Quickscan Buitendiensten Rapport Gemeenten Mook en Middelaar en Heumen

Transcriptie

1 Quickscan Buitendiensten Rapport Gemeenten Mook en Middelaar en Heumen BMC oktober 2013 J.A.M. rksen Projectnummer: Correspondentienummer: OBD

2 INHOUD HOOFDSTUK 1 AANLEIDING EN VRAAGSTELLING Aanleiding Vraagstelling 3 HOOFDSTUK 2 BESCHRIJVING VAN DE BUITENDIENST MOOK EN MIDDELAAR Organisatie van de Buitendienst Formatie en bezetting De beheerplannen Takenpakket Buitendienst Profiel Buitendienst Arealen en besteding uren Middelen Interviews Optimalisatiemogelijkheden Buitendienst gemeente Mook en Middelaar Advies 12 HOOFDSTUK 3 BESCHRIJVING VAN DE BUITENDIENST HEUMEN Organisatie van de Buitendienst Formatie en bezetting De beheerplannen Takenpakket Buitendienst Profiel Buitendienst Arealen en besteding uren Middelen Interviews Visie op de Buitendienst Optimalisatiemogelijkheden Buitendienst gemeenten Heumen Advies 19 1

3 HOOFDSTUK 4 KANSEN VOOR SAMENWERKING Algemeen De Buitendienst als onderdeel van het beheer van de openbare ruimte Kwaliteit Kwetsbaarheid Kosten Conclusie Het vervolg 26 BIJLAGE 1 OVERZICHT UITSTROOM MEDEWERKERS MOOK EN MIDDELAAR 27 BIJLAGE 2 AREALEN GEMEENTEN MOOK EN MIDDELAAR EN HEUMEN 28 BIJLAGE 3 BEREKENING UURTARIEF BUITENDIENSTEN 30 BIJLAGE 4 EXTERNE INHUUR BUITENDIENSTEN 31 2

4 Hoofdstuk 1 Aanleiding en vraagstelling 1.1 Aanleiding De gemeenten Mook en Middelaar en Heumen beschikken over twee afzonderlijke buitendiensten. De buitendiensten verrichten de taken in de buitenruimte op het gebied van Groen en Civieltechniek. Bij de buitendiensten zijn medewerkers van de gemeente en van de werkvoorzieningen werkzaam. Delen van het onderhoud zijn uitbesteed aan aannemers of zijn op bestekbasis aanbesteed aan de werkvoorzieningen. De taken die de medewerkers van de buitendiensten uitvoeren, zijn talrijk maar niet altijd beschreven. De twee gemeenten hebben de intentie uitgesproken om tot verdergaande samenwerking over te gaan. Uitgangspunt is de zelfstandigheid van de afzonderlijke gemeenten en een langdurige verankerde samenwerking tussen de beide gemeenten. Over de wijze waarop de samenwerking gestalte krijgt wordt op dit moment een onderzoek uitgevoerd. Bij de gemeente Mook en Middelaar bleek er behoefte te bestaan aan een onderzoek naar de Buitendienst. Reden daarvoor is dat er bij de leiding en de medewerkers onduidelijkheid bestaat over het onderhoudsniveau en de relatie tussen vastgestelde en gewenste taken en de formatie. Daarnaast bleek uit een vergelijking op globaal niveau dat de gemeente Mook en Middelaar in vergelijking met andere gemeenten veel uitgeeft aan Groen. De gemeente Heumen heeft een Kwaliteitsplan Integraal Beheer Openbare Ruimte uit laten voeren waaruit bleek, dat de beschikbare middelen niet meer toereikend zijn om het huidige kwaliteitsniveau te garanderen. Tevens heeft de gemeente Heumen de ambitie om mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt verder te betrekken bij de werkzaamheden in de openbare ruimte. Vanuit deze achtergrond is het gewenst een onderzoek uit te voeren naar de rol en positie van de Buitendienst. Naast de aanleiding om per gemeente onderzoek te doen naar de buitendienst, is er behoefte om de mogelijkheid tot samenwerking, in welke vorm dan ook, tussen de twee buitendiensten te onderzoeken. 1.2 Vraagstelling De vraagstelling voor het onderzoek naar de buitendienst is de volgende: Geef een beeld van de buitendiensten van de gemeenten Mook en Middelaar en Heumen, welke werkzaamheden worden uitgevoerd, welke doelstellingen zijn geformuleerd, hoe de werkzaamheden worden uitgevoerd (eigen dienst, Wsw, uitbestede taken) en waarom ze op deze wijze worden uitgevoerd. Beschrijf de optimalisatiemogelijkheden per individuele buitendienst. Beschrijf de kansen voor samenwerking tussen de buitendiensten op de onderdelen kwaliteit, kosten en kwetsbaarheid. 3

5 Hoofdstuk 2 Beschrijving van de Buitendienst Mook en Middelaar Dit hoofdstuk geeft op hooflijnen weer welke werkzaamheden worden uitgevoerd, welke doelstellingen zijn geformuleerd, hoe de werkzaamheden worden uitgevoerd (eigen dienst, Wsw, uitbestede taken) en waarom ze op deze wijze worden uitgevoerd. 2.1 Organisatie van de Buitendienst De Buitendienst van Mook en Middelaar valt onder de afdeling Samenleving. Gezien het specifieke karakter is er een opzichter Buitendienst aangesteld. Deze functie heeft een meewerkend karakter. Naast het hoofd van de afdeling Samenleving en de opzichter Buitendienst is er een coördinator Openbare Ruimte aangesteld. Deze functionaris vervult feitelijk de schakel tussen de Binnen- en de Buitendienst, oftewel tussen beleid en uitvoering. De organisatie van de gemeente Mook en Middelaar is recent vormgegeven en de functie van de coördinator wordt nader vormgegeven en verder uitgebouwd. 2.2 Formatie en bezetting De formatie en bezetting van de Buitendienst van Mook en Middelaar bestaat enerzijds uit medewerkers die in dienst zijn bij de gemeente Mook en Middelaar en anderzijds uit gedetacheerde medewerkers van Intos. Deze gedetacheerde medewerkers zijn langdurig werkzaam bij de Buitendienst. De formatie van de buitendienst bedraagt 8,78 fte. Hierbij dient te worden opgemerkt, dat er vacatureruimte bestaat van 0,78 fte. Deze vacatureruimte is (financieel) reeds ingeleverd, waardoor de Buitendienst niet meer over deze vacatureruimte kan beschikken. Daarnaast wordt een medewerker voor 50% bij de brandweer gedetacheerd. Met de Veiligheidsregio Noord-Limburg zijn specifieke afspraken gemaakt over het onderhoud van het materieel van de brandweer door de Buitendienst. Hiermee komt de bezetting op 7,5 fte. De medewerkers zijn ingedeeld in schaal 5 en 6. De inzet van de gedetacheerde medewerkers van Intos bedroeg tot voor kort 3,83 fte. Door vertrek van een medewerker bedraagt de effectieve inzet 2,35 fte. De leeftijdsopbouw van de medewerkers in dienst van de gemeente Mook en Middelaar is als volgt: <

