Hartcoheren*e in de prak*jk

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hartcoheren*e in de prak*jk"

Transcriptie

1 Hartcoheren*e in de prak*jk Prof. Dr. Elke Van Hoof 22/09/2012 Society for Psychosoma*c Medicine Inhoud Inleiding stress- gerelateerde aandoeningen Pilootstudie Met dank aan HearthMath Benelux Beperkingen Protocol 1

2 Herhaling *tel van presenta*e

3 Maagzweer Overspannenheid Hyperventilatie Normale stress Angstaanvallen Burnout (1 rol) CVS Reactieve depressie Hoge bloeddruk Rugklachten Oververmoeidheid Overdreven alcoholgebruik Concentratieproblemen Verlies van zelfvertrouwen Burn-out: Sijpelt door in alle andere rollen Inclusiecriteria Vrouwen tussen 20 en 50 jaar CVS ahv Fukuda- criteria Geen dissocia*eproblemen (DIS- Q) Geen PTSS of acuut trauma (DSM- IV; schokverwerkingslijst) Geen psychotrope medica*e Geen andere behandelingen *jdens de pilootstudie Ethische commissie CME 2008/266 en 2006/068 3

4 Effectme*ng Biografische vragenlijst (demografische variabelen, medische gegevens, behandelingen, ) SF - 36 ZCV (hulpeloosheid, accepta*e en percep*e van ziektevoordelen) BDI- II CIS- 20 (vermoeidheid) Fysiologische parameters HRV- me*ng Frequen*edomeinme*ngen (Fourier Transforma*emethode) HF- band (respiratoire sinus arrhytmia (RSA) (vagale tonus en fluctua*es tgv spontane ademhaling)(parasympa*sch systeem) LF- band (ac*vering van drukreceptoren en wordt geassocieerd met Mayer- golven) (sympa*sch zenuwstelsel) LF/HF ra*o Tijdsdomeinme*ngen Gemiddelde hartslag HRV 4

5 7 sessies 4 EMDR- sessies Design Protocol aangepast voor stressgerelateerde aandoeningen Geen s*mulerende middelen (koffie, sigareden, ) voor de sessies Zware maal*jden voor de sessies vermijden Voor en na HRV- me*ng van 3 minuten Resultaten Tabel 1. Leeftijd on de rzoe k s groe p (N = 2 2) Leeftijd (N = 22) Gemiddelde Minim um Maximum Standaarddeviatie

6 6

7 Beperkingen Gebrek aan de mogelijkheid om het verloop van de ademhaling te meten *jdens de registra*e Veranderingen in LF/HF ra*o s kunnen dan niet gebruikt worden als index voor veranderingen in autonome tonus De ademhalingsfrequen*e kan ook een invloed hebben op de amplitude van de HRV (= s*jging HRV) dus een toename aan RSA kan dan ook niet meteen geïnterpreteerd worden als ene toename in vagaal verkeer Sohware laat niet toe om artefacten te detecteren en op te vangen (de R- waves worden niet getoond; vormen wel basis voor verdere analyses) 7

8 Resultaat T ABLE 1 : O BSERVED GROUP MEANS AND STANDARD DEV IA TION S F O R TH E 5 H EAR T M EAS U RE O UTC OME VARIABLES. Session LF HF LF/H F HRV HR AG VG EMDR1 EMDR2 EMDR3 Before (5.697) (21.132) (2.176) (0.118) (10.825) After (21.132) (17.048) 1.48 (0.9) (0.105) (8.756) Before (17.048) (17.385) (1.356) (0.138) (12.246) After (17.385) 45.7 (22.296) (2.386) 0.85 (0.128) (9.794) Before 54.3 (22.296) (27.047) (1.617) 0.74 (0.096) (9.774) After (27.047) (25.447) (3.721) 0.83 (0.112) (8.44) Before (25.447) (21.79) (1.563) (0.118) (13.157) After (21.79) (23.189) (3.035) (0.112) (9.339) Before (23.189) (20.535) 2.46 (1.865) (0.091) (10.48) After (20.535) (25.685) (5.266) (0.073) (6.146) EMDR4 Before 58 (25.657) (20.544) (1.086) 0.77 (0.088) (9.122) After (20.544) (22.208) (2.821) (0.119) (7.467) EG Before (22.208) (21.45) (1.43) (0.106) (9.609) After (21.45) (22.595) 2.7 (4.773) (0.052) (4.785) T ABLE 1 : P - VAL UE FOR SIGN IFICA NT DIFFERENCES IN THE M E A N D IF F E RE NC E RE S PONSE BETWEEN TH E 7 SESSIO SEPARATELY OR BETWEEN THE 4 EM DR S ES S IO NS A N D THE 3 O THER S ESS IO NS (AG, V G, E G). Outcom e Between the 7 sessions Between EM DR and other sessions LF No (0.9554) No (0.6517) HF No (0.9552) No (0.6518) LF/HF No (0.6566) No (0.7611) Heart rate No (0.1234) Yes (0.0493) HRV No (0.0610) Yes (0.0292) 8

