefunctie van de propedeuse verbeterd. Dit wordt bevestigd in gesprekken met de studenten. NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 23

24 De keuzemogelijkheden van de opleiding worden door studenten niet als keuzemogelijkheden ervaren (score 2,6). De opleiding biedt de mogelijkheid om de eigen ondernemerswens als themaproject in te brengen. Tevens heeft de student binnen de blokken de mogelijkheid om te kiezen voor de praktijkprojecten. Het is een bewuste keuze van de opleiding om op dit moment geen specifieke keuzeblokken te organiseren, mede vanwege de grootte van de opleiding. Met de verdere ontwikkeling van de majorminor structuur zal door middel van minors de keuzemogelijkheid worden vergroot. Daarnaast hebben studenten altijd de keuze om een persoonlijke route naar het ondernemerschap te ontwikkelen. Facet 2.4 Studielast CE: Goed SBRM: Goed Criterium: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De oordelen worden als volgt beargumenteerd: In de Studiegidsen CE en SBRM is de studielast in uren per week uitgewerkt. Hieruit blijkt dat de opleiding een omvang van 40 uur per week weerspiegelt, waarvan tussen de 12 en 15 contacturen per week. Hiermee voldoet de opleiding aan de contacturen-norm van Avans. Studentgerichtheid is uitgangspunt bij de inrichting van het onderwijs. Dit uitgangspunt uit zich onder andere in een geleidelijke overgang van begin- naar eindsituatie, een toename in complexiteit naarmate de opleiding vordert en begeleiding op het gebied van studieloopbaan (Studiegids ). Studenten ontvangen de leerstof in overzichtelijke eenheden: het studiejaar is opgebouwd uit vier blokken (thema s) van ieder tien weken (Opleidingskaders en Studiegidsen CE en SBRM, ). Het onderwijs is beschreven in de Studiegidsen, in de blokboeken en in de OER en. Onderwijsmateriaal en informatie met betrekking tot onderwijs en onderwijsorganisatie, worden zoveel mogelijk gecommuniceerd naar studenten via de elektronische leeromgeving Blackboard. Bestudering van Blackboard bevestigt het panel dat de lessentabellen van de blokken zijn weergegeven in de blokboeken en op de courses van de betreffende blokken op Blackboard. De opleiding is voortdurend bezig met het streven naar een studielast van de student, die beter aansluit bij de geplande studielast (Notitie Studielast) en neemt daartoe diverse maatregelen zoals bijvoorbeeld het aanbieden van alle tentamens na ieder blok in de propedeuse. De opleiding geeft aan dat in de propedeuse is geïnvesteerd in een betere belasting van de studietijd, door een centraal startmoment van de week te plannen op maandagochtend en een centraal eindmoment op vrijdagmiddag. Om de studielast te 24 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

25 spreiden zijn de herkansingen binnen de opleiding verplaatst naar het volgende blok. Hierdoor heeft de student ruimere voorbereidingstijd voor het eerste tentamen. Dit heeft een positieve uitwerking op de blokrendementen (Blokevaluaties). Voor (individuele) problemen met studiebelasting kan de student achtereenvolgens terecht bij de tutor, studieadviseur en de studentendecaan (Studieloopbaanbegeleiding AMBM)(vergelijk facet 4.2). Het panel heeft van studenten en docenten geen onoverkomelijke knelpunten vernomen ten aanzien van de studeerbaarheid of de studielast. Studenten zijn tevreden over de bereikbaarheid van de docenten en zij brengen knelpunten snel ter discussie. Uit gesprekken met management en docenten blijkt dat de beide opleidingen een actieve houding hebben ten aanzien van het verbeteren van studielast en studeerbaarheid. CE: Uit het STO 2004 blijkt studenten tevreden zijn over de studeerbaarheid: score 3,7 voor de vereiste studievoortgang is te behalen, score 3,4 voor de studielast is regelmatig gespreid over het jaar en de scores 3,7, 3,8 en 3,7 voor tevredenheid over lesroosters, tentamenroosters en tentamenmogelijkheden. Studenten zijn niet tevreden over het aantal wekelijkse contacturen (score 2,5). In de Keuzegids Choice 2005 geven studenten de score 7,2 voor de studeerbaarheid. Dit is hoger dan het landelijke gemiddelde (7,0). In het Elsevier studentenonderzoek wordt de score 7,3 gegeven voor haalbaarheid van de opleiding. De opleiding geeft aan te werken aan een continue verbetering van de studielast voor de student (verzwaring). Onlangs zijn hiervoor de stage- en afstudeerdrempel aangepast. SBRM: Uit het STO 2004 blijkt dat studenten positief scoren op studeerbaarheid van het programma : score 3,4 voor de vereiste studievoortgang is te behalen, score 3,2 voor de studielast is over het jaar regelmatig gespreid en de scores 4,0, 3,6 en 3,1 voor tevredenheid over de tentamenroosters, de tentamenmogelijkheden en de lesroosters. Studenten geven een onvoldoende (2,5) voor het aantal wekelijkse contacturen. Het is het panel niet duidelijk geworden wat de oorzaak is van deze lage score. De opleiding geeft aan te werken aan een continue verbetering van de studielast voor de student (verzwaring). Onlangs zijn hiervoor de stage- en afstudeerdrempel aangepast. De Keuzegids Choice 2005 laat zien dat studenten 6,9 scoren op studeerbaarheid. Het landelijk gemiddelde ligt op 7,0. 80 Procent van de respondenten van de alumni geven aan het aantal uren zelfstudie niet te hoog en niet te laag te vinden. NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 25