6 De gedetacheerde medewerkers van Intos zijn allen boven de 60 jaar. In de bijlage is een overzicht opgenomen met de uitstroom van medewerkers op grond van het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Hieruit blijkt dat medio 2015 drie medewerkers met pensioen gaan, in 2017 één medewerker en in 2018 één medewerker. 2.3 De beheerplannen Voor het beheer van de openbare ruimte zijn er beheerplannen opgesteld. In een beheerplan worden het areaal en het onderhoudsniveau in beeld gebracht en aan de hand van een systematiek wordt bepaald welke handelingen er moeten worden verricht. Bij de gemeente Mook en Middelaar bestaan de volgende beheerplannen: verbreed het gemeentelijk Rioleringsplan Mook en Middelaar (periode ); Wegenbeheerplan Mook en Middelaar ; een Groenbeheerplan, zoals in 2007 is vastgesteld. Het gemeentelijk rioleringsplan en het wegenbeheerplan zijn recent vastgesteld en daarbij is de aansluiting gemaakt met de meerjarenbegroting. Op deze wijze is inzichtelijk welke investeringen er gedaan worden voor de betreffende planperiode. In het Groenbeheerplan is het onderhoudsniveau op B/C vastgesteld. Dit betreft een schaal van: niveau A: intensief onderhoud; niveau B: normaal onderhoud; niveau C: extensief onderhoud. Het niveau B/C is als volgt omschreven: streeft naar een duurzame instandhouding van het groen in combinatie met een algemeen geaccepteerd groenbeeld, zowel binnen als buiten de bebouwde kom. Uitgangspunt daarbij is in de kernen van de woonwijken onderhoudsniveau B te behouden en daar waar mogelijk en verantwoord een lager onderhoudsniveau (niveau C) te kiezen. In deze optie wordt niveau C toegepast in de randen van de wijken en overgangsgebieden naar het buitengebied. Bij het vaststellen van het Groenbeheerplan in 2007 is geconstateerd dat de begroting jaarlijks met , moet worden verhoogd om het voorgestelde onderhoudsniveau te kunnen garanderen. Dit is ook daadwerkelijk vertaald in de begroting. 2.4 Takenpakket Buitendienst Het takenpakket van de Buitendienst van de gemeente Mook en Middelaar is veelomvattend. De Buitendienst verzorgt het totale beheer van het openbaar Groen (behoudens de kern Molenhoek), boomonderhoud en maaien in de kern Molenhoek, het onderhoud van het sportcomplex Heikantseweg in Middelaar, onderhoud en storingen van het gemeentelijk riool, klein onderhoud Civiel en gebouwenbeheer. 5

7 Naast de servicetaken en het oplossen van calamiteiten vormen het reguliere onderhoud van het gemeentelijk groen, bebording, riolering, straatmeubilair, speelvoorzieningen en ondersteuning bij evenementen de hoofdmoot van het werk. Zonder volledig te zijn, hierbij de taken van de Buitendienst: Cluster Taken 1. Groenbeheer, binnen en buiten de kom Snoeien, maaien, schoonhouden groenelementen, afhandelen meldingen, zowel binnen als buiten de kom. 2. Bomen Onderhoud aan bomen. 3. Sport Maaien, bladruimen, sproeien en het complete dagelijkse onderhoud van sportterrein de Heikantseweg. 4. Civiel, klein onderhoud Paaltje rechtzetten, herstel van hekwerken, plaatsen verkeersborden, koud asfalt draaien, klein onderhoud (calamiteiten) (on)verharde wegen en pleinen, straatmeubilair, gladheidsbestrijding, zwerfafval, speelplaatsen, afhandelen meldingen. Het groot onderhoud en nieuwe aanleg valt buiten het takenpakket. 5. Gladheidsbestrijding Strooien van wegen conform plan. 6. Rioolbeheer Reinigen gemalen, kolken vervangen, onderhoud van het grootste deel van de gemeentelijke gemalen, het verhelpen van storingen, onderzoek en het aanleveren van gegevens. 7. Gebouwenonderhoud Klein onderhoud gebouwen zoals de werf en de milieustraat, het Groene Kruis-gebouw, het oude politiebureau, de bibliotheek. 8. Overige taken Keuring materieel en materiaal, assistentie ontruimingen, klachtenafhandeling plaagdieren, opruimen bij evenementen, vlaggenmasten plaatsen. 2.5 Profiel Buitendienst Ondanks het feit dat de gemeente Mook en Middelaar een kleine gemeente is, verricht de Buitendienst vrijwel alle taken die te maken hebben met het beheer van de openbare ruimte. Dit betekent ook dat de medewerkers van de Buitendienst (inclusief de gedetacheerde medewerkers van Intos) veelal een eigen specialisme hebben opgebouwd. Juist door de aanwezige kennis en ervaring van de medewerkers is de Buitendienst in staat de vele taken uit te voeren. Het functioneren van de Buitendienst wordt door de gemeente Mook en Middelaar als een duidelijke meerwaarde gezien. De medewerkers fungeren als eerste aanspreekpunt voor de bewoners en zijn de ogen en de oren voor de openbare ruimte. Gezien de korte lijnen binnen de gemeente, is het mede hierdoor mogelijk snel naar bewoners te reageren. Op deze wijze worden veel klachten en irritaties voorkomen. Als er klachten en meldingen zijn, wordt hierop door de Buitendienst snel gereageerd en in de meeste gevallen is de Buitendienst in staat om tot een oplossing te komen. 6

8 Door de jarenlange ervaring bij het beheer van de openbare ruimte beschikt de Buitendienst over veel plaatselijke kennis. Naast de (digitale) beheersystemen is deze kennis van onschatbare waarde voor het beheren van de openbare ruimte. Een deel van het onderhoud (de kern Molenhoek) is reeds jaren uitbesteed aan Intos. In de afgelopen jaren zijn de volgende onderdelen van het takenpakket op de een of andere manier afgestoten: Het beheer van de sportcomplexen in de gemeente is teruggebracht tot één sportcomplex. De bezetting van de Milieustraat is uitbesteed. De werkzaamheden van de Buitendienst worden voor een groot deel naar eigen inzicht uitgevoerd. De medewerkers en het hoofd van de Buitendienst bespreken op hoofdlijnen de planning van de uit te voeren werkzaamheden. De onderhoudsniveaus en de interventie die nodig is om het onderhoudsniveau op peil te houden worden veelal door de medewerkers zelf bewaakt. Het onderhoudsniveau is door de raad bepaald. Meldingen en klachten worden afgehandeld en naar goed inzicht verholpen. De uren die de medewerkers besteden aan de verschillende taken worden nauwgezet bijgehouden. Hieruit blijkt overigens wel dat de werkzaamheden verricht worden op basis van ervaring en waarneming en veel minder aan de hand van een norm worden bepaald. Een voorbeeld hiervan zijn de papierbakken. Deze worden geleegd waarbij de medewerkers zelf weten wanneer ze welke bak in welk seizoen moeten ledigen. 2.6 Arealen en besteding uren De arealen die in onderhoud zijn bij de gemeente Mook en Middelaar staan beschreven in de bijlagen. In totaal heeft de gemeente Mook en Middelaar de volgende arealen: Verharding: m 2 Overige verharding: m 2 Groenareaal: m 2 Bomen: stuks De direct productieve uren van de Buitendienst zijn in totaal uren. De verdeling over de verschillende disciplines is in grote lijnen als volgt: Openbaar groen: Onderhoud sportcomplex: 500 Wegen: (inclusief gladheidsbestrijding) Speeltuinen: 650 Waterbeheer/riolering: Reiniging (ten laste van Afvalstoffenheffing): Onderhoud gebouwen: 440 Onderhoud machines: 450 Overige:

9 2.7 Middelen De begrotingssystematiek bij de gemeente Mook en Middelaar is zo opgebouwd, dat de geraamde uren worden voorzien van een uurtarief. Het uurtarief voor de medewerkers van de Buitendienst bedraagt ruim 88,. In dit tarief zijn alle kosten opgeslagen die volgens de kostenverdeelstaat aan een product worden toegerekend. In het uurtarief zijn ook de lasten opgenomen voor de tractie. Om het uurtarief vergelijkbaar te maken met het uurtarief van de gemeente Heumen, is er een basisuurtarief berekend gelijk aan de methode zoals die in de gemeente Heumen wordt gehanteerd. In de bijlage wordt een overzicht gegeven van de berekening van zowel de gemeente Heumen als de gemeente Mook en Middelaar. Hieruit blijkt dat het basisuurtarief in de gemeente Mook en Middelaar 32,48 bedraagt. Het basisuurtarief is berekend door het totaal aan directe kosten (kosten volgens staat B) van de vaste medewerkers en de gedetacheerde medewerkers van Intos te vermeerderen met een bijdrage voor de kosten van het afdelingshoofd en te delen door de direct productieve uren. Tevens is in de bijlage een overzicht opgenomen van de externe inhuur. De externe inhuur wordt gebruikt voor onkruidbestrijding op verhardingen, het maaien van bermen, de jaarlijkse inspectie van de speelvoorzieningen, de inspectie en het onderhoud van het rioolstelsel en voor het onderhoud van het openbaar Groen. Hiermee wordt de inzet van Intos voor het onderhoud van de kern Molenhoek betaald en voor werkzaamheden waarvoor de Buitendienst de machines niet heeft. In 2012 is voor de externe inhuur een bedrag van , uitgegeven. Uit de begroting valt op dat er met name bij de post Parken, plantsoenen en openbaar groen in de afgelopen jaren een forse stijging van de uitgaven heeft plaatsgevonden. Ten opzichte van 2011 wordt er in , meer uitgegeven aan deze post. De oorzaak hiervan is tweeledig: Door een andere wijze van kostentoerekening is de kostenplaats Leefomgeving gestegen. Door de uitbesteding van de Milieustraat worden de uren die de medewerkers voorheen boekten op de Milieustraat, nu geboekt op de post Parken, Plantsoenen en openbaar groen en overige taken zoals containermanagement. De kapitaallasten voor de Buitendienst bestaan hoofdzakelijk uit tractie, inventaris en gebouwen. In totaal bedragen de kapitaallasten in ,. Dit bedrag is als volgt onder te verdelen: Tractie: , Werf (gebouw): , Infrastructuur werf: , Inventaris en overige: , 2.8 Interviews In het kader van deze quickscan is er een aantal interviews gehouden met de binnendienst van de afdeling Samenleving, het hoofd en de medewerkers van de Buitendienst. 8

10 Hieruit is het volgende beeld ontstaan: De medewerkers van de Buitendienst zien al langer dat de robuustheid van de organisatie aan het afnemen is. Vacatures die zijn ontstaan, worden niet meer opgevuld en er bestaat onduidelijkheid over de te volgen koers voor de toekomst. Tevens geven zij aan de huidige werkwijze en organisatie als prettig te ervaren. De lijntjes zijn kort, er is veel saamhorigheid en men helpt elkaar bij het werk. De medewerkers zijn minder tevreden over het uitbesteden van de Milieustraat en de wijze waarop dat heeft plaatsgevonden. De medewerkers zijn van mening dat zij de bezetting van de Milieustraat prima zelf kunnen uitvoeren. Voor het onderhoud van het Groen geven de medewerkers aan dat zij streven naar een onderhoudsniveau B. In de praktijk hebben zij de indruk dat het werkelijke niveau ergens tussen B en C in zit. Er wordt niet gestructureerd geschouwd. Besparing op Groen kan plaatsvinden, maar dan zal met name het onderhoudsniveau aangepast moeten worden c.q. de plantsoenen meer onderhoudsarm gemaakt moeten worden. Tevens zijn de medewerkers van mening dat, als er meer duidelijkheid komt over het onderhoudsniveau, dit duidelijk gemaakt moet worden aan de inwoners. Over de samenwerking met Intos is men tevreden. Het onderhoud dat door Intos wordt uitgevoerd in Molenhoek, is conform de afspraken en bij afwijkingen is er contact. Voor wat de betreft de toekomst en een eventuele samenwerking met andere gemeenten staan de medewerkers niet onwelwillend tegenover een samenwerking of samenvoeging met de Buitendienst van de gemeente Heumen. Juist omdat de bezetting van de Buitendienst aan het vergrijzen is, zien zij in een dergelijke samenwerking de kans om op een reële wijze te kunnen voortbestaan. Tevens zijn zij van mening dat een samenwerking met Heumen een efficiëntere werkwijze kan betekenen door met name de bovenwijkse werkzaamheden te centraliseren. Daarnaast zijn er deskundigheden bij medewerkers van de gemeente Mook en Middelaar die de gemeente Heumen niet heeft en andersom. Dit biedt mogelijkheden. 2.9 Optimalisatiemogelijkheden Buitendienst gemeente Mook en Middelaar Op basis van de bestudeerde documenten, de gehouden interviews en waarneming en inzicht bij buitendiensten elders zijn er een aantal optimalisatiemogelijkheden waar te nemen die verder kunnen worden uitgewerkt. Groenbeheerplan Het groenonderhoud binnen de gemeente Mook en Middelaar is onvoldoende duidelijk beschreven en tevens is de vertaling tussen normen, areaal en beschikbare middelen onvoldoende beschreven. Om hieraan tegemoet te komen zal het bestaande groenbeheerplan geactualiseerd dienen te worden. 9

