ARBEIDSMARKTMONITOR Regio Twente / POWI Uitgave 2 van 2012

Transcriptie

1 ARBEIDSMARKTMONITOR Regio / POWI Uitgave 2 van 2012 Flexibilisering van arbeidscontracten lost werkloosheid niet op De economische groei in en ook in is beperkt en onzeker. Dit werkt ook uit in een beperkte arbeidsmobiliteit (werkende mensen die een andere baan zoeken). Hierdoor loopt ook het aantal vacatures terug, dat ontstaan als mensen hun oude werkkring inruilen voor een nieuwe (n.b. 80% van alle vacatures betreft een vervangingsvraag). Werkgevers zoeken voor vergroting van arbeidsmobiliteit en verjonging van personeel naar oplossingen in de vorm van verdere flexibilisering van arbeidscontacten en in de vorm van meer mogelijkheden tot contractbeëindigingen. Uit landelijk vacatureonderzoek blijkt dat werkgevers in 2011 bijna 90% minder vaste arbeidscontracten zijn gaan aanbieden. Er liggen daarnaast voorstellen om arbeidscontracten verder te flexibiliseren, zodat werkgevers minder snel verplicht zijn om beginnende werknemers met een tijdelijk contract een vast dienstverband aan te bieden. Ook in loopt het aantal vacatures terug. Uit contacten tussen scholen en bedrijven blijkt het lastiger te zijn om langdurige leer-arbeidsovereenkomsten te sluiten. Vanuit projecten in arbeidsmarkttoeleiding wordt aangegeven dat werkgevers minder bereid zijn jaarcontracten als werkgarantie af te geven. Het verder vergroten van flexibiliteit in arbeidsmarktcontracten, maakt echter dat werkenden in vaste banen minder snel van baan wisselen. Daardoor nemen vervangingsvacatures verder af. De resterende flexibele banen bieden daarnaast aan nieuwkomers en re-integratieklanten weinig baan- en bestaanszekerheden. In combinatie met minder vacatures draagt dit niet bij tot oplossing van werkloosheid. Myra Koomen, voorzitter van het Platform Onderwijs, Werk en Inkomen (POWI): Er treedt een verschuiving op bij zowel banen als vacatures naar meer flexibele dienstverbanden. Er komen steeds meer contracten van kortere duur en part-time contracten. Dit vraagt niet alleen om ook een flexibele opstelling van werkzoekenden, maar ook van alle partijen die arbeidsmarkttoeleiding begeleiden of financieren Verder blijkt uit de arbeidsmarktmonitor: Jeugdwerkloosheid in stijgt nog maar regionaal minder dan gemiddeld in. Zeer groot aantal starters zichtbaar en aantal faillissementen gedaald. Werkgevers zijn voor grotere flexibele schil. Behoorlijke stijging zichtbaar van WW maar lichte daling WWB. Twentse werkloosheid gestegen van december naar januari Toelichting: De Maandelijkse Arbeidsmonitor van de Regio is gemaakt in opdracht van het POWI (Platform Onderwijs Werk en Inkomen). Tussen bekend worden van data en het verschijnen van de monitor zit de verwerkingstijd van cijfermatige informatie. De arbeidsmarktmonitor is gevuld met cijfers van eind afgelopen maand. Reacties op deze editie kunt u mailen naar: e.denobel@regiotwente.nl Colofon: Samenstelling en coördinatie: E. De Nobel (Regio ) Meegewerkt hebben: P. Kuiper (gemeente Almelo J. Irtürk (UWV Werkbedrijf), M. Locht (UWV WERKbedrijf), P. Winkelhorst (Stadsbank Oost-), B. Bakker-Mulder (gemeente Hengelo en ROZ), W. de Jong en H. Seker (gemeente Hengelo), H. te Walvaart en P. Mollink (Regio ) Ambtelijk opdrachtgever: T. Windmulder (Regio ) Bestuurlijk opdrachtgever: M. Koomen (voorzitter POWI) Arbeidsmarktmonitor Regio 1

