ARBEIDSMARKTMONITOR Regio Twente / POWI Uitgave 4 van 2012

Transcriptie

1 ARBEIDSMARKTMONITOR Regio / POWI Uitgave 4 van 2012 Starterklimaat in laat gunstige ontwikkeling zien: Ondanks de financiële crisis en de moeilijke economische tijden zien we nog altijd een positieve ontwikkeling in het aantal starters in en ook in. In worden meer bedrijven opgericht dan opgeheven. In 2011 groeide het aantal bedrijven met bijna 7 procent. Ook in zien we het aantal starters op jaarbasis nog altijd toenemen. Ook nu, na het eerste kwartaal van 2012, stijgt het aantal starters ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar (852 in 2012 en 772 in 2011). Gelet op de economische teruggang is deze tendens wel opvalland te noemen. Deze valt onder andere toe te schrijven aan de populariteit van het zelf ondernemen en de toenemende participatie van vrouwen en jongeren. Verder zijn er veel mensen die werkloos zijn of dat dreigen te worden en ervoor kiezen voor zichzelf te beginnen. Deze cijfers hebben dan ook twee kanten omdat een deel van de starters benoemd kunnen worden als gedwongen. We denken hierbij vooral aan het toenemende aantal eenmanszaken in de bouw een sector die al vanaf 2007 de meeste dynamiek laat zien. Ook het aantal hybride starters neemt toe, mensen die naast een (deels) betaalde baan ook voor zichzelf beginnen. De grootste groep starters bevindt zich in de leeftijdsgroep jaar. Jongeren onder de 25 jaar maken vaak eerst een studie af voordat ze voor zichzelf beginnen. En de groep boven de 45 jaar is beperkt omdat die minder risico neemt met het oog op de pensioenvoorziening. Mariska ten Heuw lid van het Platform Onderwijs, Werk en Inkomen (POWI): Het is bemoedigend te zien dat mensen in ondernemend zijn en nog risico s durven te nemen. Ook in tijden dat het ons economisch minder voor de wind gaat. Dat sluit goed aan op de innovatieve regio die is. Deze nieuwe starters van vandaag zijn de werkgevers van morgen. Verder blijkt uit de arbeidsmarktmonitor: NWW (Niet Werkende Werkzoekenden) daalt licht in : NWW-ers in februari en in maart, dit is seizoensmatig. Trend is echter stijgend; De werkloosheid onder jongeren daalt, in maart met 2,9% naar 2.478, normaal zien we in deze periode een sterkere daling; In maart lichte daling WW cijfers in namelijk 2,8% (landelijk 1,1%), op jaarbasis een stijging van 11,9% in (landelijk 11,2%); Aantal faillissementen in maart in lager dan een jaar terug: 14 ondernemingen in maart 2011en 9 in maart Toelichting: De Maandelijkse Arbeidsmonitor van de Regio is gemaakt in opdracht van het POWI (Platform Onderwijs Werk en Inkomen). Tussen bekend worden van data en het verschijnen van de monitor zit de verwerkingstijd van cijfermatige informatie. De arbeidsmarktmonitor is gevuld met cijfers van eind afgelopen maand. Reacties op deze editie kunt u mailen naar: e.denobel@regiotwente.nl Colofon: Samenstelling en coördinatie: E. De Nobel (Regio ) Meegewerkt hebben: P. Kuiper (gemeente Almelo J. Irtürk (UWV Werkbedrijf), M. Locht (UWV WERKbedrijf), P. Winkelhorst (Stadsbank Oost-), B. Bakker-Mulder (gemeente Hengelo en ROZ), W. de Jong en H. Seker (gemeente Hengelo), H. te Walvaart en P. Mollink (Regio ) Ambtelijk opdrachtgever: T. Windmulder (Regio ) Bestuurlijk opdrachtgever: M. ten Heuw (lid Platform Onderwijs en Inkomen POWI) Arbeidsmarktmonitor Regio 1