11 Bij deze actualisatie is het verstandig om de volgende zaken mee te nemen: Stel een duidelijke norm. Geen vermenging van de norm zoals die nu gehanteerd wordt (BC), maar één duidelijke norm. De gestelde norm kan wel gedifferentieerd worden toegepast, bijvoorbeeld onderhoudsniveau B in de beeldbepalende gebieden en onderhoudsniveau C in de woonwijken. Door de beperkte financiële middelen is de verwachting dat het onderhoud van het Openbaar Groen verder versoberd zal worden. Wees hierover duidelijk naar bewoners, organisaties en het bedrijfsleven en stimuleer dat het onderhoud van het Groen in de straat of wijk een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. Maak een duidelijke schouw van de huidige staat van het openbaar plantsoen en stel daarbij vast welke plantsoenen kunnen worden omgevormd tot onderhoudsarm. Laat de medewerkers en de overige uitvoerders in het Openbaar Groen vervolgens strikt werken volgens de vastgestelde normen. Werken met een actueel groenbeheerssysteem betekent dat er gewerkt wordt volgens een duidelijke systematiek. Dit betekent het digitaal beheren van arealen, de onderhoudsniveaus en de wijzigingen daarop, het jaarlijks schouwen van de openbare ruimte en vaststellen of er volgens plan wordt gewerkt. Maak de binnendienst expliciet verantwoordelijk voor de naleving van het beheersysteem, ongeacht of de uitvoering in eigen beheer is of uitbesteed. Onderhoud Sportcomplex In het recente verleden is het onderhoud van de sportvelden teruggebracht van drie complexen naar één complex. Het gevolg van deze maatregel is, dat het onderhoud van dat ene complex duurder is geworden. Voor dit onderhoud zijn machines nodig en die kunnen minder efficiënt worden ingezet. Het is dan ook aan te bevelen dat het sportcomplex in de gemeente Mook en Middelaar op een andere wijze wordt beheerd. Dit kan door in overleg te treden met de verenigingen op een dusdanige manier dat zij zelf verantwoordelijk worden voor het onderhoud of door het werk uit te besteden. Milieustraat De exploitatie van de Milieustraat is tot 1 januari 2014 belegd bij een aannemer. De Milieustraat is echter een goede werkplek voor medewerkers die, om welke reden dan ook, minder dienen te worden belast. Daarnaast kan de Milieustraat een goede plek zijn om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, ervaring op te laten doen. Dit betreft overigens de bezetting van de Milieustraat; de aan- en afvoer van containers zal door een aannemer dienen te gebeuren. De bezetting dient wel aan een aantal voorwaarden te voldoen. Zo zullen er op een reële wijze uren geschreven dienen te worden en zal de zaterdagbezetting ingeroosterd dienen te worden om hoge kosten van overwerk op zaterdag te vermijden. Overigens is de situatie van de Milieustraat beredeneerd vanuit de huidige situatie waarbij elke gemeente zelf zorg draagt voor een dergelijke voorziening in de gemeente. Bij het onderdeel Samenwerking wordt hierop verder ingegaan. 10

12 Beperking van inzet bij de Reiniging De Buitendienst is nu belast met het omwisselen van de containers voor de inzameling van het huishoudelijk afval. Deze taak kost relatief veel tijd en geld, temeer daar de Buitendienst niet beschikt over een containermanagementsysteem. Het ligt voor de hand deze taak aan de markt over te laten en mee te nemen bij de aanbesteding van het huishoudelijk afval. De Buitendienst is tevens belast met het legen van de afvalbakken in de gemeente, waarbij ook de directe omgeving wordt meegenomen. Deze taak is onvoldoende in frequentie beschreven en hiervoor zullen duidelijke normen moeten worden opgelegd. Uitgangspunt daarbij is dat de leging door een medewerker kan plaatsvinden of dat deze taak bij Intos wordt neergelegd. Aandacht voor formatie en bezetting Door pensionering zullen vijf van de elf medewerkers de dienst binnen vijf jaar verlaten, waarvan in 2015 drie medewerkers. Indien de Buitendienst op de huidige wijze blijft voortbestaan, zal er binnen afzienbare tijd invulling gegeven moeten worden aan de vervanging van de Intos-medewerkers en de reguliere bezetting. Vervanging en inzet van de loonruimte kan op verschillende manieren plaatsvinden: vervanging van de gedetacheerde medewerkers van Intos en de gemeente door nieuwe instroom van medewerkers; de loonruimte aanwenden om meer marktpartijen in te zetten; de loonruimte aanwenden om Intos op bestekbasis grotere delen van het onderhoud van de buitenruimte te laten verzorgen. Los van de eventuele samenwerking met de buitendienst van de gemeente Heumen zal hierover een besluit moeten worden genomen. Om de volgende redenen ligt het voor de hand dat de loonruimte aangewend wordt om Intos op bestekbasis meer werk te laten verrichten: De doelstelling om meer mensen met een beperking in te schakelen bij het werk van de gemeente, wordt verder bevorderd. De ervaring met deze wijze van werken in de kern Molenhoek is positief. Het blijkt dat deze wijze van werken kostenbesparend is. Verschuiving profiel Buitendienst Het verder inzetten van Intos zal met name gaan plaatsvinden voor het routinematige Groenwerk. Dit betekent dat de medewerkers van de Buitendienst (nog) meer multidisciplinaire werkzaamheden verrichten. Het maakt het werk ook aantrekkelijk en afwisselend, waarbij wel blijvend de vraag gesteld moet worden of alle taken moeten worden verricht of dat taken aan de markt kunnen worden overgelaten. 11

13 2.10 Advies 1. Geef een specialistisch bureau opdracht om het Groenbeheerplan te actualiseren; Groenbeheerplan aanvullen met werkbeschrijvingen. 2. Maak afspraken met de verenigingen in de gemeente Mook en Middelaar voor het onderhoud van het sportcomplex. Indien hierover geen afspraken kunnen worden gemaakt, privatiseer dan het onderhoud van dit sportcomplex. 3. Maak een voorstel, inclusief berekening van de kosten van het in eigen beheer nemen van de Milieustraat. Betrek hierbij de mogelijkheden voor de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. 4. Betrek het containermanagement bij de aanbesteding van het huishoudelijk afval, hetgeen betekent dat deze taak vanaf 1 januari 2014 geen onderdeel meer uitmaakt van de Buitendienst. 5. Beschrijf het areaal aan afvalbakken in de openbare ruimte en bepaal aan de hand van duidelijke indicatoren de legingsfrequentie. Bepaal of dit een taak van de Buitendienst is of bij Intos kan worden neergelegd. 6. Neem een besluit over de invulling van de vacatures die ontstaan in 2015 en verder. 7. Beschrijf de kerntaken van de Buitendienst. Dit zijn taken die door de eigen dienst worden uitgevoerd. Indien taken zo minimaal voorkomen, overweeg dan om de betreffende taak uit te besteden. 8. Maak bij de begroting inzichtelijk wat het feitelijke uurtarief is van de medewerkers van de Buitendienst. Met een feitelijk uurtarief wordt bedoeld de loonsom en de direct te relateren overhead. Op deze wijze wordt voorkomen dat de indruk bestaat dat de Buitendienst in vergelijking tot andere gemeenten veel duurder is. 9. Bij bepaling van de tractie rekening houden met de gladheidsbestrijding; er is een relatie. De quickscan heeft overigens aangetoond dat de gemeente Mook en Middelaar niet meer uitgeeft aan het onderhoud van Groen, maar dat dit veroorzaakt wordt doordat het uurtarief hoog is, hetgeen veroorzaakt wordt door de wijze van kostentoerekening. 12