9 Gemiddelde verandering in hartslag over alle sessies heen daalt. De gemiddelde verandering in HRV over de sessies heen s*jgt. EMDR had een sterker effect op deze wijzigingen 100 Piekeren, opjagen, zorgen,... Vrije tijd 50 Professionele en vrije tijdsactiviteiten Piekeren, opjagen, zorgen,... Professionele activiteiten Alles wat we doen om ons nuttig te voelen in de maatschappij! Vertering van voeding Vertering van voeding Immuniteit Immuniteit Levensnoodzakelijke activiteiten: Levensnoodzakelijke activiteiten: hart, longen, lever, nieren,... hart, longen, lever, nieren,... Alle activiteiten die noodzakelijk zijn om ons te laten leven, zonder meer!! Alle activiteiten die noodzakelijk zijn om ons te laten leven, zonder meer!! 0 0 9

10 Activities Activities Time Time Literatuur Moe of vermoeid? CVS gewikt en gewogen (ISBN ) Func*onele klachten in de medische prak*jk (ISBN ) Psychosociale zorg bij chronische ziekten, klinische prak*jk en effec*viteit (ISBN ) 10

11 Elke Van Hoof 0479/

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Hoofdstuk 1 Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift onderzoekt de functie van het autonome zenuwstelsel in een bevolkingscohort (pre)adolescenten. Onderzoek naar biologische

Nadere informatie

De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza -

De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza - De Neurobiologie van Stress(management) - Darwin ontmoet Spinoza - Dr. Victor Kallen TNO Earth, Life, & Social Sciences Het Evolutionair Stress-model 3. COGNITIES : Bewustzijn Beoordeling situatie Toetsen

Nadere informatie

Ademtherapie. Voor emotionele stabiliteit, ontspanning, sneller herstel en meer vitaliteit.

Ademtherapie. Voor emotionele stabiliteit, ontspanning, sneller herstel en meer vitaliteit. Ademtherapie Voor emotionele stabiliteit, ontspanning, sneller herstel en meer vitaliteit. Voor wie? Voor iedereen! Onze snel veranderende moderne samenleving met alle uitdagingen, stress, afleiding en

Nadere informatie

Test je mate van overspanning

Test je mate van overspanning Test je mate van overspanning Deze vragenlijst is bedoeld om stressklachten en overspannenheid in kaart te brengen. Het gaat om diverse stressklachten die te maken kunnen hebben met je werk en privésituatie.

Nadere informatie

Psychosomatisch fysiotherapie

Psychosomatisch fysiotherapie Psychosomatisch fysiotherapie De psychosomatisch fysiotherapeut Tamara den Elzen Wat is psychosomatische fysiotherapie? Psychosomatische fysiotherapie is een erkende specialisatie binnen de fysiotherapie,

Nadere informatie

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling

Nadere informatie

Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening

Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek

Nadere informatie

Inleidend onderzoek naar de positieve effecten bij het dragen van Philip Stein Frequentie uurwerken. Maart 2009

Inleidend onderzoek naar de positieve effecten bij het dragen van Philip Stein Frequentie uurwerken. Maart 2009 Inleidend onderzoek naar de positieve effecten bij het dragen van Philip Stein Frequentie uurwerken Maart 2009 Het probleem: De Stress Epidemie De chronische stress ondergraaft de kwaliteit van ons leven

Nadere informatie

Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans

Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans Onderzoeksgroep: Prof. Rob Smeets Prof. André Knottnerus Dr. Ivan Huijnen Drs. Nieke Rijnders Dr. Albère Köke

Nadere informatie

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid

S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Drs. Maud De Venter Drs. Jela Illegems Prof. dr. Filip Van Den Eede S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Chronische vermoeidheid:

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur

Nadere informatie

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat?

Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Hans Knoop Marianne Heins Gijs Bleijenberg CGT leidt tot een afname van klachten % patienten dat geen of duidelijk minder

Nadere informatie

Arbeidsgerelateerde stress, surmenage en burn-out 15 april

Arbeidsgerelateerde stress, surmenage en burn-out 15 april Arbeidsgerelateerde stress, surmenage en burn-out 15 april 2015 www.nooitmeerburn-out.nl www.roelandscoaching.nl Registerpsycholoog NIP Arbeid & Organisatie - Yoga achtergrond - Voice Dialogue facilitator

Nadere informatie

Balans in training en werk. Nationale roeidag 2016 Henk-Jan Zwolle

Balans in training en werk. Nationale roeidag 2016 Henk-Jan Zwolle Balans in training en werk Nationale roeidag 2016 Henk-Jan Zwolle Programma Voor veel roeiers ligt de nadruk van het seizoen op de eerste wedstrijden: De Heineken en de Head in maart. Hiervoor wordt in

Nadere informatie

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns

Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Kindermishandeling; Wel of geen diagnose? Drs. A van Dijke Drs. M. Reijns Impact afhankelijk van aantal factoren: Eigenschappen van trauma zelf Eigenschappen van het kind Eigenschappen van omgeving Eigenschappen

Nadere informatie

Alles Goed? Workshop. Signaleren van stressklachten en burn-out bij werknemers de ideale werknemer het meest kwetsbaar?

Alles Goed? Workshop. Signaleren van stressklachten en burn-out bij werknemers de ideale werknemer het meest kwetsbaar? Alles Goed? Workshop Signaleren van stressklachten en burn-out bij werknemers de ideale werknemer het meest kwetsbaar? Alles Goed? Liesbeth Niessen Psycholoog Arbeid en Gezondheid N.I.P. www.competencecoaching.nl

Nadere informatie

Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders

Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Influence of Mindfulness Training on Parental Stress, Emotional Self-Efficacy

Nadere informatie

Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016

Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences. Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences Giny Norder NVAB kring Noord 14 april 2016 Common Mental Disorders Prediction of Sickness Absence Durations and Recurrences

Nadere informatie

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot

Nadere informatie

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN

CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,

Nadere informatie

Ambulant gemeten variatie in autonome zenuwstelselactiviteit

Ambulant gemeten variatie in autonome zenuwstelselactiviteit Ambulant gemeten variatie in autonome zenuwstelselactiviteit Het centrale thema van dit proefschrift is het meten van variatie in autonome zenuwstelselactiviteit. Zowel variatie binnen personen als tussen

Nadere informatie

Burn-out en Cluster C

Burn-out en Cluster C Burn-out en Cluster C Susanne Dalmeijer susanne.dalmeijer@vitaalpunt.nl Klinisch Psycholoog Medisch Directeur 25-01-2018 Kennismiddag Cluster C 1 Inleiding Inleiding Stellingen & discussie 2 Kenmerken

Nadere informatie

jongeren en burn out Eekhoutcentrum Kortrijk 03.02.2015 emmanuël nelis az st-lucas, kinder- en jeugdpsychiatrie KASBrugge

jongeren en burn out Eekhoutcentrum Kortrijk 03.02.2015 emmanuël nelis az st-lucas, kinder- en jeugdpsychiatrie KASBrugge jongeren en burn out Eekhoutcentrum Kortrijk 03.02.2015 emmanuël nelis az st-lucas, kinder- en jeugdpsychiatrie KASBrugge burn out Jaren 1970: Herbert Freudenberger; Christina Maslach (USA) Uitputting,

Nadere informatie

Stressgerelateerde stoornissen

Stressgerelateerde stoornissen Stressgerelateerde stoornissen Werkhervatting en effectiviteit Prof. dr. R.W.B. Blonk Inleiding Stressgerelateerde stoornissen Effectstudies Stressgerelateerde stoornissen Even recapituleren Volgens de

