Wetenschaps- filosofie. Wolter Kaper AMSTEL-instituut
|
|
|
- Leona de Jonge
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wetenschaps- filosofie Wolter Kaper AMSTEL-instituut
2 Wetenschap en methode Vandaag: Wetenschapsfilosofie Wat is wetenschap? Hoe wordt vooruitgang geboekt? Zoeken naar waarheid? Bestaat er een tijdloze wetenschappelijke methode? Relatie tussen wetenschap en techniek? 1 december: Methodenleer Huidige inzichten over wetenschappelijke methoden. Rol van experiment, theorie, hypothesen. Wolter Kaper - AMSTEL instituut 2
3 Filosofische vragen over de wetenschap Welke kennis is wetenschappelijk? Geverifieerde kennis? Kennis die open staat voor kritiek? Alle kennis is gelijk? Heeft wetenschap een methode? Onbevooroordeelde observatie? Onvermijdelijk juiste ideeën? Kritische discussie? Traditie? Relatie tussen wetenschap en techniek? Wetenschap = fenomenen voorspellen en beheersen? W etenschap = zoeken naar de waarheid? Wolter Kaper - AMSTEL instituut 3
4 Wetenschapsfilosofische stromingen Rationalisme Onvermijdelijk juiste ideeën Empirisme Onbevooroordeeld observeren Kritisch rationalisme Gissen en controleren of het klopt Wolter Kaper - AMSTEL instituut 4
5 Wetenschapsfilosofische stromingen 2 Wetenschap als traditie (Kuhn) Onderzoeksprogramma s (Lakatos) Nieuwe experimentalisten (Hacking, Mayo) Wolter Kaper - AMSTEL instituut 5
6 Rationalisme Onbetwistbare uitgangspunten zoeken Ik denk, dus ik besta (Descartes) Redeneringen daarop bouwen Wolter Kaper - AMSTEL instituut 6
7 Rationalisme van lang geleden Leegte is het niet-zijn Het niet-zijn is niet Leegte bestaat niet, de wereld is vol Beweging bestaat niet Veranderingen die we zien, zijn slechts schijn Wolter Kaper - AMSTEL instituut 7
8 Euclidische meetkunde Def.15: Een cirkel is een curve waarvan alle loodrechte rechten die binnen de figuur liggen gelijk zijn Post.1: Door twee punten gaat één rechte lijn Post.3: Een lijnsegment is de straal van een cirkel rond elk van de eindpunten Notie 1: Als twee dingen elk gelijk zijn aan een derde, zijn ze ook gelijk aan elkaar St.1: Een gelijkzijdige driehoek met zijde AB kan geconstrueerd worden door twee cirkels rond A en rond B te trekken en één van beide snijpunten te verbinden met A en met B. Wolter Kaper - AMSTEL instituut 8
9 Rationalisme zekere kennis? Waar komt de zekerheid vandaan? Uit jezelf, intuïtie Descartes: systematische twijfel Altijd bruikbaar? Wiskunde? Natuurkunde Descartes probeerde het Is de ruimte waarin we leven echt Euclidisch? Wolter Kaper - AMSTEL instituut 9
10 Empirisme Zintuiglijke waarneming als onbetwistbaar fundament Inductie: Ik heb veel zwanen gezien Die zwanen hadden allemaal een lange nek Dus: alle zwanen hebben een lange nek Theorie = niets dan een samenvatting van waarnemingen Wolter Kaper - AMSTEL instituut 10
11 Empirisme zekere kennis? Zintuigen bedriegen soms Er is veel dat we niet zien Inductie is een onzekere methode Hoeveel zwanen is genoeg? Zwanen in Afrika? Zwanen op een eilandje in de stille zuidzee? Waarneming is niet individueel Wolter Kaper - AMSTEL instituut 11
12 Wolter Kaper - AMSTEL instituut 12
13 Wolter Kaper - AMSTEL instituut 13
14 Empirisme zekere kennis? Zintuigen bedriegen soms Er is veel dat we niet zien Inductie is een onzekere methode Hoeveel zwanen is genoeg? Zwanen in Afrika? Zwanen op een eilandje in de stille zuidzee? Waarneming is niet individueel Wolter Kaper - AMSTEL instituut 14
