Extra: Voortplanting hv12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 24 October 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Voortplanting bij dieren Intro Leerdoelen Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Antwoorden Intro Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Voortplanting bij dieren Intro Een soort kan alleen maar blijven bestaan als de individuen zich voortplanten. Sommige diersoorten kunnen zich in hun eentje voortplanten. Dit heet ongeslachtelijke voortplanting. Bij de meeste dieren zijn er voor voortplanting twee geslachten nodig: een mannetje en een vrouwtje. Je spreekt dan van geslachtelijke voortplanting. In deze opdracht staat de voortplanting bij dieren centraal. Leerdoelen Pagina 2

4 Na deze opdracht: Weet je het verschil tussen ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting. Weet je wat wordt bedoeld met baltsgedrag. Weet je wat een metamorfose is. Weet je dat er diersoorten zijn met veel en diersoorten met weinig broedzorg. Weet je het verschil tussen nestblijvers en nestvlieders. Tijd Voor deze opdracht heb je ongeveer 60 minuten nodig. Stap1 Voortplanting bij dieren Bestudeer uit de Kennisbank Biologie de eerste zeven pagina's van het onderdeel 'Voortplanting bij dieren'. KB: Voortplanting bij dieren Beantwoord de volgende vragen: 1. Wat wordt verstaan onder ongeslachtelijke voortplanting? 2. In het voorjaar jagen veel mannetjes achter vrouwtjes aan. Hoe noem je dat gedrag? 3. Leg uit wat het verschil is tussen inwendige bevruchting en uitwendige bevruchting. Stap2 Pagina 3

5 Voortplanting bij dieren Bestudeer nu ook pagina 8 en verder van het onderdeel 'Voortplanting bij dieren'. Bekijk vervolgens de videoclip op SchoolTV en beantwoord daarna de vragen: KB: Voortplanting bij dieren Video: Broedzorg bij pinquïns 1. Wat is een ander woord voor gedaanteverwisseling? 2. Geef van de volgende dieren aan of ze veel of weinig broedzorg nodig hebben. zeeschildpad apen vogels pinguïns 3. Wat is het verschil tussen nestblijvers en nestvlieders? Stap3 Pagina 4

6 Ontwikkeling bij zoogdieren Mensen zijn zoogdieren. Zoogdieren zijn warmbloedig, meestal levendbarend en voeden hun jongen met borstvoeding. Het geven van borstvoeding noem je ook wel zogen. Bij alle zoogdiersoorten vindt de bevruchting inwendig plaats. 1. Er is wel een groot verschil in de mate van ontwikkeling bij de geboorte. Noem minstens drie dieren die naakt en blind worden geboren. 2. De begrippen nestblijvers en nestvlieders gelden niet alleen voor vogels. Zijn de dieren die naakt en blind ter wereld komen, nestblijvers of nestvlieders? De eerste paar weken van hun leven hebben ze verzorging van de moeder nodig. Katten en andere roofdieren worden met gesloten ogen geboren, maar deze dieren hebben wel al beharing. Ook bij deze dieren is verzorging door de moeder nodig, vooral om te leren jagen. Kuddedieren, zoals hoefdieren, baren jongen die volledig ontwikkeld ter wereld komen en al binnen een uur kunnen lopen. 3. Is hier sprake van nestblijvers of nestvlieders? 4. Kun je drie voorbeelden noemen van hoefdieren die nestvlieders zijn? 5. Wat is het nut voor een hoefdier om direct na de geboorte te kunnen lopen? 6. Zijn de volgende dieren nestblijvers of nestvlieders? Zoek informatie op internet of in een dierengids. Haas Konijn Cavia Muis Rat Stap4 Pagina 5

