Scheikunde havo 3. Matthijs Oosterhoff. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Scheikunde havo 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Matthijs Oosterhoff 31 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 7: Reactiesnelheid Inleiding De opdracht 7.1 Chemische reactiesnelheid 7.2 Chemische reactiesnelheid beïnvloeden 7.3 Katalysator Het eindproduct test Over dit lesmateriaal Pagina 1 Scheikunde havo 3

3 Hoofdstuk 7: Reactiesnelheid Inleiding Welkom scheikundeleerlingen van havo 3! Op deze website staat alle informatie die je nodig hebt voor de opdracht van hoofdstuk 7. Zoals de titel van het hoofdstuk al aangeeft, gaat hoofdstuk 7 over reactiesnelheid. Met de opdrachten van dit hoofdstuk leer je wat reactiesnelheid is en op welke manieren de reactiesnelheid beïnvloed kan worden. Je gaat dit hoofdstuk verschillende opdrachten zelfstandig uitvoeren. Lees daarom onderstaande tekst van website / uit het boek en de opdrachten goed door. De opdrachten die uitgevoerd moeten worden staan op de andere pagina s van deze website beschreven. Via de opdrachten in Magister wordt door iedereen individueel een verslag ingeleverd. Het verslag moet uiterlijk 16 juni 2017 worden ingeleverd. Later inleveren van het verslag levert een 1 op. De experimenten mag je in tweetallen uitvoeren. Je bent zelf verantwoordelijk voor de planning van de te maken opdrachten. Er komt geen huiswerk in Magister te staan. Maak dus voor jezelf een planning en houd je daaraan. Zorg ervoor dat je de practica voorbereid. Zonder voorbereiding kun je geen practicum doen. Bij de uit te voeren practica staat aangegeven hoelang het ongeveer duurt. Je krijgt voor dit hoofdstuk twee cijfers: een cijfer voor de repetitie die je gaat maken en een cijfer voor het verslag wat je inlevert (meer informatie bij opdracht). De repetitie van hoofdstuk 7 staat gepland in week 24 (12 t/m 16 juni). Zorg dat je op dat moment klaar bent om de repetitie te maken. De opdracht De opdracht die je gaat doen bestaat uit verschillende onderdelen die allemaal terugkomen in één verslag: Een samenvatting van het hoofdstuk Vier practicumverslagen waarvan één heel uitgebreid Alle antwoorden op de opgaven van hoofdstuk 7 Samenvatting van het hoofdstuk: de samenvatting van het hoofdstuk is eerste onderdeel in het verslag. Gedurende dit hoofdstuk gaan we bezig met reactiesnelheid. In de samenvatting, ook wel de inleiding genoemd, moeten een aantal onderdelen uitgebreid worden uitgelegd: Leg in eigen woorden uit (in minimaal 20 regels) wat reactiesnelheid is en hoe het bepaald kan worden. Leg in eigen woorden uit welke factoren de reactiesnelheid kunnen beïnvloeden. Gebruiken minimaal 20 regels per factor. Leg in eigen woorden uit (in minimaal 10 regels) wat het botsende deeltjes model is (gebruik hiervoor plaatjes). Leg in eigen woorden uit (in minimaal 20 regels) wat een katalysator is. Vier practicumverslagen: Tijdens dit hoofdstuk ga je vier experimenten uitvoeren, daarvan maak je practicumverslagen. 1. Experiment 1: practicum reactiesnelheid kalk met zoutzuur. Hierin moeten de volgende punten worden beschreven: Onderzoeksvraag, Hypothese, Materiaal, Werkwijze, Resultaten, Discussie en de Conclusie. 2. Experiment 2: practicum invloed van verdelingsgraad. Hierin moeten de volgende punten worden beschreven: Onderzoeksvraag, Resultaten, Discussie en de Conclusie. 3. Experiment 3: practicum invloed van temperatuur. Hierin moeten de volgende punten worden beschreven: Onderzoeksvraag, Resultaten, Discussie en de Conclusie. 4. Experiment 4: practicum invloed van concentratie. Hierin moeten de volgende punten worden beschreven: Onderzoeksvraag, Resultaten, Discussie en de Conclusie. Pagina 2 Scheikunde havo 3