15 Kritisch rationalisme (Karl Popper) Er zijn geen zekere bronnen van kennis Een theorie kan niet geverifieerd worden Inductie geeft geen zekerheid Een goede theorie kan ontkracht worden Een goede theorie doet riskante voorspellingen Onwetenschappelijk = immuun voor kritiek Wolter Kaper - AMSTEL instituut 15
16 Kritsch rationalisme - Antwoord op de filosofische vragen Welke kennis is wetenschappelijk? Kennis waar nieuwe en riskante voorspellingen uit afgeleid kan worden Universele methode? Ja: intuïtie / inductie => theorie = gok en die gok dan zo streng mogelijk testen Relatie wetenschap en techniek? Wetenschap moet naar de waarheid zoeken Bruikbaarheid is een afgeleide daarvan Wolter Kaper - AMSTEL instituut 16
17 Kritiek op het Kritisch Rationalisme Experimenten zijn niet onfeilbaar Theorie weerlegd? Of experiment deugt niet? Theorie van Copernicus geen parallax gevonden Hulphypothesen Theorie van Newton Baan Uranus, Mercurius Wetenschappers werken meestal niet zo Theorieën worden na een weerlegging niet opgegeven Copernicus toren van Pisa Newton baan van Mercurius Bohr atomen kunnen niet bestaan Wolter Kaper - AMSTEL instituut 17
18 Tradities Kuhn: paradigma s Normale wetenschap afgewisseld door revoluties Revoluties zijn irrationeel Lakatos: onderzoeksprogramma s Werken binnen onderzoeksprogramma Keuze tussen onderzoeksprogramma s rationeel maar Wolter Kaper - AMSTEL instituut 18
19 Kuhn: paradigma s Meer dan logische verschillen Verschillen van taal Verschillend wereldbeeld welke dingen bestaan? Verschillen in methodische normen en waarden Paradigma s zijn aangeleerd Door het volgen van voorbeelden Aanhangers van twee paradigma s overtuigen elkaar niet Wetenschappelijke revoluties niet rationeel Wolter Kaper - AMSTEL instituut 19
20 Lakatos: Onderzoeksprogramma s Onderzoeksprogramma Kern: uitgangspunten, methodische normen Beschermende laag: hulphypothesen, waarnemingstechnieken Normale wetenschap: werken binnen onderzoeksprogramma Revolutie: kiezen tussen twee programma s Progressief programma Nieuwe voorspellingen bevestigd, Samenhang behouden Degenererend programma Wolter Kaper - AMSTEL instituut 20
21 Nieuwe experimentalisten Ian Hacking, Deborah Mayo, A. Franklin (geciteerd in: Alan Chalmers, 1999) Is waarneming theorie-gekleurd? Popper dacht het, Kuhn dacht het, Lakatos dacht het, maar is het ook zo? Vaak wel: foto-elektrisch effect Vaak niet: foto-elektrisch effect, elektromotor Het hangt ervan af hoe je de waarneming formuleert (W.K.) Kunnen rivaliserende paradigma s het eens worden over een waarnemingstaal? Vooruitgang: het nieuwe paradigma verklaart meer waarnemingen geformuleerd in de gemeenschappelijke waarnemingstaal Wolter Kaper - AMSTEL instituut 21
22 Literatuur Euclides Elementen Karl Popper, Conjectures and refutations. Londen: Routledge, Thomas Kuhn, The structure of scientific revolutions. Chicago: University of Chicago press, Imre Lakatos, Falsification and the methodology of scientific research programmes. In: Lakatos & Musgrave (eds.), Criticism and the growth of knowledge, Cambridge, Wolter Kaper - AMSTEL instituut 22
23 Literatuur 2 Deborah Mayo, Error and the growth of experimental knowledge. Chicago: university press, Geciteerd in: Alan Chalmers, Wat heet wetenschap, Amsterdam: Boom, Wolter Kaper - AMSTEL instituut 23
24 1 december: methoden Methodische normen en waarden Waar is men het nu over eens? Wat is gangbaar? Kwantitatieve methoden Rol van statistiek Kwalitatieve methoden Hypothesen en theorieën Toegelicht met voorbeeldjes uit Systems and Network Engineering onderzoek? Wolter Kaper - AMSTEL instituut 24
Geologica. Logisch Empirisme, Popper en Kuhn. Opzet van dit college. Rationalisme. Wat is kennis? Wetenschappelijke Revolutie.