2 Ontwikkeling werkloosheid (NWW, percentage van de beroepsbevolking) NWW percentage ontwikkeling 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% jan-07 mei-07 sep-07 jan-08 mei-08 sep-08 jan-09 mei-09 sep-09 jan-10 mei-10 sep-10 jan-11 mei-11 sep-11 jan-12 Het gestegen werkloosheidspercentage komt niet voort uit een daling van de totale beroepsbevolking maar uit een stijging van het aantal werklozen. In is het aantal werklozen gestegen van naar Zoals reeds aangekondigd in de afgelopen maanden, heeft de stijging van werkloosheid in december zich in januari voortgezet. Het NWW werkloosheids-percentage komt in januari uit op 8,0% in. Dit was in december nog 7,9%. Het landelijke NWW percentage is per eind december 6%. Dit was eind november nog 5,9%. Opvallend is dat het NWW werkloosheidspercentage in januari nog onder het percentage van vorig jaar ligt Duidelijk is dat het Twentse werkloosheidspercentage de laatste maand harder gestegen is dan het landelijke percentage. Deels is deze afwijking van ten opzichte van seizoensmatig bepaald. Daarbij kent door een sterke vertegenwoordiging van technische sectoren ook nog een sterke afhankelijkheid van conjuncturele schommelingen De verwachting is dat in de komende maanden het werkloosheidspercentage kan stijgen, als de economische terugval zich doorzet. Dit zal gepaard gaan met minder werk, verlies van arbeidsplaatsen en een lagere arbeidsmobiliteit. Als zich economisch herstel aandient, zal dat niet direct leiden tot het aanbieden van langdurige arbeidscontracten. Pas na hersteld vertrouwen van werkenden in zekerheid van aangeboden werk zal de arbeidsmobiliteit van werkenden toenemen en daarmee het aantal vacatures... Arbeidsmarktmonitor Regio 2

3 Werkloosheid Werkloosheid (NWW) Dit toegenomen werkloosheid is in lijn met de landelijke stijging van naar Gemeten over het gehele jaar is in nog een daling zichtbaar van naar Ook in is een daling over het gehele jaar zichtbaar: van (januari 2011) naar (januari 2012). Eind 2011 stonden bij UWV Werkbedrijf landelijk niet-werkende werkzoekenden (NWW) ingeschreven, bijna (-3,5%) minder dan eind Zorgelijk is nog altijd de ontwikkeling van de toename van ouderen in het werkzoekenden bestand. Vooral de werkzoekende 55 plussers geldt dat ze oververtegenwoordigd zijn. In deze groep zitten werkzoekenden met een relatief grote kans op langdurige werkloosheid. In het laatste Arbeidsmarktplan van wordt ingegaan op duurzame inzetbaarheid van onder andere deze categorie. jan '09 mrt '09 mei '09 juli '09 sept '09 nov '09 jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sep'11 nov '11 jan' We mogen verwachten dat de totale werkloosheid het eerste kwartaal zal stijgen (inschatting is dat de huidige piek de piek van 2011 zal overstijgen). Op de langere termijn hangt de hoogte van het aantal werklozen zeer nauw samen met economische ontwikkelingen in en. Ook de ontwikkeling in buurlanden en de rest van Europa zijn van belang. De sombere verwachtingen in de bouwsector leiden niet tot positieve werkloosheidsbijstellingen. Vooral op langere termijn levert de uitstoot van personeel uit de bouwsector problemen op. De sector verwacht een sterk negatief effect op de instroom in de vervangingsvraag de komende jaren. Deze ontstaat zowel door vertrek van personeel naar pensioen als ook door vertrek van werkenden uit de sector naar ander werk. Arbeidsmarktmonitor Regio 3

