ARBEIDSMARKTMONITOR Regio Twente / POWI Uitgave 5 van 2012

Transcriptie

1 ARBEIDSMARKTMONITOR Regio / POWI Uitgave 5 van 2012 OOK TWENTE HARD GETROFFEN DOOR CRISIS IN DE BOUW In het eerste kwartaal van 2012 daalde de totale omzet in de bouw met ruim 9 procent ten opzichte van deze zelfde periode vorig jaar. Het aantal faillissementen steeg met 27 procent en het aantal banen in de bouw nam af met maar liefst en kwam uit op Vooral de middelgrote bouwbedrijven worden hard getroffen. Herstel in de bouwsector is voorlopig nog niet in zicht. Het CPB geeft in haar bouwprognoses aan dat we in 2012 te maken hebben met een doormodder scenario. De schuldencrisis wordt niet op korte termijn opgelost, maar men verwacht ook geen verdere escalatie. Dit scenario heeft ook zijn weerslag op prognoses voor de woningmarkt. Deze sector bevindt zich in een neerwaartse spiraal, een trend die naar verwachting zijn bodem pas in 2013 zal bereiken. Berichten dat de crisis het wint van de vergrijzing geven aan dat de totale verwachtte krapte op de arbeidsmarkt nog wel een tijd uitblijft (zie special in deze monitor). In 2008 werkten er personen in de bouwsector. Nadien nam dit af; in 2010 werkten er mensen in de bouw. In 2011 krimpt de werkgelegenheid verder met personen en in 2012 versnelt dit met nog eens personen. De Twentse leer-werkbedrijven in de bouw teren momenteel in op reserves om leerlingen BBL-ers (en BOL) aan het werk te houden in de bouwsector. Instroom in het voortraject VMBO is echter wel zeer gewenst, omdat er anders in 2016 grote tekorten aan goed geschoolde vakmensen zullen ontstaan. Mariska ten Heuw lid van het Platform Onderwijs, Werk en Inkomen (POWI): Voor alle sectoren van onze arbeidsmarkt zijn goed geschoolde mensen essentieel. Overheid, ondernemers en onderwijs moeten er gezamenlijk voor zorgen dat het aanbod van mensen matcht met de vraag die werkgevers hebben. Verder blijkt uit de arbeidsmarktmonitor: Het aantal geregistreerde werklozen (NWW: Niet Werkende Werkzoekenden) daalt seizoensmatig nog licht in : in maart en in april (In van naar ); De geregistreerde werkloosheid onder jongeren daalt in april met 4,4%% naar 2.370, normaal zien we in deze periode een sterkere daling, op jaarbasis zien we een stijging van 10,4%; Seizoensdaling In april van personen met een WW uitkering lager dan vorig jaar; in 1,3% (landelijk 1,2%), op jaarbasis hierdoor een stijging van 16,3% in (landelijk 13%); Aantal starters in daalt ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar van 183 vorig jaar naar 177 nu ( van naar 2.959), terwijl het aantal faillissementen stijgt. Toelichting: De Maandelijkse Arbeidsmonitor van de Regio is gemaakt in opdracht van het POWI (Platform Onderwijs Werk en Inkomen). Tussen bekend worden van data en het verschijnen van de monitor zit de verwerkingstijd van cijfermatige informatie. De arbeidsmarktmonitor is gevuld met cijfers van eind afgelopen maand. Reacties op deze editie kunt u mailen naar: e.denobel@regiotwente.nl Colofon: Samenstelling en coördinatie: E. De Nobel (Regio ) Meegewerkt hebben: P. Kuiper (gemeente Almelo J. Irtürk (UWV Werkbedrijf), M. Locht (UWV WERKbedrijf), P. Winkelhorst (Stadsbank Oost-), B. Bakker-Mulder (gemeente Hengelo en ROZ), W. de Jong en H. Seker (gemeente Hengelo), H. te Walvaart en P. Mollink (Regio ) Ambtelijk opdrachtgever: T. Windmulder (Regio ) Bestuurlijk opdrachtgever: M. ten Heuw (lid Platform Onderwijs en Inkomen POWI) Arbeidsmarktmonitor Regio 1

