Programmabegroting Meerjarenbegroting

Transcriptie

1 Programmabegroting 2007 en Meerjarenbegroting

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Samenvatting van de begroting Verhouding Meerjarenbeleidsprogramma en Programmabegroting Financiële hoofdlijnen voor 2007 en verder Samenstelling van het bestuur Kerngegevens van de stad De opbouw van de begroting Begrotingsprogramma s Veiligheid Sociale en Culturele Infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en Scholing Ondernemerschap en Bereikbaarheid Bestuur, Participatie en Dienstverlening Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Paragrafen Lokale heffingen Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten Woonlasten (lokale lastendruk) Kwijtschelding Onbenutte belastingcapaciteit Risicomanagement en weerstandsvermogen Risico s Weerstandscapaciteit Weerstandsvermogen (conclusie) Onderhoud kapitaalgoederen Inleiding Gebouwen Vastgoedbedrijf Onderwijsgebouwen (WPO, WVO en WEC) Beheer kapitaalgoederen openbare ruimte Beheer wegen, constructies, openbare verlichting en stadsmeubilair Riolering Water Groen Financiering en treasury Algemeen Risicobeheer Financieringspositie Kasbeheer Informatievoorziening Bedrijfsvoering Inleiding De agenda voor de ontwikkelingen van de Structuur De agenda voor de ontwikkelingen van de Cultuur De agenda voor het ontwikkelen van de Processen Verbonden partijen Beleid en ontwikkeling Gemeenschappelijke regelingen Indirecte deelneming via gemeenschappelijke regeling Directe Deelnemingen Grondbeleid Financiële begroting Overzicht van baten en lasten (exploitatie)...153

3 4.2 Financiële positie en toelichting Meerjarenbegroting Ontwikkeling reservepositie Ontwikkeling voorzieningen Overzicht activa en kapitaallasten Investeringen BIJLAGEN MJP op outcome gemeten Overzicht Strategische Investeringen Overzicht intensiveringen Overzicht dekkingsvoorstellen Overzicht GSB afspraken a GSB Fysiek: Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing (ISV) b GSB Sociaal, Integratie en Veiligheid c GSB Economie Autorisatie overzicht programmabegroting 2007 en meerjarenbegroting Autorisatie overzicht routine investeringen...212

4 1. Inleiding 1.1 Samenvatting van de begroting Verhouding Meerjarenbeleidsprogramma en Programmabegroting Voor u ligt de programmabegroting 2007 en de meerjarenbegroting De Programmabegroting is een integrale begroting waarin beleid en financiën integraal wordt bezien voor de komende jaren. Gelijktijdig met de begroting 2007 ligt het MJP voor. Het MJP is financieel vertaald in de begroting. De meerjarenbegroting is daarmee het financiële kader voor de komende vier jaar. In het MJP ligt de nadruk op de kern van de ambitie die het gemeentebestuur in deze periode van vier jaar willen waarmaken (de drie centrale ambities uit het akkoord). De relatie tussen het MJP en de Begroting is in de volgende figuur gevisualiseerd. BEGROTING MJP Aantrekkelijke stad Ondersteunen kwetsbare groepen Kwaliteit directe leefomgeving Veiligheid Sociale en culturele infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en scholing Ondernemerschap en Bereibaarheid Bestuur, Participatie en dienstverelning = totaal gemeentelijke activiteiten en budget In de figuur is aangegeven dat de begrotingsprogramma s alle gemeentelijke activiteiten en het gehele budget omvatten. Het MJP daarentegen staat daar dwars op door niet de begrotingsprogramma s maar wel de drie ambities als uitgangspunt te nemen. De activiteiten die bij het verwezenlijken van deze ambities horen zijn in verschillende begrotingsprogramma s terug te vinden.

5 1.1.2 Financiële hoofdlijnen voor 2007 en verder Lokale lasten Op het terrein van de lokale lasten voert Dordrecht een terughoudend tarievenbeleid. De lokale lastendruk wordt grotendeels gevormd door de woonlasten. Tot de woonlasten worden gerekend de tarieven van de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing, welke zich ten opzichte van 2005 als volgt hebben ontwikkeld (X 1): % OZB-eigenaar 166,45 169,12 172,56 + 2% OZB-gebruiker 133,16 0,00 0,00 0,0% Rioolrecht-eigenaar 63,97 64,93 65,90 + 1,5% Rioolrecht-gebruiker 82,56 83,76 84,96 + 1,5% Afvalstoffenheffing 224,76 228,12 234,96 + 3% Totaal 670,90 545,93 558,38 % stijging/afname t.o.v. vorig jaar 4,9% -18,6% 2,3% % stijging exclusief OZB-gebruiker 1,5% Uit bovenstaande tabel volgt dat de totale woonlasten in Dordrecht in 2006 met 1,5% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor 2007 wordt een totale verhoging van de woonlasten van 2,3% geraamd. Grafisch is de ontwikkeling van de tot de woonlasten gerekende tarieven als volgt: % stijging w oonlasten tov vorig jaar 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 8,0% 8,0% 8,0% 8,0% 7,2% 4,5% 5,5% 6,4% 3,7% 2,0% 4,2% 3,5% 1,5% 3,0% 0,3% 2,7% 2,0% 2,0% 1,5% 1,5% OZB Rioolrecht Afvalstoffen Kortheidshalve wordt voor meer informatie en relevante uitgangspunten over de diverse lokale heffingen verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen (3.1). 2