Geologica Logisch Empirisme, Popper en Kuhn Gastcollege Kai Eigner Vrije Universiteit Amsterdam Opzet van dit college Wat is kennis Deductie en inductie Logisch empirisme Popper Kuhn Wat is kennis? Hoe
Proeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie. 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf
Proeftentamen 2010-2011 deel Wetenschapsfilosofie 20102011proef_deel_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie Proeftentamen Sociale Filosofie en wetenschapsfilosofie
Hoorcollege 3 + hoorcollege 4: Post-positivisme (vervolg) en Lakatos
Hoorcollege 3 + hoorcollege 4: Post-positivisme (vervolg) en Lakatos Wetenschapsfilosofie van Kuhn Niet normatief: niet voorschrijvend. Maar: beschrijvend; kijken naar wat wetenschappers doen. Dus: Context
Wim Lintsen. Cursus De grote vragen van de Kosmos. Deel 2 De methode van de wetenschap
Wim Lintsen Cursus De grote vragen van de Kosmos Deel 2 De methode van de wetenschap INDELING CURSUS 1.De inventaris van het heelal 2.De methode van de wetenschap 3.Het nieuwe paradigma van de kosmologie
Wetenschapsfilosofie, groei of breuken in kennis
Wetenschapsfilosofie, groei of breuken in kennis Inleiding In dit stuk zal een antwoord worden gezocht op de vraag of we kunnen spreken over wetenschappelijke groei of dat we veeleer moeten spreken over
Handleiding bij Wondere wetenschap
18 Handleiding bij Wondere wetenschap Handleiding bij Wondere wetenschap les 1 De kracht en de grenzen van het wetenschappelijk denken 1 De leerlingen kunnen in hun eigen woorden de betekenis uitleggen
Eindexamen Filosofie vwo 2001 - I
Eindexamen Filosofie vwo 00 - I 3 Antwoordmodel Opgave Het ontstaan van leven Een juist antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat inductie is; een goede uitleg van het inductieprobleem
Eindexamen Filosofie vwo II
3 Antwoordmodel Opgave 1 De empirische werkelijkheid 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat het verificatie- en het confirmatieprincipe inhouden 2 een goede uitleg dat
Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove
Filosofie van de wiskundige praktijk (naturalisme) Bart Van Kerkhove Agenda Wat na de grondslagencrisis? Aandacht voor praktijk Epistemologisch naturalisme (2e h 20e eeuw) - W.V.O. Quine - Thomas Kuhn
( T H I J S P O L L M A N N : L E T T E R E N A L S W E T E N S C H A P P E N, 1 9 9 9 )
Letteren als wetenschappen I. G E S C H I E D E N I S V A N D E W E T E N S C H A P P E N, G R O E I E N W A A R D E V A N K E N N I S. ( T H I J S P O L L M A N N : L E T T E R E N A L S W E T E N S C
filosofie vwo 2016-II
Opgave 2 Theoriegeladenheid van de waarneming 5 maximumscore 3 Een goed antwoord bevat een uitleg met de afbeelding van het eend-konijn van: Kuhns Aristoteles-ervaring: plotselinge perspectiefverandering
1. Waarom wetenschapsleer... 2
INHOUDSOPGAVE 1. Waarom wetenschapsleer... 2 1.1. Introductie... 2 1.2. De vijf eigenschappen van wetenschappelijk kennis... 2 1.3. Misopvattingen met betrekking tot managementwetenschappen... 2 1.4. Het
Eindexamen filosofie vwo II
Opgave 2 Over wetenschap en religie: zij die uit de hemel kwamen 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom wetenschappelijke kennis niet als probleemloze bron van vooruitgang kan worden beschouwd: wetenschap
Vraag Antwoord Scores
Opgave 2 Spiritueel scepticisme 6 maximumscore 4 een uitleg dat McKenna in tekst 6 vanuit epistemologisch perspectief over solipsisme spreekt: hij stelt dat de kennisclaim over het bestaan van andere mensen
De les bestaat uit drie delen die elk met een filmpje worden verduidelijkt. De drie delen bestaan steeds uit dezelfde onderdelen:
In deze les leer je nadenken over kennis en wetenschap. We bespreken en onderzoeken daarin drie vragen: Wat weten we eigenlijk zeker?, Wat kunnen we leren van onze zintuigen? en Wat kunnen we leren van
GOED ALS NIEUW WETENSCHAPSFILOSOFIE LEERLINGENHANDLEIDING
ZO GOED ALS NIEUW WETENSCHAPSFILOSOFIE LES WETENSCHAPSFILOSFIE Bijna elke dag zie je op TV en internet wel nieuws over wetenschappelijke onderwerpen, van sterrenkunde tot gedragsbiologie, van psychologie
naar: Jed McKenna, Jed McKenna s theorie van alles, Samsara, 2014
Opgave 2 Spiritueel scepticisme tekst 6 Jed McKenna is de schrijver van verschillende boeken over spiritualiteit. In zijn boeken speelt hij de hoofdrol als leraar van een leefgemeenschap. McKenna is spiritueel
Opgave 3 De gewapende overval
Opgave 3 De gewapende overval 12 maximumscore 2 een argumentatie dat het idee van vrije wil als bovennatuurlijke kracht in het kader van vrije wil als bewuste aansturing voor veel mensen aantrekkelijk
Opgave 1 Hebben kinderen een vrije wil?
Opgave 1 Hebben kinderen een vrije wil? 1 maximumscore 2 een uitleg waarom Augustinus onder andere naar aanleiding van deze gebeurtenis het begrip wil kan introduceren: inzicht in het goede is niet genoeg
Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13!!