4 Antwoorden van hoofdstuk 7: Dit hoofdstuk heeft drie paragrafen en een toepassingsparagraaf. Van deze paragrafen maak je alle opdrachten. De opdrachten verwerk je in een aparte bijlage in het verslag. Je mag de opdrachten in je schrift maken en dan fotografen of direct online maken in Word en in een verslag zetten. Het maken van de opdrachten is ondersteunend aan het leren van het hoofdstuk en geeft inspiratie voor het schrijven van de samenvatting (inleiding). Van dit alles maak je individueel één verslag en lever uiterlijk 16 juni je via opdrachten in Magister individueel in. De opdracht staat ook in dit document: opdracht hoofdstuk 7 reactiesnelheid. 7.1 Chemische reactiesnelheid Het verroesten van voorwerpen is een voorbeeld van een chemische reactie. Gelukkig gaat deze chemische reactie niet zo snel en kost het jaren voordat een voorwerp volledig verroest is. De chemische reactie die optreedt wanneer ijzer met water zier er versimpeld zo uit: Fe OH? Fe(OH). Aan de andere kant heb je ook reacties die heel snel verlopen en die met het blote oog bijna niet te zien zijn. Kortom, de ene reactie verloopt sneller dan de andere reactie. Dit heeft te maken met de reactiesnelheid. De snelheid waarmee een chemische reactie verloopt. Lees de tekst van paragraaf 7.1 en bestudeer de PowerPoint die bij deze paragraaf hoort. Nadat je deze paragraaf hebt gelezen en de PowerPoint hebt bestudeerd maak je opgave 2 t/m 4. Bij deze paragraaf hoort experiment 1: snelheid van de reactie van kalk met zoutzuur. Dit experiment moet je voorbereiden voordat je het mag uitvoeren. In de voorbereiding wordt van je verwacht dat je de volgende onderdelen verwerkt: Onderzoeksvraag Hypothese Materiaal Werkwijze In het practicumverslag wat je maakt van het experiment moeten de volgende onderdelen nog worden toegevoegd: Resultaten (maak foto s) Conclusie Discussie Uitleg over hoe je een natuurwetenschappelijk verslag maakt kun je hier vinden en hoe je een onderzoeksvraag en hypothese hier. Het practicumverslag wordt een van de hoofdstukken van het eindverslag. Paragraaf 1 in orde? Schrijf het eerste onderdeel van de samenvatting: Leg in eigen woorden uit in minimaal 20 regels wat reactiesnelheid is en hoe het bepaald kan worden. Alles in orde? Zorg dat het in een overzichtelijk verslag staat en dan kan je verder naar paragraaf Chemische reactiesnelheid beïnvloeden Hoe snel een reactie verloopt hangt af van de reactiesnelheid. Er zijn ook een aantal andere factoren die de snelheid van een chemische reactie kunnen beïnvloeden. De verdelingsgraad: de verdelingsgraad (hoe fijn is een stof verdeeld) heeft invloed op de Pagina 3 Scheikunde havo 3

5 reactiesnelheid. De temperatuur: de temperatuur waarbij de reactie verloopt heeft invloed op de reactiesnelheid. De concentratie: de concentratie (hoeveelheid deeltjes per volume) heeft invloed op de reactiesnelheid. Om de verschillende factoren uit te leggen wordt gebruik gemaakt van het botsende deeltjes model. In het begin van de reactie zijn er twee stoffen aanwezig stof AB (de man met gele trui en petje + grote fiets) en stof CD (de man met roze truitje + kleine fiets). Deze twee deeltjes komen in botsen met elkaar en er ontstaan twee totaal nieuwe stoffen. CB (de man met roze truitje + grote fiets) en AD (de man met gele trui en petje + kleine fiets). De reactie kun je schrijven als: AB + CD -> CD + AD In dit voorbeeld reageert stikstofdioxide met zichzelf en ontstaat er distikstoftetraoxide. De deeltjes botsen op elkaar en er ontstaat een nieuwe stof. In de volgende video wordt er gekeken wat de invloed is van de verschillende factoren. VN2z8?version=3&rel=1&fs=1&autohide=2&showsearch=0&showin Lees de tekst van paragraaf 7.2 en bestudeer de PowerPoint die bij deze paragraaf hoort. Nadat je deze paragraaf hebt gelezen en de PowerPoint hebt bestudeerd maak je opgave 5 t/m 15. Bij deze paragraaf horen drie experimenten: experiment 2: Verdelingsgraad experiment 3: Temperatuur experiment 4: Concentratie. Deze experimenten doorlezen voordat je het mag uitvoeren. Let in je planning op dat de uitvoering van elk experiment ongeveer 1 lesuur kost. In het practicumverslag wat je maakt van het experiment moeten de volgende onderdelen nog worden toegevoegd: Onderzoeksvraag Resultaten Conclusie Pagina 4 Scheikunde havo 3

