ARBEIDSMARKTMONITOR Regio Twente / POWI Uitgave 8 van 2011

Transcriptie

1 ARBEIDSMARKTMONITOR Regio / POWI Uitgave 8 van 211 Stijging werkloosheid door schoolverlaters Samenvatting De werkloosheid in is in juli met,1% licht gestegen, voornamelijk door de toestroom van schoolverlaters op de arbeidsmarkt. Vorig jaar juli was hetzelfde van toepassing: de seizoenseffecten veroorzaken een tijdelijke stijging van de werkloosheid. In en na de zomer gaan de schoolverlaters werk zoeken. Een deel van hen heeft nog geen baan en staat als werkloze geregistreerd. Zij vinden naar verwachting binnenkort alsnog werk. In de cijfers over augustus is dit vermoedelijk nog niet goed zichtbaar, vanaf september mag wel een daling van de werkloosheid verwacht worden. Het aantal vacatures is licht gestegen ten opzichte van vorig kwartaal en vorig jaar. De meeste vacatures worden nog steeds gevonden in de sectoren handel, zorg en industrie. In bijna alle sectoren is het aantal vacatures gestegen, behalve bij de overheid en het onderwijs. Het aantal bijstandsuitkeringen is verder gestegen. Dit geldt niet voor jongeren in. Al drie kwartalen schommelt het aantal WIJ uitkeringen in rond de 1.4, in de volgende maanden wordt duidelijk of deze stabiliteit blijft. Regio is actief bezig om op het gebied van de arbeidsmarkt vooruit te komen. De situatie van wordt daarom iedere maand vergeleken met. Vooral op het gebied van de jeugdwerkloosheid loopt de achterstand in. In de special is aandacht voor de relatie tussen NWW, WW, WIJ en WWB. Dit zijn verschillende indicatoren voor de arbeidsmarkt die andere informatie geven. Toelichting: De Maandelijkse Arbeidsmonitor van de Regio is gemaakt in opdracht van het POWI (Platform Onderwijs Werk en Inkomen). Tussen bekend worden van data en het verschijnen van de monitor zit de verwerkingstijd van cijfermatige informatie. De arbeidsmarktmonitor is gevuld met cijfers van eind afgelopen maand. Reacties op deze editie kunt u mailen naar w.barendregt@regiotwente.nl Colofon: Samenstelling en coördinatie: W. Barendregt (Regio ) Meegewerkt hebben: P. Kuiper (gemeente Almelo), S. Smit (Mobiliteitscentrum), M. Locht (UWV WERKbedrijf), P. Winkelhorst (Stadsbank Oost-), B. Bakker-Mulder (gemeente Hengelo en ROZ), W. de Jong en H. Seker (gemeente Hengelo), H. te Walvaart en P. Mollink (Regio ) Ambtelijk opdrachtgever: T. Windmulder (Regio ) Bestuurlijk opdrachtgever: M. Koomen (voorzitter POWI) Arbeidsmarktmonitor Regio 1

2 Ontwikkeling werkloosheid (NWW, percentage van de beroepsbevolking) NWW percentage ontwikkeling 1,% 9,% 8,% 7,% 6,% 5,% 4,% 3,% De werkloosheid in is met,1% licht gestegen, voornamelijk door de toestroom van schoolverlaters op de arbeidsmarkt. In en na de zomer komen de schoolverlaters aan het werk. In augustus is dit effect vermoedelijk nog niet goed zichtbaar, vanaf september mag dit wel verwacht worden. De tijdelijke stijging van de jeugdwerkloosheid verandert niet veel aan de verhoudingen. Nog steeds is iets meer dan de helft van de werklozen 45 jaar of ouder: van de Twentse werklozen. De in grootte hierop volgende groep is tussen 27 en 45 jaar oud: naren. Wat overblijft zijn werkloze Twentse jongeren. Mannen zijn licht in de meerderheid onder de Twentse werklozen, echter alleen in de categorie 45+. Hier is de werkloosheid onder mannen zo veel hoger (5.586 tegen 5.26 vrouwen), dat dit de lagere werkloosheid voor de jongere mannen volledig compenseert. jan-7 apr-7 jul-7 okt-7 jan-8 apr-8 jul-8 okt-8 jan-9 apr-9 jul-9 okt-9 jan-1 apr-1 jul-1 okt-1 jan-11 apr-11 jul-11 okt-11 Kijkend naar bovenstaande grafiek, dan valt op dat de zwarte lijn voor de se cijfers gelijkmatiger verloopt dan de rode voor. De regionale verschillen en ontwikkelingen over heel vallen voor een deel tegen elkaar weg. De schaal van is te klein om ditzelfde effect te hebben. De Twentse lijn vertoont een w-vormige ontwikkeling met pieken in de winter en zomer. Dit wordt veroorzaakt door seizoenseffecten in werk en mensen, zoals minder werk in de bouw in de winter en in de zomer meer aanbod aan mensen door schoolverlaters. Een deel van de jongeren leert door de crisis langer door. Aan de andere kant van de leeftijdscurve gaat de babyboom generatie met pensioen of treedt eerder uit. Haardoor loopt het arbeidsaanbod terug. Tegelijkertijd zal het aantal banen beperkt toenemen. Verwacht mag worden dat als resultante de werkloosheid na de zomerpiek licht daalt tot eind 211. Arbeidsmarktmonitor Regio 2