Nadere informatie

Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep. Stress en gezondheid

Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep. Stress en gezondheid Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep Stress en gezondheid Acute stress Het stressmechanisme is een overlevingsmechanisme Stressor Het stressmechanisme: Een fysiologisch systeem dat functioneert

Nadere informatie

De Invloed van Dagelijkse Stress op Burn-Out Klachten, Gemodereerd door Mentale. Veerkracht en Demografische Variabelen

De Invloed van Dagelijkse Stress op Burn-Out Klachten, Gemodereerd door Mentale. Veerkracht en Demografische Variabelen Running head: INVLOED VAN DAGELIJKSE STRESS OP BURN-OUT KLACHTEN De Invloed van Dagelijkse Stress op Burn-Out Klachten, Gemodereerd door Mentale Veerkracht en Demografische Variabelen The Influence of

Nadere informatie

Overspannen test: vragenlijst voor een duidelijke diagnose De volgende vragenlijst is speciaal ontworpen om stressklachten en overspannenheid in

Overspannen test: vragenlijst voor een duidelijke diagnose De volgende vragenlijst is speciaal ontworpen om stressklachten en overspannenheid in Overspannen test: vragenlijst voor een duidelijke diagnose De volgende vragenlijst is speciaal ontworpen om stressklachten en overspannenheid in kaart te brengen. Het gaat om klachten die te maken kunnen

Nadere informatie

Psychofysiologische begeleiding zinvol bij SOLK. (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijk Klachten)

Psychofysiologische begeleiding zinvol bij SOLK. (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijk Klachten) Psychofysiologische begeleiding zinvol bij SOLK. (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijk Klachten) Eveline Kempenaar Algemene Leden Vergadering VDV november 2012 In het nieuws! 1 Definitie SOLK Lichamelijke

Nadere informatie

Wie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ

Wie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ Angst Wie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ Angst is Nuttig Normaal Beschermend Besmettelijk Lijfelijke sensatie Lastig te herkennen Angstig

Nadere informatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie Causale Relatie tussen intimiteit en seksueel verlangen 1 De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie The causal

Nadere informatie

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?

PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis

Nadere informatie

Het zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen

Het zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen Het zit zeker tussen mijn oren? De rol van stress bij lichamelijk onbegrepen klachten en syndromen Anamnese/ Laatste maand toenemend last van pijn voeten, daarbij al langer bestaande moeheid, nekpijn,

Nadere informatie

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A.

Bent u gemotiveerd? L.E.J. Gerretsen Studentnummer: Eerste begeleider: prof. dr. L. Lechner Tweede begeleider: Dr. A. Bent u gemotiveerd? Een Experimenteel Onderzoek naar de Invloed van een op het Transtheoretisch Model Gebaseerde Interventie op de Compliance bij de Fysiotherapeutische Behandeling van Psychiatrische Patiënten

Nadere informatie

CVS : forensisch psychiatrische overwegingen

CVS : forensisch psychiatrische overwegingen CVS : forensisch psychiatrische overwegingen ZOL Genk 17 Februari 2011 Prof Dr Dillen Chris Forensisch Psychiater Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Recht - Criminologie Porseleinwinkel Etiologie Chronisch

Nadere informatie

07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking

07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,

Nadere informatie

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren

Nadere informatie

Inspanningsfysiologie Rhijn Visser, sportarts Beatrix Ziekenhuis Gorinchem

Inspanningsfysiologie Rhijn Visser, sportarts Beatrix Ziekenhuis Gorinchem Inspanningsfysiologie Rhijn Visser, sportarts Beatrix Ziekenhuis Gorinchem SMA Middenrivierengebied Gorinchem 2015 Jaarlijks aantal sportblessures Alle Blessures: 4.500.000 Behandelingen: 1.900.000 Ziekenhuisopnames:

Nadere informatie

Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis

Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis Ineke Lokker Project groep: M.E. Lokker MSc (NL), Dr L. Gwyther (UCT ZA), Professor R. Harding

Nadere informatie

Topsporters werken onder grote druk. In veel beroepen werken mensen onder grote druk, bijvoorbeeld docenten, advocaten, artsen en piloten.

