ARBEIDSMARKTMONITOR Regio Twente / POWI Uitgave 8 van 2012

Transcriptie

1 ARBEIDSMARKTMONITOR Regio / POWI Uitgave 8 van 2012 Aantal vacatures sterk teruggelopen; meer leer-werkbanen gewenst Het aantal openstaande vacatures op de Twentse arbeidsmarkt is in een jaar tijd met 19 procent gedaald naar (eind juli 2012). Vooral in de technische- (-32%) en handelssector (-20%) zijn minder vacatures door de bouwcrisis. Veel van de vacatures zijn daarnaast voor werkzoekenden niet zichtbaar op de markt, ze worden zonder openbare bekendmaking vervuld. Het verminderde aantal vacatures maakt dat een toenemend aantal jongeren en ouder werkloos geworden werkzoekenden de aansluiting met het werk op de arbeidsmarkt waarvoor ze zijn opgeleid dreigen te verliezen. Het aantal geregistreerde werkloze jongeren is in juli toegenomen met 2,2% (van naar 2.271). Uit landelijke CBS werkloosheidsenquêtes blijkt daarnaast dat een toenemend aantal werklozen zich niet meer als zodanig registreert. Het werkloosheidspercentage op basis van registraties in (NWW percentage) van 7,4% lijkt dan ook licht geflatteerd. Door de economische dip loopt ook het aantal beschikbare leerwerkbanen sterk terug. Zowel nieuwkomers als werkenden die op zoek moeten naar ander werk, moeten zich kunnen ontwikkelen in banen. Ook voor de productiviteit en innovatie binnen bedrijven is het praktisch leren belangrijk. Om te voorkomen dat werkloze jongeren met een uitkering een achterstand op de arbeidsmarkt oplopen wordt de scholingsplicht ingevoerd door gemeenten voor jongeren tot 27 jaar met een bijstandsuitkering. Van werkgevers wordt gevraagd om extra vacatures in de vorm van leerwerkbanen beschikbaar te stellen voor jongeren en ook voor werkloos geworden ouderen. Patrick Welman Wethouder Sociale zaken Enschede, namens het arbeidsmarkt Platformoverleg POWI (Onderwijs, Werk en Inkomen): Voordat de economie aantrekt is het nodig om alle talent de kans te geven zich te ontwikkelen. Gemeenten spannen zich in om werkzoekenden te ondersteunen om zo arbeidsfit mogelijk te blijven. Van werkgevers worden inspanningen gevraagd zoals leerwerkbanen en het zonnodig doorleiden van werknemers naar ander werk. Het beroepsonderwijs wordt gevraagd om de competenties van mensen te verbeteren en talenten te benutten. Verder blijkt uit deze monitor: Faillissementen lopen in op ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar, namelijk van 6 in juli 2011 naar 14 in juli WW uitkeringen in nemen deze maand licht toe met bijna 2% (over een jaar genomen 22,4%), landelijk zien we deze maand een stijging van ruim 2,5% (over een jaar bijna 18%). WWB (tot 65 jaar) stijgt deze maand licht met 0,7% over een geheel jaar genomen zien we een stijging van 2,1%. De landelijke cijfers zijn nog niet bekend over deze maand. Toelichting: De Maandelijkse Arbeidsmonitor van de Regio is gemaakt in opdracht van het POWI (Platform Onderwijs Werk en Inkomen). Tussen bekend worden van data en het verschijnen van de monitor zit de verwerkingstijd van cijfermatige informatie. De arbeidsmarktmonitor is gevuld met cijfers van eind afgelopen maand. Reacties op deze editie kunt u mailen naar: e.denobel@regiotwente.nl Colofon: Samenstelling en coördinatie: E. De Nobel (Regio ) Meegewerkt hebben: P. Kuiper (gemeente Almelo J. Irtürk (UWV Werkbedrijf), M. Locht (UWV WERKbedrijf), P. Winkelhorst (Stadsbank Oost-), B. Bakker-Mulder (gemeente Hengelo en ROZ) W. de Jong en H. Seker (gemeente Hengelo), H. te Walvaart en P. Mollink (Regio ) Ambtelijk opdrachtgever: T. Windmulder (Regio ) Bestuurlijk opdrachtgever: P.G. Welman (lid Platform Onderwijs en Inkomen POWI) Arbeidsmarktmonitor Regio 1