2 Ontwikkeling werkloosheid (NWW, percentage van de beroepsbevolking) NWW percentage ontwikkeling 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% jan-07 mei-07 sep-07 jan-08 mei-08 sep-08 jan-09 mei-09 sep-09 jan-10 mei-10 sep-10 jan-11 mei-11 sep-11 jan-12 mei-12 Het werkloosheidspercentage komt niet voort uit een daling of stijging van de totale beroepsbevolking maar uit het aantal werklozen. In is het aantal werklozen gedaald van naar Nog altijd tegen de verwachting in laat de werkloosheid in maart geen beter beeld zien dan in februari maar zien we een bijna stabilisatie van het NWW werkloosheidspercentage. In van 7,9% in maart naar 7,7% in april. Het landelijke NWW percentage is per eind april 6%. Dit was eind maart 6,1%. Duidelijk is dat het Twentse werkloosheidspercentage een bijna identieke stabiele lijn vertoont met het landelijke percentage. De iets grotere schommelingen in ten opzichte van zijn deels seizoensmatig bepaald. Daarbij kent door een sterke vertegenwoordiging van technische sectoren ook nog een sterke afhankelijkheid van conjuncturele schommelingen. Men mag verwachten dat vanaf nu en in de komende maanden het werkloosheidspercentage iets terug zal lopen. Dit heeft met het eerder genoemde seizoensmatige karakter van werkzaamheden te maken. Tot heden zien we dit echter niet gebeuren. De daling die we zien is te gering en geeft een negatieve voorspelling weer voor de rest van het jaar. Zeker als we nog meetellen dat er straks een grote stroom schoolverlaters de arbeidsmarkt op gaat komen.. Arbeidsmarktmonitor Regio 2

3 Werkloosheid Werkloosheid (NWW) jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sep'11 nov '11 jan '12 mrt'12 mei '12 laat deze maand een sterkere daling zien dan de rest van, namelijk -3% voor en -1,4% voor. In cijfers hebben we het dan in over een daling van in maart naar in april en in over een daling van in maart naar in april. Gemeten over een heel jaar zien we in een kleine daling van -0,8% en in een lichte stijging namelijk 0,9%. praktijk dan ook veelal definitief verloren voor de bouwsector. Eind 2011 stonden bij het UWV Werkbedrijf landelijk niet werkende werkzoekenden (NWW) ingeschreven, bijna (-3,5%) minder dan eind Bij jongeren heeft de werkloosheid veelal een kortdurend karakter, echter de groep jarigen en laagopgeleiden zijn vaker langdurig werkloos. Een zorgelijke ontwikkeling is verder dat nadat in 2009 de kortdurende werkloosheid sterk was gestegen, tussen 2009 tot 2011 vooral het aantal langdurig werklozen toegenomen. Op de langere termijn hangt de hoogte van het aantal werklozen zeer nauw samen met economische ontwikkelingen in en. Ook de ontwikkeling in buurlanden en de rest van Europa zijn uiteraard van groot belang. De sombere verwachtingen in de bouwsector leiden niet tot positieve werkloosheidsbijstellingen. Vooral op langere termijn levert de uitstoot van personeel uit de bouwsector problemen op. De sector verwacht een sterk negatief effect op de instroom in de vervangingsvraag de komende jaren. Deze ontstaat zowel door vertrek van personeel naar pensioen als ook door vertrek van werkenden uit de sector naar ander werk. Deze laatste groep blijkt in de Arbeidsmarktmonitor Regio 3