14 Hoofdstuk 3 Beschrijving van de Buitendienst Heumen 3.1 Organisatie van de Buitendienst De buitendienst van de gemeente Heumen valt onder de afdeling Fysieke Leefomgeving. Gezien het specifieke karakter is er een bedrijfsleider Buitendienst aangesteld. Deze functie heeft deels een meewerkend karakter. Naast de buitendienst is er binnen de afdeling een team Civiel waar beleidsmedewerkers en beheerders op de terreinen Groen, Civieltechniek/Verkeer en Waterhuishouding en Riolering. 3.2 Formatie en bezetting De formatie van de buitendienst bedraagt 11,33 fte en als volgt onderverdeeld: bedrijfsleider Buitendienst (1 fte); ondersteunend medewerker Groenbeheer (0,44 fte); medewerker Buitendienst (9,88 fte). De functie van medewerker Buitendienst is ingedeeld in schaal 4. De leeftijdsopbouw van de medewerkers in dienst van de gemeente Heumen is als volgt: < De beheerplannen Er is recent veel aandacht besteed in de gemeente Heumen voor het inzichtelijk krijgen van de arealen, het huidige onderhoudsniveau en het gewenste kwaliteitsniveau voor de openbare ruimte. Dit kwaliteitsplan IBOR is begin dit jaar opgeleverd en geeft een aantal scenario s voor de toekomst. Uit het kwaliteitsplan IBOR komt naar voren dat extra middelen vrijgemaakt dienen te worden voor met name het onderhoud van wegen. In het kwaliteitsplan IBOR worden de volgende kwaliteitsniveaus onderscheiden: zeer hoog perfect, heel, geen schade en brandschoon; hoog, weinig op aan te merken, schoon; basis, lichte schade, een en ander op aan te merken, matig schoon, maar niet storend; laag, duidelijke schade, veel op aan te merken, vuil en storend; zeer laag, ernstige schade, kapot en onveilig, zeer vuil en duidelijk storend. 13

15 In het Kwaliteitsplan IBOR is een schouw opgenomen van de huidige staat van onderhoud. Het huidige onderhoudsniveau komt op de verschillende onderdelen uit op basis, met uitzondering van meubilair, dat uitkomt op laag. Door de bezuinigingstaakstelling op Groen, meubilair en wegen in 2013 is de verwachting dat het onderhoudsniveau basis niet meer gerealiseerd wordt. De keuze voor een specifiek scenario zal in de komende periode plaatsvinden. 3.4 Takenpakket Buitendienst Het dagelijks onderhoud van het Openbaar Groen is voor een groot deel van de gemeente (ongeveer 90%) uitbesteed aan het werkvoorzieningsschap Breed. Het dorp Malden is voor het onderhoud onderverdeeld in vier gebieden en de Buitendienst verricht het onderhoud van het openbaar groen in één gebied van Malden. Naast het dagelijks onderhoud Groen verricht de buitendienst het onderhoud van de bomen, het onderhoud in de natuurgebieden en bossen, de afhandeling van klachten, het onderhoud van de begraafplaatsen, het vegen, het legen van prullenbakken en het klein onderhoud Wegen en gebouwenbeheer. Zonder volledig te zijn, hierbij de taken van de Buitendienst: Cluster 1. Groenbeheer, binnen en buiten de kom Taken 2. Bomen Onderhoud van bomen. Snoeien, maaien, berm onderhoud, schoonhouden groenelementen, afhandelen meldingen, zowel binnen als buiten de kom. 3. Begraafplaats Onderhoud, snoeien, grafonderhoud, voorlopen begraven, graveren naamplaatsen en gieten betonelementen. 4. Civiel, klein onderhoud Paaltje rechtzetten, herstel van hekwerken, plaatsen verkeersborden, koud asfalt draaien, Onderhoud (on)verharde wegen en pleinen, straatmeubilair, gladheidbestrijding, speelplaatsen. Het groot onderhoud en nieuwe aanleg valt buiten het takenpakket. 5. Gladheidsbestrijding Het strooien van de wegen conform plan. 6. Rioolbeheer Het verhelpen van storingen. 7. Gebouwenonderhoud Werfonderhoud, reparatie binnenruimte gemeentehuis en klein onderhoud gemeentelijke gebouwen. 8. Ondersteuning Wmo het leveren van hulpmiddelen en het aanbrengen van drempelhulpen. 9. Reinigingstaken Zwerfafval, handmatig vegen, prullenbakken ledigen en inzameling huisvuil bij straten waar de kraakpersauto niet kan komen. 10. Overige taken Assistentie ontruimingen, klachtenafhandeling plaagdieren en rattenbestrijding, opruimen bij evenementen, vlaggenmasten plaatsen en de bel- en herstellijn. 14

16 3.5 Profiel Buitendienst De buitendienst van de gemeente Heumen verricht veel en diverse taken. Het dagelijks Groenonderhoud is voor het grootste deel reeds uitbesteed. Het meer vakbekwame hovenierswerk wordt door de buitendienst verricht. Naast de vele kleine taken en het oplossen van klachten en meldingen in de openbare ruimte heeft de buitendienst een taak op het terrein van het klein onderhoud van de wegen. De werkzaamheden van de Buitendienst worden voor een groot deel naar eigen inzicht uitgevoerd. De medewerkers en de bedrijfsleider bespreken op hoofdlijnen de planning van de uit te voeren werkzaamheden. De onderhoudsniveaus en de interventie die nodig is om het onderhoudsniveau op peil te houden, worden veelal door de medewerkers zelf bepaald. Meldingen en klachten worden afgehandeld en naar goed inzicht verholpen. De sturing op de afgesproken onderhoudsniveaus en het werk van de buitendienst vindt beperkt plaats. 3.6 Arealen en besteding uren De arealen die in onderhoud zijn bij de gemeente Heumen, staan beschreven in de bijlagen. In totaal heeft de gemeente Heumen de volgende arealen: Verharding: m 2 Parkmeubilair: stuks Wegmeubilair: Groenareaal: stuks m 2 Bomen: stuks De direct productieve uren van de Buitendienst zijn in totaal uren. Het overzicht met de verdeling van uren is weergegeven in de bijlage. De verdeling over de verschillende disciplines is in grote lijnen als volgt: Openbaar Groen: Landschapsbeheer: Onderhoud bossen: 400 Begraafplaatsen: 750 Wegen (inclusief gladheidbestrijding): Speeltuinen: 200 Waterbeheer/riolering: 200 Reiniging: Onderhoud gebouwen: 150 Onderhoud machines: 320 Afvalinzameling: 800 Overige: Middelen Het uurtarief voor de medewerkers van de Buitendienst is vastgesteld op 42,. Dit uurtarief is tot stand gekomen door de direct gerelateerde loonkosten (staat B) te vermeerderen met een bijdrage van de kosten van het afdelingshoofd en een opslag van de interne kosten (algemene personele kosten, salarisadministratie et cetera). 15