6 Het financiële perspectief De Kaderbrief 2007 vormt de basis voor het financiële perspectief In de Kaderbrief is de budgettaire problematiek in de begroting en meerjarenraming bepaald op basis van staand beleid. Hierbij is geen sluitend financieel perspectief gepresenteerd. De benodigde middelen voor nieuw beleid of beleidsintensiveringen en de dekking van de benodigde middelen voor staand en nieuw beleid worden met deze begroting en het MJP voorgelegd. Het resultaat van deze zogenaamde integrale afweging is een sluitend financieel perspectief voor de komende jaren. Overzicht Exploitatie A Perspectief Kaderbrief Taakstelling begr ' 06, nog structureel in te vullen Gevolgen loon- en prijsontwikkeling Onontkoombare knelpunten in de bedrijfsvoering Besparingsverliezen Maximale ontw ikkeling van de middelen Kaderbrief B Aanvullende maatregelen begroting staand beleid / autonoom Dividend Eneco Algemene uitkering (meicirculaire) BCF problematiek restant oplossing oude stelpost algemene uitkering (inc korting BCF) Stelpost l/p-compensatie gesubsidieerde instellingen GR Drechtsteden Overig, te weten: 2e uitrukpost brandw eer IZA premies voormalig personneel (vervallen) Begroting 2007 staand beleid / autonoom C Claims MJP/Begroting Gehonoreerde voorstellen Begroting na claims MJP/ begroting D Dekkingsvoorstellen Totaal dekkingsvoorstellen Begroting na dekkingsvoorstellen In de financiële begroting is enkel het staande beleid verwerkt (onderdeel A uit de tabel). Om wel een totaalinzicht te geven in de totale benodigde financiële ruimte per programma/thema zijn de onderdelen B, C en D in een aparte tabel gepresenteerd onder de noemer besluitvorming MJP / nieuw beleid. De reden voor deze wijze van presenteren is gelegen in het feit dat deze onderdelen de afweging betreft die in het kader van deze begroting / MJP ter besluitvorming wordt voorgelegd. Naast genoemde onderdelen staat in hoofdstuk 2 Begrotingsprogramma s tevens per programma/thema een overzicht van de strategische investeringen die voor het jaar 2007 gepland zijn. Voor een verdere toelichting op de financiële begroting en de maatregelen voor een sluitende (meerjaren) begroting wordt verwezen naar de Begrotingsprogramma s (hoofdstuk 2) en de Financiële begroting (hoofdstuk 4). 3

7 1.2 Samenstelling van het bestuur Gemeenteraad en raadscommissies De gemeenteraad van de gemeente Dordrecht telt 39 raadsleden. De zetelverdeling is als volgt. Zetelverdeling BV DORDT; 6 D'66; 1 Christenunie/S GP; 3 Groenlinks; 3 CDA; 4 VSP; 2 ECO-DORDT; 2 PvdA; 12 VVD; 6 College van Burgemeester en Wethouders R.J.G. Bandell, burgemeester Portefeuille: Algemene en kabinetszaken, Brandweer, Politie, Integrale veiligheid, Communicatie en Stadspromotie, Bestuurlijke betrekkingen, Sociaal Geografisch Bureau, Internationale samenwerking en Publiekszaken. J.W. Spigt (PvdA), wethouder Portefeuille: Sociale zaken en Sociale Dienst Drechtsteden, Arbeidsmarktbeleid en Werkgelegenheid, Drechtwerk, Ruimtelijke Ontwikkeling en Binnenstad, Cultuur en media en Integratie, inburgering en asielzoekers. F.J. van den Oever (VVD), wethouder Portefeuille: Economische zaken en Toerisme, Grondbedrijf, Havenbedrijf, Stadsmarkten, Stadswerken (openbare ruimte), Verkeer en vervoer, Waterbus en Regionale ontwikkelingsmaatschappij. D.A. van Steensel (CDA), wethouder Portefeuille: Financiën, Grote Steden Beleid, Ingenieursbureau, Kiltunnel, Essenhof en Eneco, Onderwijs en Educatie (incl. peuterwerk, voor- en vroegschoolse educatie, taaltrajecten en alfabetisering), Milieu (incl. water en riolering, afval, externe veiligheid, Netwerk en Gevudo), Strategisch Groen Project en Stichting De Biesbosch. A.T. Kamsteeg (Christen Unie/SGP), wethouder Portefeuille: Volkshuisvesting en Stedelijke Vernieuwing, Bouwen en Wonen, Monumentenzorg en Archeologie, WMO en zorg (w.o. ouderen- 4

8 en gehandicaptenbeleid, volksgezondheid, vrouwenopvang, verslavingszorg en maatschappelijke opvang), Welzijn (w.o. buurtwerk, vrijwilligerswerk en bibliotheek) en Regionale samenwerking. N. Albayrak (PvdA), wethouder Portefeuille: Jeugd en jongeren (w.o. kinderopvang, Jeugdgezondheidszorg en jongerenwerk), Sport en Recreatie, Wijkgericht Werken, Personeel en Organisatie, Huisvesting en ICT, Bestuurlijke vernieuwing en participatie en Vastgoedbedrijf. 5

9 1.3 Kerngegevens van de stad Deze paragraaf die informatief van aard is- geeft de ontwikkeling weer van een aantal kerngegevens van de gemeente Dordrecht per 1 januari van het jaar. Sociale structuur Aantal inwoners Waarvan: - Inwoners < 20 jaar - Inwoners van 20 tot 64 jaar - Inwoners > 64 jaar (raming) Aantal bijstandsgerechtigden Waarvan: - ABW - IOAW - IOAZ Fysieke structuur Aantal woonruimten Waarvan: - Woningen - Recreatiewoningen - Wooneenheden - Bijzondere woongebouwen Aantal koopwoningen Aantal huurwoningen Aantal éénsgezinswoningen Aantal meergezinswoningen Oppervlakte gemeente (in hectare) Waarvan: - Oppervlakte land - Oppervlakte binnenwater Meer statistische gegevens over Dordt op Aantal inwoners per 1 januari < 20 jaar jaar > 64 jaar Aantal woonruimten per 1 januari

10 1.4 De opbouw van de begroting De programmabegroting 2007 volgt wettelijke voorschriften en is daartoe opgebouwd uit de beleidsbegroting en de financiële begroting. De beleidsbegroting wordt gevormd door de begrotingsprogramma s en de paragrafen (hoofdstukken 2 en 3). De financiële begroting treft u aan in hoofdstuk 4 en bestaat uit het overzicht van baten en lasten (autorisatie functie) en de uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting daarop. De programmabegroting is, na de kadernota als instrument waarmee keuzes worden gemaakt, een belangrijk sturingsinstrument van de gemeenteraad. De kaderstellende en controlerende rol van de raad moet optimaal ondersteund worden door de programmabegroting. In de nota Sturingscyclus 2006/2007 die in februari 2006 door de gemeenteraad is vastgesteld, werd ingegaan op diverse onderwerpen die te maken hebben met de planning- en control cyclus. Een van de onderwerpen was de strategische sturing door de gemeenteraad en de daarmee samenhangende inrichting van de programmabegroting. Daartoe wordt in deze programmabegroting zowel invulling gegeven aan de kaderstelling en sturing op de exploitatie (door middel van de programmabegroting) als op de investeringen (door middel van een Meerjaren Investeringsprogramma Dordrecht). Jaarlijks streven wij naar inhoudelijke verbetering van ons sturings- en beheersingsinstrumentarium welke de lijn volgt van de nota Kiezen, Sturen en Verantwoorden. 7