Topsporters werken onder grote druk. In veel beroepen werken mensen onder grote druk, bijvoorbeeld docenten, advocaten, artsen en piloten. We lopen allemaal het risico er last van te krijgen: chronische stress, langdurige blootstelling aan een omgeving die meer van je vraagt dan je aan kunt. Wanneer de draaglast groter is dan de draagkracht.

Nadere informatie

Overzicht. Relaties tussen persoonlijke factoren, activiteiten, participatie en kwaliteit van leven. Wat weten we al? Wat weten we al?

Overzicht. Relaties tussen persoonlijke factoren, activiteiten, participatie en kwaliteit van leven. Wat weten we al? Wat weten we al? Overzicht Relaties tussen persoonlijke factoren, activiteiten, participatie en kwaliteit van leven Christel van Leeuwen Marcel Post Paul Westers Lucas van der Woude Sonja de Groot Tebbe Sluis Hans Slootman

Nadere informatie

regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl

regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat

Nadere informatie

Gezondheidsrisico s van slaapstoornissen Peter Meerlo

Gezondheidsrisico s van slaapstoornissen Peter Meerlo Gezondheidsrisico s van slaapstoornissen Peter Meerlo p.meerlo@rug.nl Center for Behavior and Neurosciences University of Groningen Slaap is veel meer dan gewoon rust waar we af en toe wel zonder kunnen

Nadere informatie

Let s talk about stress Copyright Institute of HeartMath

Let s talk about stress Copyright Institute of HeartMath Let s talk about stress Vechten Verstijven Veiligheid zoeken Vluchten Verzorgen Onze dagelijkse stress Een lichamelijke reactie op een onzichtbare tijger : Files en verkeersdrukte Financiën gezondheid

Nadere informatie

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?

Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans

Nadere informatie

Overzicht. De Psychologisch Impact van ICD implanta5e

Overzicht. De Psychologisch Impact van ICD implanta5e De Psychologisch Impact van ICD implanta5e Center of Research on Psychology in Soma5c diseases Tilburg University Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis Tilburg Overzicht De implanteerbare cardioverter- defibrillator

Nadere informatie

ReventaCare heeft unieke aanpak op voorkomen en oplossen van stressklachten.

ReventaCare heeft unieke aanpak op voorkomen en oplossen van stressklachten. Algemeen 1 ReventaCare heeft unieke aanpak op voorkomen en oplossen van stressklachten. 95% van de trajecten succesvol. Blik op Werk gecertificeerd: Gemiddelde cliënttevredenheid 2012 8,4 Gemiddelde opdrachtgever

Nadere informatie

psychologische hulp online

psychologische hulp online psychologische hulp online posttraumatische stress pathologische rouw paniekstoornis en agorafobie depressie bulimia nervosa Burn-out preventie en behandeling diagnostische screening & indicatie Geschiedenis

Nadere informatie

25 jaar whiplash in Nederland

25 jaar whiplash in Nederland 25 jaar whiplash in Nederland Vanuit een fysiotherapeutisch perspectief Maarten Schmitt M.Sc 1 2 Fysiotherapeut & manueeltherapeut Hoofd van de Divisie Onderwijs Stichting Opleidingen Musculoskeletale

Nadere informatie

Welkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst

Welkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst Welkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst Workshop KD vitaal werken Voorstellen Heidy & ontspanning Doel van de workshop: bewustwording op wat vitaal werken is, wat vitaliteits-ontwikkelingen

Nadere informatie

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties

Nadere informatie

Altijd moe... Jochem Verdonk

Altijd moe... Jochem Verdonk Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:

Nadere informatie

Verademing. Breng lucht in je leven. Koen de Jong en Bram bakker. coaching counseling training

Verademing. Breng lucht in je leven. Koen de Jong en Bram bakker. coaching counseling training coaching counseling training G van Stoutenborchstraat 69 3641 DK Mijdrecht T 06 39 55 81 09 @ info@highcoaching.nl E www.highcoaching.nl Verademing Breng lucht in je leven Koen de Jong en Bram bakker Dit

Nadere informatie

Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1. De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op

Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1. De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1 De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op Contingente Zelfwaardering en Depressieve Klachten. Tammasine Netteb Open

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Verbakel, N. J. (2007). Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma.