2 Ontwikkeling werkloosheid (NWW, percentage van de beroepsbevolking) NWW percentage ontwikkeling 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% dec-09 mrt-10 jun-10 sep-10 dec-10 mrt-11 jun-11 sep-11 dec-11 mrt-12 Het werkloosheidspercentage komt niet voort uit een daling of stijging van de totale beroepsbevolking maar uit het aantal werklozen. In is het aantal werklozen gedaald van naar Deels tegen de verwachting in laat de werkloosheid in maart geen beter beeld zien dan in februari maar zien we een bijna stabilisatie van het NWW werkloosheidspercentage. In van 8% in februari naar 7,9% in maart. Gezien het aankomende aantal schoolverlaters mogen we ervan uitgaan dat dit beeld een stijgende lijn laat zien. Het landelijke NWW percentage is per eind maart 6,1%. Dit was eind februari 6,2%. Opvallend is dat het NWW werkloosheidspercentage in maart nog net onder het percentage van vorig jaar ligt (6,2%-6,1%). Duidelijk is dat het Twentse werkloosheidspercentage een bijna identieke stabiele lijn vertoont met het landelijke percentage. De iets grotere schommelingen in ten opzichte van zijn deels seizoensmatig bepaald. Daarbij kent door een sterke vertegenwoordiging van technische sectoren ook nog een sterke afhankelijkheid van conjuncturele schommelingen. Normaal zou men verwachten dat vanaf nu en in de komende maanden het werkloosheidspercentage iets zal terug lopen. Dit heeft met het eerder genoemde seizoensmatige karakter van werkzaamheden te maken. Tot heden zien we dit echter niet gebeuren. De daling die we zien is te gering en geeft een negatieve voorspelling weer voor de rest van het jaar.. Arbeidsmarktmonitor Regio 2

3 Werkloosheid Werkloosheid (NWW) en laten een bijna identieke lijn zien aan percentage daling van het aantal werklozen namelijk -2,9% en -3,4% voor. De afgenomen werkloosheid is in lijn met de landelijke afname van naar Gemeten over het gehele jaar is in nog een daling zichtbaar van naar Ook in is een daling over het gehele jaar zichtbaar van (maart 2011) naar (maart 2012). dec '08 feb '09 apr '09 juni '09 aug '09 okt '09 dec '09 feb '10 apr '10 juni '10 aug '10 okt '10 dec '10 feb '11 apr '11 jun '11 aug'11 okt'11 dec '11 feb '12 apr ' De sombere verwachtingen in de bouwsector leiden niet tot positieve werkloosheidsbijstellingen. Vooral op langere termijn levert de uitstoot van personeel uit de bouwsector problemen op. De sector verwacht een sterk negatief effect op de instroom in de vervangingsvraag de komende jaren. Deze ontstaat zowel door vertrek van personeel naar pensioen als ook door vertrek van werkenden uit de sector naar ander werk. Eind 2011 stonden bij UWV Werkbedrijf landelijk niet-werkende werkzoekenden (NWW) ingeschreven, bijna (-3,5%) minder dan eind De afgelopen twee jaar is het aantal werklozen dat al een jaar of langer werkloos is, fors opgelopen: van 91 duizend in 2009 tot 139 duizend in Vooral jarigen en laagopgeleiden zijn veel vaker langdurig werkloos. Bij jongeren heeft de werkloosheid veelal een kortdurend karakter. De totale werkloosheid kwam in 2011 uit op bijna 420 duizend personen. Dat waren er 120 duizend meer dan in nadat in 2009 de kortdurende werkloosheid sterk was gestegen, is tussen 2009 tot 2011 vooral het aantal langdurig werklozen toegenomen. Op de langere termijn hangt de hoogte van het aantal werklozen zeer nauw samen met economische ontwikkelingen in en. Ook de ontwikkeling in buurlanden en de rest van Europa zijn van belang. Arbeidsmarktmonitor Regio 3