11 2. Begrotingsprogramma s De programmabegroting 2007 bestaat uit de volgende programma s: 1. Veiligheid; 2. Sociale en Culturele Infrastructuur; 3. Werk en Scholing; 4. Wonen en Leefbaarheid; 5. Ondernemerschap en Bereikbaarheid; 6. Bestuur, Participatie en Dienstverlening; 7. Algemene dekkingsmiddelen. De zeven programma s dekken het gehele werkterrein van de gemeente af. Bij elk begrotingsprogramma is grafisch aangegeven welk financieel aandeel het heeft op de totale gemeentelijke lasten. Elke programma kent een zelfde indeling. Eerst wordt de Staat van de stad beschreven. Met de meest recente cijfers wordt beschreven hoe we er als stad voorstaan. Vervolgens wordt aangeven welke effecten er binnen dat programma gerealiseerd zouden moeten worden (outcome / wat willen we bereiken). Vervolgens is bij elk thema aangegeven welke activiteiten, prestaties en projecten zullen worden uitgevoerd (output / wat gaan we ervoor doen?) om deze effecten te behalen. Ook wordt bij elk thema aangegeven welke producten deel uitmaken van het thema en welke kosten met het thema gemoeid zijn (wat mag het kosten). Daarbij wordt de financiële vertaling van het MJP in het betreffende programma/thema afzonderlijk weergegeven. Verder wordt bij elk thema - voor zover van toepassing - aangegeven welke strategische investeringen er voor 2007 gepland staan. In deze begroting vindt u aan het begin van elke programma een tabel met daarin heldere en vaak gekwantificeerde ambities als het gaat om te bereiken maatschappelijke effecten (outcome). Om misverstanden daarover te voorkomen zijn de volgende opmerkingen op hun plaats: - Het is van belang de relatieve betekenis van deze cijfers te benadrukken vanwege de vele factoren die op de indicatoren van invloed zijn. De gemeente stelt zich ten doel te leren van de ontwikkeling op deze indicatoren. De gemeente is niet als enige aan zet maar wil daarmee wel duidelijk aangeven wat zijn ambitie is. In bijlage 1 vindt u een overzicht van alle indicatoren met een beschrijving, de meetfrequentie en de bron; - In de tabellen vindt u in de eerste kolom het effect dat we nastreven, vervolgens de indicatoren waarmee we meten of we dat effect ook daadwerkelijk halen. In de kolom nulwaarde staat de meest recente waarde op de indicator. In de laatste kolom is opgenomen welke mate van ambitie bestaat op de betreffende indicator. Daarbij zijn drie categorieën namelijk gelijk, licht en zwaar. Deze mate van ambitie is vervolgens vertaald in streefwaarden waarbij statistische significantie een belangrijke rol heeft gespeeld; - In de tabellen is op verschillende plaatsen geen streefwaarde ingevuld omdat in dat jaar ofwel geen meting van de betreffende waarde plaatsvindt ofwel het niet mogelijk was een statistisch significante waarde te definiëren; - In de prestaties, activiteiten en projecten (output/wat gaan we ervoor doen?) in deze begroting is per thema neergelegd wat wij zelf in ieder geval zullen doen om die effecten te bereiken. Daarover leggen wij verantwoording af. Wat mag het kosten? 8

12 Begroting 2007 Programma' s Lasten Baten Saldo * Saldo' s Veiligheid Sociale en Culturele infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en Scholing Ondernemerschap en Bereikbaarheid Bestuur, Participatie en Dienstverlening Algemene dekkingsmiddelen Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Besluitvorming MJP / nieuw beleid Begroting MJP / Nieuw beleid Lasten Baten Saldo * Saldo' s Intensiveringen: Veiligheid Sociale en Culturele infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en Scholing Ondernemerschap en Bereikbaarheid Bestuur, Participatie en Dienstverlening Algemene dekkingsmiddelen Totaal intensiveringen Maatregelen: Veiligheid Sociale en Culturele Infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en Scholing Ondernemerschap en Bereikbaarheid Bestuur, Participatie en Dienstverlening Algemene dekkingsmiddelen Totaal maatregelen Saldo besluitvorming nieuw beleid * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Strategische investeringen Investeringen naar programma's Reservering Krediet Restant reservering Veiligheid Sociale en Culturele infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en Scholing Ondernemerschap en Bereikbaarheid Bestuur, Participatie en Dienstverlening Algemene dekkingsmiddelen TOTAAL bedragen *

13 2.1 Veiligheid Aandeel programma Veiligheid op totale lasten Fysieke veiligheid 3,0% Verkeersveiligheid 0,1% Integrale veiligheid 0,1% Veiligheid 4,0% Sociale veiligheid 0,8% Staat van de stad Dordrecht wordt veiliger. Dat is het gevoel van de Dordtenaren en dit wordt gestaafd door de aangiftecijfers van de afgelopen jaren (2005: 8000 aangiften, 2000: 8300) en het stijgende ophelderingspercentage van delicten/misdrijven. Het aantal burgers dat zich soms onveilig voelt in de stad is gedaald van 38% in 2002 naar 32% in Daarmee is Dordrecht een van de veiliger grote gemeenten in de 27 grootste steden (G27). Het verbeterde veiligheidsgevoel laat zich deels verklaren doordat de Dordtenaar minder vaak het slachtoffer is geworden van specifieke delicten, zoals vermogensdelicten (diefstal, vernieling, inbraak) en dreigingen (drugsoverlast, bedreigingen, geweld, roof, etc.). In de afgelopen periode deden minder mensen aangifte van een vermogensmisdrijf (-21%) of een misdrijf tegen de openbare orde en vernieling (-1%). Daarentegen deden wel meer mensen aangifte van een geweldsmisdrijf (+14%). Veel delicten worden gepleegd door een relatief kleine groep veelplegers. Het aantal veelplegers is licht afgenomen van 132 in 2004 tot 129 in Het aantal jongeren tussen de 12 en 24 jaar die verdacht zijn van een misdrijf is sinds 2002 gestegen. In 2002 waren er nog 790 jeugdige delictplegers. In 2005 is dit aantal gestegen naar Uit de laatste Jongerenmonitor van 2003 blijkt dat 66% van de Dordtse jongeren zich overdag veilig voelt. In de avond is het veiligheidsgevoel onder de jongeren duidelijk minder, 38% zo blijkt uit diezelfde monitor. Wat willen we bereiken? De zorg voor veiligheid is een kerntaak van de overheid. Veiligheid is een voorwaarde voor de kwaliteit van het leven van burgers en voor de aantrekkelijkheid van de stad. De overheid heeft een bijzondere, maar geen exclusieve verantwoordelijkheid voor veiligheid. Ook van maatschappelijke organisaties, burgers en bedrijfsleven wordt een bijdrage verwacht in het vergroten van veiligheid. Het werken aan veiligheid rekenen we tot de kerntaken van de gemeente en van de organisaties waarmee wij samenwerken. Met het in de vorige raadsperiode vastgestelde Integraal Veiligheids Programma (IVP) is een impuls gegeven aan het veiligheidsbeleid van de stad en een nog nauwere samenwerking tussen de veiligheidspartners. Tal van initiatieven en maatregelen hebben een bijdrage geleverd aan het bereiken van de 10