Hoorcollege 1: Onderzoeksmethoden 06-01-13 Stof hoorcollege Hennie Boeije, Harm t Hart, Joop Hox (2009). Onderzoeksmethoden, Boom onderwijs, achtste geheel herziene druk, ISBN 978-90-473-0111-0. Hoofdstuk
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang
1. Imre Lakatos. college 5 Wetenschapsfilosofie 19-02-2009. Onderzoeksprogramma s
Grondslagen van de Psychologie college 5 Wetenschapsfilosofie 19-02-2009 Goedkope laptops! Aan het eind van dit college komt Joep Bastiaans van ISL automatisering; Dit is een initiatief van de faculteit
Overzicht van benaderingen FILOSOFIE VAN DE EMPIRISCHE WETENSCHAPPEN. Logisch positivisme. Het logisch positivisme. Zinvolle uitspraken
Overzicht van benaderingen FILOSOFIE VAN DE EMPIRISCHE WETENSCHAPPEN n het logisch positivisme (Weiner Kreis) n het standaardbeeld: de empirisch-analytische methode n de kritisch-rationalistische methode
Methodologie voor de sociale wetenschappen. Voorwoord. Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1. H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek?
Methodologie voor de sociale wetenschappen Voorwoord XI Deel 1 Algemeen: basisbegrippen 1 H1 Waarom sociaalwetenschappelijk onderzoek? 3 1.1. Inleiding 4 1.2. Enkele voorbeelden 6 1.2.1. De opwarming van
Eindexamen filosofie vwo 2002-I
Opgave 1 Wetenschappelijke verklaringswijzen Maximumscore 3 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een antwoord op de vraag of de Weense Kring de uitspraak zinvol zou vinden: ja 1 een omschrijving
Filosofie voor de Wetenschappen
Date 15-10-2013 1 Filosofie voor de Wetenschappen Presentatie voor de Honours-studenten van de Rijksuniversiteit Gent Jan-Willem Romeijn Faculteit Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen Date 15-10-2013
Wetenschappelijk Betoog: Coherente opvatting van de wetenschap. Door Bastiaan Grutterink
Wetenschappelijk Betoog: Coherente opvatting van de wetenschap Door Bastiaan Grutterink Het filosofische idee of theorie die de coherentie theorie over waarheid heet zal het onderwerp van dit betoog zijn.
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets
11 De ontdekking van de mens en de wereld - internet oefentoets Opdracht 1 Wat is de Sokratische methode? Opdracht 2 Waarom werd Sokrates gedwongen de gifbeker te drinken? Opdracht 3 Waarom zijn onze zintuigen
NATUURKUNDE IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS. - Een interdisciplinair onderzoek naar de verbetering van voortgezet natuurkundeonderwijs -
NATUURKUNDE IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS - Een interdisciplinair onderzoek naar de verbetering van voortgezet natuurkundeonderwijs - Robert Tolenaars 3407888 Cursus: Eindwerkstuk LAS Begeleid door: dr.
1. Waarom dit boek? 8
Inleiding 1. Waarom dit boek? 8 2. Overzicht van dit boek 9 2.1 Algemene versus speciale wetenschapsfilosofie 9 2.2 Het doel van wetenschap 10 2.3 Correlaties en causaliteit 10 2.4 Wetten en theorieën
Inleiding Filosofie en Ethiek Derde Bijeenkomst: De 2e wetenschappelijke revolutie Dinsdag 19 september 2006
Inleiding Filosofie en Ethiek Derde Bijeenkomst: De 2e wetenschappelijke revolutie Dinsdag 19 september 2006 Freud (1917) Narcistische krenking Copernicus (1543) Darwin (1859/1871) Galileo Galileï (1564-1642)
6,1. Samenvatting door J woorden 7 juni keer beoordeeld. Filosofie. Filosofie hoofdstuk 4 wetenschapsfilosofie:
Samenvatting door J. 2128 woorden 7 juni 2016 6,1 6 keer beoordeeld Vak Filosofie Filosofie hoofdstuk 4 wetenschapsfilosofie: Wetenschap is descriptief en normatief. Descriptief: beschrijvend zonder waarde.
7.1. Samenvatting door een scholier 2567 woorden 27 januari keer beoordeeld. Filosofie
Samenvatting door een scholier 2567 woorden 27 januari 2009 7.1 8 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA H4 Wat is wetenschappelijke kennis? Paragraaf 1: Soorten wetenschap 1.1 Wetenschap en gezond
Inleiding in de Filosofie & de Ethiek
Inleiding in de Filosofie & de Ethiek 1e Bijeenkomst 5 september 2006 Prof. Dr. Hub Zwart Afdeling Filosofie & Wetenschapstudies h.zwart@science.ru.nl http://www.filosofie.science.ru.nl Wat is filosofie?
Methodologie. NWO promotiebeurs leraren. dr Frits van Engeldorp Gastelaars docent Hora est! Promoveren kun je leren (Erasmus Academie)
Methodologie NWO promotiebeurs leraren dr Frits van Engeldorp Gastelaars docent Hora est! Promoveren kun je leren (Erasmus Academie) Introductie Wetenschap: Een systematisch geheel van kennis verworven
Inhoud. Wanneer is wetenschap ontstaan?