4 Jeugdwerkloosheid (tot 27 jaar) jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sept'11 nov'11 jan'12 mrt'12 mei '12 De jeugdwerkloosheid in is relatief laag ten opzichte van ons omringende landen en de rest van Europa. Voor kunnen bij gebrek aan voldoende CBS cijfers alleen NWW percentages voor jongeren vergeleken worden met het landelijke beeld. Het werkloosheidspercentage voor jongeren is in met 4,4% gedaald deze maand, namelijk van in maart naar in april. In zien we een bijna identieke daling namelijk 4,3 van in maart naar in april. Op jaarbasis zien we in een stijging van het werkloosheidspercentage voor jongeren van maar liefst 10,4% (dit is in 0,3%). Jongeren staan over het algemeen kort als werkloos geregistreerd. De toename van het aantal werkloze jongeren is onder ander het gevolg van aflopende contracten en het momenteel niet direct voorhanden zijn van ander (tijdelijk) werk. Er komen steeds meer werkzoekende jongeren en de trends ten aanzien van bijvoorbeeld langere flexibele contracten maken het, ook zeker voor deze groep werkzoekenden, niet makkelijker. Het momenteel niet doorzetten van de verwachte seizoensdaling maakt dat ook de groep jongere werklozen verder onder druk komt te staan. Naar beroepsgroep en naar opleidingsniveau neem het overgrote aandeel laaggeschoolden en het aandeel zonder startkwalificatie onder werklozen jongeren verder toe. Meest kansrijke posities naar werk worden onder (werkloze) jongeren met een MBO opleiding ingenomen door jongeren met een opleiding op niveau 3-4. Arbeidsmarktmonitor Regio 4

5 Vacatures naar sectoren, aantal vacatures per arbeidsplaatsen Schatting vacaturemarkt (openstaande vacatures) 2011 vergelijkbaar kwartaal 2012 lopend kwartaal Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel Vervoer en opslag Horeca Informatie & communicatie Fin. instellingen Verhuur & ov. zak. dienstverl. Advies & onderz. (zak. dienstverl.) Openbaar bestuur Cultuur, sport & recreatie Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Ov. dienstverlening De economische groei in en ook in is beperkt en onzeker. Dit werkt ook uit in een beperkte arbeidsmobiliteit (van werk naar werk) en daarmee ook een teruglopend aantal vacatures. In zien we al vanaf 2009 het aantal vacatures teruglopen. In vergelijk met begin 2009 is het aantal vacatures in de sector openbaar bestuur sterk terug gelopen van ! Dit, voor een grote werkgelegenheidssector lage aantal komt voort uit een hele lage vacaturegraad (aantal vacatures per 1000 werknemers = 9 ipv 35 in 2009). Dit lage aantal is sinds het bereiken ervan in 2010 ook niet veranderd. Door de bezuinigingen van nu hebben we ook geen zicht op een terigkeer naar het oude vacaturegraad niveau. Het herstel van begin 2011 is alweer teniet gedaan vanaf eind 2011 tot op heden. We zijn op dit moment ongeveer terug op het begin van 2010 met, zoals al benoemd, als negatief verschil dat we nu een verdere daling zien en geen (lichte) stijging van het totale aantal vacatures. Het verdere vergroten van flexibiliteit in arbeidsmarktcontracten, maakt dat werkenden in vaste banen minder snel van baan wisselen en biedt aan nieuwkomers en reintegratieklanten weinig baan- en bestaanszekerheden. In zien we dat het aantal vacatures in de industrie de laatste twee kwartalen een daling laat zien. Bouwnijverheid vacatures blijven op jaarbasis dalen van 16 naar 13 per 1000 arbeidsplaatsen en zijn ten opzichte van 2009 vrijwel gehalveerd (destijds nog 22). Verder zien we een lichte daling in het aantal vacatures in de handel, zijn vacatures in de sector vervoer en opslag redelijk stabiel en zijn de vacatures in de horeca gedaald over een jaar genomen (van 25 naar 23 per 1000 arbeidsplaatsen). Als positief punt kunnen we noemen dat het aantal vacatures voor de financiële dienstverlening is gestegen van 109 naar 135; dit is +24%), helaas is deze sector in zijn geheel niet groot in. Arbeidsmarktmonitor Regio 5