4 Jeugdwerkloosheid (tot 27 jaar) De jeugdwerkloosheid in is relatief laag ten opzichte van ons omringende landen en de rest van Europa. Voor kunnen bij gebrek aan voldoende CBS cijfers alleen NWW percentages voor jongeren vergeleken worden met het landelijke beeld. Het werkloosheidspercentage voor jongeren is in met 2,9% gedaald deze maand. Ten opzichte van dezelfde maand een jaar geleden zien we ook een lichte stijging namelijk van 0,2%. Waren er in maart 2011 nog jongeren werkloos, in maart 2012 zijn dat er In zien we een daling van naar , dit is een daling van 3,4%. Jongeren staan over het algemeen kort als werkloos geregistreerd. De toename van het aantal werkloze jongeren is onder ander het gevolg van aflopende contracten en het momenteel niet direct voorhanden zijn van ander (tijdelijk) werk. Er komen steeds meer werkzoekende jongeren en de trends ten aanzien van bijvoorbeeld langere flexibele contracten maken het, ook zeker voor deze groep werkzoekenden, niet makkelijker. jan '09 mrt '09 mei '09 juli '09 sept '09 nov '09 jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sept'11 nov'11 jan'12 mrt ' Het niet doorzetten momenteel van de verwachte seizoensdaling maakt dat ook de groep jongere werklozen verder onder druk komt te staan. In de instroom en bestaande groep werkloze jongeren, mag vanwege de koppeling aan uitkeringen een hoger aandeel verwacht worden aan werkloze jongeren in de leeftijdsgroep 23 tot 27 jaar. Ook in de groep langdurig werkloze jongeren (> 6 maanden ) zal het aandeel binnen deze leeftijdsgroep verder toenemen. Naar beroepsgroep en naar opleidingsniveau neem het overgrote aandeel laaggeschoolden en het aandeel zonder startkwalificatie onder werklozen jongeren verder toe. Meest kansrijke posities naar werk worden onder (werkloze) jongeren met een MBO opleiding ingenomen door jongeren met een opleiding op niveau 3-4. Arbeidsmarktmonitor Regio 4

5 Vacatures naar sectoren, aantal vacatures per arbeidsplaatsen Schatting vacaturemarkt (openstaande vacatures) 2011 vergelijkbaar kwartaal 2012 lopend kwartaal Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel Vervoer en opslag Horeca Informatie & communicatie Fin. instellingen Verhuur & ov. zak. dienstverl. Advies & onderz. (zak. dienstverl.) Openbaar bestuur Cultuur, sport & recreatie Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Ov. dienstverlening De economische groei in en ook in is beperkt en onzeker. Dit werkt ook uit in een beperkte arbeidsmobiliteit (van werk naar werk) en daarmee ook een teruglopende aantal vacatures. In zien we al vanaf 2009 het aantal vacatures teruglopen. In vergelijk met begin 2009 is het aantal vacatures in de sector openbaar bestuur sterk terug gelopen van ! Dit, voor een grote werkgelegenheidssector lage aantal komt voort uit een hele lage vacaturegraad (aantal vacatures per 1000 werknemers = 9 ipv 35 in 2009). Dit lage aantal is sinds het bereiken ervan in 2010 ook niet veranderd. Door de bezuinigingen van nu hebben we ook geen zicht op een terigkeer naar het oude vacaturegraad niveau. Het herstel van begin 2011 is alweer teniet gedaan vanaf eind 2011 tot op heden. We zijn op dit moment ongeveer terug op het begin van 2010 met, zoals reeds benoemd, als negatief verschil dat we nu een verdere daling zien en geen (lichte) stijging van het totale aantal vacatures. Het verdere vergroten van flexibiliteit in arbeidsmarktcontracten, maakt dat werkenden in vaste banen minder snel van baan wisselen en biedt aan nieuwkomers en reintegratieklanten weinig baan- en bestaanszekerheden. In zien we dat het aantal vacatures in de industrie de laatste twee kwartalen een daling laat zien. Bouwnijverheid vacatures blijven op jaarbasis dalen van 16 naar 13 per 1000 arbeidsplaatsen en zijn ten opzichte van 2009 vrijwel gehalveerd (destijds nog 22). Verder zien we een lichte daling in het aantal vacatures in de handel, zijn vacatures in de sector vervoer en opslag redelijk stabiel en zijn de vacatures in de horeca gedaald over een jaar genomen (van 25 naar 23 per 1000 arbeidsplaatsen). Als positief punt kunnen we noemen dat het aantal vacatures voor de financiële dienstverlening is gestegen van 109 naar 135; dit is +24%), helaas is deze sector in zijn algemeenheid niet groot in. Arbeidsmarktmonitor Regio 5