2 Ontwikkeling werkloosheid (NWW, percentage van de beroepsbevolking) NWW percentage ontwikkeling 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% jan-10 apr-10 jul-10 okt-10 jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 jan-12 apr-12 jul-12 De lichte daling van het werkloosheidspercentage (NWW percentage) komt niet voort uit een daling of stijging van de totale beroepsbevolking maar uit de daling van het aantal geregistreerde werklozen. In is het aantal geregistreerde werklozen wederom licht gedaald van naar Het landelijke NWW percentage is per eind juli 5,9%. Dit was eind juni ook 5,9%. Het CBS geeft aan dat het landelijke percentage werkloze beroepsbevolking gestegen is. Het verschil tussen het gelijk blijven c.q. daling NWW percentage en de stijging van het CBS werkloosheidspercentage komt voort uit het feit dat steeds minder werklozen zich als ook als werkloze registreren of als werkloze geregistreerd blijven. Hierbij speelt een verminderd beroep dat op werkloosheidsuitkeringen gedaan kan worden. De WW duur is bekort en de toegang tot WWB uitkeringen is door regels verder ingeperkt. Vanuit gemeenten vindt steeds minder controle plaats of WWB uitkeringsgerechtigden wel geregistreerd (blijven) staan als werkloos bij het UWV WERKbedrijf. Officiele CBS werkloosheidsenquêtes zijn n omvang te beperkt om maandelijkse werkloosheidscijfers of werkloosheidspercentages tot op regio- of gemeenteniveau te kunnen presenteren. De huidige economische marktontwikkelingen maakt vraag en aanbod prognoses enorm lastig. De iets grotere schommelingen in Twents ontwikkelingen van het werkloosheidspercentage NWW ten opzichte van zijn deels seizoensmatig bepaald. Daarbij kent door een sterke vertegenwoordiging van technische sectoren ook nog een sterke afhankelijkheid van conjuncturele schommelingen. De verwachting is dat het in de komende maanden het werkloosheidspercentage in verder zal oplopen door de ongewijzigde korte termijn voorspellingen van de economie.. Arbeidsmarktmonitor Regio 2

3 Werkloosheid Werkloosheid (NWW) laat deze maand wederom een daling zien van het aantal geregistreerde werklozen, namelijk van naar Voor zien we ook een daling namelijk van in juni naar in juli. Landelijk is te zien dat de officiële werkloosheidsontwikkeling (CBS werkloze beroepsbevolking) anders is dan de hier vermelde geregistreerde werkloosheid NWW van het UWV werkbedrijf. (zie ook de eerdere verklarende toelichting bij het werkloosheidspercentage) mrt '09 mei '09 juli '09 sept '09 nov '09 jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sep'11 nov '11 jan '12 mrt '12 mei '12 jul ' Per eind juli 2012 stonden bij het UWV Werkbedrijf landelijk niet werkende werk-zoekenden (NWW) ingeschreven, bijna (+2,2%) meer dan eind juli De stijging in viel met ± 300 (= +1,6%) lager uit. In stonden eind juli dit jaar personen gals werkloze geregsitreerd, tegenover personen eind juli Verondersteld mag worden dat de werkloze beroepsbevolking in in lijn met de landelijke ontwikkeling wel stijgt. Bij gebrek aan actuele regionale en gemeentelijke CBS cijfers over werkloze beroepsbevolking, kan alleen de ontwikkeling in geregistreerde werkloosheid (NWW) gevolgd worden. Bij jongeren heeft de werkloosheid veelal een kortdurend karakter, echter de groep jarigen en laagopgeleiden zijn vaker langdurig werkloos. Een zorgelijke ontwikkeling is verder dat nadat in 2009 de kortdurende werkloosheid sterk was gestegen, tussen 2009 tot 2011 vooral het aantal langdurig werklozen toegenomen. Op de langere termijn hangt de hoogte van het aantal werklozen zeer nauw samen met economische ontwikkelingen in en. Ook de ontwikkeling in buurlanden en de rest van Europa zijn uiteraard van groot belang. Arbeidsmarktmonitor Regio 3