De wetenschappelijke wereld College Onderzoeksmethoden 21 september 2006 Wolter Pieters waar m oet je zelf op letten? waar moet je zelf op letten? Wat is wetenschap? Wanneer is wetenschap ontstaan? De
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde
Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar
Higgs-deeltje. Peter Renaud Heideheeren. Inhoud
Higgs-deeltje Peter Renaud Heideheeren Inhoud 1. Onze fysische werkelijkheid 2. Newton Einstein - Bohr 3. Kwantumveldentheorie 4. Higgs-deeltjes en Higgs-veld 3 oktober 2012 Heideheeren 2 1 Plato De dingen
Deze lezing vormt een onderdeel van de reeks Filosofische Stromingen en
1 Empirisme H. Philipse' Deze lezing vormt een onderdeel van de reeks Filosofische Stromingen en daarin hebt u inmiddels lezingen gevolgd over het platonisme, over het aristotelisme en over mechanistische
Sociaal wetenschappelijk onderzoek. Lezing voor het congres juridisch onderzoek in het hbo op 15 juni 2010 Peter Geurts
Sociaal wetenschappelijk onderzoek Lezing voor het congres juridisch onderzoek in het hbo op 15 juni 2010 Enkele stellingen Voor zover een wetenschappelijk juridische activiteit een empirisch element bevat
20-2-2009. Debat: het realisme vs. anti-realisme debat
Grondslagen van de Psychologie college 7 wetenschapsfilosofie 26-02-2009 het debat recapitulatie Start kennisleer: rationalisme vs. empirisme; Vanaf log.pos.: wetenschapsfilosofie: wat is wetenschap; Poging
Pre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3
Pre-Academisch Onderwijs Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 OVERZICHT MODULES LEERJAAR 2 Wetenschapsfilosofie In deze module zul je naast de kennis over wetenschapsfilosofie,
In deze les. Het experiment. Hoe bereid je het voor? Een beetje wetenschapsfilosofie. Literatuuronderzoek (1) Het onderwerp.
In deze les Het experiment Bart de Boer Hoe doe je een experiment? Hoe bereid je het voor? De probleemstelling Literatuuronderzoek Bedenken/kiezen experimentele opstelling Bedenken/kiezen analysevorm Hoe
Onderzoek de spreekkamer!
Onderzoek de spreekkamer! Lennard Voogt Inleiding Het wetenschappelijk fundament van de manuele therapie wordt sterker. Manueel therapeuten krijgen steeds meer inzicht in de effectiviteit van hun inspanningen
Voor wat betreft het multiple choice gedeelte heeft elke vraag altijd 3 mogelijke antwoorden, waarvan er slechts één het juiste is!
KLEIN PROEFTENTAMEN WETENSCHAPSLEER Let op: Het tentamen bestaat straks uit 20 multiple choice vragen en 2 open vragen. In totaal zijn dus 100 punten te verdienen (= cijfer: 10). In het multiple choice
Studium Generale: Bewijs het maar! (4 februari 2015) Broos bewijs (R. Maier)
Studium Generale: Bewijs het maar! (4 februari 2015) Broos bewijs (R. Maier) Inleiding Wetenschappelijk bewijs bestaat niet. Bewijs in de zin van een uitkomst van een procedure die aantoont dat een aanname
n filosofie n wetenschapsfilosofie n soorten wetenschap n filosofie van de informatica n inhoud college n werkwijze college
Filosofie van de Informatica FILOSOFIE VAN DE INFORMATICA Prof. Dr. John-Jules Meyer Dr. R. Starmans Dr. J. Broersen n n wetenschaps n soorten wetenschap n van de informatica n inhoud college n werkwijze
Methoden Week 1, 2, 4. College 2. Eerst: stukje wetenschapsfilosofie. Empirisch-analytisch onderzoek. Onderzoeksbenaderingen (wetenschapsparadigma s)
College 2 Wetenschappelijke Onderzoeksmethoden 2009-2010 Methoden Week 1, 2, 4 Methoden Onderzoek en onderzoeksplan Onderzoeksbenaderingen Theorieën en Operationaliseren Rapporteren/communiceren 1 2 Eerst:
Naam student. Examennummer. Handtekening
Business Administration / Bedrijfskunde Naam student Examennummer : : Handtekening : Schriftelijk Tentamen Algemeen Vak: Wetenschapsleer Groep: 1 Vakcode: BKB0016 Soort tentamen Gesloten boek (open of
ALLEDAAGSE DINGEN VANUIT STATISTISCH PERSPECTIEF. Hoe statistiek onze kijk op wetenschap, mens en wereld veranderd heeft. College 4 17 november 2016
ALLEDAAGSE DINGEN VANUIT STATISTISCH PERSPECTIEF Hoe statistiek onze kijk op wetenschap, mens en wereld veranderd heeft College 4 17 november 2016 VIER HOOFDONDERWERPEN Toeval en kansen Werken met kansen
INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13