26 Facet 2.5 Instroom CE: Voldoende SBRM: Voldoende Criterium: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. De oordelen worden als volgt beargumenteerd: Eisen die aan de vooropleiding gesteld worden om toegelaten te worden tot de opleidingen, zijn beschreven in de Opleidingskaders en in de Onderwijs- en Examenregelingen. De opleidingen zijn gebaseerd op de instroom havo met economie; 66% van de CEinstroom. Havisten met een mbo+-opleiding krijgen afhankelijk van opleidingsrichting een half jaar of een jaar vrijstelling van de opleiding. Vwo-studenten met economie of M&O kunnen de opleiding in drie jaar doorlopen, conform de studenten in België. Voor studenten met een specifieke mbo-diploma op het gebied van handel of economie op niveau vier is in de propedeuse een vrijstelling van een half jaar mogelijk (Opleidingskaders en OER en CE en SBRM). De academiepropedeuse is erop gericht de scholieren op te leiden tot student en biedt mogelijkheden tot oriëntatie, selectie, harmonisatie en verwijzing. Hiertoe is een speciaal studieloopbaantraject ingericht (Opleidingskaders en document studieloopbaanbegeleiding propedeuse) (vergelijk facet 4.2). Om de aansluiting met het mbo te verbeteren en om in te spelen op spijtoptanten van zowel hbo als wo, bieden de opleidingen voor verkorte trajecten de mogelijkheid om in februari te starten (OER en). De opleidingen worden door de Academie-Dienst Marketing Communicatie en Studentenzaken ondersteund in de marketing, communicatie en voorlichting naar aankomende studenten en toeleverende scholen. Op verzoek van toeleverende VOscholen bezoeken voorlichters en studenten van de opleidingen de scholen in verband met profielkeuze en studiekeuze. In het kader van studiebegeleiding geven de opleidingen verschillende vormen van voorlichting aan aankomende studenten, zoals brochures, voorlichting op scholen, meeloopdagen en open dagen. De opleidingen verrichten onderzoek naar het keuzegedrag van aankomende studenten ( Het afzetgebied van Avans Hogeschool, NIDAP-Onderzoek). Avans-breed wordt deelgenomen aan de Landelijke Studiebeurs in Utrecht en de Zuid- Nederlandse beurs in Eindhoven, om een bijdrage te leveren aan de oriëntatie van aankomende studenten. In de introductieweken wordt naast kennismaking en sociale binding de voorbereiding gelegd voor de activiteiten rondom PGO (Handleiding PGO, PGO-film). Het panel constateert dat met de invoering van de academiebrede propedeuse (i.p.v. heao-brede propedeuse) de orientatie en voorlichting naar studenten is verbeterd. Studenten geven aan dat zij de aansluiting op de vooropleiding positief ervaren. 26 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleidingen, CE en SB&RM

27 Uit de evaluatie van NIDAP blijkt dat met name mbo-studenten twijfelen over de haalbaarheid van een vervolgstudie op hbo-niveau. In de toekomst is de academie van plan een verkorte hbo-opleiding Associate Degree aan te bieden. Het panel constateert dat aansluiting op de mbo-vooropleiding nog verder verbeterd kan worden en dat de opleiding daarmee het instroompotentieel kan vergroten. Er zijn in dit verband nog geen duidelijke afspraken met ROC s over geïntegreerde longitudinale leerwegen mbo-hbo. Dit is ook een aandachtspunt in het landelijke overleg van de opleidingen CE. CE: Uit het STO 2004 blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting op de vooropleiding (score 3,7). Studenten zijn tevreden over de informatie die zij vooraf en tijdens de introductie ontvangen (score 3,2). Deze scores zijn nog gebaseerd op de oude heao-brede propedeuse. De opendag, voorlichtingsavond krijgen een score 3,4 (5-punts schaal). De meeloopdagen voor scholieren worden beoordeeld met een score tussen 7,7 en 8,1 (10-punts schaal). SBRM: De opleiding verzorgt meeloopdagen voor een verbeterde oriëntatie van de student op de opleidingen en de sfeer (Enquête meeloopdagen). Op de open dag heeft de opleiding een ondernemerstest: Ondernemen iets voor mij? (cd-rom) voor aankomende studenten. Hiermee kunnen zij testen in hoeverre zij ondernemer zijn en zich mogelijk thuis zouden voelen in het profiel van SBRM. De scherpe profilering van de opleiding SBRM op grensoverschrijdend ondernemerschap, weerhoudt sommige studenten om bij AMBM de opleiding SBRM te volgen. Omdat AMBM de ambitie heeft een regionale opleider te zijn, is de opleiding in overleg met Kenniscentrum Handel. Kenniscentrum Handel is verantwoordelijk voor een optimale aansluiting van het handelsonderwijs op de handelspraktijk. In dit kader werkt men aan de opzet van een verkorte hbo-opleiding Retail Management. Uit het STO 2004 blijkt dat de studenten tevreden zijn over de aansluiting op hun vooropleiding (score 3,5). Studenten zijn niet tevreden over de informatie die vooraf door de opleiding is verstrekt en over de informatie die tijdens de introductie werd gegeven (scores 2,8 ). Over de voorlichting tijdens de open dagen en de voorlichtingsavond is men iets meer tevreden (score 3,0). De opleiding verwacht dat de invoering van de academiebrede propedeuse in het STO 2006 zal leiden tot betere uitkomsten, doordat de voorlichting en de introductie nu alleen gericht zijn op de academie. Facet 2.6 Duur CE: Goed SBRM: Goed Criterium: - De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: hbobachelor: 240 studiepunten. NQA - visitatie Avans Hogeschool, opleidingen CE en SB&RM 27