4 Jeugdwerkloosheid (tot 27 jaar) De jeugdwerkloosheid in is relatief laag ten opzichte van ons omringende landen en de rest van Europa. In juli is het aantal geregistreerde werkloze jongeren is in met 2,2% gestegen, namelijk van naar In zien we een bijna identieke stijging namelijk 2,5% van in juni naar in juli. Echter op jaarbasis zien we in een stijging van het aantal geregistreerde werkloze jongeren van maar liefst 14,2% (dit is in een stijging van 7,7%). Jongeren staan over het algemeen kort als werkloos geregistreerd. De toename van het aantal werkloze jongeren is onder ander het gevolg van aflopende contracten en het momenteel niet direct voorhanden zijn van ander (tijdelijk) werk. jan '09 mrt '09 mei '09 juli '09 sept '09 nov '09 jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sept'11 nov'11 jan'12 mrt '12 mei '12 jul ' Het momenteel niet doorzetten van de verwachte seizoensdaling maakt dat ook de groep jongere werklozen verder onder druk komt te staan. Naar beroepsgroep en naar opleidingsniveau neemt het overgrote aandeel laaggeschoolden en het aandeel zonder startkwalificatie onder werkloze jongeren verder toe. Meest kansrijke posities naar werk worden onder (werkloze) jongeren met een MBO opleiding ingenomen door jongeren met een opleiding op niveau 3-4. Om minder jongeren werkloos te laten worden zijn meer startbanen noodzakelijk. Vooral een toename van leerwerkbanen is gewenst. Er komen steeds meer werkzoekende jongeren en de trends ten aanzien van bijvoorbeeld langere flexibele contracten maken het, ook zeker voor deze groep werkzoekenden, niet makkelijker. Arbeidsmarktmonitor Regio 4

5 Vacatures naar sectoren Schatting vacaturemarkt (openstaande vacatures) 2011 vergelijkbaar kwartaal 2012 lopend kwartaal Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel Vervoer en opslag Horeca Informatie & communicatie Fin. instellingen Verhuur & ov. zak. dienstverl. Advies & onderz. (zak. dienstverl.) Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Ov. dienstverlening Cultuur, sport & recreatie Het totaal aantal openstaande vacatures in is het tweede kwartaal teruggelopen naar ± 4.250, een daling van 19% t.o.v De daling dit kwartaal is, ondanks het gunstige seizoen, groter dan de jaar-op-jaar daling in het eerste kwartaal (-15%). Hoewel de Twentse handelssector in 2011 een groeiend aantal arbeidsplaatsen liet zien is het aantal openstaande vacatures door lagere arbeidsmobiliteit gedaald in de periode van tot ± 930 (-20%). In de industrie loopt het aantal arbeidsplaatsen al geruime tijd terug, van ± in 2008 naar naar Samen met een daling van de vacaturegraad is het aantal vacatures teruggelopen naar ± 580 (-32%). De huidige berekening van vacatures In de bouwsector gaat uit van het feit dat van de arbeidsplaatsen in 2008, er nog ± in 2011over zijn. Het aantal arbeidsplaatsen loopt door de bouwcrisis in 2012 sterk terug. Hierdoor lijkt een berekening van ± 300 openstaande vacatures (= -28% t.o.v. 2012) in de bouwsector aan de optimistische kant. De sectoren zorg en zakelijke diensten (resp en banen) zijn in tegenstelling tot industrie en bouw in de periode met ± 7% in arbeidsplaatsen gegroeid. Het aantal openstaande vacatures in de zorg (± 540) is echter het laatste jaar met 7% gedaald. Deze terugloop van 7% geldt ook voor 605 openstaande vacatures in gecombineerde subsectoren van de zakelijke dienstverlening ( advies& onderzoek en overig zakelijk). Bij de overheid is het aantal arbeidsplaatsen tot in de periode stabiel op ± Het hoge aantal van meer dan 400 vacatures (2009) is echter de laatste twee jaar door de bezuinigingen afgenomen tot ± 100 vacatures. (-11% t.o.v. vorig jaar). De zichtbaarheid van vacatures neemt af. Veel vacatures worden niet openbaar bekend. Door de aanhoudende economische dip treedt baanverlies op en dreiging van baanverlies. In combinatie met het langer werken van de beroepsbevolking is er een sterke afname van arbeidsmobiliteit. Dit betekent minder vacatures. Door de krimp zullen vooral in de technische sectoren weinig vacatures ten gevolge van vergrijzing ontstaan. Bij een economisch herstel zal het aantal vacatures hier echter sterk kunnen groeien. In de handelssector is wel een stijging van het aantal vacatures te verwachten. In de zorgsector is een stijging van het aantal vacatures sterk afhankelijk van de inzet van financiële middelen in tijden van bezuiniging. De daling van vacatures zal hierdoor wel stabiliseren op het huidige lage niveau. Arbeidsmarktmonitor Regio 5

