H5SK-H12. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Willem de Zwijgerteam 19 April 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave paragraaf 12.1 Hoe ontwerp je een prothese paragraaf 12.2 Materialen voor medische toepassing paragraaf 12.3 Welke polymeren gebruikt een chirurg? paragraaf 12.4 Eigenschappen van polymeren paragraaf 12.5 Rubber en composieten Toepassingsvraag Wegwerpaansteker Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 paragraaf 12.1 Hoe ontwerp je een prothese Vraag 1. Karaat Zuiver goud is een te zacht metaal om sieraden van te maken. Het wordt daarom gemengd met andere metalen zoals koper, zilver, nikkel en zink. Het goudgehalte van sieraden wordt aangegeven in karaat. Eén karaat komt overeen met 1/24 massadeel goud: 24 karaats goud is zuiver goud. Een bepaald sieraad is gemaakt van rood goud, een legering (mengsel) van goud en koper. Het sieraad weegt 4,8 gram en er staat bij dat het van 18 karaats goud is gemaakt. a. Bereken hoeveel gram goud dit sieraad bevat. b. Bereken het aantal mol koper per mol goud in dit sieraad. Geef de berekening en noteer je antwoord als: aantal mol koper : aantal mol goud = : 1,0 Pagina 2

4 paragraaf 12.2 Materialen voor medische toepassing Vraag 2. Wat is een legering of alliage? Vraag 3. Vul de open plaatsen in de zinnen hieronder in. Brons een legering/alliage van en. Messing een legering/alliage van en. Soldeer is een legering/alliage van en. Amalgamen zijn legeringen/alliages van met andere metalen. Vraag 4. pent-2-een polymeriseert. Geef de structuurformule van een gedeelte van het polymeer dat bestaat uit twee repeterende eenheden. Vraag 5. Copolymerisatie is een proces waarbij een polymeer ontstaat door polymerisatie van twee verschillende monomeren. Hieronder is een deel van een structuurformule van een copolymeer gegeven: Geef de namen van de twee monomeren waaruit dit polymeer is ontstaan. Pagina 3

5 paragraaf 12.3 Welke polymeren gebruikt een chirurg? Vraag 6. Hieronder staat deel van een polyamide. Geef de systematische naam van het monomeer waaruit dit polyamide is opgebouwd. Vraag 7. Hieronder staan een deel van een polymeer. Geef de systematische namen van de monomeren waaruit dit polymeer is opgebouwd. Vraag 8. Een polyester wordt gemaakt uit pentaandizuur en propaan-1,3-diol. Teken een repeterende eenheid van dit polymeer. Pagina 4

6 paragraaf 12.4 Eigenschappen van polymeren Vraag 9. havo-examen e tijdvak Betadine In de loop van de tijd zijn verschillende middelen ontwikkeld om wonden te ontsmetten. Een bekend middel is Betadine, een bruingekleurde vloeistof. Het werkzame bestanddeel van Betadine is povidonjood, dat in deze opgave wordt weergegeven met PVD-I2. Dit is een zogenaamd complex waarin jood gebonden is aan het polymeer polyvinylpyrrolidon (PVD). Een stukje uit het midden van de structuurformule an polyvinylpyrrolidon kan als volgt worden weergegven: a. Geef de structuurformule van het monomeer waaruit polyvinylpyrrolidon is opgebouwd. Gebruik hier de notatie C4H6No zoals in figuur 1. b. Is polyvinylpyrrolidon een thermoplast of een thermoharder? Licht je antwoord toe. Vraag 10. Door het toevoegen van een weekmaker wordt een kunststof zachter. Leg op macroniveau uit waarom de kunststof zachter wordt als je een weekmaker toevoegt. Vraag 11. Waarom voegen fabrikanten UV-stabilisatoren aan polymeren toe? Pagina 5