INHOUD VOORWOORD 11 INLEIDING Over verwondering, contingentie en denken-als-ordenen 13 HOOFDSTUK 1. Op zoek naar een stabiele werkelijkheid. De Oudheid (6 de eeuw v.c. 6 de eeuw n.c.) 25 1. Het ontstaan
Samenvatting hoorcolleges wetenschapsfilosofie. Samenvatting_hoorcolleges_Wetenschapsfilosofie.pdf
Samenvatting hoorcolleges wetenschapsfilosofie Samenvatting_hoorcolleges_Wetenschapsfilosofie.pdf Tilburg University Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie Samenvatting hoorcolleges Wetenschapsfilosofie
De kracht en de grenzen van het wetenschappelijk denken
27 2 Wondere wetenschap De kracht en de grenzen van het wetenschappelijk denken Kan wetenschap een antwoord bieden op alle vragen en problemen van de mens? Tegenwoordig zijn bijna alle aspecten van ons
De filosofie van René Descartes
De filosofie van René Descartes The new Asian Hemisphere. The Irresistible Shift of Global Power to the East -Kishore Mahbubani The first point [ ] is the end of the era of Western domination of world
11-10- 12. Don t be fooled by your own wisdom. (Witold Gombrowicz) Inhoud van deze presentatie
Inhoud van deze presentatie Don t be fooled by your own wisdom (Witold Gombrowicz) Aan wat voor soort onderzoek zijn we gewend geraakt? Wat voor soort onderzoek wordt van ons gevraagd? Wat is praktijkgericht
I nhoud. Voorwoord 5. Inleiding 11
I nhoud Voorwoord 5 Inleiding 11 1 Ruziën of discussiëren 13 1.1 Wie beweert, moet bewijzen 13 1.2 Het belemmeren van het geven van een mening 16 1.2.1 Het taboe verklaren van een standpunt 17 1.2.2 Het
De vreemde lus. Een filosofisch-historische verkenning van het spanningsveld tussen determinisme en hermeneutiek
De vreemde lus Een filosofisch-historische verkenning van het spanningsveld tussen determinisme en hermeneutiek Een boom die de een tot vreugdetranen roert, is voor de ander een groen ding dat in de weg
In gesprek met Erik Verlinde, hoogleraar theoretische fysica
In gesprek met Erik Verlinde, hoogleraar theoretische fysica Voor veel mensen is theoretische fysica een abstract concept. Hoe zou u het aan de niet wetenschappelijk ingestelde leek uitleggen? Welnu, we
Wetenschapsfilosofie voor geesteswetenschappen.
Wetenschapsfilosofie voor geesteswetenschappen. 1. Inleiding De taken van wetenschapsfilosofie Wetenschapsfilosofie heeft twee taken: een normatieve taak: vaststellen wat de maatstaven van goede wetenschap
Rakende cirkels. Oriëntatie. Keuzeopdracht voor wiskunde
Rakende cirkels Keuzeopdracht voor wiskunde Verrijkende opdracht over construeren en redeneren in figuren Voorkennis: meetkunde: cirkels, raaklijn, loodrecht stand; sinus: waarden voor bekende hoeken als
Filosofie. Op het VWO. Filosofie juist op Lyceum Oudehoven!
Filosofie Op het VWO Wat is Filosofie? Wetenschappen beantwoorden vragen: Over een eigen onderwerp (object van studie) Op een eigen manier (methode van bestuderen) Filosofie beantwoordt vragen die niet
In de voetsporen van Popper en Kuhn
n de voetsporen van Popper en Kuhn Bart Van Kerkhove Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie gastles bij ngenieur en maatschappij 9maart2016 nhoud 1Theorieenwerkelijkheid 2Verificatieleer 3Confirmatieleer
Informatie instroomprogramma masteropleidingen
Informatie instroomprogramma masteropleidingen De Amsterdam School of Real Estate (ASRE) biedt twee deficiëntieprogramma s aan. De deficiëntieprogramma s hebben tot doel de kandidaten op een aanvangsniveau
Correctievoorschrift VWO. Filosofie (nieuwe stijl)
Filosofie (nieuwe stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 0 0 Tijdvak Inzenden scores Uiterlijk op 6 juni de scores van de alfabetisch eerste tien kandidaten per school
INHOUDSOPGAVE 5 DEEL I KENNIS... 6 DEEL II WETENSCHAP... 76
INHOUDSOPGAVE 5 DEEL I KENNIS... 6 DEEL II WETENSCHAP... 76 Vergeten... 7 Filosofie... 9 Een goed begin... 11 Hoofdbreker... 13 Zintuigen... 15 De hersenen... 17 Zien... 19 Geloof... 21 Empirie... 23 Ervaring...
Tussen waarheid en waarde: over theorie- en visievorming in cultuuronderwijs
Tussen waarheid en waarde: over theorie- en visievorming in cultuuronderwijs Cultuur in de Spiegel is afgerond. Als eerste evaluatie kunnen we stellen dat de theoretische basis van dit onderzoeksproject
Hoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
De constructie van een raaklijn aan een cirkel is, op basis van deze stelling, niet zo erg moeilijk meer.