6 Lopende WW Uitkeringen Het landelijke aantal WW uitkeringen is in april gedaald van naar een daling van 1,2%. Als we een heel jaar bekijken zien we een stijging van maar liefst 13%. Naast het seizoenspatroon laat de grafiek zien dat het aantal WW uitkeringen zich in nog altijd iets ongunstiger ontwikkeld dan in. Ook op jaarbasis is in het aantal WW uitkeringen gestegen namelijk met 16,3% (april 2011 april 2012). De laatste maand is in echter een zeer kleine daling van WW waarneembaar van 1,3 (landelijk 1,2% daling). Het verloop van het aantal WW uitkeringen kent een sterke relatie met de kortdurende (frictie) werkloosheid. Hierdoor treedt een jan-09 mrt-09 mei-09 jul-09 sep-09 nov-09 jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt sterke seizoenswerking op. De daling die we in voorgaande jaren zagen optreden in de lente blijft voor nu nog altijd uit. Door de economische verslechtering zullen minder mensen na ontslag of na beëindiging van een tijdelijke baan werk kunnen vinden. Naast het optreden van de seizoenspiek zal dus ook vanuit ontslagwerkloosheid het beroep op WW uitkeringen toenemen. In lijn met de eerder gestelde prognose is het aantal lopende WW uitkeringen in tot eind april nog altijd (april ). Een jaarstijging van ruim 16% (16,3%). Arbeidsmarktmonitor Regio 6

7 WWB (excl WIJ vanaf juli 2010) Jan '09 April Juli Okt Jan '10 April Juli Okt Jan'11 April Juli Okt jan '12 April lijkt nog altijd de landelijke WWB-trend te volgen echter de se cijfers zijn momenteel niet compleet. In juli 2010 wordt het effect geregistreerd van de afsplitsing van jongeren tot 27 jaar (WIJeffect). Van april 2011 tot april 2012 is het aantal WWB uitkeringen toegenomen met 2,4%.De maandstijging van maart 2012 tot april 2012 laat een stijging van 0,4% zien. De landelijke WWB lijn laat ook nog altijd een lichte stijging zien, deze loopt in ieder geval tot eind 2011 in lijn met de Twentse ontwikkeling. Onder invloed van de stijgende werkloosheid is te verwachten dat het aantal WWB uitkeringen verder zal stijgen. WWB < 27 jaar Jan '10 Apr Jul Okt Jan '11 De cijfers voor zijn (nog) niet bekend vanaf januari, de cijfers voor zijn voorlopig. Apr Jul okt Jan '12 Apr Arbeidsmarktmonitor Regio 7