Citation for published version (APA): Verbakel, N. J. (2007). Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma. University of Groningen Het Chronische Vermoeidheidssyndroom, Fibromyalgie & Reuma. Verbakel, N. J. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite

Nadere informatie

Aardbevingen en psychische klachten

Aardbevingen en psychische klachten Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,

Nadere informatie

Vermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht

Vermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen

Nadere informatie

Summary & Samenvatting. Samenvatting

Summary & Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De meeste studies na rampen richten zich op de psychische problemen van getroffenen zoals post-traumatische stress stoornis (PTSS), depressie en angst. Naast deze gezondheidsgevolgen van psychische

Nadere informatie

Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone

Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone Pilot studie naar de implementatie en effectiviteit van een stress-reductie training via de smartphone Anke Versluis 12 november 2015 Bart Verkuil, PhD., Jos Brosschot, PhD. & Philip Spinhoven, PhD. CBS:

Nadere informatie

Een patiënt met stress en burnout

Een patiënt met stress en burnout Een patiënt met stress en burnout Een patiënt met stress en burnout in de huisartspraktijk Bart Verkuil Arnold van Emmerik Roelf Holtrop Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Psychotraumatologie: eenheid en verscheidenheid in een veelstromenland. Prof. dr. Rolf Kleber Ede, 19 april 2012

Psychotraumatologie: eenheid en verscheidenheid in een veelstromenland. Prof. dr. Rolf Kleber Ede, 19 april 2012 Psychotraumatologie: eenheid en verscheidenheid in een veelstromenland Prof. dr. Rolf Kleber Ede, 19 april 2012 Waarom werd PTSS destijds geïntroduceerd? Gevolgen van de Vietnam-oorlog Task force in de

Nadere informatie

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD

Schrik om het hart! CoRPS. Dr. Annelieke Roest. Promotoren: Peter de Jonge, PhD. Johan Denollet, PhD Schrik om het hart! Center of Research on Psychology in Somatic diseases Promotoren: Peter de Jonge, PhD Johan Denollet, PhD Dr. Annelieke Roest Anxiety and Depression In Coronary Heart Disease: Annelieke

Nadere informatie

Eetstoornissen. Rubriekhouder: Prof. dr. H.W. Hoek, Parnassia Groep en UMCG ( en ) Inleiding

Eetstoornissen. Rubriekhouder: Prof. dr. H.W. Hoek, Parnassia Groep en UMCG ( en ) Inleiding Eetstoornissen Rubriekhouder: Prof. dr. H.W. Hoek, Parnassia Groep en UMCG (1985-1989 en 1995-2015) Inleiding Anorexia nervosa en boulimia nervosa zijn ernstige eetstoornissen waarvan het onduidelijk is

Nadere informatie

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6

Nadere informatie

Samenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie

Samenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder

Nadere informatie

Wat is hyperventilatie? Acuut: Chronisch: - meest bekend, minst voorkomend (10%) - duidelijk zichtbaar, excessief adempatroon - ware paniektoestand -

Wat is hyperventilatie? Acuut: Chronisch: - meest bekend, minst voorkomend (10%) - duidelijk zichtbaar, excessief adempatroon - ware paniektoestand - HYPERVENTILATIE 1. Theorethisch gedeelte: Wat is H.V.? Wat gebeurt er in ons lichaam? Klachten Voorbeschiktheid Basis 2. Praktische gedeelte: Lichamelijke benadering Mentale benadering Emotionele benadering

Nadere informatie

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren

Nadere informatie

Werkgerichte interventies bij psychische klachten

Werkgerichte interventies bij psychische klachten Werkgerichte interventies bij psychische klachten Dr. Karen Nieuwenhuijsen voor Arbeid en Gezondheid, AMC Goed Gestemd aan het werk, 20 maart 2013 Inhoud I. Psychische aandoeningen en problemen in werk

Nadere informatie

PrOP Tussen Je Oren. gebaseerd op het PrOP-model. the PrOP-model. Mariëtte J.C.P. van der Stappen

PrOP Tussen Je Oren. gebaseerd op het PrOP-model. the PrOP-model. Mariëtte J.C.P. van der Stappen Effectiviteit kortdurende behandeling PrOP model 1 PrOP Tussen Je Oren Effectiviteit van een Kortdurende Psychologische Behandeling bij Kinderen en Jongeren gebaseerd op het PrOP-model Effectiveness of