Cabri-werkblad Raaklijnen Raaklijnen aan een cirkel Definitie Een raaklijn aan een cirkel is een rechte lijn die precies één punt (het raakpunt) met de cirkel gemeenschappelijk heeft. Stelling De raaklijn
PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN
PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei
Leon Horsten, Igor Douven & Erik Weber (2007) Wetenschapsfilosofie. Assen: Van Gorcum, 238 pp., 29,50.
Leon Horsten, Igor Douven & Erik Weber (2007) Wetenschapsfilosofie. Assen: Van Gorcum, 238 pp., 29,50. Recensies In deze inleiding tot de analytische wetenschapsfilosofie stellen de auteurs zich tot doel
Vragenderwijs: het spel van water en zand in rivieren en delta s
Faculty of Geosciences River and delta morphodynamics Vragenderwijs: het spel van water en zand in rivieren en delta s Prof. dr. Maarten G. Kleinhans Luctor et submergo? miljoenen mensen overstroomd Hinkel
geloof en wetenschap Prof.dr. Cees Dekker Kavli Institute of NanoScience Delft http://www.mb.tn.tudelft.nl
geloof en wetenschap Prof.dr. Cees Dekker Kavli Institute of NanoScience Delft http://www.mb.tn.tudelft.nl Utrecht, 16-6-2006 1. Is het waar, dat recente vondsten in de wetenschap Godsgeloof verzwakken?
Rationaliteit binnen en buiten wetenschap: verantwoording op mensenmaat
1 [1 1 48] Rationaliteit binnen en buiten wetenschap: verantwoording op mensenmaat Dagmar Provijn Dagmar.Provijn@UGent.be Centrum voor Logica en Wetenschapsfilosofie, Universiteit Gent Gent 18 maart 2009
Nieuw-Atlantis. Francis Bacon. Vertaald en ingeleid door: Thomas Heij
Nieuw-Atlantis Francis Bacon Vertaald en ingeleid door: Thomas Heij Inhoud Inleiding De kanselier die de wetenschap veranderde Bacons leven en oeuvre Inspiratie en invloeden Plato, Thomas More, Lucianus,
Leerstijlentest van Kolb Richard Van WP16.c
Leerstijlentest van Kolb Richard Van WP16.c David Kolb onderscheidt vier gedragingen en vier bijhorende leerstijlen. Doener, vertonen een combinatie van actief experimenteren en concrete ervaring. Ze hebben
a) (1p)Normale wetenschap, de activiteit waarmee de meeste wetenschappers onvermijdelijk hun meeste tijd aan besteden, is gebaseerd op de aanname dat
Proefwerk Wetenschapsfilosofie Duur 50 minuten Dit proefwerk telt zes opgaven. Je kunt 19 punten verdienen. Heel veel succes! Opgave 1 (dyslectici overslaan) Wie schreef? (filosofen kunnen meer dan eens
HP Prime: Meetkunde App
HP Prime Graphing Calculator HP Prime: Meetkunde App Meer over de HP Prime te weten komen: http://www.hp-prime.nl De Meetkunde-App op de HP Prime Meetkunde is een van de oudste wetenschappen op aarde,
Geloven en redeneren. Religie en filosofie
Geloven en redeneren Religie en filosofie Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Het begin
Wat is wiskunde? college door Jan Hogendijk, 12 september 2016
Wat is wiskunde? college door Jan Hogendijk, 12 september 2016 Wiskunde is een wetenschap waarin precies geredeneerd wordt over getallen, figuren in de ruimte, of formele structuren in het algemeen. In
Opgave 2 Doen wat je denkt
Opgave 2 Doen wat je denkt 7 maximumscore 2 een argumentatie waarom Swaab het bestaan van vrije wil verwerpt op grond van de experimenten van Libet: bewustzijn komt pas na de beslissingen van de hersenen
Onderzoeksmethoden. Wolter Kaper AMSTEL-instituut
Onderzoeksmethoden Wolter Kaper AMSTEL-instituut Wetenschap en methode 17 nov.: Wetenschapsfilosofie Wat is wetenschap? Hoe wordt vooruitgang geboekt? Zoeken naar waarheid? Bestaat er een tijdloze wetenschappelijke
Eindexamen filosofie vwo 2011 - I
Beoordelingsmodel Opgave 1 Het bestaan van God en het voortbestaan van religie 1 maximumscore 3 een uitleg hoe het volgens Anselmus mogelijk is dat Pauw en Witteman het bestaan van God ontkennen: het zijn
Correctievoorschrift VWO. Filosofie (oude stijl) Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs. Tijdvak 2. 200029 CV38 Begin
Filosofie (oude stijl) Correctievoorschrift VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs 0 0 Tijdvak 0009 CV38 Begin 1 Regels voor de beoordeling Het werk van de kandidaten wordt beoordeeld met inachtneming
Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Vrijdag 21 juni uur
Filosofie (oude stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Vrijdag 21 juni 10.00 13.00 uur 20 02 Voor dit examen zijn maximaal 42 punten te behalen; het examen bestaat uit 11