7 Vraag 12. Onder invloed van UV-licht kunnen in polymeerketens ook zogenaamde Crosslinks ontstaan. a. Bij welke soort polymeren kunnen Crosslinks optreden? b. Wat gebeurt er als Crosslinks ontstaan? Vraag 13. havo-examen e tijdvak Maak een juiste keuze bij (1) en (2) Een polymeer dat een driedimensionaal netwerkstructuur heeft, is een Zo'n stof zal bij sterke verhitting. a. (1) thermoplast (2) ontleden b. (1) thermoplast (2) zacht worden c. (1) thermoharder (2) zacht worden d. (1) thermoharder (2) ontleden Vraag 14. havo-examen e tijdvak Wat moet in de volgende zin worden ingevuld? De structuurformule van polypropeen kan worden weergegeven door... (1), dit polymeer is een...(2) Pagina 6

8 a. A b. B c. C d. D Pagina 7

9 paragraaf 12.5 Rubber en composieten Vraag 14. Wat zijn elastomeren? Vraag methylhexa-2,4-dieen kan een polymeer vormen via een zogenaam 1,4 additie, Geef de structuurformule van twee repeterende eenheden van dit polymeer. Pagina 8

10 Toepassingsvraag Wegwerpaansteker havo-examen e tijdvak Een van de onderdelen van een wegwerpaansteker is een plastic vaatje met daarin een vloeibaar gemaakt gas. Het gas is brandbaar en kan worden aangestoken met een vonkje. Het vonkje ontstaat wanneer een ruw metalen wieltje langs een zogenoemd vuursteentje gaat. André en Robbert hebben de wegwerpaansteker gekozen als onderwerp voor hun profielwerkstuk. Daarbij hebben ze de volgende onderzoeksvragen genoteerd: I Is het plastic waarvan het vaatje gemaakt is, een thermoplast of een thermoharder? II Uit welke stof of stoffen bestaat het vloeibaar gemaakte gas? III Uit welke stof of stoffen bestaat het vuursteentje? IV Hoeveel energie komt vrij wanneer je met de aansteker een vlammetje maakt om een kaars aan te steken? André en Robbert beginnen met het lezen van de informatie op de verpakking van de wegwerpaansteker. Er staat onder andere niet aan temperaturen boven 50 o C blootstellen. Daarom vermoeden ze dat het plastic waarvan het vaatje gemaakt is, een thermoplast is. Om dit te onderzoeken, nemen ze een stukje plastic waarvan het vaatje is gemaakt en brengen dit in water met een temperatuur van 60 o C. Het plastic blijkt niet zacht te worden. Vraag T 1.1 Kan uit deze waarneming de conclusie worden getrokken dat het onderzochte plastic een thermoharder is? Motiveer je antwoord. Vraag T 1.2 Om achter de samenstelling van het vloeibaar gemaakte gas te komen, maken André en Robbert gebruik van internet. Op de site van een fabrikant vinden ze dat de vulling van wegwerpaanstekers meestal bestaat uit butaan. Een mengsel van het I- en het N-type, staat er. Hiermee worden iso-butaan en normaalbutaan bedoeld, de twee isomeren met molecuulformule C4H10. Geef de structuurformules van de twee isomeren met molecuulformule C4H10 Ze gaan op zoek naar informatie over de samenstelling van een vuursteentje. André vindt dat vuursteentjes die vonken geven als je ze tegen elkaar slaat, voornamelijk uit silica bestaan. Hij vindt ook informatie over een aantal eigenschappen van silica. Volgens de informatie die Robbert vindt, bestaat een vuursteentje uit zogenoemd mischmetaal: een legering die voornamelijk bestaat uit de metalen Pagina 9