14 hiervoor genoemde resultaten. Voor ons is dit geen reden om eens rustig achterover te gaan zitten. Integendeel. Ook de komende periode zijn wij ambitieus als het gaat om het verbeteren van de subjectieve en objectieve veiligheid en het verbeteren van de veiligheid op scholen. Samen met de inwoners van de stad, maatschappelijke organisaties en onze primaire veiligheidspartners willen we de ontwikkeling naar een veiliger stad vasthouden en uitbreiden in de komende jaren. De activiteiten hiervoor zullen we vastleggen in het IVP2. Verbeteren van de subjectieve veiligheid De subjectieve veiligheid heeft betrekking op het gevoel van veiligheid dat mensen hebben. De inwoners van Dordrecht voelen zich veiliger dan de inwoners van andere vergelijkbare steden. Dit geldt eveneens voor het veiligheidsgevoel in de eigen buurt. Gevoelens van onveiligheid hangen nauw samen met vervelende gebeurtenissen als vermogensdelicten en verschillende vormen van dreiging. Ook hier zien we een positieve ontwikkeling in de relevante scores. Wij willen fietsendiefstal, diefstal uit auto s, beschadiging of vernieling aan auto s en diefstal vanaf auto s, en inbraak van woningen ook de komende periode verder terugdringen. Datzelfde geldt voor het aantal vervelende voorvallen en misdrijven, zoals bedreiging, dronken mensen op straat, mensen die op straat lastig worden gevallen, geweldsdelicten, drugsoverlast en tasjesroof. Bijzondere aandacht geven wij aan het verhogen van het veiligheidsgevoel van jongeren. Wij streven er naar dat aan het eind van deze collegeperiode 75% van de jongeren zich overdag en 50% van de jongeren zich s avonds veilig voelt. Verbeteren van de objectieve veiligheid De objectieve veiligheid betreft de feitelijke veiligheid, zoals is neergelegd in politiecijfers, zoals de aantallen aangiften van een specifiek delict. De komende jaren zetten wij in op een daling van het percentage inwoners dat aangeeft slachtoffer te zijn geweest van een vermogensdelict (van 42% naar 38%). Bij geweldsdelicten houden we vast aan het huidige veiligheidsniveau. Een punt van zorg is het aantal jeugdige delictplegers (1157). In 2002 waren het er nog 790. Hoewel het aantal jeugdige verdachten in vrijwel alle grote steden toeneemt laat Dordrecht een bovengemiddelde groei zien. Het is onze ambitie om met gerichte maatregelen het aantal jeugdige delictplegers tot ruim onder het niveau van 2002 te brengen op 710 in Dordrecht behoort tot de vijftien meest risicovolle gemeenten in Nederland. Dit komt door de ligging van de stad aan een druk knooppunt van weg-, spoor en waterverbindingen, met gevaarlijke stoffen en industriële risico s vlak bij woonwijken en de oude Binnenstad. Gelukkig is Dordrecht tot nu toe nog nauwelijks geconfronteerd met (zware) ongevallen. Desondanks is het van groot belang dat de gemeente via gerichte stappen zware incidenten zoveel mogelijk helpt voorkomen en dat, mocht een ramp of zwaar ongeval zich voordien, deze adequaat kan worden bestreden. Hieraan zullen wij ook in de komende jaren actief blijven werken. Verbeteren van de veiligheid op scholen Al enkele jaren gaat bijzondere aandacht uit naar de veiligheid op scholen. Sinds het afsluiten van het Convenant Veilig in/om School in 1999 tussen de Dordtse scholen, politie, openbaar ministerie en de gemeente Dordrecht zijn allerlei activiteiten opgezet die moeten leiden tot vermindering van de jeugdcriminaliteit en tot versterking van het gevoel van veiligheid onder de jongeren. Belangrijk hierbij is het gevoel van veiligheid op en om de school. Uit de laatste meting in 2004 komt 11

15 duidelijk naar voren dat het merendeel van de leerlingen op de Dordtse scholen zich (bijna) nooit onveilig voelt. Het is onze ambitie om dit (hoge) niveau ook in de komende jaren vast te houden. Wat willen we bereiken? Outcomedoelstelling (beoogde effecten) Indicator Nul waarde Streef waarde 2007 Streef waarde 2008 Streef waarde 2009 Streef waarde 2010 Mate van ambitie Verbeteren subjectieve veiligheid Onveiligheidsgevoel algem. (% w el eens 32% 28% 25% onveilig) Zw aar Rapportcijfer veiligheid in de buurt 6.7 6,7 7 Licht Onveiligheidsgevoel buurt (% w el eens 23% 20% 20% onveilig) Licht Indicatorscore vermog.delicten Licht Indicatorscore dreiging Licht Veiligheidsgevoel algemeen (% in het alg. Nieuw PM PM veilig) Nieuw Veiligheidsgevoel buurt (% algem. veilig in Nieuw PM PM buurt) Nieuw Veiligheidsgevoel jongeren - Dag 66% 70% Licht - Nacht 38% 45% Zw aar Indicatorscore verkeersveiligh Licht Verbeteren objectieve Aantal aangiftes Gelijk veiligheid - % ophelderingen 24% 26% 28% 30% 30% Zw aar Slachtofferschap - Vermogensdelicten 42% 40% 39% Licht - Gew eldsdelicten 7% 7% 7% Gelijk Aantal jeugdige delictplegers Zw aar Aantal jeugdige veelplegers Licht Aantal volw assen veelplegers Licht Meldingen huiselijk gew eld - Aantal eerste meldingen Licht - Aantal herhaalde meldingen Licht Aantal verkeersslachtoffers pj Licht -Aantal jeugdige slachtoffers Licht Mate overschrijding groepsrisico transp.routes per kmvak - Spoor Licht - Weg Gelijk Verbetering veiligheid Rapportcijfer veiligheid schoolplein Gelijk op scholen Rapportcijfer veiligheid in school Gelijk 12