6 Lopende WW Uitkeringen Het landelijke aantal WW uitkeringen is in maart gedaald van naar een daling van 1,1%. Als we een heel jaar bekijken zien we een stijging van maar liefst 11,2%. Naast het seizoenspatroon laat de grafiek zien dat het aantal WW uitkeringen zich in nog altijd iets ongunstiger ontwikkeld dan in. Ook op jaarbasis is in het aantal WW uitkeringen gestegen namelijk met 11,9% (maart 2011 maart 2012). De laatste maand is in echter een kleine daling van WW waarneembaar van 2,8% (landelijk 1,1% daling). jan-09 mrt-09 mei-09 jul-09 sep-09 nov-09 jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt sterke seizoenswerking op. De daling die we in voorgaande jaren zagen optreden in de lente blijft voor nu nog uit. Door de economische verslechtering zullen minder mensen na ontslag of na beëindiging van een tijdelijke baan werk kunnen vinden. Naast het optreden van de seizoenspiek zal dus ook vanuit ontslagwerkloosheid het beroep op WW uitkeringen toenemen. Inmiddels is, in lijn met de eerder gestelde prognose, het aantal lopende WW uitkeringen in tot eind maart nog altijd bijna (11.754, maart ). Het verloop van het aantal WW uitkeringen kent een sterke relatie met de kortdurende (frictie) werkloosheid. Hierdoor treedt een Arbeidsmarktmonitor Regio 6

7 WWB en WIJ uitkeringen WWB Jan '08 Juli Jan '09 Juli Jan '10 Juli Jan'11 Juli jan'12 volgt nog altijd de landelijke WWBtrend. In juli 2010 wordt het effect geregistreerd van de afsplitsing van jongeren tot 27 jaar (WIJ-effect). Van februari 2011 tot februari 2012 is het aantal WWB uitkeringen toegenomen met ruim 2%. De landelijke WWB lijn laat ook nog altijd een lichte stijging zien, deze loopt behoorlijk in lijn met de Twentse ontwikkeling. Onder invloed van de stijgende werkloosheid is te verwachten dat het aantal WWB uitkeringen weer zal stijgen. WIJ Apr Juli Okt Jan '09 Apr Jul Okt Jan '10 Apr Jul Okt Jan '11 Apr Jul okt Jan '12 Gezien het wegvallen van de WIJ in de huidige vorm, zal dit de laatste keer zijn dat we deze grafief in deze vorm plaatsen. Vanaf volgende maand gaan we over op een nieuwe vorm waarin we de binnen de totale WWB grafiek een onderscheid maken <27 jaar. Hiermee zal de grafiek aanzienlijk wijzigen ten opzichte van de huidige vorm. Arbeidsmarktmonitor Regio 7