17 Om een juiste vergelijking te kunnen maken met het uurtarief van de gemeente Mook en Middelaar, wordt voor de vergelijking gerekend met het basisuurtarief. Het basisuurtarief is berekend door het totaal aan directe kosten (kosten volgens staat B) van de vaste medewerkers en de gedetacheerde medewerkers van Breed te vermeerderen met een bijdrage voor de kosten van het afdelingshoofd en te delen door de direct productieve uren. Het basisuurtarief voor de Buitendienst in Heumen bedraagt 31,48. Tevens is in de bijlage een overzicht opgenomen van de externe inhuur. De externe inhuur wordt gebruikt voor onder andere reiniging openbare ruimte, onkruidbestrijding, maaien, onderhoud speelvoorzieningen, inspectie en onderhoud rioolstelsel en voor het onderhoud van het Openbaar Groen. Voor 2013 is voor de externe inhuur een bedrag van , geraamd. De kosten voor machines en gebouwen bestaan uit kapitaalslasten en leasekosten voor verschillende voertuigen Voor 2014 zijn de lasten als volgt: Leasekosten tractie: , Kapitaallasten werf : , Kapitaallasten tractie: , 3.8 Interviews In het kader van deze quickscan is er een aantal interviews gehouden met het team Civiel van de afdeling Fysieke Leefomgeving, het hoofd van de afdeling en de medewerkers van de Buitendienst. Hieruit is het volgende beeld ontstaan: De medewerkers van de Buitendienst zijn zich ervan bewust dat de Buitendienst in de huidige vorm een lastige vorm is. Het overgrote deel van het Groenonderhoud is in de loop der jaren al uitbesteed aan het werkvoorzieningschap en aannemers. De buitendienst is daardoor kleiner en kwetsbaarder geworden. De Buitendienst ervaart onduidelijkheid over de te volgen koers voor de toekomst. De sfeer en de saamhorigheid in de buitendienst ervaren zij als positief. Voor wat betreft het onderhoudsniveau en de sturing daarop wordt aangegeven dat de beeldkwaliteit vertaald wordt naar handelingen. Dit gebeurt deels door de Bedrijfsleider en deels door de medewerkers zelf. In zijn algemeenheid wordt het onderhoudsniveau hoger opgeleverd dan volgens het beheersysteem zou moeten. Voor de toekomst is men bevreesd dat het kwaliteitsniveau waaraan altijd gewerkt is, veel minder belangrijk wordt gevonden en de openbare ruimte er in de toekomst minder mooi bij komt te liggen. Voor wegen begint het gebrek aan groot onderhoud en strenge winters zich af te tekenen. Er worden steeds meer schades geconstateerd en het repareren daarvan kost meer tijd dan in het verleden. 16

18 Over de samenwerking met Breed is men tevreden. Het onderhoud dat door Breed wordt uitgevoerd, is conform de afspraken en bij afwijkingen is er contact. Voor wat de betreft de toekomst zijn de medewerkers van mening dat een eventuele samenwerking of samenvoeging met de gemeente Mook en Middelaar een manier is om als Buitendienst te kunnen blijven voortbestaan. Daarbij zal dan goed gekeken moeten gaan worden naar die taken die voor beide gemeenten uitgevoerd kunnen worden, waardoor er een efficiëntere werkwijze kan ontstaan. Vanuit het team Civiel wordt aangegeven dat de Buitendienst op eenzelfde wijze aangestuurd dient te worden dan de externe partijen die actief zijn in de openbare ruimte. Dit heeft tot op heden niet plaatsgevonden en zal verder ontwikkeld moeten worden. Er zijn werkzaamheden die efficiënter kunnen plaatsvinden. Voor wegen zou de Buitendienst meer aandacht kunnen besteden aan de dagelijkse inspectie waardoor er sneller kan worden gehandeld. Vanuit de portefeuillehouder wordt aandacht gevraagd voor het integrale beheer van de openbare ruimte. Juist door niet te focussen op een vakgebied, maar de ruimte in zijn geheel te benaderen, worden betere resultaten bereikt. De portefeuillehouder ziet verder kansen om de bewoners meer te betrekken bij het onderhoud en de verzorging van de openbare ruimte. Dit is ook in de Strategische Visie Heumen 2020 omschreven en zal verder worden uitgewerkt. De portefeuillehouder is van mening dat de inzet van mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt verder kan worden uitgebouwd. Breed kan het grootste deel van het dagelijkse onderhoud verzorgen en de Buitendienst kan zich dan meer concentreren op het oplossen van klachten en meldingen en die taken die niet door de Wsw ers kunnen worden verricht. 3.9 Visie op de Buitendienst Een visie op de Buitendienst kan niet los worden gezien van de overige ontwikkelingen binnen de gemeente. De volgende ontwikkelingen zijn waar te nemen: het bevorderen van participatie van bewoners in het beheer van de openbare ruimte; het verder bevorderen van de inzet van mensen met een afstand tot de reguliere arbeidsmarkt bij het beheer van de openbare ruimte; een verdergaande professionalisering van het beheer van de openbare ruimte waarbij de vastgestelde onderhoudsniveaus leidend zijn voor de uitvoering van de werkzaamheden; een verdergaande tendens van een regievoerende gemeente die zelf doet wat moet en waar mogelijk taken overlaat aan andere partijen (maatschappelijke organisaties, marktpartijen et cetera). Kijkend naar de huidige organisatie en rekening houdend met de geschetste ontwikkelingen, ligt het voor de hand dat de Buitendienst zich verder zal ontwikkelingen naar een servicegerichte organisatie die samen met bewoners en andere partijen het beheer van de openbare ruimte verzorgt. Hierbij worden de zogenaamde bulk -werkzaamheden verder overgedragen aan Breed (en in de nabije toekomst aangestuurd door de DAR). 17