3 Werkloosheid Werkloosheid (NWW) jan '9 mrt '9 mei '9 juli '9 sept '9 nov '9 jan '1 mrt '1 mei '1 juli '1 sept '1 nov '1 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 Het aantal werklozen is de afgelopen maand iets gestegen, dit in tegenstelling tot de landelijke ontwikkeling. Vorig jaar juli was hetzelfde van toepassing. De stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door schoolverlatende jongeren Jeugdwerkloosheid (tot 27 jaar) jan '9 mrt '9 mei '9 juli '9 sept '9 nov '9 jan '1 mrt '1 mei '1 juli '1 sept '1 nov '1 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 De Twentse jeugdwerkloosheid is net als vorige zomer gestegen. Dit geldt niet voor alle categorieën jongeren. De groep jongeren tot 2 jaar kent een toename van de werkloosheid, de oudere jongeren een lichte daling. Verder is opvallend dat het aantal werkzoekende jongeren met startkwalificatie (minimaal MBO niveau 2) met 117 is toegenomen en het aantal werkzoekende jongeren zonder startkwalificatie met 37 is gedaald. Zelfs met deze (tijdelijke) stijging van werkloze jongeren met startkwalificatie, zijn zij nog steeds in de minderheid ten opzichte van werkloze jongeren zonder startkwalificatie. Conclusie is dat de stijging van de werkloosheid grotendeels veroorzaakt wordt door de schoolverlaters. Deze stromen naar verwachting snel uit de werkloosheid de arbeidsmarkt op. Arbeidsmarktmonitor Regio 3