Skeletpuzzel. Activiteit in de klas Docentblad
Skeletpuzzel Activiteit in de klas Docentblad Doelgroep: voortgezet onderwijs Duur activiteit: 45 minuten Doelen: De leerlingen redeneren en leggen hun argumentatie uit aan anderen; De leerlingen ervaren
Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3 Kennen en Weten
Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3 Kennen en Weten Samenvatting door een scholier 2177 woorden 15 juni 2010 5,9 17 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie Het oog in de storm 3. Kennen en Weten 2 soorten
Vraag Antwoord Scores. Opgave 1 Een sceptische schnauzer en een sceptische arts
Opgave 1 Een sceptische schnauzer en een sceptische arts 1 maximumscore 3 een uitleg dat de schnauzer vragen stelt die blijk geven van metafysisch scepticisme: hij vraagt zich af of er wel een buitenwereld
FILOSOFIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V
FILOSOFIE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.3 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de
Meetkunde en Fysica. Henk Broer. Instituut voor Wiskunde en Informatica Rijksuniversiteit Groningen. Meetkunde en Fysica p.1/22
Meetkunde en Fysica Henk Broer Instituut voor Wiskunde en Informatica Rijksuniversiteit Groningen Meetkunde en Fysica p.1/22 Overzicht Meetkundige aspecten van natuurkunde: - Newton en schalingswetten
Een Spiegel van de Werkelijkheid
Een Spiegel van de Werkelijkheid Een onderzoek naar de ideeën onderliggend aan auditmethodologie en de gevolgen hiervan en een eerste aanzet voor de verdere ontwikkeling van het vakgebied Auditing Referaat
Filosofie van de Informatica
Filosofie van de Informatica College 4, 5 en 6 Filosofie van de empirische wetenschappen 2006-2007 dr. R.J.C.M. Starmans Programma college 5 Inleiding en terugkoppeling college 4 Voortzetting historische
Overzicht. ! Wetenschapsfilosofie = kritische reflectie over wetenschap. ! Inzicht in welke soorten onderwerpen wetenschapsfilosofen behandelen.
1 Overzicht! Wetenschapsfilosofie = kritische reflectie over wetenschap.! Inzicht in welke soorten onderwerpen wetenschapsfilosofen behandelen.! Tegelijkertijd: andere voordrachten in de reeks situeren
Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Vrijdag 21 juni uur
Filosofie (nieuwe stijl) Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Vrijdag 21 juni 10.00 13.00 uur 20 02 Voor dit examen zijn maximaal 45 punten te behalen; het examen bestaat uit 12
Wetenschapsfilosofie 1
Wetenschapsfilosofie 1 1 Wat zijn de grote vragen?... 5 1.1 is wetenschap Rationeel?... 6 1.2 geeft wetenschap een beschrijving van de realiteit?... 6 2 Ken uw klassiekers... 6 2.1 De grote drie... 6 2.1.1
Gebruik de applet om de vragen te beantwoorden. Beweeg punt P over de cirkel.
Raaklijnen Verkennen Raaklijnen Inleiding Verkennen Gebruik de applet om de vragen te beantwoorden. Beweeg punt P over de cirkel. Uitleg Raaklijnen Uitleg Opgave 1 Bekijk de Uitleg. a) Wat is de vergelijking
Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3, Wat is kennis?
Samenvatting Filosofie Hoofdstuk 3, Wat is kennis? Samenvatting door een scholier 2877 woorden 26 mei 2006 8 42 keer beoordeeld Vak Methode Filosofie ViaDELTA Paragraaf 1: soorten kennis Ervaringskennis
astrologie, wetenschap en onderzoek
astrologie, wetenschap en onderzoek Hans van Oosterhout 1-14 Nederlandse Vereniging, opgericht in 1971 Astrologen, wetenschappers en andere geïnteresseerden. NVWOA-leden zijn niet per definitie astrologen.
Wiskunde voor relativiteitstheorie
Wiskunde voor relativiteitstheorie HOVO Utrecht Les 1: Goniometrie en vectoren Dr. Harm van der Lek vdlek@vdlek.nl Natuurkunde hobbyist Overzicht colleges 1. College 1 1. Goniometrie 2. Vectoren 2. College
slides2.pdf 2 nov 2001 1
Opbouw Inleiding Algemeen 2 Wetenschap Informatica Studeren Wetenschap en Techniek Informatica als wetenschap Informatica studie Wetenschappelijke aanpak Organisatie Universiteit Instituut Piet van Oostrum
Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1
Samenvatting Levensbeschouwing LV \'Over wondere feiten\' Hoofdstuk 1 Samenvatting door L. 887 woorden 16 juli 2013 7,1 10 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Samenvatting LV Over wondere feiten Hoofdstuk