11 cerium en lanthaan. Na overleg over de informatie die ze hebben gevonden, willen ze gaan onderzoeken of een vuursteentje elektrische stroom geleidt. Ze bespreken dit idee met hun docent. Deze zegt: Als je ervan uitgaat dat een vuursteentje óf van silica óf van mischmetaal is, dan is jullie onderzoek naar stroomgeleiding inderdaad geschikt om vast te stellen uit welke stof het vuursteentje bestaat. Vraag T 1.3 Leg uit welke informatie over silica André kan hebben gevonden, waardoor onderzoek naar elektrische geleiding geschikt is om vast te stellen of een vuursteentje uit silica of mischmetaal bestaat. Noteer je antwoord als volgt: informatie over silica: uitleg: André en Robbert kopen een paar vuursteentjes. Voor hun onderzoek bouwen ze een opstelling waarmee ze kunnen nagaan of het vuursteentje elektrische stroom geleidt. Wanneer het vuursteentje wordt opgenomen in een stroomkring blijkt het de elektrische stroom niet te geleiden. Nu denken André en Robbert te weten uit welke stof een vuursteentje bestaat. Hun docent vindt echter dat ze het vuursteentje een bepaalde behandeling hadden moeten geven voordat ze hun onderzoek naar stroomgeleiding uitvoerden. Robbert herinnert zich dat in de informatie over het mischmetaal ook was vermeld dat cerium en lanthaan allebei gemakkelijk reageren met zuurstof uit de lucht, waarbij cerium(iv)oxide en lanthaan(iii)oxide ontstaan. Een stukje mischmetaal is daarom vrijwel altijd bedekt met een laagje van deze oxiden. Vraag T 1.4 Geef de reactievergelijking voor het ontstaan van lanthaan(iii)oxide uit lanthaan en zuurstof. Vraag T 1.5 Geef aan wat André en Robbert met het vuursteentje hadden moeten doen voordat ze het geleidingsvermogen onderzochten. Voor de beantwoording van de laatste deelvraag wegen André en Robbert een aansteker en maken er 40 keer een vlammetje mee. Daarna wegen ze de aansteker opnieuw. Pagina 10

12 Deze blijkt 0,15 gram lichter te zijn geworden. Verder hebben ze gevonden dat 2, joule aan energie vrijkomt bij de volledige verbranding van 1,0 mol C 4 H 10 (aanstekergas). Vraag T 1.6 Geef de reactievergelijking voor de volledige verbranding van C4H10. Vraag T 1.7 Bereken uit de resultaten van de bovenstaande proef hoeveel joule gemiddeld vrijkomt bij zo n vlammetje. Neem daarbij aan dat 0,15 g C4H10 volledig is verbrand. In de discussie geven André en Robbert aan dat de hoeveelheid energie die ze met hun gegevens hebben berekend, anders is dan de hoeveelheid energie die is vrijgekomen bij hun experiment. Dit leiden ze af uit de waarneming dat de vlammetjes geel van kleur waren. Vraag T 1.8 Beredeneer hoe uit deze waarneming kan worden afgeleid dat de hoeveelheid energie die vrijkomt bij zo n vlammetje anders is dan de in vraag T 1.7 berekende energie. Pagina 11

13 Antwoorden Vraag 1. Karaat Zuiver goud is een te zacht metaal om sieraden van te maken. Het wordt daarom gemengd met andere metalen zoals koper, zilver, nikkel en zink. Het goudgehalte van sieraden wordt aangegeven in karaat. Eén karaat komt overeen met 1/24 massadeel goud: 24 karaats goud is zuiver goud. Een bepaald sieraad is gemaakt van rood goud, een legering (mengsel) van goud en koper. Het sieraad weegt 4,8 gram en er staat bij dat het van 18 karaats goud is gemaakt. a. Bereken hoeveel gram goud dit sieraad bevat. b. Bereken het aantal mol koper per mol goud in dit sieraad. Geef de berekening en noteer je antwoord als: aantal mol koper : aantal mol goud = : 1,0 a. Een juiste berekening leidt tot de uitkomst 3,6 (g): Uitleg: 4,8 (g) delen door 24 en vermenigvuldigen met 18. b. Een juiste berekening leidt tot de uitkomst: aantal mol koper : aantal mol goud = 1,0 : 1,0 Uitleg: Het sieraad weegt 4,8 g. Bij onderdeel a. is berekend dat hiervan 3,6 g goud is. Het sieraad bevat dat is 4,8-3.6 = 1.2 g koper 3,6 3,6 g goud = mol goud = 0,018 mol goud. 197,0 1,2 1,2 g koper = mol koper = 0,019 mol koper 63,55 aantal mol koper : aantal mol goud = 0,018 : 0,019 = 1,0 : 1,0 Vraag 2. Wat is een legering of alliage? Dat is een homogeen mengsel van (verschillende) metalen. Vraag 3. Vul de open plaatsen in de zinnen hieronder in. Brons een legering/alliage van en. Messing een legering/alliage van en. Soldeer is een legering/alliage van en. Amalgamen zijn legeringen/alliages van met andere metalen. Pagina 12