19 Veel met name incidentele en specialistische werkzaamheden worden in regie door externe partijen uitgevoerd. Gezien de ontwikkelingen bij DAR waarbij zij het beheer van de openbare ruimte als dienst aan de deelnemende gemeenten aanbieden, is het te overwegen of de DAR deze werkzaamheden zelf kan verrichten c.q. dat zij de aansturing van de externe partijen voor haar rekening kan nemen. Het takenpakket van de Buitendienst zal hierdoor een verschuiving ondergaan waarbij er minder dagelijks onderhoud op Groen zal plaatsvinden. De ruimte die hierdoor ontstaat, kan worden ingevuld door meer klein onderhoud voor wegen te verrichten. Daarnaast zal de Buitendienst een rol vervullen bij het faciliteren van de inzet van bewoners bij het beheer van de openbare ruimte. De omschreven en reguliere werkzaamheden zullen door de Buitendienst veel meer als aannemer worden verricht. Vanuit de verschillende beheerplannen zal, meer dan in de huidige situatie, omschreven staan welke werkzaamheden door de Buitendienst worden uitgevoerd. Sturing op het resultaat van de werkzaamheden door de Binnendienst zal plaatsvinden. Bij een servicegerichte organisatie hoort ook dat de Buitendienst de klachten en meldingen afhandelt. Los hiervan is de waarde van een Buitendienst in een gemeente niet te onderschatten. De medewerkers van de Buitendienst hebben een duidelijke signalerende rol, de ogen en oren in de wijk. In de toekomst en middels natuurlijk verloop of door samenwerking kan een zekere vermindering van de inzet van de vaste medewerkers plaatsvinden. Doordat veel werkzaamheden zijn overgedragen aan Breed en andere partijen kan volstaan worden met een compacte Buitendienst Optimalisatiemogelijkheden Buitendienst gemeenten Heumen Opdrachtgeversrol Het werk in de openbare ruimte kan door verschillende organisaties worden uitgevoerd. Daarbij maakt het feitelijk niet veel uit of dit door de eigen dienst of door een aannemer wordt uitgevoerd. Belangrijk is wel dat er een duidelijke opdracht ligt en dat het onderhoud conform het beheersplan plaatsvindt. Op dit moment wordt de interpretatie om van beeldkwaliteit naar handeling te komen, overgelaten aan de Buitendienst. Op welke wijze dit plaatsvindt naar de externe partijen, is niet onderzocht. Door meer sturing en het verder ontwikkelen en operationaliseren van de verschillende beheersystemen is het mogelijk de opdrachtgevers- en opdrachtnemersrol vorm te geven. Hiermee wordt een besparing gerealiseerd. De hoogte daarvan kan alleen bij benadering worden aangegeven door de vergelijking te maken naar gemeenten, bij wie dit een rol heeft gespeeld. Daarbij is besparing denkbaar van maximaal 10% voor de inzet van de Buitendienst. Belangrijk daarbij is wel te vermelden dat de beleving over de openbare ruimte aan kwaliteit inboet. 18

20 Organisatie van werk Buitendienst en Breed De Buitendienst verricht feitelijk nog maar een klein areaal voor het Openbaar Groen. Het leeuwendeel (ongeveer 90%) van het dagelijks onderhoud van Groen wordt door Breed uitgevoerd. In de praktijk is dit een onlogische situatie en in die zin ligt het voor de hand het totale dagelijkse en niet vakbekwame onderhoud aan het Openbaar Groen af te stoten naar Breed. Hiermee kan tevens een besparing worden gerealiseerd, omdat Breed dit werk kan uitvoeren voor een lager bedrag dan de buitendienst dit kan uitvoeren. Verschuiving van taken Buitendienst De uren bij de Buitendienst die vrijkomen doordat meer werkzaamheden door Breed worden uitgevoerd, kunnen ingezet worden voor het verminderen van de inzet van aannemers en voor verdere inzet voor het onderhoud van wegen. Participatie van bewoners In het Strategisch Visiedocument Heumen 2020 staat dat het beheer van de openbare ruimte samen wordt gedaan met inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers. Dit streven begint steeds verder vorm en inhoud te krijgen en wordt ondersteund door twee medewerkers van de gemeente die dit verder vorm en inhoud geven. Een tastbaar resultaat is dat bewoners verder betrokken worden bij het beheer van de openbare ruimte. De Buitendienst kan dit proces verder ondersteunen door samen en in overleg met de bewoners te werken in de openbare ruimte Advies 1. Versterk de regisserende rol van de afdeling door de werkzaamheden die betrekking hebben op het beheer van de openbare ruimte, te beschrijven en te voorzien van het afgesproken niveau van onderhoud. 2. Stel een duidelijk implementatietraject op om de opdrachtgeversrol vanuit de afdeling naar de Buitendienst vorm te geven. 3. Bepaal in het kader van een regievoerende gemeente welke werkzaamheden behoren tot de kernactiviteiten van de Buitendienst, welke of niet meer worden uitgevoerd of met en door inwoners worden uitgevoerd of door derden worden uitgevoerd. 4. Bevorder de inzet van bewoners bij het beheer van de openbare ruimte en betrek de medewerkers van de Buitendienst om dit praktisch vorm en inhoud te geven. 5. Laat het dagelijks onderhoud van Groen in de kern Malden volledig over aan Breed. 19

21 Hoofdstuk 4 Kansen voor samenwerking 4.1 Algemeen Vastgesteld kan worden dat de Buitendiensten van de twee gemeenten afzonderlijk klein zijn waardoor efficiënt werken een issue is. De vraag welke schaal optimaal is, blijkt in de praktijk niet eenduidig te beantwoorden. Naast efficiëntie is er ook het voordeel van een kleine organisatie die in staat blijkt te zijn om in te springen bij klachten en meldingen en die door de jarenlange betrokkenheid bij de openbare ruimte een goed gevoel heeft ontwikkeld voor de plaatselijke situatie. In die zin gaat aan de vraag of samenwerking tussen de Buitendiensten een optie Is, een vraag vooraf, namelijk: vinden de gemeenten dat er een Buitendienst zou moeten zijn? Er zijn meerdere opties denkbaar om het beheer van openbare ruimte te organiseren. Er zijn voorbeelden bekend van gemeenten die het totale beheer van de openbare ruimte overlaten aan de markt of in een gemeenschappelijke regeling aansluiten bij een bedrijf dat gericht is op het uitvoeren van deze taken. Het in eigen beheer hebben van een Buitendienst geeft veel voordelen voor een gemeente. Juist de medewerkers van de Buitendienst horen en zien veel van wat er gebeurt in de gemeente en vervullen een belangrijke functie in het contact met de inwoners. Daarnaast kan een Buitendienst flexibel inspelen op onvolkomenheden in de openbare ruimte en problemen tijdig signaleren en (preventief) oplossen. Dit betekent dat een Buitendienst niet per definitie altijd de meest efficiënte organisatie is of kan zijn, maar wel een belangrijke schakel vervult tussen gemeente en de inwoners. Naast de visie om al dan niet een Buitendienst in eigen beheer te hebben, is er de werkelijkheid dat er twee Buitendiensten zijn met medewerkers die vast in dienst zijn bij de gemeenten. Vanuit de duidelijke meerwaarde die een eigen Buitendienst heeft in combinatie met de bestaande situatie, ligt het voor de hand om de Buitendiensten te behouden waarbij in de twee gemeenten de Buitendiensten op termijn minder regulier en planmatig onderhoud uitvoeren en meer de klachten en meldingen in de openbare ruimte oplossen en als schakel fungeren om burgerparticipatie vorm en inhoud te geven. Het verminderen van de taken kan dan gelijk lopen met het natuurlijk verloop. In dit hoofdstuk wordt in eerste instantie ingegaan op de samenhang van de Buitendiensten in het totaal van het beheer van de openbare ruimte. Vervolgens worden de argumenten om juist wel of niet tot samenwerking over te gaan, benoemd aan de hand van de drie K s: kwaliteit, kwetsbaarheid en kosten. Dit hoofdstuk wordt overigens beschreven vanuit een samenwerking in de vorm van een integratie van de twee Buitendiensten tot één Buitendienst. De kansen voor samenwerking in een vorm waarin de Buitendiensten bij gelegenheid gaan samenwerken, levert weinig meerwaarde op. 20