16 Wat mag dat kosten? Programma Veiligheid Begroting Thema' s Lasten Baten Saldo * Saldo' s Sociale veiligheid Fysieke veiligheid Verkeersveiligheid Integrale veiligheid Begroting voor bestemming Mutaties reserves Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Besluitvorming MJP / nieuw beleid Programma Veiligheid Begroting MJP / Nieuw beleid Lasten Baten Saldo * Saldo' s Intensiveringen: Sociale veiligheid Fysieke veiligheid Verkeersveiligheid Integrale veiligheid Maatregelen Saldo besluitvorming nieuw beleid * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Investeringen 2007 Programma Veiligheid Reservering Krediet Restant reservering Omschrijving project e uitrukpost brandw eer Verkeersplan binnenstad Verkeersmanagement Verkeersveiligheidsplan Wijkverkeersplannen TOTAAL bedragen *

17 Thema Sociale veiligheid Wat gaan we daarvoor doen? Onder sociale veiligheid wordt verstaan de veiligheid verstaan voorzover deze afhankelijk is van intermenselijke verhoudingen. Denk bijvoorbeeld aan thema s als jeugd, geweld, diefstal, verkeer en overlast. De jeugd blijft ook de komende jaren een belangrijk aandachtsveld voor ons college. Bestaande activiteiten en maatregelen op het gebied van jeugd, overlast, diefstal en geweld zullen worden voortgezet en waar nodig en mogelijk worden uitgebreid. Bijvoorbeeld de aanpak van diefstal door campagnes, instandhouding van het Jeugd Preventie Team en veiligheid in en om de school. Jaarlijks worden 200 jongeren door een Jeugd Preventie Team begeleid. Wij zullen er via het bestuur van de veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid op aansturen dat JPT s zich ook zullen richten op de slachtoffers van criminaliteit. Dat geldt niet alleen voor de jeugd, voor alle slachtoffers van geweldsmisdrijven is inzet van slachtofferhulp van belang, daarbij zullen de mogelijkheden van het landelijk schadefonds geweldsmisdrijven worden benut. Overigens zullen we in dit kader nog bezien welke maatregelen in het verlengde van het landelijke Actieplan tegen Geweld in Dordrecht kunnen worden ingezet in relatie met op dat gebied onderkende problematiek in de stad. Verder gaan we door met het jeugdketenoverleg bij justitie, HALT, het project Veilig in en om de school, jeugdsignaleringsnetwerken voor alle wijken en de aanpak van hangjongeren. De sluitende aanpak van jeugdproblematiek wordt hiermee versterkt. Inmiddels zijn voor alle zeven scholen veiligheidsscans gemaakt. Op basis hiervan zullen wij uiterlijk in 2010 met de scholen een veiligheidsplan opstellen of actualiseren (GSB). Daarmee wordt uitvoering gegeven aan een door betrokken partijen (in 1999) ondertekend convenant. De samen met politie en maatschappelijke organisaties ontwikkelde Beke-aanpak, gericht op hinderlijk en overlastgevend gedrag van jongeren zal de komende jaren structureel worden ingezet op de plaatsen waar dit het meest nodig is. In samenwerking met politie en stadsbeheer zal extra aandacht worden besteed aan vernielingen in de wijken. Bijzondere aandacht geven we ook de zogenaamde risicogebieden. Dit zijn gebieden waar relatief veel overlast plaatsvindt. De veiligheid rondom stationsgebieden is een vaakvoorkomend probleem, zo ook in Dordrecht. Het aantal incidenten in en rond het centraal station bedroeg in 2004 en 2005 nog 342 incidenten. Dordrecht geeft daarom uitvoering aan het landelijke Aanvalsplan Sociale Veiligheid Openbaar Vervoer. Er is een convenant opgesteld met onder andere de NS over het verbeteren van de objectieve en subjectieve veiligheid op en rond de drie NS stationsgebieden (GSB). In het convenant zijn afspraken neergelegd om een pakket aan maatregelen uit te voeren ter verbetering van de objectieve en subjectieve veiligheid in de stationsgebieden, zoals het cameratoezicht op Dordrecht Centraal. We blijven zichtbaar in de wijken door de inzet van onze stadswachten. Stadswachten werden voorheen alleen ingezet in de Binnenstad en bij evenementen. In 2005 is een begin gemaakt met de uitbreiding van de inzet van stadswachten naar alle Dordtse wijken (GSB). De wijkgerichte inzet van toezicht zal verder worden uitgebouwd, mede om de bekendheid van Toezicht in de wijk te vergroten. Elke wijk krijgt nu een aantal uren toegewezen voor stadstoezicht. De verdeling wordt berekend op grond van de leefbaarheidscore van de afzonderlijke wijken en de bewonersaantallen. 14

18 Een nieuw handhavingsinstrument voor de stadswachten is de bestuurlijke boete. De bestuurlijke boete kan worden ingezet voor de handhaving van kleinere delicten (zoals vuil op straat, graffiti, wildplassen en hondenpoep). De wet die de bestuurlijke boete mogelijk maakt is nog niet aangenomen. Zodra de wettelijke mogelijkheden zijn gerealiseerd, zal in Dordrecht de bestuurlijke boete worden geïntroduceerd als instrument om de stad schoon, heel en veilig te houden. Toezicht krijgt daarmee mogelijkheden om ongewenst gedrag in de openbare ruimte daadwerkelijk te handhaven. Wat mag het kosten? Sociale veiligheid Begroting Producten Lasten Baten Saldo * Saldo' s Veelplegers Risicogebieden Openbare Orde Jeugdpreventie Huiselijk geweld Begroting voor bestemming Mutaties reserves - Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Besluitvorming MJP / nieuw beleid Sociale veiligheid Begroting MJP / Nieuw beleid Lasten Baten Saldo * Saldo' s Intensiveringen: 1. Toezicht Hollandsche Biesbosch Maatregelen - Saldo besluitvorming nieuw beleid * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen *

19 Thema Fysieke veiligheid Wat gaan we daarvoor doen? Fysieke veiligheid kan worden omschreven als de veiligheid voorzover deze afhankelijk is van fysieke factoren die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van branden, ongevallen en rampen. In het kader van fysieke/externe veiligheid zal de komende jaren de veiligheidsregio verder worden uitgebouwd en een deel van de gemeentelijke taken gaan overnemen. Daarnaast speelt de regionalisering van de brandweer die in 2007 haar beslag zal krijgen. Een goed samenspel tussen lokale overheid en regionale (uitvoerings)organisaties zal moeten worden gewaarborgd om de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor fysieke veiligheidsvraagstukken waar te kunnen blijven maken. De aanpak van de externe veiligheid zetten we door. De aanpak bestaat uit het invoeren van maatregelen rond het spoor, het uitvoeren van het regionale programma externe veiligheid en maatregelen op/rond het basisnet transport gevaarlijke stoffen. M.b.t. de maatregelen voor het spoor heeft het ministerie van VROM 15 miljoen beschikbaar gesteld voor het treffen van maatregelen ter versterking van de hulpverlening in de spoorzone. Dit gebeurde naar aanleiding van de Veiligheidsstudie Spoorzone Dordrecht-Zwijndrecht. Het geld wordt besteed op basis van een door de regionale brandweer Zuid Holland Zuid opgesteld actieprogramma M.b.t. het basisnet transport gevaarlijke stoffen werken Dordrecht (in VNG verband) en het rijk samen aan een plan om de gevolgen van het basisnet gevaarlijke stoffen voor steden tot een minimum te beperken. Tenslotte beperken we de risico s van rampen en grootschalige incidenten door zorg te dragen voor een actueel rampen(bestrijdings)plan. Jaarlijks worden minimaal 5 gemeentelijke oefeningen gehouden om de kwaliteit van de rampenbestrijdingsorganisatie en operationele diensten op peil te houden. 16