7 Honden Elke hond doorloopt vanaf de geboorte tot aan volwassen zijn, een aantal ontwikkelingsfasen. De periode dat de pup nog in de baarmoeder zit, lijkt op de ontwikkeling van een mens. Kijk naar het volgende filmpje: Een moederhond (teefje) krijgt vaak meerdere pups. Bekijk de geboorte van de puppy s: De eerste 14 dagen na de geboorte is de pup doof en blind. Een pup is een nestblijver. Wel kan hij goed ruiken en zo de tepel van de moeder vinden. Een moederdier zoogt de jongen. Het jong hoeft zo zelf nog niet op zoek naar voedsel. Het jong krijgt hulp tot hij groot genoeg is om voor zichzelf te zorgen. Hiermee worden de overlevingskansen van jonge zoogdieren vergroot. Alle energie die het jong binnenkrijgt kan hierdoor benut worden voor de groei. Na twee dagen: In de derde week gaan alle zintuigen van de pup werken. Eerst gaan de oogjes open, kort daarna de oren. Ook de motoriek ontwikkelt zich. Een beetje wiebelig staan de pups voor het eerst op hun pootjes. De pups maken een beginnetje met zindelijk worden en gaan buiten het nest poepen en plassen. Vanaf de vierde tot ongeveer de twaalfde week leert een jonge hond veel en zal dat goed onthouden. Pups leren op deze leeftijd niet alleen de omgeving kennen. Ze leren ook hondentaal. Tussen de derde en vijfde maand bepaalt een groep honden (en de baasjes) de rangorde. Tussen 6 en 18 maanden zit een hond in de puberteit. Net als bij mensen-pubers verandert het gedrag en treden hormonale veranderingen op. Reutjes gaan door het hormoon testosteron mannelijk gedrag vertonen. Sommige reuen gaan in de puberteit voor het eerst vechten met soortgenoten. Teefjes worden in de puberteit voor het eerst loops. Reutjes en teefjes worden in de puberteit geslachtsrijp, ze kunnen zich voortplanten. Na de puberteit zijn de honden volwassen. Honden en mensen zijn zoogdieren. De verschillende levensfasen lijken op elkaar. Toch zijn er verschillen. 1. Maak een tabel. Zet de verschillende levensfasen van een hond onder elkaar. 2. Zet achter elke levensfase van de hond wanneer die fase voor een mens plaatsvindt. 3. Gebruik hierbij: Pagina 6

8 KB: Levensfasen mens 4. Kun je de verschillen verklaren? Je kunt hetzelfde doen voor de levensfasen van een kat. Pagina 7

9 Antwoorden Intro Stap 1 Voortplanting bij dieren 1. Een dier kan zich alleen voortplanten; er zijn in sommige gevallen geen twee geslachten (man en vrouw) nodig. 2. Baltsgedrag 3. Inwendige bevruchting (paring): het mannetje brengt met behulp van de penis de zaadcellen in het lichaam van het vrouwtje. Uitwendige bevruchting: eitjes worden buiten het lichaam van het vrouwtje bevrucht. Stap 2 Voortplanting bij dieren 1. metamorfose 2. zeeschildpad: weinig. apen, vogels, pinguïns: veel 3. Nestblijvers: blijven langere tijd in het nest en krijgen veel zorg. Nestvlieders: verlaten het nest kort na de geboorte. Ze moeten vaak zelf voedsel zoeken. Stap 3 Ontwikkeling bij zoogdieren 1. Knaagdieren, zoals konijnen en roofdieren, zoals beren. 2. nestblijvers 3. nestvlieders 4. Paarden, zebra s, olifanten 5. De jongen moeten al op heel jonge leeftijd met de kudde mee kunnen lopen. Hoefdieren leven op open vlakten in kuddes. Het leven in een kudde biedt bescherming tegen vijanden. Bij de moeder en de kudde blijven is dus van levensbelang. 6. Haas > nestvlieder Konijn > nestblijver Cavia > nestvlieder Muis > nestblijver Rat > nestblijver Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 24 October 2016 om 15:26 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 1; VWO 1; Leerinhoud en doelen Reproductie en evolutie; Biologie; Reproductie; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 1 uur en 0 minuten Pagina 9