22 4.2 De Buitendienst als onderdeel van het beheer van de openbare ruimte Het beheer van de openbare ruimte is bij beide gemeenten onderverdeeld in een Binnen- en een Buitendienst. Het beheer van de openbare ruimte is grofweg onder te verdelen in: Projecten. Uitvoering en coördinatie van projecten op het gebied van Wegen, Groen en Riool. Grootschalig beheer. Grotere onderhouds- en renovatiewerkzaamheden, zoals het vervangen van riolen, herstraten en asfalteren van wegen en de renovatie van groenstroken. Dagelijks beheer. Het verrichten van kleinschalige herstelwerkzaamheden van wegen en riolen, het onderhoud van het gemeentelijk groenareaal en het schoonhouden van de openbare ruimte. Meldingen en klachten. Het verhelpen van meldingen en klachten van bewoners en instellingen op het terrein van de openbare ruimte. De Buitendiensten verzorgen het dagelijks beheer en het oplossen van klachten en meldingen. Bij de Buitendiensten zijn medewerkers van de gemeenten en de werkvoorzieningen werkzaam. Delen van het onderhoud zijn uitbesteed aan aannemers of zijn op bestekbasis aanbesteed aan de werkvoorzieningen. Het samenvoegen van de Buitendiensten kan nooit een doel op zich zijn, maar zou onderdeel moeten zijn van het verder verbeteren van de kwaliteit, aansturing en samenwerking in de openbare ruimte. Bij beide gemeenten zijn in meer of mindere mate de volgende thema s actueel: een verdergaande professionalisering van de opdrachtgeversrol door middel van het verder inrichten van de verschillende beheerprogramma s; het versterken van beleidscapaciteit op de verschillende onderdelen (Groen, Civiel, Riolering); het versterken van de competenties behorende bij de opdrachtgevende taak; het versterken van de opdrachtnemersrol bij de Buitendiensten waarbij de vastgestelde onderhoudsniveaus leidend zijn voor de uitvoering van de werkzaamheden; een verdergaande tendens van een regievoerende gemeente die zelf doet wat moet en waar mogelijk taken overlaat aan andere partijen (maatschappelijke organisaties, marktpartijen en inwoners). Deze thema s hebben betrekking op zowel de binnendienst als opdracht gevende organisatie als de Buitendienst in de rol van opdrachtnemer. 4.3 Kwaliteit Samenvoegen van de Buitendiensten levert een aantal voordelen op voor de kwaliteit. De kwaliteiten van de medewerkers van de Buitendiensten zijn voor een deel hetzelfde, maar verschillen ook van elkaar. Zo wordt de ongediertebestrijding door medewerkers van de gemeente Heumen verricht en door de medewerkers van de gemeente Mook en Middelaar alleen geadviseerd. 21

23 Anderzijds worden in de gemeente Mook en Middelaar storingen bij de gemalen zelf opgelost en weer niet in de gemeente Heumen. Dit geeft kansen in de uitvoering om gebruik te maken van elkaars kwaliteiten. Dat kan leiden tot het verminderen van de externe inhuur op een aantal terreinen. Op onderdelen kan in beide gemeenten het planmatig en duidelijk volgens beheerplannen werken verder worden ontwikkeld. Een dergelijk proces zal bij beide gemeenten verder vorm en inhoud dienen te krijgen. Dit vereist inspanningen bij de beide Binnendiensten, maar tevens vereist dit een verdere professionalisering van de Buitendiensten als opdrachtnemer. Deze kwaliteitsslag kan in groter verband efficiënter plaatsvinden. Een dergelijk proces wordt aangestuurd door de Binnendiensten van de twee gemeenten. Hoewel dit buiten de scope van dit onderzoek valt, ligt het voor de hand om een dergelijk traject in gezamenlijkheid op te pakken. Geconstateerd kan worden dat de gemeente Heumen al verder is bij het inzetten van en organiseren van de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Gezien de aanbevelingen zoals genoemd bij de gemeente Mook en Middelaar, zal een dergelijke ontwikkeling ook daar voor de hand liggen. Met de ervaring van de gemeente Heumen zal dit beter kunnen plaatsvinden. Samenvoegen van de Buitendiensten zal gevolgen hebben voor de wijze van werken. Lokale verschillen en wensen zullen er blijven en kunnen in zekere mate ook acceptabel zijn. Tegelijkertijd zal er een proces op gang moeten worden gebracht om de werkwijze van de Buitendiensten op elkaar af te stemmen en meer eenheid te creëren. Een dergelijk proces vergt aandacht en tijd, maar is noodzakelijk om tot meer eenheid in het werk te komen. Een voorbeeld van de verschillen tussen de gemeenten is, dat de gladheidsbestrijding in de gemeente Mook en Middelaar het meest op een preventieve wijze gebeurt en in de gemeente Heumen wordt over het algemeen curatief gestrooid. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of het wenselijk is om beide systemen te hanteren of dat ervoor moet worden gekozen om tot gelijkschakeling van de systemen over te gaan. Een voorbeeld van een meer bestuurlijk karakter is de werkwijze voor onkruidbestrijding. In de gemeente Heumen is uit duurzaamheidsoverwegingen gekozen om in geen enkele situatie chemische onkruidbestrijdingsmiddelen te gebruiken. In de gemeente Mook en Middelaar is deze keuze niet gemaakt. Beide systemen kunnen gehanteerd worden ook wanneer de Buitendiensten worden samengevoegd. In beide gemeenten is er de nodige aandacht voor vorming en training. Het opleidingsverschil van de medewerkers verschilt essentieel niet van elkaar, tevens is er de nodige aandacht voor het volgen van actuele trainingen. Een opleidingsplan, gericht op de gewenste verandering (werken volgens beheerplannen en onderhoud samen met anderen uitvoeren) zal voor beide gemeenten vorm en inhoud dienen te krijgen. 22