4 Jeugdwerkloosheid (tot 27 jaar) De jeugdwerkloosheid is in (CBS 11,7 %) is relatief laag ten opzichte van ons omringende landen en de rest van europa. Europees gezien hebben vooral de Zuid- Europese landen hogere percentages tot bijna 50% (Spanje). Voor kunnen bij gebrek aan voldoende CBS cijfers alleen NWW percentages voor jongeren vergeleken worden met het landelijke beeld. Het werkloosheidspercentage voor jongeren in minder gestegen is dan landelijk (Landelijk voor de leeftijdsgroep 15 tot 25 jaar van 2009 tot 2011 van 4,5% naar 6,4% NWW percentage, van 5,4% naar 6,4% in dezelfde periode.) Jongeren staan over het algemeen kort als werkloos geregistreerd. In december en januari is de werkloosheid onder jongeren gestegen in. De stijging in januari bedroeg 4,4%; deze is minder groot dan in de voorafgaande maand december. Ten opzichte januari vorig jaar zien we in nog een lichte daling van 0,3% van het aantal jongere werklozen en over geheel een lichte stijging van 0,4%. De toename van het aantal werkloze jongeren is onder ander het gevolg van aflopende contracten en het momenteel niet direct voorhanden zijn van ander (tijdelijk) werk. Er komen steeds meer werkzoekende jongeren en de trends ten aanzien van bijvoorbeeld langere flexibele contracten jan '09 mrt '09 mei '09 juli '09 sept '09 nov '09 jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sept'11 nov'11 jan' maken het, ook zeker voor deze groep werkzoekenden, niet makkelijker. Na een stijging in de winter, mag in de lente ondanks slechtere economische ontwikkelingen en vanwege de wetswijziging (maximaal één uitkeringsinkomen per gezin), toch een daling van geregistreerde werkloosheid onder jongeren verwacht worden. Bij de verwachte seizoensdaling onder jongere werklozen dit jaar zet zich de bestaande ontwikkeling op segmenten in de groep werkloze jongeren zich verder door. In de instroom en bestaande groep werkloze jongeren, mag vanwege de koppeling aan uitkeringen een hoger aandeel verwachten worden aan werkloze jongeren in de leeftijdsgroep 23 tot 27 jaar. Ook in de groep langdurig werkloze jongeren (> 6 maanden ) zal het aandeel van deze leeftijdsgroep verder toenemen. Naar beroepsgroep en naar opleidingsniveau neem het overgrote aandeel laaggeschoolden en het aandeel zonder startkwalificatie onder werklozen jongeren verder toe. Meest kansrijke posities naar werk worden onder (werkloze) jongeren met een MBO opleiding ingenomen door jongeren met een opleiding op niveau 3-4. Arbeidsmarktmonitor Regio 4

5 Vacatures Openstaande vacatures naar sectoren, aantal vacatures per arbeidsplaatsen Schatting vacaturemarkt (openstaande vacatures) 2010 vergelijkbaar kwartaal 2011 lopend kwartaal Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel Vervoer en opslag Horeca Informatie & communicatie Fin. instellingen Advies & onderz. (zak. dienstverl.) Verhuur & ov. zak. dienstverl. Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport & recreatie Ov. dienstverlening De economische groei in en ook in is beperkt en onzeker. Dit werk ook uit in een beperkte arbeidsmobiliteit (van werk naar werk) en daarmee ook een teruglopende aantal vacatures. Werkgevers zoeken naar een oplossing via verdere flexibilisering van arbeidscontacten en contractbeëindigingen. Uit landelijk vacatureonderzoek blijkt dat werkgevers in 2011 bijna 90% minder vaste arbeidscontracten zijn gaan aanbieden. Er liggen daarnaast voorstellen om arbeidscontracten verder te flexibiliseren, zodat werkgevers minder snel verplicht zijn om beginnende werknemers met een tijdelijk contract een vast dienstverband aan te bieden. Ook in loopt het aantal vacatures terug. Het vacatureaanbod loopt in het laatste kwartaal van 2011 in terug van ± in de zomer naar ±4.700 openstaande vacatures; een teruggang van bijna 9%. Uit contacten tussen scholen en bedrijven blijkt het lastiger te zijn om langdurige leerarbeidsovereenkomsten te sluiten. Vanuit projecten arbeidsmarkttoeleiding wordt aangegeven dat werkgevers minder bereid zijn om jaarcontracten als werkgarantie af te geven. Het verdere vergroten van flexibliteit in arbeidsmarktcontracten, maakt dat werkenden in vaste banen minder snel van baan wisselen en biedt aan nieuwkomers en reintegratieklanten weinig baan- en bestaanszekerheden. Op basis van de door CBS per kwartaal uitgegeven landelijke vacaturegraad (aantal banen per arbeidsplaatsen), is een schatting te geven van een jaar op jaar ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures in. Dit aantal daalt onder invloed van overheidsbezuinigingen en een onzekere economie. Werkenden solliciteren minder naar ander werk waardoor de arbeidsmobiliteit daalt. Dit draagt weer bij aan een verdere vermindering van vacatures. Anderzijds blijken vacatures in vrijwel alle sectoren slechter vervulbaar naarmate het beroepsniveau MBO-3 overstegen wordt. Werkgevers worden kritischer bij aanname van personeel. Voor is de verwachting dat het aantal vacatures verder zal dalen. In de lente kan op een tijdelijke kentering zichtbaar worden. Onzeker is of de trend van daling daarmee gestopt wordt.. Arbeidsmarktmonitor Regio 5

