Wijsbegeerte? Een probleemstelling 11/02

Transcriptie

1 Wijsbegeerte? Een probleemstelling 11/02

2 Karel Vinck, oud-topman van Bekaert, Umicore en de NMBS, lid van de inrichtende overheid van de K.U. Leuven

3 Dirk Wouters, oud-topman van Alcatel, Siemens, nu gedelegeerd bestuurder van de VRT

4 Lange Wapper

5 De oplossingen voor de grote maatschappelijke problemen, zoals de vervuiling van het milieu, de opwarming van het klimaat, de mobiliteitsproblemen, de nietonuitputtelijke energiebronnen of de vergrijzing, zullen van ingenieurs moeten komen, en niet van filosofen, - Norbert Van Belle, directeur van de KVIV, in: Jobat 27/8/05. 11/02

6 van ingenieurs wetenschap technische competentie Hobsbawm: triomf De oplossingen komen 20ste eeuw explosie niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur

7 Vele fysici van de elementaire deeltjes denken dat het zoeken naar diepere verklaringen voor de natuur van het universum zal eindigen met een finale theorie waaraan we allemaal werken. Andere wetenschappers kijken uit naar een oneindige toekomst met interessante problemen [ ]. In de fysica van de elementaire deeltjes is ons doel onszelf werkeloos te maken. [ ]. Die finale theorie [ ] zal een theorie zijn met onbeperkte geldigheid, een theorie toepasbaar op alle fenomenen in het hele universum [ ], Steven Weinberg, 2005, 32 en 39.

8 De oplossingen komen van ingenieurs wetenschap technische competentie 20ste eeuw explosie triomf : vooruitgang definitieve theorie van alles alledaagse leven doordrenkt van W+T bewust geneeskunde economie ICT en cultuur dynamisch cumulatief niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur nog altijd bloed zweet tranen opnieuw

9 De oplossingen komen van ingenieurs wetenschap technische competentie 20ste eeuw explosie triomf : vooruitgang definitieve theorie van alles alledaagse leven doordrenkt van W+T niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur bloed zweet tranen nog altijd opnieuw

10 Even overwegen Hier wordt een zwart-witbeeld van de geschiedenis van de twintigste eeuw geschetst. Is het overtuigend? Noem een tegenvoorbeeld.

11

12 De oplossingen komen van ingenieurs wetenschap technische competentie 20ste eeuw explosie triomf : vooruitgang definitieve theorie van alles alledaagse leven doordrenkt van W+T niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur nog altijd bloed, zweet tranen opnieuw economische groei opleiding arbeiders/vrouwen seksuele revolutie

13 De oplossingen komen van ingenieurs wetenschap technische competentie 20ste eeuw explosie triomf definitieve theorie van alles alledaagse leven doordrenkt van W+T geschiedenis niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur nog altijd bloed zweet tranen technologische fix (niet alleen bij wetenschappers en technici)

14 De oplossingen komen van ingenieurs wetenschap technische competentie 20ste eeuw explosie triomf definitieve theorie van alles alledaagse leven doordrenkt van W+T geschiedenis niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur nog altijd bloed zweet tranen technologische fix + eenvoud van technologische oplossing veiligheidscamera s veilig voelen

15 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur technologische fix eenvoud van technologische oplossing water + volksgezondheid voedsel + einde van dilemma s

16 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur technologische fix eenvoud van technologische oplossing 1. verschil tussen de specificiteit van technologisch probleem vs complexiteit van sociaal-politiek probleem veiligheidscamera s versus misdaadbestrijden >< dystopieën zoals Brave New World van Aldous Huxley

17 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur technologische fix 1. verschil technologische vs sociopolitieke problemen 2. morele bezwaren: W/T elite vs. ondergeschikten vs gelijkheid vrijheid

18 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur technologische fix 1. verschil technologische vs sociopolitieke problemen 2. morele bezwaren: W/T elite vs. ondergeschikten 3. W/T is onderdeel van de maatschappelijke problemen Scheffer, Het land van aankomst Sunstein, Republic.com

19 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur technologische fix 1. verschil technologische vs sociopolitieke problemen 2. morele bezwaren: W/T elite vs. ondergeschikten 3. W/T is onderdeel van de maatschappelijke problemen 4. specialisatie: niemand heeft nog alle kennis

20 politieke vrijheid eist controle en dus een controlecentrum

21 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur technologische fix 1. verschil technologische vs sociopolitieke problemen 2. morele bezwaren: W/T elite vs. ondergeschikten 3. W/T is onderdeel van de maatschappelijke problemen 4. specialisatie: niemand heeft nog alle kennis dus geen centrum alleen geschakelde schakelaars en dus geen politieke controle/vrijheid