6 Lopende WW Uitkeringen jan-09 apr-09 jul-09 okt-09 jan-10 apr-10 jul-10 okt-10 jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 jan-12 apr-12 jul-12 Het landelijke aantal WW uitkeringen is in juli gestegen van naar een stijging van ruim 2,5%. Als we over een heel jaar gaan kijken zien we zelfs een stijging van maar liefst 17,85% op landelijk niveau. Naast het seizoenspatroon dat nog altijd waarneembaar is, laat de grafiek zien dat het aantal WW uitkeringen zich in nog altijd ongunstiger ontwikkeld dan in. Ook op jaarbasis is in het aantal WW uitkeringen gestegen namelijk met 22,39% (juli 2011 juli 2012). Ook deze maand is in een stijging van WW waarneembaar van 1,84% (landelijk zelfs 2,54% stijging). (frictie) werkloosheid. Hierdoor treedt een sterke seizoenswerking op. Echter door de economische verslechtering zullen minder mensen na ontslag of na beëindiging van een tijdelijke baan (elders) werk kunnen vinden. Naast het optreden van de altijd aanwezige seizoenspiek zal dus ook vanuit ontslagwerkloosheid het beroep op WW uitkeringen alleen maar toenemen. In lijn met de eerder gestelde prognose is het aantal lopende WW uitkeringen in tot eind juli nog altijd (juli 2011 waren dat er 9.563). Een jaarstijging van ruim 22% (22,39%). Het verloop van het aantal WW uitkeringen kent een sterke relatie met de kortdurende Arbeidsmarktmonitor Regio 6

7 WWB (tot 65 jaar) Jan '10 jan '11 jan'12 lijkt nog altijd de landelijke WWB-trend te volgen echter de se cijfers zijn momenteel niet compleet. In deze uitgave zien we het totale aantal WWB-ers tot 65 jaar (NB er zijn cijfers beschikbaar die nog doortellen na 65 maar wij hanteren deze cijfers omdat momenteel de pensioengerechtigde leeftijd 65 jaar is). Van juli 2011 tot juli 2012 is het aantal WWB uitkeringen toegenomen met 2,1%.De maandstijging van juni 2012 naar juli 2012 laat een stijging van 0,7% zien. De landelijke WWB lijn laat nog altijd een lichte stijging zien, deze loopt in ieder geval tot maart 2012 in lijn met de Twentse ontwikkeling. Onder invloed van de stijgende werkloosheid is te verwachten dat het aantal WWB uitkeringen nog verder zal stijgen. WWB (tot 27 jaar) Jan '10 jan '11 jan' De cijfers voor zijn (nog) niet bekend vanaf april, de cijfers voor zijn inmiddels wel verwerkt tot en met juli Arbeidsmarktmonitor Regio 7