6 WW uitkeringen Lopende WW Uitkeringen Zowel het landelijke als het regionale aantal WW uitkeringen is sterk gestegen t.o.v. een maand eerder. Het aantal WW uitkeringen heeft daarmee een hoger niveau gehaald dan vorig jaar eind januari. In de bijlage is te zien dat de verschillen per gemeente groot zijn. Het verloop van het aantal WW uitkeringen kent een sterke relatie met de kortdurende (frictie) werkloosheid. Hierdoor treedt een sterke seizoenswerking op. Het UWV heeft aangegeven, dat het aantal ontslagaanvragen de komende periode hoger zal uitvallen dan verwacht, waardoor het aantal WW uitkeringen nog verder kan stijgen. Door de economische verslechtering zullen minder mensen na ontslag of na beëindiging van een tijdelijke baan werk kunnen vinden, dan vorig jaar. Seizoensmatig zal het aantal WW uitkeringen wel gaan dalen maar deze daling zal door de jan-09 mrt-09 mei-09 jul-09 sep-09 nov-09 jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt economische terugval minder zijn dan voorgaand jaar. Naast het optreden van de seizoenspiek zal dus ook vanuit ontslagwerkloosheid het beroep op WW uitkeringen toenemen. De prognose vorig jaar, dat het aantal lopende WW uitkeringen in tot eind januari door deze ontwikkelingen zou oplopen tot , is hiermee bewaarheid (11.525). In voorgaande jaren is een dergelijke stijging voorkomen door landelijke inzet van deeltijd WW. Vanuit de landelijke politiek is aangegeven dat dit instrument niet nog eens wordt ingezet. Er moet rekening worden gehouden met ontslagwerkloosheid bij bedrijven die in economisch zwaar weer terechtkomen. Arbeidsmarktmonitor Regio 6

7 WWB en WIJ uitkeringen WWB Jan '08 Juli Jan '09 volgt nog altijd de landelijke WWBtrend. Vanaf januari 2009 tot juli 2010 was sprake van een zeer sterke stijging ten gevolge van de kredietcrisis. In juli 2010 wordt het effect geregistreerd van de afsplitsing van jongeren tot 27 jaar (WIJ-effect). Van januari 2011 tot januari 2012 is het aantal Juli Jan '10 Juli Jan'11 Juli Jan' WWB uitkeringen toegenomen ruim 2%. De landelijke stijging was in een jaar periode 7%. Positief in deze is te zien dat de stijging WWB landelijk hoger is dan in. Onder invloed van de stijgende werkloosheid is te verwachten dat het aantal WWB uitkeringen weer zal stijgen. WIJ Jan '08 Apr Juli Okt Jan '09 Apr Jul Okt Jan '10 Apr Jul Okt Jan '11 Apr Jul okt Jan ' Ontwikkelingsgegevens over de inkomens-voorziening uit de wet WIJ zijn vermeld vanaf juli In tegenstelling tot landelijk was op dat moment de overzetting vanuit WWB uitkeringen in vrijwel compleet. Hierdoor sluit de landelijke ontwikkeling niet geheel aan op de Twentse cijfers. Duidelijk is wel dat de ontwikkeling van het aantal Twentse WIJ uitkeringen gunstiger is. Onder invloed van seizoen en economie zijn WIJ uitkeringen eind november gestegen. In januari zien we dat de toch wat onverwachte daling zich verder en sterker heeft doorgezet in. Arbeidsmarktmonitor Regio 7

