Inleiding in de Filosofie & de Ethiek

Transcriptie

1 Inleiding in de Filosofie & de Ethiek 1e Bijeenkomst 5 september 2006 Prof. Dr. Hub Zwart Afdeling Filosofie & Wetenschapstudies h.zwart@science.ru.nl

2 Wat is filosofie?

3 Filosofie Filosofie is een normatieve (kritische) wetenschap) Het object van de filosofie is niet de natuur, maar de natuurwetenschap

4 Wat is filosofie? Filosofie = natuurfilosofie Ρερι φυσεος ( Over de natuur ) Parmenides (475 v. Chr.) Anaximander ( B.C.) Empedocles ( B.C.) Anaxagoras (c B.C.) Epicures ( B.C.) Etc.

5 Aristoteles ( ) Fysica Verzameling teksten (door anderen gebundeld en uitgegeven) over beweging (val en worp), het begrip oorzaak, tijd, verandering, de structuur van de hemel, aarde, de elementen

6 Aristoteles ( ) Doeloorzaak: finaliteit in de natuur, de natuur is op weg naar perfecte orde, en dit verlangen naar orde veroorzaakt beweging

7 David Hume ( ) we should examine ourselves, with a narrow scrutiny, in order to find the principles that regulate our understanding, rather than the principles that regulate nature Causaliteit

8 Immanuel Kant ( )

9 Immanuel Kant ( ) Het object van de filosofie is niet de natuur, maar de natuurwetenschap Kentheorie (kritisch onderzoek naar de betrouwbaarheid van menselijke kennis / het menselijke kenvermogen) Ethiek Van object (natuur) naar subject (de mens in het algemeen, de wetenschapper in het bijzonder)

10 Immanuel Kant ( ) Kritiek van de zuivere rede (epistemologie) Kritiek van de praktische rede (ethiek) Strijd der Faculteiten (verhouding filosofie andere wetenschappen)

11 Georg Wilhelm Friedrich Hegel ( ) Filosofie = fenomenologie van de geest Dialectiek: These, antithese, synthese

12 Michel Foucault ( )

13

14 Bruno Latour ( ) Laboratory life (1979) Science in action (1987)

15 Opzet 12 bijeenkomsten (Hoorcolleges) 4 opdrachten 1 boek Tentamen: 19 December 2006

16 Website /education/f1nswi.html Opzet cursus Overzicht (onderwerpen hoorcolleges) Collegedictaten (html, ppt, pdf) Opdrachten Cijfers (opdrachten, tentamen)

17 1. Epistemologie Betrouwbaarheid van het menselijke kenvermogen Betrouwbaarheid van wetenschappelijke kennis Basiskenmerken van wetenschappelijke kennis ( epistemologisch profiel van wetenschap) Historische casuïstiek

18 2. Ethiek Wetenschapsethiek Ethiek van wetenschappelijk onderzoek Maatschappelijke impact van wetenschap Actuele casuïstiek Angst voor wetenschap

19 Opbouw Hoorcolleges: het begrip wetenschappelijke revolutie Boek: het begrip denkstijl

20 500 v. Chr. Eerste wetenschappelijke revolutie (± 500 v Chr) Wiskunde: Thales, Pythagoras, Eudoxus, Theaetetus Filosofie: Plato, Aristoteles Denkstijl: more geometrico Wiskunde is de basis Tweede wetenschappelijke revolutie ( ) Denkstijl: Het experiment Fysica: Galileï, Newton Chemie: Lavoisier Wetenschappelijke instrumenten Derde wetenschappelijke revolutie (1900 Nu) Fysica: Planck, Einstein, Bohr etc. Life sciences: Watson, Crick, etc. Computer 2005

21 Denkstijlen Het apollinische denken (500 v Chr. 500 n. Chr.) Het magische denken ( n. chr.) Het faustische denken ( )

22 Revoluties Zintuiglijke kennis is onbetrouwbaar. Daarom moeten we niet op onze zintuigen vertrouwen, maar op ons denkvermogen. Wiskunde (geometrie) = modelwetenschap Zintuiglijke kennis is onbetrouwbaar. Daarom moeten we instrumenten ontwikkelen die de betrouwbaarheid van zintuiglijke informatie bevorderen. (Opkomst van het experiment)

23 De 1e wetenschappelijke revolutie ± 500 v. Chr. Wiskunde: Thales, Pythagoras, etc. De gedachte van het wiskundige bewijs Wiskunde = meetkunde (Euclides etc.) Filosofie: Plato, Aristoteles Apollinische denkstijl (maat, harmonie, evenwicht) Natuur = kosmos (κοσµος = orde, sieraad)

24

25 Plato - Aristoteles

26 Socrates ( )

27

28

29

30

31

32

33 Schoolstrijd Academici: de natuur is κοσµος ; De werkelijkheid heeft een perfecte geometrische structuur ; basiswetenschap is meetkunde Pre-socratici, fysici of atomisten : de natuur is Φυσις ; De werkelijkheid is grillig, ondoorgrondelijk, onvoorspelbaar ; Niet wiskunde maar poëzie

34 Pre-socratici Elke verandering heeft een (natuurlijke) oorzaak De natuur schept er behagen in zich te verbergen Waarheid is de overeenstemming tussen denken en zijn Complexe fenomenen zijn opgebouwd uit eenvoudige elementen (στοιχεια)

35 Plato ( ) Aristoteles ( )

36

37

38

39 Koud Warm Vochtig Water Lucht Droog Aarde Vuur

40 Aarde droog koud Water koud vochtig Lucht vochtig warm Vuur warm droog

41 Het begrip element Στοιχειoν - στοιχεια Letters van het alfabet Grondstoffen Elementaire kennis Elementaire deeltjes (atomen)

42

43 Plato s elementen

44

45

46 tetraeder Viervlak Vuur hexaeder zesvlak Aarde octaeder Achtvlak Lucht icosaeder Twintigvlak water dodecaeder Twaalfvlak universum

47 Plato s academie

48

49 Plato s Academie

50

51

52

53

54 Copernicus 1543 De revolutionibus orbium caelestium

55 Copernicus Universum

56 Zon Mercurius Venus Mars Jupiter Saturnus

57

58 Johannes Kepler ( )

59 Johannes Kepler ( ) Mysterium Cosmographicum (1596) 6 planeten (5 + 1) 6 concentrische bollen 5 regelmatige veelvlakken Ergo :

60

61