14 Juist antwoord: Vul de open plaatsen in de zinnen hieronder in. Brons een legering/alliage van koper (alternatieven: tin, Cu, Sn) en tin (alternatieven: koper, Cu, Sn). Messing een legering/alliage van koper (alternatieven: zink, Cu, Zn) en zink (alternatieven: koper, Cu, Zn). Soldeer is een legering/alliage van lood (alternatieven: Pb, Sn, tin) en tin (alternatieven: lood, Pb, Sn). Amalgamen zijn legeringen/alliages van kwik (alternatieven: Hg) met andere metalen. Vraag 4. pent-2-een polymeriseert. Geef de structuurformule van een gedeelte van het polymeer dat bestaat uit twee repeterende eenheden. Voorbeeld van een goed antwoord is: Vraag 5. Copolymerisatie is een proces waarbij een polymeer ontstaat door polymerisatie van twee verschillende monomeren. Hieronder is een deel van een structuurformule van een copolymeer gegeven: Pagina 13

15 Geef de namen van de twee monomeren waaruit dit polymeer is ontstaan. De twee monomeren zijn: 3-chloorpent-2-een en 2-chloorbut-2-een. Uitleg: Vraag 6. Hieronder staat deel van een polyamide. Geef de systematische naam van het monomeer waaruit dit polyamide is opgebouwd. Het juiste antwoord is: 3-amino-2-methylpropaanzuur. Uitleg: Vraag 7. Pagina 14

16 Hieronder staan een deel van een polymeer. Geef de systematische namen van de monomeren waaruit dit polymeer is opgebouwd. Het juiste antwoord is: ethaan-1,2-diamine en 2-methylbutaandizuur Uitleg: Vraag 8. Een polyester wordt gemaakt uit pentaandizuur en propaan-1,3-diol. Teken een repeterende eenheid van dit polymeer. Een voorbeld van een juist antwoord is: Uitleg: Pagina 15

17 Vraag 9. havo-examen e tijdvak Betadine In de loop van de tijd zijn verschillende middelen ontwikkeld om wonden te ontsmetten. Een bekend middel is Betadine, een bruingekleurde vloeistof. Het werkzame bestanddeel van Betadine is povidonjood, dat in deze opgave wordt weergegeven met PVD-I2. Dit is een zogenaamd complex waarin jood gebonden is aan het polymeer polyvinylpyrrolidon (PVD). Een stukje uit het midden van de structuurformule an polyvinylpyrrolidon kan als volgt worden weergegven: a. Geef de structuurformule van het monomeer waaruit polyvinylpyrrolidon is opgebouwd. Gebruik hier de notatie C4H6No zoals in figuur 1. b. Is polyvinylpyrrolidon een thermoplast of een thermoharder? Licht je antwoord toe. a. Een juist antwoord kan als volgt worden genoteerd: b. De moleculen van polyvinylpyrrolidon bestaan uit (lange) ketens / hebben geen dwarsverbindingen, dus is polyvinylpyrrolidon een thermoplast. Vraag 10. Door het toevoegen van een weekmaker wordt een kunststof zachter. Leg op macroniveau uit waarom de kunststof zachter wordt als je een weekmaker toevoegt. Voorbeeld van een goed antwoord: De moleculen van de weekmaker bevinden zicht tussen de polymeerketens, waardoor de vanderwaalskrachten tussen de ketens afnemen / kleiner worden. Vraag 11. Waarom voegen fabrikanten UV-stabilisatoren aan polymeren toe? Onder invloed van UV-licht kunnen C-C bindingen in een polymeer worden verbroken. Pagina 16