20 Wat mag het kosten? Fysieke veiligheid Begroting Producten Lasten Baten Saldo * Saldo' s Rampenbest rijding Externe veiligheid Brandw eer Begroting voor bestemming Mutaties reserves - Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Besluitvorming MJP / nieuw beleid Fysieke veiligheid Begroting MJP / Nieuw beleid Lasten Baten Saldo * Saldo' s Maatregelen: 1. Besparing 0,22 fte personeel OOV Saldo besluitvorming nieuw beleid * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Investeringen 2007 Fysieke veiligheid Reservering Krediet Restant reservering Omschrijving project e uitrukpost brandw eer TOTAAL bedragen *

21 Thema Verkeersveiligheid Wat gaan we daarvoor doen? Naast het reguliere regionale programma met betrekking tot de verkeerseducatie zal de gemeente Dordrecht volgend jaar blijven inzetten op verkeersveiligheid rondom scholen. Hiervoor wordt enerzijds ingezet op infrastructurele aanpassingen en anderzijds op gedragsbeïnvloeding. Verkeerseducatie levert een bijdrage aan de subjectieve en objectieve verkeersveiligheid, omdat kinderen door de educatie zelfverzekerder deelnemen aan het verkeer en beter gaan begrijpen wat er in het verkeer speelt. Daarnaast voeren we in 2007 een permanente verkeerseducatiecampagne. Periodiek wordt in de krant duidelijkheid verschaft over een specifieke verkeerssituatie of probleem. Het betreft een pilot van 26 weken die de verkeersdeelnemer bewust moet maken van het gewenste verkeersgedrag. Er wordt in verder uitvoering gegeven aan onderdelen van de wijkverkeersplannen. In de wijkverkeersplannen staan verschillende maatregelen om de verkeersveiligheid, leefbaarheid en de bereikbaarheid in de wijken te verbeteren. Vanaf 2001 is gestart met de uitvoering van de wijkverkeersplannen. De meeste maatregelen zijn in de periode ingevoerd. In 2007 betreft het maatregelen als het aanleggen van veilige fietsstroken op gebiedsontsluitingswegen in de wijken Sterrenburg, Stadspolders en Reeland. Op basis van een ongevalanalyse worden de gevaarlijkste punten en black-spots (= punt waar de afgelopen 3 jaar 6 of meer letsel/dodelijke ongevallen hebben plaatsgevonden) aangewezen. De aangewezen punten worden op volgorde van ernst aangepakt. Wat mag het kosten? Verkeersveiligheid Begroting Producten Lasten Baten Saldo * Saldo' s Wijkverkeersplannen Begroting voor bestemming Mutaties reserves - Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen *

22 Besluitvorming MJP / nieuw beleid Verkeersveiligheid Begroting MJP / Nieuw beleid Lasten Baten Saldo * Saldo' s Maatregelen 1. Verkeerregelinstallaties Saldo besluitvorming nieuw beleid * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen * Investeringen 2007 Verkeersveiligheid Reservering Krediet Restant reservering Omschrijving project Verkeersplan binnenstad Verkeersmanagement Verkeersveiligheidsplan Wijkverkeersplannen TOTAAL bedragen *

23 Thema Integrale veiligheid Wat gaan we daarvoor doen? Samen met de inwoners van onze stad, maatschappelijke organisaties en onze primaire veiligheidspartners willen we de ontwikkeling naar een veiliger stad vasthouden en uitbreiden in de komende jaren. Het IVP2 geeft daarvoor de richting en het kader en zal jaarlijks worden uitgewerkt in een gezamenlijk jaarplan van (in elk geval) gemeente en politie. Extra accent leggen we bij een verbetering van de gezamenlijke informatiepositie, bevorderen van meer eigen verantwoordelijkheid en betrokkenheid van bewoners en (nog) meer aandacht voor de oplossing van veiligheidsvraagstukken in de wijken. De aanpak van veelplegers werpt vruchten af. In Dordrecht staan op dit moment ongeveer 130 veelplegers geregistreerd. Met de totstandkoming van het Bureau Veelplegers in 2003 is ook een Persoonsgerichte Aanpak ontwikkeld (PGA). Met de PGA wordt voor alle geselecteerde veelplegers een plan van aanpak ontworpen, inclusief een traject waaraan de ketenpartners, inclusief gemeente, hun medewerking verlenen. De gemeente zal waar nodig voor elk veelplegerstraject een inspanning leveren. In het kader van de GSB afspraken zal jaarlijks aan 15 volwassen en 6 jeugdige veelplegers een nazorg/resocialisatietraject worden aangeboden (GSB). De gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de nazorg wordt de komende jaren verder uitgebouwd, maar stuit op grenzen ten aanzien van de beschikbaarheid van adequate huisvesting en capaciteit van maatschappelijke instellingen. Omdat dit een van de belangrijkste knelpunten voor volwassen veelplegers na detentie is hebben wij besloten om, gelet op de capaciteitsproblemen in de reguliere zorg/opvang, tijdelijk een tussenhuisvoorziening te creëren waarin exgedetineerden begeleid worden naar de reguliere woningmarkt. Dit is nodig omdat de ex-gedetineerde voor onderdak is aangewezen op andere woonvoorzieningen die deel uitmaken van de zorg c.q. maatschappelijke opvang. De capaciteit van dergelijke voorzieningen is echter verstopt, waardoor de ex-gedetineerde veelal is aangewezen op oude kennissen voor onderdak en daarmee snel in het oude patroon dreigt te vervallen. Huiselijk geweld komt helaas ook in deze regio voor. In de regio Zuid- Holland Zuid is enkele jaren geleden een aanpak huiselijk geweld ontwikkeld. Dordrecht vervult hierin de regierol en samen met een groot aantal organisaties is een ketenaanpak ontwikkeld, gericht op preventie en signalering, opvang en herstel. Wij zullen de hulp aan mishandelde vrouwen de komende periode voortzetten, De gemiddelde verblijfsduur dat vrouwen in een opvangvoorziening (geheim adres of begeleid wonen) zitten moet omlaag. Met het omlaag brengen van de gemiddelde verblijfsduur willen we met een zelfde opvangcapaciteit meer vrouwen helpen. Door de politie is vastgesteld dat het aantal geregistreerde overlastgevenden in was. Het gaat hierbij om personen die vaker dan eenmaal in dat jaar als overlastgevend zijn geregistreerd. Voor deze groep is er in de maatschappelijke opvang de laagdrempelige opvang (slaaphuis) en dagopvang. Op dit moment kan zo n 20% (=50) van de overlastgevenden dagelijks gebruik maken van de dagopvang en circa 10% (=25) kan gebruik maken van het slaaphuis. Het is de ambitie van de gemeente Dordrecht om in 2009 dit aantal te verhogen tot respectievelijk 25% voor de dagopvang en 14% voor de nachtopvang (GSB). De gemeente heeft de regie op de aanpak van overlastgevende panden. Met de primair betrokken partners zijn afspraken gemaakt over de wijze 20