8 Special: steeds ondernemender; Zien hoe het kan, zie wat het oplevert en zien hoe het werkt, vragen die een beginnend ondernemer zich zal stellen voor hij of zij de stap neemt om als zelfstandige aan de slag te gaan. Ondernemen in een onrustige financiële tijd, gedwongen door omstandigheden dan wel uit vrije wil. Ondernemen oude stijl of de hybride ondernemer die zijn opmars heeft en een baan combineert met een eigen bedrijf. De hybride ondernemer is in opkomst, ongeveer 12 procent van de ondernemers combineert tegenwoordig een baan met een eigen bedrijf. Dit blijkt uit een onderzoek gehouden onder het ondernemerspanel van de Kamer van Koophandel (eind 2011). Vooral in de groot- en detailhandel is de hybride ondernemer goed vertegenwoordigd. In de bouw en industrie is deze combinatie van werken in loondienst en ondernemerschap minder populair. De grootste drijfveer om als hybride ondernemer te starten lijkt de financiële zekerheid te zijn in combinatie met een ziektekostenverzekering en/of een pensioenregeling die een vaste baan met zich meebrengen. Daarnaast kan het zijn dat het ondernemersdeel ontstaat vanuit hobby maar daarachter vaak wel de wens schuilgaat om uiteindelijk fulltime als ondernemers aan de slag te gaan. Opvallend is dat tweederde van de hybride werknemers zich met zijn eigen zaak in een andere sector begeeft dan met zijn eigen baan. In welke hoedanigheid dan ook is steeds ondernemender. In groeide het aantal bedrijven met bijna 7%. De bouw heeft sinds 2007 de meeste dynamiek. Voor een groot deel is dit te verklaren vanwege de enorme teneur in de bouw, het grote aantal faillissementen en al dan niet gedwongen ontslagen. In groeide het aantal bedrijven in de bouw landelijk met 12%, twee jaar later stond deze groei vrijwel stil en vorig jaar liet de bouw wederom een groei zijn ditmaal van 5%. ROZ: xxxxx (Bron: CBS, nu.nl, ROZ) Arbeidsmarktmonitor Regio 8

9 Starters en faillissementen Ontwikkeling Starters jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12 Ontwikkeling Faillisementen jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12 Bovenstaande gegevens komen uit het bestand van de KVK van de ingeschreven bedrijven, de uitgeschreven bedrijven zijn dus niet meegeteld. (zie ook voor actuele gegevens over starters en faillissementen op Het aantal starters en faillissementen in vertoont een grillig beeld. Toch zien we dat in het eerste kwartaal van 2012 maar liefst 852 bedrijven zijn gestart en in het eerste kwartaal van 2011 waren dit er 775. Er lijkt dus voldoende vertrouwen om te starten in de Regio. Positief is verder te zien dat in in het eerste kwartaal van 2012, 42 bedrijven failliet zijn gegaan en in het eerste kwartaal van 2011 waren dit er nog 44. Het grillige beeld blijft maar ondanks de economische onzekerheid geen slecht resultaat. Arbeidsmarktmonitor Regio 9

10 Toelichting op grafieken Op twee grafieken na (NWW als % van de beroepsbevolking en vacatures), vindt u links en rechts een verticale as (y-as), ieder met een eigen schaalverdeling. De linker as met rode belettering van de schaalverdeling is voor de rode lijn van. De rechteras met zwarte belettering is voor de zwart gekleurde lijn voor heel. De reden voor deze dubbele y-as is dat de cijfers voor en door de grootte van het gebied en de bevolking te veel uiteenliggen om inzichtelijk met één as weer te geven. In vorige uitgaven is voor iedere grafiek een factor vastgesteld. Deze factor is zodanig berekend dat de Twentse en se lijn in het beginpunt van de grafiek zo veel mogelijk samenvallen. Hierdoor is te zien hoe presteert ten opzichte van heel. Vanaf deze monitoruitgave is gekozen om een vaste factor voor alle grafieken te kiezen. Deze factor is gelijk aan de verhouding tussen de beroepsbevolking van en. De beroepsbevolking in is ongeveer 28 keer die van. Nog steeds is te zien hoe presteert ten opzichte van heel door te kijken hoe de beide lijnen zich ten opzichte van elkaar bewegen. Extra informatie is nu uit de grafieken te halen: waar staat ten opzichte van. Verhoudingsgewijs kent bijvoorbeeld ongeveer evenveel starters als heel. Door voor alle grafieken de verhouding van de beroepsbevolking te kiezen, kunt u zien hoe de afstand voor de verschillende onderdelen is, niet alleen de ontwikkeling ten opzichte van elkaar. Arbeidsmarktmonitor Regio 10