4 Vacatures Openstaande vacatures naar sectoren, aantal vacatures per 1. arbeidsplaatsen Schatting vacaturemarkt (openstaande vacatures) 21 vergelijkbaar kwartaal 211 lopend kwartaal Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel Vervoer en opslag Horeca Informatie & communicatie Verhuur & ov. zak. dienstverl. Fin. instellingen Advies & onderz. (zak. dienstverl.) Openbaar bestuur Cultuur, sport & recreatie Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Ov. dienstverlening Op basis van de door CBS per kwartaal uitgegeven landelijke vacaturegraad (aantal banen per 1. arbeidsplaatsen) is een schatting te geven van de jaar op jaar ontwikkeling van het aantal openstaande vacatures in. Bij een aantrekkende economie neemt de arbeidsmobiliteit toe; werkenden vinden nieuwe banen. Voor openvallende arbeidsplaatsen wordt nieuw personeel gezocht. Bij een beperkte toename van arbeidsplaatsen zijn er hierdoor nog aanzienlijke hoeveelheden vacatures. Voor worden circa 5.3 openstaande vacatures berekend. Alle overheidssectoren laten door bezuinigingen een dalend aantal vacatures zien. De gezondheidszorg kent een hoge stroom van vacatures, deels moeilijk vervulbaar bij afwezigheid van geschikt aanbod op de hoger gekwalificeerde functies. Naast Industrie zorgen in de commerciële hoek de subsectoren ICT, advisering en informatie & communicatie voor vacatures. In alle (semi) overheidssectoren is tot nu toe daling van het aantal openstaande vacatures waarneembaar. Voor is de verwachting dat het vacaturebeeld voor het najaar gelijk zal blijven. In de bouwsector stijgt ondanks de daling van arbeidsplaatsen het aantal - veelal tijdelijke - vervangingsvacatures. Dit effect ontstaat als het aantal werkenden in een sector dat de buiten de sector werk vindt groter wordt dan het economische verlies aan arbeidsplaatsen. In de Metalectro verwacht ongeveer de helft van de bedrijven een tekort aan sollicitanten, De krapte aan beschikbaar personeel wordt ook verwacht in de chemie. Verwacht wordt daarnaast dat bedrijven in eerste instantie voornamelijk flexibel en tijdelijk personeel in dienst nemen totdat zij meer zekerheid hebben. Bedrijven wensen voor hun openvallende vacatures nog veelal jongeren ondanks de krappe jongerenmarkt. Hierdoor worden vacatures moeilijk vervulbaar. Het werkzoekenden potentieel heeft daarnaast in toenemende mate voor werkgevers niet de gewenste direct beschikbare competenties. Oudere nog op te leiden werklozen zijn bij de meeste bedrijven nog niet in beeld. Steeds belangrijker wordt dat bedrijven zich bewust worden van de hoge kosten van vacatures en werving van nieuw personeel. Door duurzaam personeelsbeleid te gaan voeren; oudere werknemers langer in dienst te houden of voor de branche te behouden, bijvoorbeeld door demotie of aanpassing van taken bij organisatie aanpassingen, kan een bedrijf een strategisch voordeel behalen. Arbeidsmarktmonitor Regio 4

5 WW uitkeringen Lopende WW Uitkeringen jan-9 mrt-9 mei-9 jul-9 sep-9 nov-9 jan-1 mrt-1 mei-1 jul-1 sep-1 nov-1 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 Vanwege de vakantie zijn de laatste maandcijfers WW niet bekend. Volgende monitor worden deze alsnog gepubliceerd. Naast het seizoenspatroon laat de grafiek zien dat op dit moment sprake is van een vrijwel gelijk oplopende ontwikkeling van de WWuitkeringen in en in. Van verschil t.o.v. vorig jaar, waarin de Twentse trend hoger lag, is op dit moment vrijwel geen sprake meer. De ontwikkeling van lopende WW uitkeringen in verloopt per eind mei zelfs licht beter dan in. Het verloop van het aantal WW uitkeringen kent een sterke relatie met de kortdurende (frictie) werkloosheid. De afname instroom in de WW uitkering laat zien, dat bedrijven meer in staat zijn om eigen werknemers werkcontinuïteit te bieden. De instroomafname in de WW in combinatie met de toegenomen vacaturemarkt maakt het ook makkelijker dat werkenden van werk naar werk schakelen zonder periode van werkloosheid. Ook de uitstroom uit de WW neemt toe. Uitstroom komt tot stand doordat iemand weer een betaalde baan heeft, of doorschuift naar een bijstandsuitkering (WWB), of bij einde uitkeringsduur WW werkzoekend blijven zonder uitkering (geen bijstandsrecht). Het CBS geeft op haar site deze maand aan dat de daling van het aantal WW-uitkeringen niet voorkomt verhoging van werkhervattingen. Op de volgende pagina zijn Bijstandsuitkeringen beschreven. Deze maand is het aantal WWB uitkeringen niet gestegen in tegenstelling tot vorige maanden. Gecombineerd met een dalend aantal WW uitkeringen, sluit dit aan bij een beeld van dalende werkloosheid. In de voorafgaande maanden van dit jaar steeg het aantal bijstandsuitkeringen nog, daalde de geregistreerde werkloosheid bij UWV, maar steeg het aantal mensen zonder baan dat aangaf een baan te zoeken (CBS werkloosheid). Blijkbaar zijn veel mensen na afloop van WW, zonder uitkering werkzoekend gebleven zonder zich als werkloos te laten registeren bij de werkpleinen. (indien er geen uitkering is, is er geen verplichting tot registratie). Landelijk onderzoek vanuit RWI laat zien dat vooral werkzoekende jongeren zich niet als werkloze laten registreren. Verwacht wordt dat het aantal werkloze geregistreerde jongeren afneemt langs lijnen van het teruglopende aantal WIJ uitkering. Vanuit werkgevers met vacatures blijft het beroep op alle werkzoekende jongeren met de juiste kwalificaties, onverminderd hoog. Arbeidsmarktmonitor Regio 5