8 Special: Scholingsplicht: Voor jongeren die vanaf een WWBuitkering (gaan) ontvangen. Op 1 januari 2012 is de Wet tot wijziging van de Wet werk en bijstand (WWB) en samenvoeging van die wet met de Wet investeren in jongeren (WIJ) in werking getreden. In het kort heet deze wet: Wet Aanscherping WWB. Deze wet is gericht op de bevordering van deelname aan de arbeidsmarkt en de vergroting van de eigen verantwoordelijkheid van de uitkeringsgerechtigden. Met de invoering van de Wet Aanscherping WWB verandert het wettelijk bijstandsregime substantieel van inhoud voor jongeren van 18 tot 27 jaar: Jongeren krijgen door het vervallen van de WIJ voortaan een WWB uitkering in plaats van een WIJ uitkering Voor jongeren gaat een wettelijke zoektijd van vier weken gelden Jongeren hebben geen recht meer op een werk-leeraanbod. Wel maken jongeren aanspraak op ondersteuning bij de vormgeving van hun eigen verantwoordelijkheid op weg naar economische zelfstandigheid. Het uitgangspunt van deze wetswijziging is dat jongeren niet in de bijstand thuishoren en dus moeten werken of leren of een combinatie van beide. Voordat een jongere aanspraak kan maken op een WWB-uitkering dient hij/zij eerst zelf 4 weken actief naar werk zoeken, in deze periode kan er geen bijstandsuitkering worden aangevraagd. Daarnaast bestaat er vanaf 1 juli 2012 geen recht meer op een WWB-uitkering als een jongere uit s Rijks kas bekostigd onderwijs kan volgen. Dit is het geval als een jongere een opleiding kan volgen die door de overheid betaald wordt, in de meeste gevallen heeft de jongere dan recht op studiefinanciering (WSF). De wetgever heeft niet toegelicht wat er precies wordt bedoeld met het kunnen volgen van door het Rijk bekostigd onderwijs. Dit maakt dat het voor de hand ligt om de mogelijkheden die de wijziging van de wet biedt, in redelijkheid, zoveel mogelijk te benutten. Voor jongeren die geen opleiding kan volgen zullen de gemeenten met de jongere tot een passende oplossing moeten komen. Tijdens de wettelijke zoektijd zal een jongere zelf actief de mogelijkheden moeten bekijken om met een nieuwe opleiding te starten of een oude opleiding kan worden afgerond. Deze wetswijziging geldt niet alleen voor nieuwe aanvragers van een WWB-uitkering, maar ook voor alle jongeren die al vóór 1 juli 2012 een WWB-uitkering ontvangen. Deze wetswijziging betekent het nodige voor de jongeren in die een WWB uitkering (gaan) ontvangen. Waar mogelijk werken de Twentse gemeenten bij de uitvoering van deze nieuwe wet ook samen met andere POWI-partners en wordt er gebruik gemaakt van regionale projecten, zoals het Leerwerkloket en het Actieplan Jeugdwerkloosheid. In stonden in juli jongeren tot 27 jaar ingeschreven als niet werkend-werkzoekend (NWW), 1114 van hen stonden ingeschreven zonder dat zij een startkwalificatie hebben behaald. Daarnaast tonen historische gegevens aan dat ongeveer 50% van het totaal aantal ingeschreven NWW jongeren een uitkering van de gemeente ontvangen. Met inachtneming van deze cijfers, zal deze wetswijziging mogelijke consequenties hebben voor 1100 jongeren die momenteel een WWB-uitkering ontvangen. Arbeidsmarktmonitor Regio 8

9 Ontwikkeling Starters jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12 mei-12 jul In juli zien we in dat er bedrijven gestart zijn dat waren er vorig jaar in dezelfde maand nog In zien we in juli 188 starters, dat waren er vorig jaar in dezelfde maand 172. Ontwikkeling Faillisementen jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12 mei-12 jul-12 In het aantal faillissementen zien we een dalende lijn in naar 248 te opzichte van vorige maand (304) echter in juli 2011 was dit aantal nog 135. In zijn er 14 faillissementen in de maand juli. Dat waren er vorig jaar in dezelfde maand minder namelijk 6. Arbeidsmarktmonitor Regio 9

10 Toelichting op grafieken Op twee grafieken na (NWW als % van de beroepsbevolking en vacatures), vindt u links en rechts een verticale as (y-as), ieder met een eigen schaalverdeling. De linker as met rode belettering van de schaalverdeling is voor de rode lijn van. De rechteras met zwarte belettering is voor de zwart gekleurde lijn voor heel. De reden voor deze dubbele y-as is dat de cijfers voor en door de grootte van het gebied en de bevolking te veel uiteenliggen om inzichtelijk met één as weer te geven. In vorige uitgaven is voor iedere grafiek een factor vastgesteld. Deze factor is zodanig berekend dat de Twentse en se lijn in het beginpunt van de grafiek zo veel mogelijk samenvallen. Hierdoor is te zien hoe presteert ten opzichte van heel. Vanaf deze monitoruitgave is gekozen om een vaste factor voor alle grafieken te kiezen. Deze factor is gelijk aan de verhouding tussen de beroepsbevolking van en. De beroepsbevolking in is ongeveer 28 keer die van. Nog steeds is te zien hoe presteert ten opzichte van heel door te kijken hoe de beide lijnen zich ten opzichte van elkaar bewegen. Extra informatie is nu uit de grafieken te halen: waar staat ten opzichte van. Verhoudingsgewijs kent bijvoorbeeld ongeveer evenveel starters als heel. Door voor alle grafieken de verhouding van de beroepsbevolking te kiezen, kunt u zien hoe de afstand voor de verschillende onderdelen is, niet alleen de ontwikkeling ten opzichte van elkaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 10