6 Discussie Uitleg over hoe je een natuurwetenschappelijk verslag maakt kun je hier vinden. Elk practicumverslag wordt een hoofdstuk van het eindverslag. Paragraaf 2 in orde? Schrijf het tweede en derde onderdeel van de samenvatting: Leg in eigen woorden uit welke factoren de reactiesnelheid kunnen beïnvloeden. Gebruiken minimaal 20 regels per factor en Leg in eigen woorden uit (in minimaal 20 regels) wat het botsende deeltjes model is. Alles in orde? Zorg dat het in een overzichtelijk verslag staat en dan kan je verder naar paragraaf Katalysator Het beeld dat de meeste mensen hebben van een chemische reactie, zal er ongeveer zo uit zien: De reactie die je hier ziet wordt ook wel olifantentandpasta genoemd. Waterstofperioxide (H 2 O 2 ) wordt ontleed in water en zuurstof. De reactie verloopt traag. Door het toevoegen van een katalysator verloopt de reactie heel snel, zoals je ook kunt zien in het filmpje. De katalysator wordt gebruikt, maar niet verbruikt. Na afloop is er nog precies even veel katalysator over als aan het begin van de reactie. Lees de tekst van paragraaf 7.3 en bestudeer de PowerPoint die bij deze paragraaf hoort. In deze PowerPoint staat een uitleg aan de hand van een energiediagram. In video kun je extra uitleg krijgen over een energiediagram en komen de begrippen exotherm en endotherm weer terug. Nadat je deze paragraaf hebt gelezen en de PowerPoint hebt bestudeerd maak je opgave 16 t/m 19. Paragraaf 3 in orde? Schrijf het laatste onderdeel van de samenvatting: Leg in eigen woorden uit (in minimaal 20 regels) wat een katalysator is. Alles in orde? Zorg dat het in een overzichtelijk verslag staat en dan kan je verder naar de laatste pagina. Het eindproduct Als het goed heb je de volgende onderdelen nu af: Een samenvatting van het hoofdstuk (min. 80 zinnen) Vier practicumverslagen waarvan één heel uitgebreid Alle antwoorden op de opgaven van hoofdstuk 7 Om te checken of in orde is kun je het volgende bestand gebruiken: opdracht hoofdstuk 7 reactiesnelheid. Klopt dat? Dan kun je het verslag afmaken en inleveren. Klopt dat niet? Dan moet je terug gaan en zorgen dat het af is. Het inleveren gaat via Magister opdrachten. Er is een opdracht aangemaakt en daar lever je individueel het eindverslag in voor 16 juni. Zet erbij met wie je hebt samengewerkt bij de verschillende practica zodat de docenten dat uit de plagiaat controle kunnen halen. Pagina 5 Scheikunde havo 3

7 Je krijgt een cijfer voor het verslag wat drie keer meetelt in periode 3. Daarnaast krijg je nog een repetitie die twee keer meetelt. Het cijfer is opgebouwd uit drie deelcijfers: 1. Samenvatting hoofdstuk 7 (weging 1x) 2. Practicum verslagen van experiment 1 t/m 4 (weging 1x) 3. Het verslag als geheel (antwoorden op vragen, opmaak, spelling, etc.) (weging 1x) D-toets hoofdstuk 7 kn.nu/gmlxu Vraag 1 Test goed 1. Test 2. goed t a. b. TEst goed Pagina 6 Scheikunde havo 3

8 test test kn.nu/ww b (edpuzzle.com) Pagina 7 Scheikunde havo 3

9 Antwoorden Antwoorden: D-toets hoofdstuk 7 Hoofdstuk 7: reactiesnelheid Nieuwe feedback (0 tot 1 punten) Feedback Nieuwe feedback (1 tot 1 punten) Feedback Vragen en antwoorden in deze categorie Vraag 1 Test goed 1. b 2. a Waarde: 1 punten Pagina 8 Scheikunde havo 3

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Matthijs Oosterhoff Laatst gewijzigd 31 mei 2017 om 15:52 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; Leerinhoud en doelen Scheikunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Bronnen Bron test Type Video Pagina 9 Scheikunde havo 3