6 WWB en WIJ uitkeringen WWB Jan '8 Juli Jan '9 volgt globaal de landelijke WWB-trend. Vanaf januari 29 tot juli 21 was sprake van een zeer sterke stijging ten gevolge van de kredietcrisis. In juli 21 wordt het effect geregistreerd van de afsplitsing van jongeren tot 27 jaar (WIJ-effect). Ook na juli 21 is nog steeds sprake van een stijgende trend, zowel landelijk als in. Het niveau van de bijstandsuitkeringen blijft dus toenemen. Juli Jan '1 Juli Jan' Het aantal bijstandsuitkeringen stijgt nog doordat er nog een substantiële instroom is van mensen die ten gevolge van de crisis na doorlopen van een WW uitkering in een bijstandsuitkering komen. kent een minder sterk oplopende ontwikkeling aan WWB uitkeringen dan landelijk. Op basis van dalende aantallen WW uitkeringen kan een stabilisering van WWB uitkeringen worden verwacht (door minder instroom vanuit WW). WIJ Jan '8 Apr Juli Okt Jan '9 Apr Jul '9 Okt Jan '1 Apr Jul '1 Okt Jan '11 Apr Jul ' Ontwikkelingsgegevens over de jongeren met een inkomensvoorziening uit de wet WIJ zijn vermeld vanaf juli 21. Op dat moment was de overzetting vanuit WWB uitkeringen vrijwel compleet. Het WIJ-cijfermateriaal gaat nog slechts over een beperkt aantal maanden, hetgeen nog onvoldoende substantie heeft voor vergaande gevolgtrekkingen. Duidelijk is wel dat de ontwikkeling van het aantal WIJ uitkeringen gunstiger is dan in. Al drie kwartalen schommelt het aantal WIJ uitkeringen in rond de 1.4, in de volgende maanden wordt duidelijk of deze stabiliteit blijft. Gezien het succes van in het bestrijden van de jeugdwerkloosheid, is dit een mogelijkheid. Arbeidsmarktmonitor Regio 6

7 Special: De relatie tussen NWW, WW en WWB/WIJ Situatie Het aantal niet werkende werkzoekenden (NWW) is in in juni met 591 afgenomen. Het aantal mensen in kortdurende werkloosheid (WW) is in in juni met 29 afgenomen. Het aantal jongeren tot 27 jaar in de bijstand (WIJ) is in in juni met 9 afgenomen. Het aantal mensen in de bijstand (WWB) is in in juni met 29 afgenomen. Optellen van de afname van WW, WIJ en WWB levert op dat er 328 uitkeringen minder zijn. Dit komt niet overeen met de daling in het aantal NWW-ers van 591. Hoe kan dit? Verklaring NWW, WW en WWB/WIJ zijn verschillende indicatoren voor de arbeidsmarkt die andere informatie geven. NWW is de totale geregistreerde werkloosheid in personen, WW de kortdurende werkloosheid in aantal uitkeringen/personen en WWB en WIJ de bijstand in aantal uitkeringen/gezinnen. Een bijstandsuitkering is per gezin, daar kunnen dus meerdere personen onder vallen. De verklaring ligt ook in het niet overlappen van de bestanden. Onder NWW zijn ook mensen geregistreerd die geen recht hebben op een uitkering, ze zijn alleen niet werkend werkzoekend. Deze mensen zijn bekend onder termen als nuggers (niet uitkeringsgerechtigden). Niet ieder in de WWB/WIJ heeft sollicitatieplicht, bijvoorbeeld door de zorg voor een ziek familielid of kind onder de vijf jaar. Geen sollicitatieplicht betekent niet als werkzoekend geregistreerd zijn. Dus van een deel van de gezinnen in de bijstand zit niemand in de NWW, van een deel één persoon en van een deel meerdere personen. Verder kan uit ieder bestand (NWW, WW en WWB/WIJ) iemand uitstromen naar werk of naar de arbeidsreserve. Dit laatste is de groep mensen die wel zouden kunnen werken, maar dit niet doen en niet als werkzoekende geregistreerd zijn. Niet iedereen die WW ontvangt heeft daarna recht op WWB of WIJ gezien het gezinsinkomen. Niet iedereen die in de WWB/WIJ komt, zat ervoor in NWW of WW, denk bijvoorbeeld aan echtscheidingen. Uitwerking Sinds begin 21 dalen de aantallen NWW en WW, maar niet het aantal bijstandsuitkeringen. Dit betekent dat er wel meer mensen uit de NWW en WW gingen dan erin kwamen, maar dat dit niet opging voor de bijstand. Na ontslag hebben mensen (onder voorwaarden) recht op WW. Dit is onafhankelijk van eventuele andere bronnen van inkomen in een gezin. Hoe lang dit recht bestaat, is afhankelijk van de arbeidsgeschiedenis van de betreffende persoon. Heeft iemand na het aflopen van de WW periode nog steeds geen werk gevonden, dan kan deze persoon recht hebben op bijstand. Door de crisis is deze doorstroom van WW naar WWB aanzienlijk toegenomen. Een andere mogelijkheid om in de bijstand te komen is na een scheiding. Een huishouden met een bijstandsuitkering dat uiteen gaat, wordt dan twee huishoudens in de bijstand. Voor een gezin met één kostwinner dat uiteen gaat is de niet werkende partner (als deze niet aan het werk gaat) aangewezen op bijstand. Hetzelfde geldt voor een gezin met anderhalve kostwinner waarvan de minst verdienende partner (of beide) onder bijstandsniveau verdient. Arbeidsmarktmonitor Regio 7