8 Special: Kans op werk in Jongeren in die voor een MBO-opleiding kiezen kunnen zich nu beter oriënteren op hun toekomstige mogelijkheden op de arbeidsmarkt. De flyer Kans op werk in geeft hen een helder overzicht van MBO-opleidingen (niveau tot en met niveau 3 + 4) en de prognoses voor een toekomstige baan bij elke opleidingsrichting. In de flyer staan 40 beroepsgroepen in de sectoren techniek, groene sector, economie en zorg en welzijn. Ook wordt er een overzicht gegeven van een gemiddeld bruto maandsalaris voor starters binnen deze sectoren onderverdeeld per opleidingsniveau. Op deze manier worden jongeren gestimuleerd om gerichter na te denken over de te kiezen opleiding en daarmee dus door te leren. Aanleiding voor deze flyer is de bestaande behoefte vanuit werkpleinen om jongeren te informeren over scholingsmogelijkheden gericht op MBO-niveau en de daarbij behorende kans op werk. Deze flyer geeft gehoor aan deze behoefte. Tot de doelgroep behoren alle Twentse jongeren tot 27 jaar die voor een keuze staan een MBO opleiding te kiezen. Gezien de verwachte aanstaande tekorten in diverse bedrijfstakken kunnen jongeren gestimuleerd worden een keuze te maken voor een beroepsrichting waarbinnen deze tekorten het meest nijpend zullen worden en de kans op werk het grootst. Op deze manier wordt getracht deze toekomstige werkloosheid op te vangen en daarmee een beroep op een uitkering te beperken. Dat dit niet alleen belangrijk is voor deze jongeren zelf maar ook voor de toekomst van de Twentse economie en de regionale arbeidsmarkt spreekt voor zich. is de eerste arbeidsmarktregio waarbij in nauwe samenwerking met het onderwijsveld per beroepsgroep een prognose voor toekomstige kansen op de arbeidsmarkt wordt afgegeven. Dit is bijzonder omdat hiermee mogelijk de instroom van MBO leerlingen per opleidingsrichting beïnvloed wordt. De flyer Kans op werk in is een uitgave van het Samenwerkingsverband Beroepsonderwijs & Bedrijfsleven, Regio en het POWI (Platform Onderwijs, Werk en Inkomen). Regio : Naast de langer termijn prognoses zijn er ook publicaties die de actuele kans op een leer-werk baan weergeven. Recent is er bij het S-BB (Regionaal Adviesteam Samenwerkende Kenniscentra) een publicatie over werkloze jongeren in verschenen. Deze geeft een (in tegenstelling tot de toekomstige baanprognoses in de flyer) huidige stand van zaken voor wat betreft vacatures weer. Voor informatie, regionale contactgegevens en regionieuws, zie Arbeidsmarktmonitor Regio 8

9 Starters en faillissementen Ontwikkeling Starters jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 Ontwikkeling Faillisementen jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 Bovenstaande gegevens komen uit het bestand van de KVK van de ingeschreven bedrijven, de uitgeschreven bedrijven zijn dus niet meegeteld. (zie ook voor actuele gegevens over starters en faillissementen op Het aantal starters en faillissementen in vertoont een grillig beeld. Landelijk is vanaf midden 2010 sprake van een geleidelijke stijging van het aantal faillissementen. De trend van lijkt gemiddeld de laatste maanden stijgend. Bij het aantal startende bedrijven blijft niet langer achter op de landelijke lijn. Positief is verder de aanzienlijke afname van het aantal faillissementen en lijkt er voldoende vertrouwen aanwezig om te starten in deze regio. Arbeidsmarktmonitor Regio 9

10 Toelichting op grafieken Op twee grafieken na (NWW als % van de beroepsbevolking en vacatures), vindt u links en rechts een verticale as (y-as), ieder met een eigen schaalverdeling. De linker as met rode belettering van de schaalverdeling is voor de rode lijn van. De rechteras met zwarte belettering is voor de zwart gekleurde lijn voor heel. De reden voor deze dubbele y-as is dat de cijfers voor en door de grootte van het gebied en de bevolking te veel uiteenliggen om inzichtelijk met één as weer te geven. In vorige uitgaven is voor iedere grafiek een factor vastgesteld. Deze factor is zodanig berekend dat de Twentse en se lijn in het beginpunt van de grafiek zo veel mogelijk samenvallen. Hierdoor is te zien hoe presteert ten opzichte van heel. Vanaf deze monitoruitgave is gekozen om een vaste factor voor alle grafieken te kiezen. Deze factor is gelijk aan de verhouding tussen de beroepsbevolking van en. De beroepsbevolking in is ongeveer 28 keer die van. Nog steeds is te zien hoe presteert ten opzichte van heel door te kijken hoe de beide lijnen zich ten opzichte van elkaar bewegen. Extra informatie is nu uit de grafieken te halen: waar staat ten opzichte van. Verhoudingsgewijs kent bijvoorbeeld ongeveer evenveel starters als heel. Door voor alle grafieken de verhouding van de beroepsbevolking te kiezen, kunt u zien hoe de afstand voor de verschillende onderdelen is, niet alleen de ontwikkeling ten opzichte van elkaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 10