8 Special: Wint de crisis het van de vergrijzing? Een harde boodschap voor alle werkzoekenden. Volgens deskundigen zal de verwachte krapte op de arbeidsmarkt, veroorzaakt door de vergrijzing en uittreding van babyboomers, uitblijven tot zeker Er komen te weinig nieuwe banen beschikbaar door de crisis. Werd er enkele jaren geleden nog aangekondigd dat er straks werk zat zou zijn en er grote personele tekorten zouden ontstaan, die boodschap lijkt inmiddels achterhaald. De uittocht van de babyboomers is inmiddels wel aan de gang, maar nieuwe ontwikkelingen schetsen een ander beeld voor de arbeidsmarkt. De participatie van vrouwen en ouderen op de arbeidsmarkt neemt toe en jongeren die langer naar school zijn gegaan komen ook de arbeidsmarkt op. Verder neemt de totale beroepsbevolking nog altijd toe. Als je daar tegenover zet dat het aantal banen niet echt groeit blijven er weinig mogelijkheden voor werkzoekenden om aan een baan te komen. Kijkend naar de Twentse arbeidsmarkt voorzien we voor zowel de technische sector als in overheidssectoren de eerste twee a 3 jaar een teruglopend aantal arbeidsplaatsen (lichte afname werkgelegenheid) in plaats van groei. Dit valt mede te wijten aan een haperende economie en bezuinigingen maar ook een teruglopende arbeidsmobiliteit. Ook de trend bij bedrijven om nog wel vrijvallende arbeidsplaatsen in te vullen met extern personeel (of detachering) van firma s die moeten stoppen of afslanken draagt hieraan bij. Deze genoemde factoren leiden elk tot een verdere achteruitgang van het aantal vrij toegankelijke vacatures op de markt. De eerder voorziene krapte wordt in ook in hogere opleidingsberoepen en in technische opleidingsberoepen tot minimaal 2016 uitgesteld! Voor de werkgeversdienstverlening betekent dit inrichting van een mobiliteitscentrum, dat werkgevers adviseert met het in- en doorplaatsen van overtollig personeel en bijscholen ter voorbereiding op ander werk. Daarnaast kunnen voor netwerken van werkgevers, in samenwerking met overheid en onderwijs, zogenaamde talent-pools ingericht worden. Deze pools drukken de personeelskosten door kostendeling en maken kortdurende inzet bij bedrijven mogelijk. Voor de deelnemers biedt een dergelijke pool beter perspectief op arbeidscontinuïteit. Er dient in deze zeker ook extra aandacht te zijn voor de oudere met werkloosheid bedreigde werknemers, omdat deze groep een groot risico vormt buiten het arbeidsproces te gaan vallen. Door bovengenoemde ontwikkelingen lijkt het er op dat zowel het Arbeidsmarktplan als de Human Capital Agenda voor de komende jaren moeten worden bijgesteld. Arbeidsmarktmonitor Regio 8

9 Ontwikkeling Starters jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12 0 Ontwikkeling Faillisementen jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12 0 Bovenstaande gegevens komen uit het bestand van de KVK van de ingeschreven bedrijven, de uitgeschreven bedrijven zijn dus niet meegeteld. (zie ook voor actuele gegevens over starters en faillissementen op Het aantal starters en faillissementen in vertoont een grillig beeld. Mede daarom is het moeilijk een goed beeld te schetsen voor het komende kwartaal. In april zien we in dat er bedrijven gestart zijn dat waren er vorig jaar in dezelfde maand nog In zien we in april 177 starters, dat waren er vorig jaar in dezelfde maand nog 183. Verder zien we ook in het aantal faillissementen een oplopende lijn. In 385 en in 11 over de maand april. Dat waren er vorig jaar in dezelfde maand minder, respectievelijk 257 in en 9 in. Arbeidsmarktmonitor Regio 9

10 Toelichting op grafieken Op twee grafieken na (NWW als % van de beroepsbevolking en vacatures), vindt u links en rechts een verticale as (y-as), ieder met een eigen schaalverdeling. De linker as met rode belettering van de schaalverdeling is voor de rode lijn van. De rechteras met zwarte belettering is voor de zwart gekleurde lijn voor heel. De reden voor deze dubbele y-as is dat de cijfers voor en door de grootte van het gebied en de bevolking te veel uiteenliggen om inzichtelijk met één as weer te geven. In vorige uitgaven is voor iedere grafiek een factor vastgesteld. Deze factor is zodanig berekend dat de Twentse en se lijn in het beginpunt van de grafiek zo veel mogelijk samenvallen. Hierdoor is te zien hoe presteert ten opzichte van heel. Vanaf deze monitoruitgave is gekozen om een vaste factor voor alle grafieken te kiezen. Deze factor is gelijk aan de verhouding tussen de beroepsbevolking van en. De beroepsbevolking in is ongeveer 28 keer die van. Nog steeds is te zien hoe presteert ten opzichte van heel door te kijken hoe de beide lijnen zich ten opzichte van elkaar bewegen. Extra informatie is nu uit de grafieken te halen: waar staat ten opzichte van. Verhoudingsgewijs kent bijvoorbeeld ongeveer evenveel starters als heel. Door voor alle grafieken de verhouding van de beroepsbevolking te kiezen, kunt u zien hoe de afstand voor de verschillende onderdelen is, niet alleen de ontwikkeling ten opzichte van elkaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 10