8 Starters en faillissementen Ontwikkeling Starters feb-9 apr-9 jun-9 aug-9 okt-9 dec-9 feb-1 apr-1 jun-1 aug-1 okt-1 dec-1 feb-11 apr-11 jun-11 Ontwikkeling Faillisementen mrt-9 mei-9 jul-9 sep-9 nov-9 jan-1 mrt-1 mei-1 jul-1 sep-1 nov-1 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 Bovenstaande gegevens komen uit het bestand van de KVK van de ingeschreven bedrijven, de uitgeschreven bedrijven zijn dus niet meegeteld. (zie ook voor actuele gegevens over starters en faillissementen op Het aantal starters en faillissementen in vertoont een grillig beeld. Landelijk is vanaf midden 21 sprake van een geleidelijke stijging van het aantal faillissementen. De trend van lijkt meer rond een vast punt te schommelen. Bij het aantal startende bedrijven volgt de landelijke lijn waarbij opvalt dat in de zomervakantieperioden het aantal starters lager is dan in de tussenliggende periode. Arbeidsmarktmonitor Regio 8

9 Toelichting op grafieken Op twee grafieken na (NWW als % van de beroepsbevolking en vacatures), vindt u links en rechts een verticale as (y-as), ieder met een eigen schaalverdeling. De linker as met rode belettering van de schaalverdeling is voor de rode lijn van. De rechteras met zwarte belettering is voor de zwart gekleurde lijn voor heel. De reden voor deze dubbele y-as is dat de cijfers voor en door de grootte van het gebied en de bevolking te veel uiteenliggen om inzichtelijk met één as weer te geven. In vorige uitgaven is voor iedere grafiek een factor vastgesteld. Deze factor is zodanig berekend dat de Twentse en se lijn in het beginpunt van de grafiek zo veel mogelijk samenvallen. Hierdoor is te zien hoe presteert ten opzichte van heel. Vanaf deze monitoruitgave is gekozen om een vaste factor voor alle grafieken te kiezen. Deze factor is gelijk aan de verhouding tussen de beroepsbevolking van en. De beroepsbevolking in is ongeveer 28 keer die van. Nog steeds is te zien hoe presteert ten opzichte van heel door te kijken hoe de beide lijnen zich ten opzichte van elkaar bewegen. Extra informatie is nu uit de grafieken te halen: waar staat ten opzichte van. Verhoudingsgewijs kent bijvoorbeeld ongeveer evenveel starters als heel. Door voor alle grafieken de verhouding van de beroepsbevolking te kiezen, kunt u zien hoe de afstand voor de verschillende onderdelen is, niet alleen de ontwikkeling ten opzichte van elkaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 9