24 waarop deze regie wordt vormgegeven. Uitgangspunt van de aanpak is primair interventie door betrokken partijen op wijkniveau. Als de interventiemogelijkheden in de wijk zijn uitgeput, wordt er vanuit de gemeente een handhavingsscenario op maat ontwikkeld. Om tot een goede informatie-uitwisseling te komen heeft de gemeente in 2006 een convenant gesloten met de Politie, de GGD en de woningcorporaties. De gehanteerde aanpak wordt momenteel geëvalueerd. Voor coffeeshops is een specifiek handhavingsar-rangement afgesloten met de Politie en Openbaar Ministerie, waarbij het achterwege blijven van overlast één van de gedoogcriteria is. Aan de vestigingscriteria voor coffeeshops wordt toegevoegd, dat vestiging nabij een school niet wordt toegestaan. Op dit moment zijn er ongeveer 20 panden in beeld als overlastpand. Ten slotte gaan we door met het inzetten van het Keurmerk Veilig Wonen voor zowel nieuw- als bestaande bouw. Voor de nieuwbouw sluit Dordrecht aan bij de landelijke afspraken over het Keurmerk Veilig Wonen. Volgens landelijke afspraken moet 100% van de nieuwbouwwoningen worden opgeleverd onder het Keurmerk. In Dordrecht gaat het tot 2009 om totaal 2000 woningen. Voor de bestaande bouw zal Dordrecht streven naar de landelijke doelstelling om in % te hebben voorzien van het Keurmerk Veilig Wonen (GSB). Op 20 september 2004 telde Dordrecht woningen, waarvan er 1566 al voorzien zijn van een keurmerk. Wat mag het kosten? Integrale veiligheid Begroting Producten Lasten Baten Saldo * Saldo' s Programmabegeleiding en proces Veiligheid Begroting voor bestemming Mutaties reserves - Begroting na bestemming * - = Nadelig saldo / + = Voordelig saldo bedragen *

25 2.2 Sociale en Culturele Infrastructuur Aandeel Sociale en Culturele infrastructuur op totale lasten Soc en cult infrastructuur 33,9% Inkomen 17,3% Cultuurvoorzieningen 3,2% Zorg 3,4% Gezondheid 0,9% Integratie en interculturalisatie 0,4% Maatschappelijke voorzieningen 6,9% Vrijetijdsvoorzieningen 0,4% Sport 1,6% De kwaliteit van het leven van mensen wordt in belangrijke mate bepaald door de mate waarin ze meedoen aan de samenleving. De sociale en culturele infrastructuur van de stad, het geheel van organisaties, diensten, voorzieningen en betrekkingen die het mogelijk maken dat mensen in sociale en culturele verbanden kunnen leven en participeren in de samenleving, is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Dat is het onderwerp van dit programma. Staat van de stad In Dordrecht is sprake van een lichte toename van sociale participatie en sociale netwerken. Dordtenaren zijn iets vaker lid van een organisatie, vrijwilliger of maken gebruik van vrijetijdsvoorzieningen waarin ontmoeting plaatsvindt. Sport laat als enige een minder positieve ontwikkeling zien. Een opvallend hoog percentage van de Dordtenaren geeft aan nooit te sporten (49%). Ten aanzien van de cultuurparticipatie heeft in 2005 een nulmeting plaatsgevonden. We kunnen daarom nog niet over de volle breedte vaststellen welke ontwikkeling daarin te zien is. Wel zien we een grote en groeiende belangstelling voor fotografie, film, video en theaterbezoek. Het bioscoopbezoek vindt echter voor een groot deel plaats buiten Dordrecht. Een groep inwoners heeft moeite om zich te handhaven in de samenleving. In het MJP hebben we aangegeven aan welke groepen we dan denken: specifieke groepen jongeren, mensen met een beperking, verslaafden, dak- en thuislozen, sociaal geïsoleerden en specifieke groepen allochtonen. Het aantal mensen dat een bijstandsuitkering ontvangt, is de afgelopen jaren fors afgenomen tot 3900 inwoners. Dat betekent dat 7,2% van de huishoudens in Dordrecht afhankelijk is van de bijstand en 4,8 % van de inwoners tussen 15 en 64 jaar een bijstandsuitkering ontvangt. De Dordtse samenleving heeft een pluriform karakter. In Dordrecht is 18% van de bevolking van niet westerse afkomst. Van de jeugdigen onder 18 jaar is deze 22%, in sommige wijken zelfs 50%. Wat opvalt, is dat allochtone inwoners gemiddeld lager zijn opgeleid, een lager inkomen hebben en minder vaak betaald werk hebben. Verder heeft de tweede generatie een hogere opleiding heeft dan de 1e, is hun participatiegraad 22