22 vrijheid is niet alleen vrij kiezen (willekeur) vereist een eigen project je leven sturen studiekeuze project van de samenleving: sociale zekerheid vereist een centraal bestuur specialisatie politieke vrijheid eist controle en dus een controlecentrum

23 van ingenieurs wetenschap technische competentie triomf De oplossingen komen 20ste eeuw explosie niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur maatschappij technologische fix Prometheus: techniek

24

25 Technologie alleen helpt de mens niet overleven Hun technologie hielp hen voldoende om in hun onderhoud te voorzien, maar zij was ontoereikend voor de oorlog tegen de wilde dieren want zij bezaten nog niet de kunst van het samenleven [ ]. Dus zochten ze hun heil in het samenwonen, en zij stichten steden Maar toen ze samen waren, bedreven ze onrecht tegen elkander, precies omdat ze geen vaardigheid in het samenleven bezaten, met het gevolg dat ze, tot hun ondergang, weer uit elkaar gingen. Zeus begon dan ook te vrezen dat de mensheid zou omkomen, en hij zond Hermes om aan de mensheid Eergevoel en Recht te brengen: deze zouden de basis van het samenleven vormen

26 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur triomf maatschappij Prometheus: techniek technologische fix Plato (4de E v. C.) >< Mensen kiezen fout, want misleid door verlangens door sociale gewoonte door woorden Zeus: schroom/rechtsgevoel

27 Heeft de macht van de schijn ons niet [dikwijls genoeg] misleid, ons niet dezelfde dingen nu eens zus dan eens zo doen opnemen, heeft het ons niet [dikwijls genoeg] dingen laten doen en kiezen waar we later spijt van hadden? En zou de meetkunst integendeel die uiterlijke schijn niet tot onmacht doemen, zou zij door het ware in het licht te stellen, ook de ziel geen rust laten vinden in het blijvend bezit van het ware, en zou zij niet het behoud van ons leven betekenen? Zouden de mensen het ermee eens zijn dat [ ] de meetkunst voor ons de redding is? (Plato, Prot. 356 d-e, cf. b)

28 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur triomf maatschappij Prometheus: techniek meetkunst technologische fix Zeus: schroom/rechtsgevoel Plato (4de E v. C.) filosofen-koningen: macht aan wetenschap 1. 2 benaderingen 2. duidelijkheid - schijn wiskunde natuurlijke taal

29 Wat is meest efficiënte belastingspercentage? Zijn belastingen rechtvaardig? Niemand neemt mij af wat ik rechtvaardig heb verworven, ook al dient dat Allen kunnen hun basisbehoeften bevredigen, ook al moet daarvoor

30 van ingenieurs wetenschap technische competentie triomf De oplossingen komen 20ste eeuw explosie niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur maatschappij technologische fix Plato (4de E v. C.) techniek meetkunst filosofen-koningen schroom/rechtsgevoel 1. 2 benaderingen 2. duidelijkheid - schijn 3. wie niet begrijpt is niet rationeel/ziet de goede redenen niet

31 Quizvraag Wanneer kunnen we spreken van moderne wetenschappen? Copernicus Galilei Newton

32 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur Plato (4de E v. C.) 1. 2 benaderingen: meetkunst vs ethiek/politiek 2. duidelijkheid - schijn 3. rationeel - irrationeel moderne wetenschap Francis Bacon ( ) wetenschap koppelen aan techniek politieke en sociale problemen overheid moet W + T bevorderen

33 van ingenieurs wetenschap technische competentie De oplossingen komen 20ste eeuw niet van filosofen ethiek politiek kunst literatuur Plato (4de E v. C.) 1. 2 benaderingen: meetkunst vs ethiek/politiek 2. duidelijkheid - schijn 3. rationeel - irrationeel moderne wetenschap EUROPA 3 vragen/thema s 1. ontstaan van moderne wetenschap 2. wat is de verhouding? 3. wat betekent rationeel/goede redenen?

34 Inhoud : 4 delen 1. Inleiding probleemstelling 2. Ontstaan van de moderne wereld Griekse wereld Moderne wetenschap Verlichting 3. Twintigste eeuw: Wittgenstein 4. Eenentwintigste eeuw

35 Samenvatting wetenschap en techniek versus cultuur in het algemeen Europa rationaliteit: goede redenen zijn wetenschappelijke en technische redenen

36 Examen voorbereiden Schriftelijk 4 vragen drie uur, maximum aantal woorden. Syllabus via VTK Powerpointpresentatie via Toledo: alleen ter ondersteuning colleges belangrijkste geteste vaardigheid: lezen beste voorbereiding: herhaaldelijk lezen