18 Er ontstaan dan kortere plolymeerketens, waardoor de eigenschappen van een polymeer veranderen. Vraag 12. Onder invloed van UV-licht kunnen in polymeerketens ook zogenaamde Crosslinks ontstaan. a. Bij welke soort polymeren kunnen Crosslinks optreden? b. Wat gebeurt er als Crosslinks ontstaan? Voorbeeld van een juist antwoord: a. Als een polymeer nog dubbele bindingen bevat. b. Onder invloed van UV-licht, springen dubbele bindingen in verschillende ketens open. Vervolgens koppelen die verschillende ketens aan elkaar. Vraag 13. havo-examen e tijdvak Maak een juiste keuze bij (1) en (2) Een polymeer dat een driedimensionaal netwerkstructuur heeft, is een Zo'n stof zal bij sterke verhitting. 1. (1) thermoplast (2) ontleden Een polymeer met een driedimensionale structuur is een... De eigenschap van een thermoharder is dat het bij sterke verhitting ontleedt. 2. (1) thermoplast (2) zacht worden Een polymeer met een driedimensionale structuur is een... De eigenschap van een thermoharder is dat het bij sterke verhitting (1) thermoharder (2) zacht worden Een polymeer met een driedimensionale structuur is een thermoharder. De eigenschap van een thermoharder is dat het bij sterke verhitting (1) thermoharder (2) ontleden Een polymeer met een driedimensionale structuur is een thermoharder. De eigenschap van een thermoharder is dat het bij sterke verhitting ontleedt. Pagina 17

19 Vraag 14. havo-examen e tijdvak Wat moet in de volgende zin worden ingevuld? De structuurformule van polypropeen kan worden weergegeven door... (1), dit polymeer is een...(2) 1. A Als je polypropeen gaat polymeriseren, dat schrijf je het molecuul eerst in de onderstaande vorm, waarbij de dubbele binding centraal staat.tik op de deze link voor uitleg Er kan dus nooit de structuur de onder A gegeven structuurformule ontstaan! 2. B Als je polypropeen gaat polymeriseren, dat schrijf je het molecuul eerst in de onderstaande vorm, waarbij de dubbele binding centraal staat.tik op de deze link voor uitleg Er kan dus nooit de structuur de onder A gegeven structuurformule ontstaan! 3. C De structuurformule van polypropeen is geen driedimensionaalnetwerk. Het zijn lange ketens met een zijtakje. Deze polymeer behoort tot de familie van de thermoplasten. 4. D Als je polypropeen gaat polymeriseren, dat schrijf je het molecuul eerst in de onderstaande vorm, waarbij de dubbele binding centraal staat.tik op de deze link voor uitleg Polyproeen vorm lange ketens met een zijtakje. Deze polymeer behoort tot de familie van de thermoplasten. Vraag 14. Pagina 18

20 Wat zijn elastomeren? Elastomeren zijn onverzadigde polymeren waarin enkele dubbele bindingen zijn opengesprongen en enkele dwarsverbindingen, crosslinks zijn gevormd. Vraag methylhexa-2,4-dieen kan een polymeer vormen via een zogenaam 1,4 additie, Geef de structuurformule van twee repeterende eenheden van dit polymeer. Voorbeeld van juist antwoord : Uitleg: Vraag T 1.1 Kan uit deze waarneming de conclusie worden getrokken dat het onderzochte plastic een thermoharder is? Motiveer je antwoord. Een juist antwoord kan als volgt geformuleerd zijn: Nee, want wanneer de temperatuur van het water hoger wordt gemaakt, kan het plastic alsnog zacht worden. Vraag T 1.2 Om achter de samenstelling van het vloeibaar gemaakte gas te komen, maken André en Robbert gebruik van internet. Pagina 19