26 hoger en is de sociaal culturele afstand ten opzichte van autochtonen geringer. Desondanks blijkt dat de inkomenspositie van de tweede generatie nauwelijks verschilt van de 1e. Verder zijn allochtonen relatief minder vaak lid van (vrijwilligers) organisaties, of sportvereniging. Wel onderhouden allochtonen vaker interetnische vriendschappen dan autochtonen (81% tegenover 41%). Op stedelijk niveau is vooral de aanwezigheid van culturele voorzieningen van belang. Dordrecht heeft een sterke historische culturele basis met goede culturele instellingen. Op dit moment is 55% van de Dordtenaren tevreden over het huidige cultuuraanbod. We zien een licht stijgende lijn, in 1999 was minder dan de helft tevreden. Deze stijging in tevredenheid is bij Drechtstedelingen nog groter. De Dordtse bevolking is over het algemeen tevreden over de voorzieningen in de wijk. Dit geldt vooral voor het aanbod aan winkels voor de dagelijkse boodschappen, het basisonderwijs, de straatverlichting en het openbaar vervoer. Minder tevreden zijn Dordtenaren over jongerenvoorzieningen, speelvoorzieningen en voorzieningen voor ouderen. Gemiddeld waardeert de Dordtse wijkbewoner de voorzieningen in zijn wijk met een 6,7. Wat willen we bereiken? In de komende periode houden we vast aan de uitgangspunten van het sociaal beleid in onze stad: De gemeente is niet als enige verantwoordelijke voor maatschappelijke ondersteuning. We kiezen voor aanscherping van de grondgedachte dat het Dordtse beleid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van overheid, maatschappelijke instellingen én de mensen zelf. Burgers zijn verantwoordelijk voor hun eigen maatschappelijke participatie. Mensen zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het vinden van werk en inkomen en hun persoonlijke welbevinden. De gemeente faciliteert haar inwoners in het nemen van hun eigen verantwoordelijkheid. Versterking van de civil society. De civil society gaat uit van betrokkenheid bij de publieke zaak en gemeenschapszin van alle burgers. Versterking van de civil society is een voorwaarde voor het behoud en het versterken van vrijwilligerswerk en mantelzorg en ook voor verbetering van het woon en leefmilieu. Het aanbod van uitvoeringsorganisaties dient aan te sluiten bij door de gemeente gelegitimeerde vragen en behoeften van bewoners. De activiteiten t.b.v. de doelgroepen en de versterking van de civil society vallen onder de verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisaties voor maatschappelijke ondersteuning. Hierbij staat de kwaliteit van de te leveren diensten en producten voorop en niet de instandhouding van de betreffende uitvoeringsorganisatie. Wij verwachten dat bewoners hun verantwoordelijkheid nemen voor een eigen leven en leefomgeving en zullen als gemeente investeren in het aanbieden van een goede sociale en culturele basisinfrastructuur, het scheppen van kansen en waar nodig het bieden van ondersteuning. Wij werken hieraan met de volgende doelstellingen die richtinggevend zijn voor onze activiteiten zoals genoemd onder de begrotingsthema s in dit programma. Meer Dordtenaren doen mee aan de samenleving Zoals in het MJP staat beschreven is dit een belangrijke prioriteit van het college. Een complete stad vraagt om weerbare en participerende burgers die stevig in hun schoenen staan en zelfstandig in staat zijn om met respect voor anderen samen te leven. Veel Dordtenaren zijn prima in staat om zonder steun van de overheid hun leven in te richten. Voor de mensen die daarin niet slagen, de kwetsbare groepen, bieden wij 23

27 ondersteuning. Wij vinden in algemene zin dat we onze activiteiten moeten concentreren op deze kwetsbare groepen. Bijzondere aandacht geven we daarnaast aan jongeren in het algemeen. Wij willen ervoor zorgen dat jongeren via opleiding en activiteiten al vroeg in hun leven klaargestoomd worden voor volwaardige deelname in en aan de Dordtse samenleving. Onze ambitie reikt verder dan dat elke Dordtenaar meedoet in de samenleving. Wij streven ernaar dat zoveel mogelijk Dordtenaren een actieve rol spelen. Het leveren van een betekenisvolle bijdrage aan de samenleving of het helpen van andere mensen zorgt voor een gevoel van eigenwaarde. Bovendien helpt het medeburgers om afglijden naar isolement of criminaliteit te voorkomen. Daarom willen we dat het percentage mensen dat vrijwilligerswerk doet op dit peil kan blijven en het percentage dat zich actief inzet in de eigen buurt de komende 3 jaren gaat stijgen. Dordrecht heeft hier een traditie hoog te houden. Verbeteren van de voorzieningenstructuur Ons streven naar een aantrekkelijke, sociale en leefbare stad kan alleen worden begrepen in relatie tot onze omgeving, met name de regio Drechtsteden. Als regio streven we naar een hoogwaardig voorzieningenniveau. Wij willen de grootschalige en stedelijke voorzieningen op het gebied van cultuur, zorg en onderwijs in Dordrecht om onze functie als centrumstad en onze aantrekkingskracht daarbuiten te vergroten. Een goede sociale en culturele voorzieningenstructuur is een voorwaarde voor deelname van burgers aan de samenleving. In de stad en in buurten moeten voldoende winkels, dienstverlenende bedrijven, voldoende mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding (sport, cultuur, horeca), scholen, jeugdvoorzieningen en (kinder)opvangmogelijkheden zijn. Het is onze opgave om maatregelen te treffen die er toe leiden dat de sociale en culturele infrastructuur optimaal wordt afgestemd op de vraag. Deze vraag wordt onder meer beïnvloed door demografische ontwikkelingen: in Dordrecht zien we het aandeel senioren en kinderen relatief toenemen: de demografische druk neemt toe. Dit stelt extra eisen aan de voorzieningenstructuur. We moeten daarop inspelen. Goede kwaliteit van de buurtvoorzieningen bepaalt in hoge mate de tevredenheid van bewoners over de eigen leefomgeving en de aantrekkelijkheid om er te wonen. Ten aanzien van de tevredenheid van de bewoners over speelmogelijkheden voor kinderen, basisonderwijs en buurthuis streven we een lichte stijging na. Op het gebied van sportvoorzieningen beogen we een forse toename met 6%). Voor de overige voorzieningen willen we tevredenheidsniveau minimaal op het huidige peil houden. Cultuur is een belangrijke indicator geworden voor de aantrekkelijkheid van de stad voor bewoners en bedrijven. Daarnaast gaat cultuur in het algemeen, en cultuurparticipatie in het bijzonder over het sociale aspect van de stedelijke samenleving: over ontmoeten, samen ontdekken en samen beleven. Het speelt dus een belangrijke rol in het creëren van sociale samenhang. We constateren nog altijd achterstanden, vooral wat de participatie van bewoners, de programmering in de avonduren en (inter)nationale aantrekkingskracht van onze stad betreft. We willen met extra impulsen het cultuuraanbod vergroten en de cultuurparticipatie laten groeien. Een vergelijkbare stijging beogen we bij de deelname aan culturele en muzikale educatie. De tevredenheid van de Dordtenaren over de cultuurvoorzieningen in Dordrecht moet in deze periode toenemen van 55% naar 70%, Rol gemeente Gemeente, burgers en instellingen moeten hun verantwoordelijkheid nemen. De overheid moet burgers in staat stellen om zelf 24