Nadere informatie

Angst en de ziekte van Parkinson. te veel of te weinig controle. Annelien Duits Harriët Smeding. www.smedingneuropsychologie.nl

Angst en de ziekte van Parkinson. te veel of te weinig controle. Annelien Duits Harriët Smeding. www.smedingneuropsychologie.nl Angst en de ziekte van Parkinson te veel of te weinig controle Annelien Duits Harriët Smeding www.smedingneuropsychologie.nl Wat moet deze workshop brengen, zodat je zegt: dat was de moeite waard? Smeding

Nadere informatie

Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum

Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum Inhoud Definitie gezond Biopsychosociaal model Psychische gezondheid Stress

Nadere informatie

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts.

MS: Revalidatie in de vroege fase. H.G.A. Hacking, revalidatiearts. MS: Revalidatie in de vroege fase H.G.A. Hacking, revalidatiearts. Wat valt er te revalideren in de vroege fase? Aan bod komen: 1. Wat is revalidatie? 2. Hoe ga ik om met deze chronische aandoening (coping)?

Nadere informatie

B R O C H U R E V O O R D E P R O F E S S I O N A L BURN-OUT BEGELEIDING INZAKE

B R O C H U R E V O O R D E P R O F E S S I O N A L BURN-OUT BEGELEIDING INZAKE B R O C H U R E V O O R D E P R O F E S S I O N A L BURN-OUT PILOOTPROJECT IN SAMENWERKING MET DE BANK -& ZIEKENHUISSECTOR BEGELEIDING INZAKE BURN-OUT BURN-OUT INHOUD 4 Burn-out: een hedendaags fenomeen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

coping en emotionele aanpassing na NAH

coping en emotionele aanpassing na NAH Het venijn zit in de staart 29 maart historic perspective: the 1980s decade of the severe TBIs introduction of the concept golden hour coping en emotionele aanpassing na NAH Dr. S.Z. Stapert Neuropsycholoog

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Nierschade Acute nierschade Klachten acute nierschade

Nierschade Acute nierschade Klachten acute nierschade Nierschade Vaak is er sprake van chronische Doordat er in het begin weinig tot geen klachten zijn, kan het lange tijd onopgemerkt blijven. Nierschade kan ook plotseling ontstaan: acute Als acute nierschade

Nadere informatie

Samen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily

Samen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily Samen Werken aan hetzelfde Prof. dr. Anne Visser-Meily Revalidatiearts UMC Utrecht Hoofd Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht > Samenwerking tussen De Hoogstraat Revalidatie en UMC Utrecht Hersencentrum

Nadere informatie

Registratie-richtlijnen

Registratie-richtlijnen BEROEPSGEBONDEN BURNOUT/OVERSPANNING (niet in Europese Lijst van Beroepsziekten) (CAS: Burnout P611 en Overspanning P619) 1 Achtergrondinformatie Van burnout wordt gesproken indien sprake is van een langdurige

Nadere informatie

TSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:

TSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant: TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die

Nadere informatie

Erik van Tol ervaringsdeskundige Fred Koster POH-ggz. Van Stress overbelasting naar Burn-out

Erik van Tol ervaringsdeskundige Fred Koster POH-ggz. Van Stress overbelasting naar Burn-out Erik van Tol ervaringsdeskundige Fred Koster POH-ggz Van Stress overbelasting naar Burn-out Programma Het verhaal van Erik van Tol Overbelasting Hoe vaak komt het voor Wat gebeurt er in het lichaam Oplopende

Nadere informatie

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud

Nadere informatie

Includeer hem maar in de studie. De familie is onderweg!

Includeer hem maar in de studie. De familie is onderweg! Includeer hem maar in de studie. De familie is onderweg! Ethiek van toestemming voor onderzoek in spoedeisende situaties dr Erwin J.O. Kompanje Department of Intensive Care Spoedeisend onderzoek op intensive

Nadere informatie

Zelfinstructie bij de Training MBSR

Zelfinstructie bij de Training MBSR Zelfinstructie bij de Training MBSR De Effecten op Stress, Mindfulness, Self efficacy en Motivatie Audrey de Jong Zelfinstructie bij de Training MBSR 2 Zelfinstructie bij de Training MBSR De Effecten op

Nadere informatie

KBC Starters-event 10 mei 2014

KBC Starters-event 10 mei 2014 KBC Starters-event 10 mei 2014 Ondernemerskwaliteiten Renske Harte GZ haptotherapeut Aquaphilia : Liefdegevoelens voor het water Kwaliteiten Waargaatje hart van open? Motortjes en Putjes Van wie of wat

Nadere informatie

Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn?

Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn? Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn? Lotte Bloot, MSc Marianne Heins, Phd Rogier Donders, Phd Gijs

Nadere informatie

Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas

Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade. AZ Nikolaas Start, afbouw en stop van voedingstherapie bij zware neuroschade Dr. C. Jadoul Neuroloog AZ Nikolaas 1 Casus: recidief slikpneumonie Dame 75 jaar Spoed: algemeen achteruit (mentaal en fysiek) Antec: Parkinson

Nadere informatie

Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes

Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes September 2017 Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek tgv diabetes 1 Vooraf Patiënten met diabetes kampen met veel

Nadere informatie

De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen.

De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen. De relatie tussen intimiteit, aspecten van seksualiteit en hechtingsstijl in het dagelijks leven van heteroseksuele mannen en vrouwen. The Relationship between Intimacy, Aspects of Sexuality and Attachment

Nadere informatie

De Effecten van Lichaamsgerichte Interventies op. Lichaamsbeleving, Hyperarousal, Vermijding en Herbeleving bij

De Effecten van Lichaamsgerichte Interventies op. Lichaamsbeleving, Hyperarousal, Vermijding en Herbeleving bij De Effecten van Lichaamsgerichte Interventies op Lichaamsbeleving, Hyperarousal, Vermijding en Herbeleving bij Mensen met een Post Traumatische Stress Stoornis. The Effects of Body Oriented Interventions

Nadere informatie

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS

De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij. Verslaafde Patiënten met PTSS Persoonskenmerken en ervaren lijden bij verslaving en PTSS 1 De Relatie Tussen Persoonskenmerken en Ervaren Lijden bij Verslaafde Patiënten met PTSS The Relationship between Personality Traits and Suffering

Nadere informatie

Geriatrie. Patiënteninformatie. Flauwvallen (syncope) Slingeland Ziekenhuis

Geriatrie. Patiënteninformatie. Flauwvallen (syncope) Slingeland Ziekenhuis Geriatrie Flauwvallen (syncope) i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Syncope (uitgesproken: sin-co-péé) is de medische term voor flauwvallen: een aanval waarbij u kort het bewustzijn verliest.

Nadere informatie

Het effect van een Positivity Training op gedragstendenties bij depressieve patiënten

Het effect van een Positivity Training op gedragstendenties bij depressieve patiënten Het effect van een Positivity Training op gedragstendenties bij depressieve patiënten VGCT najaarscongres 2016 Amras van Opdorp MSc. Pro Persona Mental Health Care, Depression Expertise Center, Nijmegen,

Nadere informatie

Energy Control Rijnkade GT Weesp Telefoon: Mail: Informatie Fysiologische rustmetingen

Energy Control Rijnkade GT Weesp Telefoon: Mail: Informatie Fysiologische rustmetingen Informatie Fysiologische rustmetingen Inleiding Aan de kleuren kan u uw score aflezen. Ook al heeft u voldoende score op alle testen dan is het misschien toch verstandig om onderstaande informatie door

Nadere informatie

Posttraumatische stressstoornis na uitzending

Posttraumatische stressstoornis na uitzending Posttraumatische stressstoornis na uitzending Factsheet Inleiding Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking (ongeveer 80%) krijgt ooit te maken met één of meer potentieel traumatische gebeurtenissen.

Nadere informatie

Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn. Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog

Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn. Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog Inhoud aanbod Reade voorlichtingsmodule samenwerken?!? Doelgroep pijn die langer

Nadere informatie

PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners

PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners PROMs vanuit perspec1ef zorgverleners Workshop Hoe gebruik je een PROM in de prak1jk? Utrecht, 24 juni 2016 dr. A.J. (Alex) van t Hul, programmadirecteur COPDnet COPDnet: wat is het? COPDnet ontwikkelt

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?

Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA

Nadere informatie