21 Op de site van een fabrikant vinden ze dat de vulling van wegwerpaanstekers meestal bestaat uit butaan. Een mengsel van het I- en het N-type, staat er. Hiermee worden iso-butaan en normaalbutaan bedoeld, de twee isomeren met molecuulformule C4H10. Geef de structuurformules van de twee isomeren met molecuulformule C4H10 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven: Vraag T 1.3 Leg uit welke informatie over silica André kan hebben gevonden, waardoor onderzoek naar elektrische geleiding geschikt is om vast te stellen of een vuursteentje uit silica of mischmetaal bestaat. Noteer je antwoord als volgt: informatie over silica: uitleg: Voorbeelden van juiste antwoorden zijn:? informatie over silica: het geleidt de elektrische stroom niet. uitleg: mischmetaal is een mengsel van metalen en geleidt de elektrische stroom.? informatie over silica: in silica komen geen vrije elektronen voor. uitleg: in mischmetaal komen vrije elektronen voor (dus silica geleidt de elektrische stroom niet en mischmetaal wel)? informatie over silica: silica is op te vatten als een moleculaire stof. uitleg: mischmetaal is een metaal, dus silica geleidt de elektrische stroom niet en mischmetaal wel.? informatie over silica: silica is siliciumdioxide / is een verbinding van silicium en zuurstof / is een verbinding van twee niet-metalen / heeft als formule SiO2. uitleg: silica is een moleculaire stof en geleidt de elektrische stroom niet, mischmetaal (is een metaal en) geleidt de elektrische stroom wel.? informatie over silica: in silica komen (uitsluitend) atoombindingen voor. uitleg: in mischmetaal komt de metaalbinding voor, dus silica geleidt de elektrische stroom niet en mischmetaal wel.? informatie over silica: silica heeft een atoomrooster. uitleg: mischmetaal heeft een metaalrooster, dus silica geleidt de elektrische stroom niet en mischmetaal wel. Opmerkingen? Wanneer een antwoord is gegeven als: informatie over silica: silica is een zout. uitleg: zouten geleiden geen elektrische stroom en mischmetaal wel., dit goed rekenen. Vraag T 1.4 Pagina 20

22 Geef de reactievergelijking voor het ontstaan van lanthaan(iii)oxide uit lanthaan en zuurstof. Het juiste antwoord is: 4 La + 3 O2? 2 La2O3 Vraag T 1.5 Geef aan wat André en Robbert met het vuursteentje hadden moeten doen voordat ze het geleidingsvermogen onderzochten. Voorbeelden van juiste antwoorden zijn:? (Het vuursteentje) schuren.? (Het vuursteentje korte tijd) in een (verdund) zuur leggen.? Het oxidelaagje verwijderen. Vraag T 1.6 Geef de reactievergelijking voor de volledige verbranding van C4H10. Het juiste antwoord is: 2 C4H O2? 8 CO H2O Uitleg: Schrijf eerst het reactieschema op: C4H10 + O2? CO2 + H2O Je begint een reactievergelijking kloppend te maken door te starten met de atoomsoort die in de minste verbindingen voorkomt. C komt in twee formules voor, H ook en O komt in 3 formules voor. We beginnen met het kloppend maken van de C's., en zetten dus een 4 voor CO2.: C4H10 + O2? 4 CO2 + H2O Vervolgens maken we het aantal H's kloppend door een 5 voor H2O te zetten: C4H10 + O2? 4 CO2 + 5 H2O Het aantal O's kunnen we kloppende maken door 6½ voor O2 te zetten: C4H10 + 6½ O2? 4 CO2 + 5 H2O In een reacievergelijking laten we geen breuken staan, dus alle coëfficiënten vermenidigvuldigen met 2. Vraag T 1.7 Bereken uit de resultaten van de bovenstaande proef hoeveel joule gemiddeld vrijkomt bij zo n vlammetje. Neem daarbij aan dat 0,15 g C4H10 volledig is verbrand. Een juiste berekening leidt tot de uitkomst 1, (J). Uitleg: 0,15 0,15 g C4H10 = mol C4H10 = '2, ' mol C4H10 58,12 1 mol aanstekergas levert 2, J/mol Pagina 21

23 dus '2, 'mol C4H10 levert '2, '* 2, J = '7,5.10 3' J Deze energie komt vrij bij 40x een vlammetje maken. '7, 'J Dus = 1, J per vlam 40 Vraag T 1.8 Beredeneer hoe uit deze waarneming kan worden afgeleid dat de hoeveelheid energie die vrijkomt bij zo n vlammetje anders is dan de in vraag T 1.7 berekende energie. Een juist antwoord kan als volgt geformuleerd zijn: Er vindt een onvolledige verbranding plaats. (Dit blijkt uit de gele vlam.) Bij de berekening is uitgegaan van volledige verbranding. Pagina 22

24 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Willem de Zwijgerteam Laatst gewijzigd 19 April 2016 om 15:10 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 5; Leerinhoud en doelen Scheikunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Pagina 23